نه خانم‌‌های بدحجاب سلیطه‌‌اند، و نه ناهیان از منکر ضعیفه‌! (نکته‌ای از دکتر احمد فربهی) یکی از ذهنیت‌‌‌هایی که رسانه‌های غیردینی، در حال القاء‌ آن‌اند، نشان دادن «چهره‌ای خطرناک از اهل منکر» و «چهره‌ای منفعل از ناهیان منکر» است. تا دیگر کسی جرئت نهی از منکر نکند! ولی واقعیت این است که قریب به اتفاق خانم‌‌هایی که بدن‌نمایی می‌کنند، از آسیب‌هایی که به جامعه و خانواده می‌‌زنند اطلاع ندارند نه این‌که سلیطه و موجوداتی خطرناک باشند! ناهیان از منکر باید با زبانی نرم، شجاعانه و ناصحانه گاه با تذکر و گاه با تبیین، آن‌ها را مطلع‌کنند. و قانون‌‌گذار نیز باید برای آن عده‌ی قلیلی که ایجاد رعب و وحشت می‌کنند و نیز حامیان آن‌ها که قلم به دست می‌گیرند و رفتارهای خشونت‌آمیز آن‌ها را توجیه می‌کنند، قوانینی بازدارنده و تبیین‌هایی رسواکننده قرار دهد. اگر‌چه به هر‌حال صحنه، صحنه جهاد است اما نه خانم‌‌های بدحجاب سلیطه‌اند و نه ناهیان از منکر ضعیفه‌! بَل أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُون(انبیاء، 24)‏ وَ الْجِهَادُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَر...(کافی، ج2، ص51) https://eitaa.com/farbehi https://eitaa.com/Habibollah_Babai

شکّ انکاری متراکم (قسمت ۴) یکی از نکته‌ها در صورتبندی «ریب» در مدینه و سپس در وضعیت‌های مشابه‌ در جوامع شهری، موضوع «تنوع» در شک انکاری (ریب) و نیز موضوع «انباشتِ شک» است. در جامعه‌ای که گونه‌های مختلفی از جریانات فرهنگی زندگی می‌کنند، در جایی که انسان‌های متنوعی در آن حضور دارند، و نیز آنجایی که درجات متعددی از بی‌ایمانی وجود دارد، شک غیراخلاقی (یا همان ریب) اشکال رنگارنگی پیدا می‌کند و زمینه‌های روانی را برای انکار و اتهام‌های پیوسته و کِشدار فراهم می‌کند. همین طور در این فضای متنوع، شک‌های فردی به شکل گلوله‌برفی تبدیل به شک‌های انکاری بزرگ و انباشتی از بداخلاقی‌های حاصل از آن می‌شود. توده‌های شک‌ّ انکاری نه تنها زمینه‌ای برای پاسخ علمی و رشد فهم جامعه را فراهم نمی‌کند (چون اساسا فردهای مردد در پی پاسخ نیست) بلکه زمینه‌های انحطاط اخلاقی را در جامعه فراهم خواهد کرد. به بیان دیگر، شک‌های انکاریِ بزرگ آغازی است برای سقوط‌های اخلاقی بزرگ‌تر. با این بیان به جرأت می‌توان گفت شکّ‌های انکاری بزرگ (نه شک‌های علمی) عامل‌های بزرگی هستند برای زوال نظام مناسب انسانی و انحطاط تمدن‌های بشری. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

