💢سه راهنما برای سه کتاب فلسفی کلاسیک
✍️امیرحسین خداپرست (عضو گروه فلسفه غرب مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران)
📎منبع: روزنامه اعتماد (شماره 5744 - دوشنبه ۳ ارديبهشت ۱۴۰۳)
🔶ضیافت
ضیافت یکی از مشهورترین محاورههای افلاطون است، به گونهای که اهمیت و شهرت آن از اهمیت و شهرت معمول کتابی فلسفی فراتر رفته و همواره مخاطبان عمومی بسیاری را از جهات مختلف به خود مشغول کرده است. خواندن ضیافت افلاطون مانند خواندن بیشتر محاورههای فلسفی او برای مخاطب عادی چندان دشوار نیست: گرچه ممکن است خواننده به درستی متوجه سیر گفتوگو و استدلالپردازیها نشود، لذت بردن از گفتوگو و نحوه مواجهه سقراط با مسائل و استدلالهای طرف مقابل خود و نیز تامل در مسائل اساسی اندیشه بشری به اندازه کافی لذتبخش است. با این حال، اگر کسی بخواهد از این لذت اولیه فراتر رود و جزئیات و ظرایف مسائل مطرح در محاوره، استدلالها، سوابق و لواحق بحث و شیوههای متفاوت شرح و تفسیر محاوره را دریابد، بیتردید نیازمند خواندن راهنمایی درباره محاوره است که او را به سطوح عمیقتر آن هدایت کند. توماس کوکسی در ضیافت افلاطون، راهنمای خواننده چنین مسئولیتی را بر عهده گرفته و کوشیده است نخست، زمینه شکلگیری این محاوره را روشن سازد؛ سپس مضامین اصلی آن را مشخص کند تا خواننده با آگاهی اجمالی از آنچه پیش رو دارد وارد متن شود و پس از اینها، متن را، شامل سخنان همه کسانی که در ضیافت افلاطون طرف گفتوگو هستند، شرح بدهد. در فصل آخرِ کتاب کوکسی به واکنشها به این محاوره افلاطونی و تاثیرات آن بر اندیشههای فلسفی، هنری و ادبیِ بعدی میپردازد.ضیافت افلاطون، راهنمای خواننده را محمدعلی شامخی به فارسی برگردانده و نشر نی آن را در 270 صفحه منتشر کرده است.
https://t.me/hekmatfalsafe
🔶اخلاق
اخلاق اثری مهم و دورانساز از فیلسوف برجسته عقلگرا در اوایل دوره مدرن، باروخ اسپینوزاست. اسپینوزا در این کتاب به شیوهای خاص، بنا بر نظامی مقتبس از اثبات هندسی، فلسفه خود را عرضه کرده است. کتاب از مضامینی چون چیستی و اثبات جوهر و حالات آن آغاز میشود و دامنه آن، به شکلی شگفتانگیز، با تکیه بر مدعاها و اثباتهای قبلی، به مسائلی مانند طبیعت و منشا نفس، عواطف انسانی، امکان آزادی اراده و اخلاق کشیده میشود. این کتابِ دشوار سالها پیش به دست محسن جهانگیری، استاد فقید فلسفه در دانشگاه تهران، به دقت به فارسی ترجمه شد (و از غرایب است که در سالهای اخیر چند ترجمه دیگر از آن به نام مترجمانی نه چندان شناخته شده، بدون هیچ توضیح یا ارجاعی به ترجمه جهانگیری منتشر شده است) . خواندن اخلاق اسپینوزا واقعاً کار راحتی نیست و حتی فلسفهآموختگان نیز برای فهم مضامین و استدلالهای آن نیازمند کلاس درس یا شرح و تفسیرند. کاری که جی. تامس کوک در اخلاق اسپینوزا، راهنمای خواننده کرده، آن است که کمک کند خواننده این کتاب را بهتر فهم کند. او از توضیحی عمومی درباره فلسفه اسپینوزا و پسزمینه کتاب آغاز کرده و سپس، مضامین اصلی آن را با نظر به تاثیری که فیلسوفان پیشین بر اندیشه اسپینوزا نهادهاند، مطرح کرده است. فصل سوم کتاب به خواندن متن اختصاص دارد و کوک گام به گام خواننده را برای فهم ادعاها و استدلالهای اسپینوزا در اخلاق راهنمایی میکند. در پایان نیز فصلی به تاثیر این کتاب بر اندیشههای بعدی اختصاص داده شده است. اخلاق اسپینوزا، راهنمای خواننده را علی حسنزاده به فارسی ترجمه و نشر نی آن را در 228 صفحه منتشر کرده است.
