گونه‌های در حال گسترش پراکنش و افزایش جمعیت در ایران Iranian species with range extension and population increase ابوالقاسم خالقی‌زاده Abolghasem Khaleghizadeh تاریخ به‌روزرسانی: 19 اردیبهشت 1403 Last updated: 8 May 2024 15 گونه زیر در دو دهۀ گذشته دارای افزایش جمعیت یا گسترش پراکنش در مناطق جدید بودند. به منظور ثبت روند تاریخ افزایش جمعیت این گونه‌ها رکوردهای آنها اعلام می‌شوند. The following 15 species are faced range extension and population increase during the past two decades. In order to keep historical trends of these species, their records will be announced. Black-winged Kite Elanus caeruleus کورکور بال‌سیاه Rarity by 2015- Increasing since 2016 Western Barn Owl Tyto alba جغد انبار Rarity by 2015- Population since 2016 Long-eared Owl Asio otus جغد گوش‌دراز Rarity by 2015- Increasing since 2016 White-throated Kingfisher Halcyon smyrnensis ماهی‌خورک سینه‌سفید Range extension- Distribution outside provinces of Ilam, Khuzestan, Bushehr, Fars, Hormozgan & Sistan & Baluchestan Pied Kingfisher Ceryle rudis ماهی‌خورک ابلق Range extension- Distribution outside provinces of Ilam, Khuzestan, Bushehr, Fars & Hormozgan Alexandrine Parakeet Psittacula eupatria شاه‌طوطی اسکندر Increasing Rose-ringed Parakeet Psittacula krameri طوطی طوق‌صورتی Increasing Masked Shrike Lanius nubicus سنگ‌چشم پیشانی‌سفید Range extension- Distribution outside provinces of Ilam, Kohgiluyeh & Boyer-Ahmad, Charmahal & Bakhtiari, Khuzestan, Bushehr, Fars, Hormozgan House Crow Corvus splendens کلاغ هندی Rarity by 2015- Increasing since 2016 Grey Hypocolius Hypocolius ampelinus میوه‌خوار Range extension- Distribution outside provinces of Khuzestan, Bushehr, Fars, Hormozgan & Sistan&Baluchestan White-eared Bulbul Pycnonotus leucotis بلبل خرما Range extension- Distribution outside provinces of Khuzestan, Fars, Bushehr, Hormozgan, Kerman & Sistan & Baluchestan Common Myna Acridotheres tristis مینای معمولی (هندی) Increasing Pied Bush Chat Saxicola caprata چک ابلق Distribution outside provinces of North Khorasan, South Khorasan, Khorasan-e Razavi, Kerman, Sistan & Baluchestan and Hormozgan Purple Sunbird Cinnyris (Nectarinia) asiaticus شهدخوار آسیایی Range extension- Distribution outside provinces of Fars, Bushehr, Hormozgan, Kerman & Sistan & Baluchestan Indian Silverbill Lonchura malabarica سیمین‌نوک (سهرۀ ریز) هندی Rarity by 2015- Increasing since 2016 * لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/page/Increasing-species

✅ کارگاه آموزشی همزیستی پرندگان با خطوط انتقال و توزیع برق 🔰مدرس: آقای محمود کُلنِگری 🔺سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت از ساعت ۱۰ تا ۱۱:۳۰ ✳️ لینک ورود به نشست: https://kermandoe.adobeonline.ir/zist @shahroodnature

🕊 گفتگو با آقای کاظم پرستگاری و آشنایی با اولین اطلس تجسمی پرندگان ایران @shahroodnature