| پنـــاه | تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن در جهانی که روابط انسانی دچار اختلال‌های فراوانی است، می‌توان رنج‌های ناشی از این اختلالات را به عنوان مجموعه مسائلی تمدنی به قرآن عرضه کرد و در وضعیت بی‌پناهی بشر امروز به قرآن پناه برد و پای سخن او نشست. در چهارمین فصل از راوی؛ ویژه‌ی ماه مبارک رمضان، حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی به استنطاق قرآن در دو موضوع "رحمت" و "پناه" پرداخته است و تلاش می‌کند که به این پرسش پاسخ دهد که در بی‌خانمانی نشأت گرفته از زندگی اجتماعی انسان معاصر، چگونه مفهوم قرآنی «پناه»، پناهگاه امن و آرامش حقیقی انسان است و امر الهیاتی «رحمت»، چگونه می‌تواند در امر اجتماعی انسان و در عرصه‌های زمینی و این جهانی و در صیرورت و صورت‌بندی تمدن امتداد پیدا بکند و ضمن مصونیت انسان در برابر شرور و بدی‌ها، فزونی رحمت بین انسان‌ها را موجب شود.‌ #راوے‌‌ #رمضان #پناه ✨آگـاهـے‌‌ بـــراے‌‌ سامـــانے‌‌ دیگــر✨ مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

| پنـــاه در عصر بی‌پناهی| تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن راوی: حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی ❓چگونه امر الهیاتی «رحمت» و مفهوم قرآنی «پناه» می‌تواند در امر اجتماعی انسان و در عرصه‌های زمینی و این جهانی و در صیرورت و صورت‌بندی تمدن امتداد پیدا بکند و پناهگاه امن و آرامش حقیقی انسان گردد. #راوے‌‌ #رحمت #پناه ✨آگـاهـے‌‌ بـــراے‌‌ سامـــانے‌‌ دیگــر✨ مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

«یأس» عاملی برای «شکّ» (قسمت ۵) کی و چه زمانی آدمی و بلکه جامعۀ مومنان دچار شک و مکث می‌شود؟ برخی از زمینه‌های پیدایش مکث و تأمّل را باید در مشکلاتی دید که آینده‌ای روشن ندارد و یا فاقد نشانی از آنچه که وعده داده شده، می‌باشد. به بیان دیگر، تأمل و تردید همزمان با ناامیدی آغاز می‌شود. آنگاه که مشکلات به غایت می‌رسد و وعده‌های پیش گفته تحقق پیدا نمی‌کند و انسان‌ها و بلکه حتی مومنان دچار نوعی یأس می‌شوند، شک و تردید‌ها آغاز می‌گردد. أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ۖ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّىٰ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَىٰ نَصْرُ اللَّهِ ۗ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ (بقره: 214) (آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید، بی‌آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاریها و ناراحتیها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: «پس یاری خدا کی خواهد آمد؟!» آگاه باشید، یاریِ خدا نزدیک است!) همین مضمون در آیه‌ای دیگر صریح‌تر و عجیب‌تر بیان شده است که: حَتَّىٰ إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا (یوسف: 110) (تا هنگامى كه فرستادگان [ما] نوميد [از ایمان آوردن مردم] شدند [یا اینکه نزدیک بود پیامبران مأیوس بشوند] و [مردم هم‌] پنداشتند كه به آنان واقعاً دروغ گفته شده). از چنین فرازهایی از آیه‌های قرآنی به دست می‌آید که یأس یا حتی استیئاس (نزدیک شدن به آستانۀ یأس و ناامیدی) می‌تواند زمینه‌های شک و تردید را فراهم آورد و اگر ایمان افراد نتواند در برابر این شک و تردید مقاومت بکند و بر آن غالب آید، ایمان به تدریج رو به ضعف گذاشته و شاید از بین می‌رود. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

مقاله «سکولاریسم گزینه‌ای در ایران» مجله نقد و نظر شماره ۱۱۲ https://eitaa.com/Habibollah_Babai

پناه؛ تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن 🎙#پادکست | قسمت اول موضــوع: چرا الهیات اجتماعی را باید از قرآن گرفت؟ گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی؛ مدیر پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی #راوے‌‌؛ صدای مدرسه نـگاه مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

