اگر در طول عمرش از افرادی بوده که دوستی و جذبه پروردگار را داشته، قلب او حُبّ لقاء خدا و رسیدن به محبوب را پیدا می‌کند و آتش اشتیاق در قلبش شعله ور می‌گردد که در آن حال جز خداوند نمی‌داند که چه تجلی و شوق و لذت و کرامتی به او میرسد

و اگر از اهل ایمان و عمل صالح بوده از کرامات حضرت حقّ به اندازه ایمان و عمل صالحش به او عنایت می‌شود؛ و آتش اشتیاق مرگ و رسیدن به آن کرامات و عنایات خداوند در او شعله ور می‌شود

و اگر در طول عمرش اهل شقاوت و کفر و نفاق و اعمال زشت و گناهان بوده باشد، به همان اندازه که در دنیا آن ها را کسب کرده آثار غضب و قهر الهی و همنشینی با بدبخت ها و اشقیاء برای او نمایان می‌شود؛ و چنان وحشتی در او ایجاد می‌شود که از هیچ چیز بیشتر از تجلّیات غضب و جلال خداوند متعال نمی‌ترسد و بدش نمی‌آید؛ و در آن حال چنان سختی و عذاب و فشاری به او وارد می‌شود که به جز خداوند متعال کسی نمی‌تواند اندازه آن را بفهمد.

امام صادق علیه‌السلام: در وقت مرگ چنین است که وقتی (برای مومن) آنچه را که دوست می‌دارد به او نشان دادند، چیزی نزد او محبوب تر از ورود بر خدای خویش نیست و او دوست می‌دارد دیدار خدای خویش را. و وقتی (کافر) آنچه را که از آن بدش می‌آید مشاهده کرد، پس از چیزی بیشتر از دیدار خداوند بدش نمی‌آید؛ و خداوند در هنگام دیدار با او، با او خشمناک است. _فروع‌کافی، جلد۳، ص ۱۳۴.

حاضران هنگام مرگ در هنگام مرگ و احتضار که بستگان بالای سر محتضر جمع می‌شوند، افراد دیگری هم حاضر می‌شوند که ما آن ها را نمی‌بینیم. حضور فرشتگان، فرستادگان خداوند و ملک‌الموت:

قل یتوفاکم ملك الموت الذی وکل بکم ثم إلی ربکم ترجعون «بگو، فرشته مرگ که موکل شماست، شما را توفّی می‌کند، سپس به سوی پروردگار خود رجوع خواهید کرد.» _سجده.۱۰و۱۱

در آیه ﴿الذین تتوفّاهم الملائکة ظالمی انفسهم﴾ کلمه (ملائکه) نشان دهنده حضور بعضی از ملائکه در هنگام مرگ است.

در حدیث بلندی از حضرت امام صادق(ع) بعد از حضور پیامبران و ائمه(علیهم السلام) به حضور حضرت جبرائیل و میکائیل نیز اشاره شده است.

موعظه ای عبرت آمیز از حجت الاسلام و المسلمین «سید حسین مومنی»🌱