*پرندگان ابروکمند و ابروکشیده در ایران* ابوالقاسم خالقی‌زاده 14 خرداد 1403 یکی از ویژگی‌های ریخت‌شناسی در برخی از پرندگان، داشتن نوارابروی کشیده است که در برخی از گونه‌ها دارای خمیدگی است و در چندین گونه انتهای به سوی پسِ‌سر و گردن رو به پایین می‌رود. همین ویژگی می‌تواند به عنوان یکی از کلیدهای برجسته در شناسایی برخی از گونه‌ها به کار رود. اکنون به این ویژگی در گونه‌های پرندگان ایران اشاره می‌کنیم. • پرندگان دارای ابروی کمند بلدرچین (از گونه‌هایی است که نوارابروی بسیار بلند آن تا کنار گردن ادامه می‌یابد) خوتکای ابروسفید نر (نوارابروی سفید و پهن آن تا پسِ‌سر ادامه می‌‎یابد) پیپت نوک‌دراز (نوارابروی سفید آن تا پسِ‌سر ادامه می‌‎یابد) چکاوک درختی (نوارابروی سفید در پسِ‌سر به هم رسیده و شکل 7 پیدا می‌کنند) سسک گل (نوارابروی کشیده و زردرنگ) سسک‌های ابروزرد و ابروزرد هیوم (نوارابروی کشیده و کمی زردرنگ) توکای پهلوسرخ (دارای نوارابروی سفید و کشیده تا پسِ‌سر) چک بوته‌ای (دارای نوارابروی روشن و کشیده تا پسِ‌سر) صعوه‌های ابروسفید و گلوسیاه (دارای نوارابروی روشن و کشیده تا پسِ‌سر) پیپت بزرگ (پیپت پادراز) (نوارابروی سفید و پهن تا پسِ‌سر ادامه دارد) دم‌جنبانک جنگلی (نوارابرو از جلوی چشم‌ها تا پسِ‌سر ادامه می‌یابد) گنجشک کوهی (نوارابروی پهن و سفید از جلوی چشم‌ها تا پسِ‌سر ادامه می‌یابد) زردپره‌های کوهی و راه‌راه (دارای نوارابروی روشن و کشیده تا پسِ‌سر) سلیم کوهی و خروس‌کلی اجتماعی (دارای نوارابروی سفید و کشیده تا پسِ‌سر) دم چتری (دارای نوارابروی روشن و کشیده تا پسِ‌سر) گلوآبی (دارای نوارابروی سفید و کشیده تا پسِ‌سر) چکچک کردی نر (دارای نوارابروی نازک، سفید و کشیده تا پسِ‌سر) آبچلیک خالدار پاسبز • پرندگان دارای ابروی کشیده سسک‌های سبز بیدی و سبز زیتونی سسک‌های جگنزار و ابروسفید سسک‌های بیدی و شالیزار سسک جنبان سسک چیف‌چاف کوهی چکچک دشتی و کوهی چکچک بیابانی سنگ‌چشم تورانی سسک جنبان چکاوک پنجه کوتاه بزرگ لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/14/Iranian%20birds%20with%20long%20supercilium

*یادداشتی دربارۀ شیوۀ نوشتن واژۀ جگنزار* ابوالقاسم خالقی‌زاده 14 خرداد 1403 یکی از گونه‌های پرندگان ایران «سسک جگنزار» است که در میان پرنده‌نگران، پرسش‌هایی دربارۀ شیوۀ جدانویسی یا چسبیده‌نویسی واژۀ «جگنزار» وجود دارد. یکی از نکته‌های ارزشمند دربارۀ شیوۀ نوشتن نام رسمی پرندگان و جانوران، رعایت اصول پایدار دستور زبان فارسی دربارۀ چسبیده‌نویسی و جدانویسی آنها است. همان‌طور که می‌دانیم، در زبان فارسی پسوند «زار» به واژه‌های پیش از خود می‌چسبد (به‌جز واژه‌های که حرف پایانی آنها «ـه» یا «های غیرملفوظ» باشد مانند لاله‌زار). این شیوه چسبیده‌نویسی را می‌توان در نام فارسی گونه‌هایی که در آنها واژه‌های گندمزار، شالیزار، نیزار، چمنزار (و نیز گلزار) به کار رفته است، دید. باید یادآور شد که در واژۀ «جگنزار» نیز همین شیوه پیروی می‌شود. بنابر این، شیوۀ درست نوشتن نام و واژۀ «جگنزار» به شکل چسبیده است که در نام گونۀ «سسک جگنزار» به کار می‌رود. لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/14/Persian%20name%20of%20Sedge%20Warbler *