«فتنه‌های اجتماعی» زمینه‌ای برای «شکّ ایمانی» (قسمت ۶) شک‌ انسانی همیشه حاصل تفکر نیست، بلکه گاه برخاسته از حوادث و گاه فتنه‌هایی است که آدمی در زندگی‌اش با آن مواجه می‌شود. نوع آدمیان، به تعبیر استیس در کتاب «دین و نگرش نوین»، چون منطقی فکر نمی‌کنند از یک پدیدۀ جزئی مثل علم جدید به یک «شکّ کلی» مثل سکولاریسم یا الحاد می‌رسند. جنس این ابتلائات و فتنه‌ها گاه برآمده از فعل خداوندی است که مصداق آن را می‌توان در آیۀ «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ» (و قطعاً شما را به چيزى از [قبيلِ‌] ترس و گرسنگى، و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى‌آزماييم؛ و مژده ده شكيبايان را) مشاهده کرد. گاه نیز این فتنه‌ها و ابتلائات برخاسته از رفتار خطای مدعیان مقدس (در مسیحیت و حتی در اسلام) است که با خطاهای هرچند جزئی‌شان، در ایمان جماعت مومن آشوب‌های بزرگی را خلق می‌کنند. به نظر می‌رسد یکی از مصادیق «صبر» در موقعیت فتنه، «مکث» است. منظورم از مکث یک نوع «مکث فطری» و یک توقف و تأمل در لحظه است تا فرد و بلکه جامعه در عین مطالبۀ عقلانیت و عدالت، خود مرتکب خطای جدید نگردد (تقوی در وضعیت فتنه) و بلکه بتواند نقطۀ شک را فریز نموده و از توسعۀ شک جزئی به شک کلی، و تسرّی شک کوچک به شک بزرگ جلوگیری نماید. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

📣 پس از پایان فصل اول درسگفتار عدالت اجتماعی با ارائه استاد احمد واعظی، اکنون صوت های این درسگفتار در دسترس قرار گرفته است؛ جلسه اول؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei01 جلسه دوم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei02 جلسه سوم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei03 جلسه چهارم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei04 جلسه پنجم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei05 جلسه ششم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei06 جلسه هفتم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei07 جلسه هشتم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei08 جلسه نهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei09 جلسه دهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei10 جلسه یازدهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei11 جلسه دوازدهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei12 جلسه سیزدهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei13 جلسه چهاردهم؛ http://dte.bz/Edalat_Ejtemaei14 ✍ این درسگفتار در چهارده جلسه به همت گروه مطالعات عدالت اجتماعیِ پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پاییز و زمستان ۱۴۰۲ برگزار شد. ان‌شاءالله فصل دوم بزودی برگزار خواهد شد. 🟩با تشکر از؛ 🔸مرکز همکاری های علمی و بین الملل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی 🔸روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ 🔸اداره پژوهش پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی 🔸و تشکر ویژه از حجت الاسلام و المسلمین استاد احمد واعظی https://eitaa.com/edalateejtemaei

زیارت‌نامه حضرت خدیجه کبری سلام‌الله علیها السَّلامُ عَلَیْک یا اُمَّ الْمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا زَوْجَةَ سَیّـِدِ الْمُرْسَلِینِ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا اُمَّ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا أَوَّلَ الْمُؤْمِناتِ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا مَنْ أَنْفَقَتْ مالَها فِی نُصْرَةِ سَیِّدِ الاْنْبِیاءِ، وَ نَصَرَتْهُ مَااسْتَطاعَتْ وَدافَعَتْ عَنْهُ الاْعْداءَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا مَنْ سَلَّمَ عَلَیْها جَبْرَئِیلُ، وَ بلَّغَهَا السَّلامَ مِنَ اللهِ الْجَلِیلِ، فَهَنِیئاً لَک بِما أَوْلاک اللهُ مِنْ فَضْل، وَالسَّلامُ عَلَیْک وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ. سلام بر تو ای مادر مؤمنان، سلام بر تو ای همسر سرور فرستادگان، سلام بر تو ای مادر فاطمه زهرا سرور بانوان دو جهان، سلام بر تو ای نخست بانوی مؤمن، سلام بر تو ای آن که دارائیش را در راه پیروزی اسلام و یاری سرور انبیا هزینه کرد و دشمنان را از او دور ساخت، سلام بر تو ای آن که بر او جبرئیل درود فرستاد، و سلام خدای بزرگ را به او ابلاغ کرد، این فضل الهی گوارایت باد و سلام و رحمت و برکاتش بر تو باد. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