https://t.me/hekmatfalsafe
🔶ترس و لرز
ترس و لرز، اثر سورن کیرکگور، یکی از آثار کلاسیک فلسفه و الهیات به شمار میآید. زمینه اصلی کتاب حکایت تأملات و رنجها و ترسولرزهای ابراهیم در مسیر قربانی کردن فرزندش، اسحاق، به امر الهی است. با طرح این حکایت، کیرکگور به مسائلی مهم و دشوار در زندگی انسانی میپردازد، مسائلی چون عشق، رنج، ایمان، اخلاق، حقیقت، خدا، آزادی که نه به دوره تاریخی خاص و نه به جغرافیایی خاص وابستهاند و مسائل وجودی انسان، همیشه و همه جا و برای فردفرد آدمیان به شمار میآیند. ژان وال، فیلسوف فرانسوی، از قول کیرکگور میگوید که او «ترس و لرز را بهترین کتاب خود میدانست؛ او میگفت این کتاب برای جاودانه کردن نام من کافی است. «دیالکتیک تغزلی» او، هنر او در وادار ساختن ما به حس کردن خصلتهای ویژهی این قلمرو مذهب ... هرگز چنین ژرف بر ما تاثیر ننهاده است و نیز هرگز ... روایتش تا این حد با شخصیترین جدالهایش در پیوند نبوده است». او همچنین تایید میکند که «این دشوارترین اثر کیرکگور است که در آن بیش از هر اثر دیگر به هر وسیلهای در سرگردان کردن خواننده کوشیده است». این بیان ژان وال که بر پشت جلد ترجمه فارسی عبدالکریم رشیدیان از ترس و لرز حک شده، کافی است تا نشان دهد این کتاب نیز برای بهتر فهم شدن نیازمند راهنماست. این راهنما را کلر کارلایل در ترس و لرز کیرکگور، راهنمای خواننده به دست داده است که علی حسنزاده آن را به فارسی ترجمه و نشر نی در 276 صفحه منتشر کرده است. کارلایل در این کتاب نخست مضامین اصلی ترس و لرز را معرفی میکند و پس از تفسیر جزءبهجزء متن، تاثیرات آن را بر اندیشههای بعدی نیز برمیرسد.
https://t.me/hekmatfalsafe
هو الحکیم
✨ #ابن_سینا و مکتب فلسفی متقدم اصفهان
با سخنرانی:
دکتر #حسین_کلباسی_اشتری
استاد گروه فلسفه #دانشگاه_علامه_طباطبایی
دکتر #قاسم_پورحسن
دانشیار گروه #فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی
📆 پنجشنبه مورخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
🕙 ساعت ۱۰
در #خانه_حکمت
@khane_hekmat
هدایت شده از نشستهای علومانسانیاسلامی
🔴 سلسله نشستهای فلسفی کلامی از سوی گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی برگزار می شود
موضوعات نشستها و سخنرانان:
💠سهبعدگرایی و چهاربعدگرایی در فلسفه اسلامی (4 اردیبهشت 1403) - سید علی طالقانی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)
💠«اصالة الوجود» یا «اصالة الظهور» یا «اصالة العدم»؟ (11 اردیبهشت 1403) - علی رضایی تهرانی، مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره)
💠ناسازگاری دیدگاه خواجه درباره اراده الاهی با روایات خلق مشیت (18 بهمن 1403) - مسلم فوطه بافان و مجید فوطه بافان، مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره)
💠پیشگامی قطبالدین رازی در طرح نظریه اصالت وجود و اعتباریت ماهیت (25 اردیبهشت 1403) - مرتضی طباطباییان نیمآورد، پژوهشگر و مدرس فلسفه
💠بررسی سازگاری عینیت و غیریت نفس انسانی و بدن عنصری در نفسشناسی صدرایی (1 خرداد 1403) - ابوالقاسم صادقی، مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره)
💠معناشناسی اقسام ضرورت بر اساس معناشناسی منطق موجهات جدید (8 خرداد 1403) - امیر جلیلی قاضیزاده، پژوهشگر و مدرس فلسفه
🔷 حضور در این نشستها برای عموم آزاد است.
🏢 مکان: مشهد - خیابان آیتالله خزعلی - دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی - طبقه دوم
⏰ زمان: سهشنبهها از ساعت 15 تا 16:30
🔰نشست ها و همایش های علوم انسانی اسلامی
🆔http://eitaa.com/joinchat/4179165216C0d3b9d3403
هدایت شده از مجمع عالی حکمت اسلامی
#کلام_اساتید #فلسفه
📌 اگر بخواهیم در حوزه کلام بصورت منطقی و عقلی وارد بشویم باید یک مبادی و مقدماتی را مثل بقیه علوم که نیاز به مقدمات و مبادی دارند، طی بنماییم.