پرندگانی که نوارابرو در پس سر به شکل ۷ است یکی از نکته‌های جالب در شناسایی گونه‌ها این است که دستِ‌کم در سه گونه از پرندگان ایران، نوارابرویی سفید در پشتِ سر به هم رسیده و تشکیل نمایی از عدد ۷ فارسی یا حرف V انگلیسی را می‌دهند. این سه گونه عبارتند از: • جغد کوچک • دودوک • چکاوک درختی *

*اولویت کاربرد واژۀ «تیره» بر واژۀ «خانواده» در رده‌بندی پرندگان* به آگاهی می‌رساند یکی از تعارض‌های موجود، کاربرد دو واژۀ «تیره» و «خانواده» برای یک سطح میانی (یعنی Family) در رده‌بندی پرندگان و پستانداران یا به‌طور کلی در جانوران است. دربارۀ کاربرد این دو واژه، چند نکته یادآوری می‌شود: 1- با توجه به فارسی بودن هر دو واژه، منعی برای کاربرد هیچ‌یک از آنها وجود ندارد. 2- کاربرد واژۀ «تیره» در رده‌بندی گیاهان، کاملا رایج و غالب است. 3- برای جانوران، به طور عمده واژۀ «خانواده» رایج است. 4- در عین حال، اگر بخواهیم به توصیف یک گروه از جانور از یک گونۀ خاص بپردازیم که دربرگیرندۀ یک جفت از آن همراه با فرزندان آن باشد، از واژۀ خانواده استفاده می‌کنیم. در این صورت، واژۀ «خانواده» هم برای یک سطح از رده‌بندی میانی جانوران به کار خواهد رفت و هم برای یک گروه خاص فردی و جمعیتی به کار می‌رود. 5- در صورت کاربرد واژۀ «تیره» در رده‌بندی جانوران، واژۀ «خانواده» نیز به طور دقیق‌تر برای یک گروه از وابستگان خاص به کار خواهد رفت. 6- فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در رده‌بندی گیاهان و جانوران، برای یک سطح میانی از رده‌بندی، واژۀ «تیره» را برگزیده است. 7- همچنین، در فرهنگ مردم، دو واژه «تیره» و «تبار» با هم و به شکل «تیره و تبار» یا « تبار و تیره»، در یک عبارت رایج هستند. با توجه به مطالب یادشده در بالا، اولویت دادن کاربرد واژۀ «تیره» بر واژۀ «خانواده» به رای‌گیری گذاشته شد. پس رسیدن به اجماع برای اولویت دادن به کاربرد واژۀ «تیره» بر واژۀ «خانواده» در رده‌بندی پرندگان و نیز برای هماهنگی بیشتر در کاربرد واژۀ مناسب در رده‌بندی پرندگان (و جانوران) با گیاهان، ازین پس، در بحث‌های رده‌بندی و آرایه‌شناسی پرندگان برای سطح میانی رده‌بندی، واژۀ «تیره» به کار خواهد رفت. بدین ترتیب، واژۀ «خانواده» نیز برای گروهی خاص از چند فرد که دربرگیرندۀ یک جفت و فرزندان آنها باشد، به کار خواهد رفت. لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/16/Persian%20name%20of%20Family%20in%20Avian%20Classification

*مقایسه پیپت‌های درختی، پشت زیتونی و چمنزار* تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی زاده تاریخ تنظیم: 17 خرداد 1403 لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/17/Comparison%20of%20Tree%2C%20Olive-backed%20and%20Meadow%20pipits

*مقایسه سسکهای درختی ایران* تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی‌زاده تاریخ تنظیم: 18 خرداد 1403 لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/18/Comparison%20of%20Tree%20warblers%20of%20Iran

*مقایسه سسک‌های سبز ایران* تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی‌زاده تاریخ تنظیم: 19 خرداد 1403 لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/19/Comparison%20of%20Green%C2%A0warblers%20of%20Iran