خدیجه‌ مقرب ▪️ حضرت خدیجه به تعبیر روایات، از مقربان درگاه الهی است. ▪️حضرت خدیجه از توحید ناب برخوردار بود. ▪️همراهی حضرت خدیجه با چله‌نشینی رسول الله قبل از بعثت، به علت فهم معنوی ایشان بوده‌ است. ▪️ما مدیون این بزرگ بانو هستیم. ▪️ همان آغاز بعثت پیامبر، حضرت خدیجه و حضرت علی، اسلام حقیقی را در خود پیاده می‌کردند و زمینه گسترش اسلام را پدید آوردند. ▪️تکریم حضرت خدیجه بر همه ما ضروری است. ▪️ برای ابراز ارادت به حضرت زهرا، به حضرت خدیجه هدیه دهیم. 🏷 حضرت استاد یزدان‌پناه | ۱۰ رمضان ۱۴۴۴ _______________ 🕌مدرسه علمیه حکمت و عرفان باقرین علیهماالسلام https://eitaa.com/joinchat/1103298577C35a67e59ab https://eitaa.com/Habibollah_Babai

«شکّ» پدیده‌ای مذموم در قرآن (قسمت ۷) هرچند پیش ازاین برپایۀ تحلیل لُغوی‌ها گفته شد که «ریب» شکی توأم با تهمت است، در حالی که «شکّ» یک حالت علمی، اخلاقی، و در مسیر کسب آگاهی و یقین است، لیکن با مروری بر آیات قرآن می‌توان پی برد که آیاتی که در مورد «شک» آمده (15 آیه) نیز نوعا دارای سیاق منفی (نه به معنای شک علمی بلکه به معنای شبهۀ غیرعلمی) هستند. نمونه آیات ذیل را که «شکّ» در آن بدون وصف «ریب» آمده، ببینید: • أَأُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَيْنِنَا ۚ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْ ذِكْرِي ۖ بَلْ لَمَّا يَذُوقُوا عَذَابِ (سورۀ ص آیۀ 8) • بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ (سورۀ دخان، آیۀ 9) • قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلَا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْۖ (سورۀ یونس، 104) • وَلَقَدْ جَاءَكُمْ يُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فِي شَكٍّ مِمَّا جَاءَكُمْ بِهِ ... كَذَٰلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتَابٌ (سورۀ غافر، 34) گویا قرآن کریم پدیدۀ «شکّ» در میان اقوام پیامبران نوح، هود، صالح، موسی، یوسف، و پیامبر علیهم‌السلام را نوعی پلیدی (رجس) و گاه نشانی برای بیماری قلب تلقی کرده (فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ ۖ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ ۚ كَذَٰلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ) (انعام: 125). پس كسى را كه خدا بخواهد هدايت نمايد، دلش را به پذيرش اسلام مى‌گشايد؛ و هر كه را بخواهد گمراه كند، دلش را سخت تنگ مى‌گرداند؛ چنانكه گويى به زحمت در آسمان بالا مى‌رود. اين گونه، خدا پليدى را بر كسانى كه ايمان نمى‌آورند قرار مى‌دهد. مذموم بودن «شکّ» را شاید در مواردی از این دست پی گرفت 1) اینکه شک برخاسته از ندانستن و جهل است؛ 2) اینکه گاهی شک برخاسته از عدم ایمان و یا نوعی از بیماری وسواسی در ذهن و روح آدمی است؛ 3) اینکه شکّ وقتی شک است و به سمت یقین و ایمان حرکت نمی‌کند برای رشد و تربیت آدمی مطلوبیت ندارد (آدمی همواره در وضعیت شک، ممکن است آسیب‌های عمیقی ببیند)؛ 4) اینکه شکّ یک امر مُسری به دیگران در جامعه است و برای عموم و تودۀ مردم مضرّ است؛ 5) اینکه شکّ همواره بهانه‌ای است برای سستی در عمل و اقدام؛ و 6) نهایتا اینکه شکّ با اصل محبت و عشق (چه مجازی و چه حقیقی) در تضاد است؛ و اینکه . . .

گروه حامی یادداشتی از احمد فربهی یکی از گروه‌های اجتماعی، «گروه حامی» است، یعنی کسانی که از یک فرد، یا یک گروه یا یک هنجار حمایت می‌کنند، نقش گروه حامی، حمایت از این افراد و هنجارهاست. در صدر اسلام عده‌ای نقش گروه حامی را ایفاء می‌کردند، علی‌ابن‌ابیطالب، خدیجه کبری، ابوطالب، حمزه سیدالشهداء حامیان پیامبر بودند، از این‌رو سالی که ابوطالب و پس از آن خدیجه رحلت کرد، برای پیامبر «عام‌الحزن» نام گرفت و خدا به پیامبر وحی کرد؛ «از مکه بیرون برو! ناصر تو از دنیا رفت!» و پس از مدتی، پیامبر از مکه بیرون رفت! درباره‌ مالک اشتر نیز این جمله نقل شده که؛ «تا مالک زنده بود امور علی‌ابن‌ابیطالب استحکام داشت وقتی مالک به شهادت رسید، امور علی آشفته گشت!»، و علی تنها ماند! حسین‌بن‌علی نیز وقتی عباس بر زمین افتاد، گفت: «الان کمرم شکست!» امام صادق نیز از دیدن هشام بن حکم شاد می‌شد و درباره او می‌گفت: «ناصرنا بقلبه و لسانه و یده!». حضرت مهدی نیز به فرزند عثمان بن سعید فرمود: «عاش أبوك سعيداً ومات حميداً، فألحقه بأوليائه ومواليه فلم یزل مجتهدا فی امرهم» خدیجه نیز حامی پیامبر بود آن‌هنگامی که همه او را ترک کردند، وقتی خدیجه رحلت کرد پیامبر نیز او را در عبای خود، و جبرئیل نیز به‌دستور خدا، تنها برای خدیجه کفنی از بهشت آورد که همراه با آن‌عبا، او را کفن و دفن کرد. امیرمؤمنان علی علیه‌السلام فرمود: «هر کس ما را با قلبش دوست بدارد و با زبانش ما را یاری دهد و با دشمنان ما بجنگد، در بهشت همراه با ما، در همان درجاتی است که ما هستیم!» https://eitaa.com/farbehi https://eitaa.com/Habibollah_Babai

پناه؛ تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن 🎙#پادکست | قسمت دوم موضــوع: فلسفه زندگی از دریچه‌ی رحمت الهی گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی؛ مدیر پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی #راوی؛صدای مدرسه‌ نگاه مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

تمدن‌ها مبتنی بر نظام اولویت‌ها (اولویت نیازها، اولویت علوم، اولویت ارزش‌ها و معیارها) بنا می‌شوند. جامعه‌ای که اولویت‌هایش را گم کند، تاریخ و هویت خودش را هم گم خواهد داد. سوگمندانه باید گفت مدتهاست که اولویت‌های متن و حاشیهٔ ما را نه دانشمندان و اندیشمندان‌مان بلکه فضای دریدهٔ مجازی تعیین می‌کند. https://eitaa.com/Habibollah_Babai https://virasty.com/Habibollah_Babai/1711017256974875539