"به دیدار بادخورک ها" سفری به آذربایجان تکاب تخت سلیمان و ... راهنما: ابراهیم شکوهی برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام به لینک زیر مراجعه کنید: https://www.iranianbirdingclub.com/content/?id=31043

شب پارک ملی گلستان هفتصد و چهل و هفتمین شب از شب‌های بخارا به‌ پارک ملی گلستان اختصاص یافته‌است که با همکاری مجله بخارا ، فصلنامه صنوبر و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود .این نشست پنج بعداز‌ظهر روز یکشنبه بیست و هفتم خرداد برگزار می‌شود و سخنرانان این جلسه هوشنگ ضیایی ،مهدی تیموری ،زهرا قلیچی‌پور ،پوریا سپه‌وند ،دنا ضیایی ،مانیا شفاهی و علی دهباشی خواهند بود . پارک ملی گلستان با حدود ۶۷ سال سابقه رسمی حفاظت به عنوان قدیمی‌ترین منطقه حفاظت شده ،اولین پارک ملی واولين ذخيره‌گاه زيست‌كره كشور تحت حفاظت قرار گرفته است . این منطقه با تنوع زیستی کم‌نظیر كه به عنوان نگین مناطق حفاظت شده شناخته‌می‌شود، طی سال‌های حفاظت دچار فراز و فرودهای بسیاری بوده است ،شکار بی‌رویه و دست‌اندازی‌های بسیار گاهی موقعیت این اکوسیستم ارزشمند را تا ورطه نابودی بسیاری از گونه‌های زیستی نادر منطقه پیش برده است. در سال ۱۳۹۶ ‌پس ازايجادشورای راهبری پارک ملی گلستان که با هم‌فکری گروهی از متخصصان وبا حضور ذی‌نفعان و جوامع محلی برای اولين بار درکشور تشکيل گرديدشرایط آن به نحو بی‌سابقه ای رو به بهبودی نهاده است. امید که این میراث جهانی منحصر به فرد بیش از همیشه به شایستگی حفاظت شود . در این مراسم رونمایی از کتاب سیمای طبیعی پارک گلستان و ویژه‌نامه فصلنامه صنوبر با موضوع پارک ملی گلستان انجام خواهد شد . شب پارک ملی گلستان در ساعت پنج بعدازظهر یکشنبه بیست و هفتم خرداد در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی به نشانی: خیابان نجات‌الهی (ویلا)، چهارراه ورشو برگزار می‌شود.

*تغییر وضعیت گونه کبوتر چشم زرد از نایاب به کمیاب در ایران* به‌روزرسانی: 25 خرداد 1403 به آگاهی می‌رساند که با توجه به دریافت چندین گزارش از منطقه شمال شرق کشور برای گونۀ کبوتر چشم‌زرد (کبوتر خاوری) Yellow-eyed Dove Columba eversmanni در سال‌های گذشته به‌ویژه در سال 1403 در ایران، این گونه از «فهرست گونه‌های نایاب ایران» به فهرست "پرندگان کمیاب ایران" منتقل می‌شود. بنابر این، پس از گنجاندن گونۀ "کبوتر چشم‌زرد (کبوتر خاوری)" در فهرست گونه‌های کمیاب، رکوردهای آن همچنان اعلام خواهد شد. لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/25/Changing%20status%20of%20Yellow-eyed%20Dove%20from%20Rare%20to%20Scarce%20in%20Iran

درود به همه علاقه‌مندان به طبیعت و جانوران به آگاهی می‌رساند به دلیل درخواست برخی از دوستان علاقه‌مند درباره نامها و فرهنگ واژگان جانوران، این گروه رو در ایتا ایجاد شد. https://eitaa.com/joinchat/2988114753Cd053fc8358 امیدوارم سبب ارتقای این حوزه در کشور شود. با احترام خالقی‌زاده🌺🌺