تمدن‌های شک‌ّپایه (قسمت ۸) آنچه از مرور آیات قرآن در باره شک به دست می آید این است که هرچند ممکن است شک و تردید راهی موقت برای یقین و حتی ایمان باشد، لیکن ارزش ذاتی ندارد (شک داشتن فضیلت نیست)، و تنها راه یقین و تنها راه ایمان نیز نیست. گاهی ایمانِ انباشته در جامعه، برآمده از فطرت انسانی و گاهی هم برخاسته از تعقل و استدلال است. با عطف توجه به این موضوع، و جستجوی آن در تمدن‌ها (از باب جری و تطبیق مفهوم قرآنیِ «شکّ» در تمدن‌ها) به نظر می‌رسد می‌توان تمدن‌های یقین‌پایه را در مقابل با تمدن‌های شک‌‌پایه تلقّی کرده و روح شکّ در تمدنی مثل تمدن مدرن غرب را در مقابل با روح ایمان در تمدن اسلامی تحلیل و تبیین نمود. در تمدنی که شکّ پایه است، حرکت تمدنی بر پایۀ شک رخ می‌دهد (ندانستن و یا «حیرت» حرکت تولید می‌کند) و در تمدنی که ایمان‌پایه و یا یقین‌پایه است، حرکت تمدنی برآمده از عنصر ایمان است. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

شکّ و «اصلاح اجتماعی» (قسمت ۹) برای تحلیل پیامدهای «فرهنگ شکّ» در آیه‌های قرآنی باید مفاهیم مخالف شکّ همچون «ایمان» را هم در آموزه‌های قرآنی دنبال کرد. در این باره، آیۀ كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ (آیۀ 110 از سورۀ آل عمران) یکی از آیه‌های کانونی در موضوع امت و سنت‌های ظهور و بروز آن است که فرایند صورتبندی و صیرورت امت اسلام و پیدایش نقطه‌های وصل میان «ایمان» و «امر به معروف و نهی ازمنکر» را بیان می‌کند و ارتباط میان امر ایمانی و امر اجتماعی را راهی برای بهترین‌شدن آنهم در مقیاس تمدنی ترسیم می‌کند. از نظر مارشال هاجسن شرق‌شناس معاصر آمریکایی در کتاب «اعجاز اسلام» (The Venture of Islam) مسلمانان توجه خاصی به آیۀ «کنتم خیر امه اخرجت للناس» (آل‌عمران: 110) داشته‌اند و بدان‌سان در مورد ساخت دنیا عزمی راسخ ازخود نشان داده‌اند. آیت الله سعید حکیم در نسبت بین ایمان و امر به معروف و نهی از منکر، امر به معروف و نهی از منکر را از لوازم تکامل ایمانی و بلکه آن را روح ایمان به دین و جوهر دین تلقی می‌کند. اساسا ایمان کامل است که موجب می شود که یک مومن اگر کار خوبی از او سر بزند مسرور بشود و اگر کار ناشایستی از او سر بزند ناراحت شده و نسبت به کار انجام یافته پیشیمان شده خود را با توبه و انابه اصلاح کند. همین طور از نظر ایشان، از مهم‌ترین اسباب اثرگذاری امر و نهی به مردم این است که مردم راستی و صداقت را در فرد آمر یا ناهی، و همین طور اخلاص او را در عمل به رسالت و وظیفه خود، کامل حس کنند. برپایۀ همین مقدار از توضیح کوتاه درنسبت ایمان و امربه معروف و نهی از منکر(که البته بیان آیت الله حکیم تنها بیان در نسبت ایمان و امربه معروف و نهی ازمنکر نیست) نمی‌توان در وضعیت شکّ چنین تکامل و چنین انگیزه‌ و نیز چنین اخلاصی را ایجاد کرده و به سختی‌های امربه معروف و نهی از منکر تن داد. به بیان دیگر همان طور که ایمان در سطح امت و تمدن می‌تواند اصلاح‌های بزرگی را خلق کند، «شکّ» در سطح امت، عاجز از ایجاد چنین اصلاحی در چنین سطحی بزرگ خواهد بود. https://eitaa.com/Habibollah_Babai

پناه؛ تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن 🎙#پادکست | قسمت سوم موضــوع: جریان رحمت الهی از صفتی الهی به مناسبات انسانی گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی؛ مدیر پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی #راوی؛صدای مدرسه‌ نگاه مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

ساخت شکّ بر بنیان نفاق (قسمت ۱۰) دو آیهٔ ذیل را ملاحظه کنید: أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ تَقْوَىٰ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٍ خَيْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (۱۰۹) لَا يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ الَّذِي بَنَوْا رِيبَةً فِي قُلُوبِهِمْ إِلَّا أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (۱۱۰) سورهٔ توبه. آيا كسى كه بنياد [كار] خود را بر پايه تقوا و خشنودى خدا نهاده بهتر است يا كسى كه بناى خود را بر لب پرتگاهى مُشرف به سقوط پى‌ريزى كرده و با آن در آتش دوزخ فرو مى‌افتد؟ و خدا گروه بيدادگران را هدايت نمى‌كند. همواره آن ساختمانى كه بنا كرده‌اند، در دلهايشان مايه شك است، تا آنكه دلهايشان پاره پاره شود، و خدا داناى سنجيده‌كار است. نکته مهم در این آیات، بنیان بنائی است که نه موجب ایمان بلکه مایهٔ شک و ریبه است. حال باید تامل کرد چگونه یک نهاد ظاهرا مقدس مثل مسجد ضرار می‌تواند مایهٔ شک و تردید و نه مایهٔ ایمان و یقین بشود؟ و نیز باید فکری کرد که چگونه نفاقِ در قالب امر مقدس می‌تواند منتهی به شک (شک در فرد منافق و شک در جامعه آلوده به نفاق) گشته و اختلالی در نظم ایمانی مومنان بوجود آورد؟ ادامه دارد.... https://eitaa.com/Habibollah_Babai

▪️«تلکَ قضیةٌ»، ترانــه‌ای در باره تضادهای جهان مدرن https://eitaa.com/Habibollah_Babai ‌🆔 @sch_negah

نفاق و هویت شکّی (قسمت 11) آنچه از آیات قرآنی در بارۀ «نفاق» بر می‌آید این است که اولا جریان نفاق در نفاق‌ورزی خود خودآگاه است و در این باره اهل تردید نیست (واذا لقوا الذین آمنوا قالوا آمنا واذا خلوا الی شیاطینهم قالوا انا معکم)، لیکن نفاقی که منافقان دارند و کنش‌های منافقانه‌ای که انجام می‌دهند، مایۀ شک‌های غیراخلاقی و ریبه‌های قلبی آنها می‌شود. این ریبه‌ها همواره ماندنی است و تا زمانی که نفاق هست، ریبه و فرهنگ شکّ‌ انکاری نیز همچنان باقی می‌ماند. علاوه بر این، جریان نفاق در جامعه نیز بنای ریبه و شکّ‌سازی می‌کند. در این باره به نظر می‌رسد اولا پدیدۀ نفاق به لحاظ هستی‌شناختی پدیده‌ای دوگانه، مردد، مبهم، و متضاد است که نه تنها کنش‌هایش برای خود فرد منافق ضرر و زیان و تناقض ایجاد می‌کند (تناقض در خود)، بلکه پیوسته دوگانه‌های متضادی را توأمان در جامعه ایمانی و حتی در جامعه غیرایمانی بوجود می‌آورد. بدین سان پدیده نفاق در جامعه اساسا هویت شکّی دارد و جامعه را دچار بی‌نظمی و بی‌هویتی می‌کند. ثانیا نهادهایی که جریان نفاق تولید می‌کند، نظام تربیتی‌ای که می‌سازد، کتابی که می‌نویسد، فیلمی که می‌سازد، و حتی حسینیه و مسجد و هیئتی که بنا می‌کند، همه بر بنیان شک و ریبه‌های غیراخلاقی است. نهادهای شکّ‌پایه و آمیخته به ریبه و تردید، در مخاطبان مومن نیز شک‌های غیراخلاقی را توجیه می‌کند (روانشناسی تسرّی نفاق) و زمینه را برای برچیده شدن ایمان و بلکه ایجاد ارزش‌های معکوس در جامعه فراهم می‌کند که نکته آن را می‌توان در «نهی از معروف» و «امر به منکر» در سیرۀ رفتاری منافقان مشاهده کرد. الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ ۚ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ ۗ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ. مردان منافق و زنان منافق، همه از یک گروهند! آنها امر به منکر، و نهی از معروف می‌کنند؛ و دستهایشان را (از انفاق و بخشش) می‌بندند؛ خدا را فراموش کردند، و خدا (نیز) آنها را فراموش کرد (، و رحمتش را از آنها قطع نمود)؛ به یقین، منافقان همان فاسقانند! (توبه: 67) https://eitaa.com/Habibollah_Babai