انواع رکوردهای قابل اعلام در کمیته ثبت پرندگان ایران رکوردهای جدید پرندگان ایران شامل مطالب زیر هستند و در صفحه‌های جداگانه این سایت و در پوشه‌های ماهانه شمسی فهرست می‌شوند و یا از طریق کادر جستجو قابل بازیابی هستند: 1. نخستین رکورد کشوری یک گونه جدید در ایران 2. همه رکوردهای گونه‌های نایاب ایران 3. همه رکوردهای گونه‌های کمیاب ایران 4. نخستین ثبت یک گونه جدید در یکی از استان‌های کشور 5. نخستین ثبت جوجه‌آوری یک گونه در ایران 6. همه رکوردهای گونه‌های جوجه‌آور کمیاب در ایران 7. نخستین ثبت جوجه‌آوری یک گونه در هر یک از استان‌های کشور 8. ثبت جمعیت گونه‌های در حال افزایش 9. ثبت نخستین روز رسیدن و واپسین روز مهاجرت گونه‌ها 10. ثبت پرندگان دورگه یا دارای ناهنجاری 11. ثبت هر گونه ویژگی ریخت‌شناسی و رفتار جالب و استثنایی برای هر گونه 12. تغییرهای رخ‌داده دربارۀ رده‌بندی و آرایه‌شناسی همراه با اعلام تغییر نام‌های علمی، انگلیسی و فارسی گونه‌ها برای نخستین ثبت یک گونه در استان‎ها، رکوردهایی که پس از تدوین کتاب اطلس پرندگان ایران (از حدود 50 سال پیش تا سال 1390 شمسی) یا بر اساس فهرست‌های معتبر پرندگان که برای هر استان موجود است یا در حال تهیه هستند دیده شوند، در سایت، اعلام خواهند شد. دربارۀ پرندگان کمیاب ایران تا به حال چهار مقاله چاپ شده است. همه رکوردهای جدید از گونه‌های نایاب و کمیاب از ابتدای سال 2016 میلادی بر اساس منابع موجود بررسی‌شده و همچنین پس از تایید درستی شناسایی گونه، در سایت کمیته ثبت اعلام خواهند شد. 1. Roselaar C.S. & Aliabadian M. 2009. Review of rare birds in Iran, 1860s–1960s. Podoces 4(1): 1–27. 2. Scott D.A. 2008. Rare birds in Iran in the late 1960s and 1970s. Podoces 3(1/2): 1–30. 3. Khaleghizadeh A., Scott D.A., Tohidifar M., Musavi S.B., Ghasemi M., Sehhatisabet M.E., Ashoori A., Khani A., Bakhtiari P., Amini H., Roselaar C., Ayé R., Ullman M., Nezami B. & Eskandari F. 2011. Rare birds in Iran in 1980–2010. Podoces 6(1): 1–48. 4. Khaleghizadeh A., Sangchooli A., Tohidifar M., Ghasemi M., Musavi S.B., Bakhtiari P., Habibi-Azad A., Ashoori A. & Hasheni A. (2020). Rare birds in Iran during the period 2011–2015. Podoces 15(1–2): 1–12. --------

*نکته‌های ثبت جانوران* *نکته شماره 12: بخشیدن گزارشگر رکورد دروغین* پس از دریافت گزارش دروغ از یکی از پرنده‌نگرها، بدیهی است که ممکن است سبب طرد شخص فرستندۀ آن گزارش و منع دریافت گزارش‌های بعدی از سوی آن شخص شده باشد. به هر روی، ممکن است که آن فرد، در هر زمانی به اشتباه خود پی ببرد و بخواهد دوباره به جمع پرنده‌نگرها و پستاندارنگرهای واقعی برگردد. ادامه همکاری و دریافت گزارش، منوط به ارئه توضیح، عذرخواهی و قول ارسال گزارش درست پس از آن خواهد بود. همچنین نیاز است تا یک دورۀ اطمینان از زمان پیشین ارسال گزارش دروغ بگذرد. گذشت این دورۀ اطمینان‌بخشی به جامعه پرنده‌نگرها، با نشان عملی و میدانی در تهیه و ارسال گزارش‌های درست از سفرهای پرنده‌نگری و جانورشناسی به سایت‌ها و گروه‌های پرنده‌نگری و حیات وحش است. پس از نشان دادن این دورۀ اطمینان که توسط پرنده‌نگرهای دیگر ارزیابی و پذیرش خواهد شد، دوباره گزارش‌های تهیه‌شده آن فرد پذیرفته خواهد شد. *****