پناه؛ تأملات تمدنی پیرامون روابط انسانی در قرآن 🎙#پادکست | قسمت چهارم موضــوع: آیا رحمت الهی یک سنت است یا یک استثنا؟ گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی؛ مدیر پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی #راوی؛صدای مدرسه‌ نگاه مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌🆔 @sch_negah https://eitaa.com/Habibollah_Babai

مرادخای کاپلان احیای سنت‌ منسوخ تورات‌خوانی را برای عقلانیت تمدنی یهود بسیار مهم می‌داند. مهم‌تر از آن سنت منسوخ یهودیان، فرهنگ زندهٔ «تلاوت قرآن» بمثابه یکی از نقطه‌های عطف تمدنیِ مسلمانان است که در آن «معرفت»،«معنویت»، «هنر»، و «نظم» باهم جمع شده. البته تمدن‌پژوهان ایران کمتر به این موضوعات فکر می‌کنند! https://eitaa.com/Habibollah_Babai https://virasty.com/Habibollah_Babai/1711537158860000598

برنامه‌های شب قدر با موضوعاتی متفاوت در باب «حقیقت زیستن» در حسینیهٔ ارشاد https://eitaa.com/Habibollah_Babai

آیا «شکّ» همزیستی ایجاد می‌کند؟ (قسمت 12) یکی از نکته‌های مربوط به آیۀ « لَا يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ الَّذِي بَنَوْا رِيبَةً فِي قُلُوبِهِمْ» درمسئله «شک و یقین/ایمان» مسئله آموزش شکّ در برابرآموزش یقین و ایمان است. امروزه هستند کسانی که فکر می‌کنند اگر نوعی از نسبیت‌گرایی و شک‌گرایی را در دوره‌های آموزشی (مثل فلسفه برای کودکان) نهادینه بکنند، راه برای همزیستی و تحمل یکدیگر در جامعه دینی گشوده خواهد شد. فارغ از اینکه تاریخ اجتماعیِ «شکّ» در غرب چه بوده و حاصل آن در مناسبات انسانی چگونه بوده است (ببینید تاریخ جنگ‌های مدرن را بعد از امواج شکّ فلسفی و فرهنگی در عصر روشنگری) باید بدین نکته توجه داشت که اساسا «شکّ» نوعی از بی‌قاعدگی و هرج‌ومرج در خشونت را توجیه می‌کند در حالی که ایمان (ایمان غیرتقلیدی) بر پایۀ میزان و قانون به خشونت سفارش می‌کند (آنجا که سفارش می‌کند)، علاوه اینکه بر اساس همان میزان و معیار هم مبانی عمیقی را در نسبت بین «خود و دیگری»، «اخوت انسانی»، «مدارا»، «صلح»، «دوری از نزاع»، «خوش خلقی» و غیره ارائه می‌نماید. حال پر واضح است که خشونت بی‌قاعده (غزّه امروز را ببینید) خشن‌تر خواهد بود نسبت به خشونت با قاعده. از طرف دیگر تعایش و همزیستیِ مبتنی بر شک و تردید پایدار نخواهد بود در حالی که همزیستی برآمده از بنیان‌های ایمانی و الهیاتی پایدار و ماندگار است. بدین‌ترتیب نظم اجتماعی را می‌توان بر بنیان ایمان درست کرد، لیکن همان نظم را نمی‌توان بر اساس شکّ بنا نهاد. بحث «شک و همزیستی» ادامه دارد... https://eitaa.com/Habibollah_Babai