*دلیل تغییر نام فارسی سنگ چشم دمگاه حنایی به سنگ چشم دم دراز* یکی از گونه‌های پرندگان ایران، سنگ‌چشم دم‌دراز (دمگاه‌حنایی) Lanius schach است. همان‌طور که می‌دانیم در سال‌های گذشته، نام فارسی سنگ‌چشم دمگاه‌حنایی به سنگ‌چشم دم‌دراز تغییر کرده است. اما دلیل این تغییر چه بوده است؟ نگاهی به فهرست‌های پرندگان ایران، نشان می‌دهد که نام انگلیسی این گونه در فهرست جرویس رید (1337)، Black-backed Shrike و با نام فارسی سرسیاه به کار رفت که اکنون به عنوان زیرگونه هیمالیایی (L. s. tricolor) این گونه به شمار می‌رود. سپس در کتاب اسکات و همکاران (1354) با نام فارسی سنگ‌چشم دمگاه‌حنایی و نام انگلیسی Long-tailed Shrike و نام دوم Rufous-backed Shrike به کار رفت که این نام فارسی اشاره به نام انگلیسی دوم این گونه یعنی Rufous-backed Shrike داشت. این نام انگلیسی دوم در کتاب‌های ادهمی (1384)، اسکات و ادهمی (2006)، منصوری (1379، 1387، 1393)، کابلی و همکاران (1395) و خالقی‌زاده و همکاران (2017) نیز به کار رفته بود. اما شاید دلیل اصلی و محکم در پرهیز از کاربرد نام Rufous-backed Shrike و نام فارسی سنگ‌چشم دمگاه‌حنایی را در وجود گونه‌ای دیگر به نام Bay-backed Shrike با نام فارسی سنگ‌چشم پشت‌بلوطی جستجو کرد. به دلیل نزدیکی دو رنگ حنایی و بلوطی و نیز اینکه جایگاه مکانی این رنگِ ویژه در نام انگلیسی این دو گونه یکسان و در نام فارسی نزدیک به هم بودند، سبب شد تا همانند گذشته، نام فارسی سنگ‌چشم پشت‌بلوطی و نام انگلیسی Bay-backed Shrike حفظ شود، اما برای نام گونه دیگر، نام سنگ‌چشم دم‌دراز Long-tailed Shrike در اولویت قرار گیرد. افزون بر این، گونه سنگ‌چشم دم‌دراز چندین زیرگونه دارد که در برخی از آنها علاوه بر دمگاه، رنگ پشت و روتنه نیز حنایی است. بنابر این، با توجه به وجود دلایل علمی و منطقی و تداوم پیوسته در اولویت نام اول برای Long-tailed Shrike و نام دوم برای Rufous-backed Shrike، برای هماهنگی بیشتر بین نام فارسی و انگلیسی این گونه، در نام فارسی نیز اولویت اول به سنگ‌چشم دم‌دراز داده شد و نام سنگ‌چشم دمگاه‌حنایی به عنوان نام دوم در نظر گرفته میشود. لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/03/28/Persian%20name%20of%20Long-tailed%20Shrike

*مقایسه سسکهای تالابی زیتونی و خاوری* تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی‌زاده تاریخ تنظیم: 31 خرداد 1403 لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/04/01/Comparison%20of%20Marsh%20Warbler%20%26%20Blyth%E2%80%99s%20Reed%20Warbler

*مقایسه سسکهای جگنزار و ابروسفید* تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی‌زاده تاریخ تنظیم: 31 خرداد 1403 لینک پیوند: http://iranbirdrecords.ir/1403/04/01/Comparison%20of%20Sedge%20and%20Moustached%20Warblers