استاد ربانی گلپایگانی، عضو هیئت مؤسس مجمع عالی حکمت اسلامی:
▫️یکی از مبادی برای عقاید استدلالی، آشنایی با قواعد عقلی که در باب هستی شناسی مطرح است چون خداشناسی، نبی شناسی، امام شناسی و... همگی در حوزه هستی شناسی مطرح میشود. وقتی تجرید مرحوم خواجه با عنوان نصیرالدین والملة، را میبیند بعد از منطق التجرید مباحث فلسفه رامطرح کرده. این کتاب کشف المراد که هست، شش مطلب دارد که مطلب اول و دومش فلسفه است و از مطلب سوم به بعد اعتقادات است.
♻️ باید بحث فلسفی را حلاجی کنید و در آنها ورزیدگی پیدا کنید تا بتوانید مباحث اعتقادی مثل وجوب خداوند و وحدت و فاعلیت خداوند و ... را بفهمید. و حداقل در خواندن فلسفه باید این را بگوییم که در مباحث اعتقادی، نظریات فلسفی مطرح شده و هرکس هم بخواهد این نظریات را رد کند باید با فلسفه آشنایی داشته باشد و آن را خوانده باشد. مثلا میگوییم خداوند فاعل است. آیا خداوند فاعل بالقصد است یا فاعل بالرضا یا فاعل بالعناة یا فاعل بالتجلی یا...؟
#ربانی_گلپایگانی
#مجمع_عالی_حکمت_اسلامی
🆔@hekmateislami
هدایت شده از مجمع عالی حکمت اسلامی
#نشست_تخصصی #کلام
🔰جلسه گروه علمی کلام(جلسه ۲۷۴)
⬅️ الحاد جدید و توجیه علمی اخلاق
🎤دکتر عبدالرئوف افضلی
🗓 سهشنبه ۱۴۰۳/۲/۴ساعت ۱۷:۱۵
🖇حضوری و مجازی
💻لینک حضور در جلسه
http://yun.ir/kalam
🏢 قم، خیابان ۱۹ دی، کوچه ۱۰، فرعی اول سمت چپ، اتاق جلسات مجمع عالی حکمت اسلامی
#مجمع_عالی_حکمت_اسلامی
🆔@hekmateislami
هدایت شده از کانون علمی منطق و فلسفه (شیراز)
فهرست درسگفتارهای فلسفه چینی
با ارائه: فاطمه هوشمند زاده
به کوشش: انجمن علمی فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران
لینک جلسه اول:
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/767
لینک جلسه دوم:
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/809
لینک جلسه سوم:
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/816
لینک جلسه چهارم:
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/862
لینک جلسه پنجم:
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/899
لینک جلسه ششم و آخر؛
https://eitaa.com/Logicandphilosophy/954
#فلسفه
#چینی
🔻حلقه دوستداران حقیقت برگزار میکند :
✍️🏻روان شناسی خدا باوری و خدا ناباوری
با حضور :
#دکتر_مهدی_نساجی
پژوهشگر علم و دین، دانشگاه شهید بهشتی
و دانشگاه کلیسای کانتربری، بنیانگذار مدرسه روا
۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
پنجشنبه شب
ساعت ۲۱:۰۰
به وقت تهران
لینک شرکت در جلسه کلاب هاوس :
https://www.clubhouse.com/invite/ZzRHWq46oQZReEJa5979pW8dev78fqG6n2G:FZrZ_Cng4wOc9hObVvah7Fb0GBwGbcCyZQgu3_XgbTQ
کانال تلگرام حلقه دوستداران حقیقت :
@channel_Circle_of_truth_lovers
کانال تلگرام مدرسه روا :
@Ravaschool
.
🔰مدرسه مطالعات دین و مدرسه مطالعات دیالوگ باشگاهاندیشه برگزار میکنند:
گفتوگو پیرامون کتابِ
قرآن، هرمنوتیک و باطن در تشیع نخستین
نوشتهٔ سیدمحمدهادی گرامی
👤با حضور
دکتر مهدی فدایی مهربانی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران)
دکتر احمد بستانی (عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی)
دکتر سیدمحمدهادی گرامی (نویسندهٔ کتاب، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
📆چهارشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳
⏱ساعت ۱۸:۳۰
📍خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، باشگاه اندیشه
▪️حضور برای عموم آزاد و رایگان است
▫️پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه
#مطالعات_دین #مطالعات_دیالوگ #هرمنوتیک #قرآن_پژوهی #تفسیر_باطن #تاریخ_انگاره #تشیع_نخستین #گرامی #فدایی #بستانی #باشگاه_اندیشه
@diinschool
@dialogeschool
@bashgahandishe
دوازدهمین همایش: مسئلۀ شر در اندیشۀ جدید و اسلامی
تاریخ برگزاری همایش: ۲۵ و ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
مهلت ارسال چکیدۀ مقالات: ۱۱ فروردین ۱۴۰۳
برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت انجمن مراجعه نمایید.
فراخوان فارسی
فراخوان انگلیسی
philor.org
@IRANPHILOR
📌
📣📣📣
✳️ #دورهی_آموزشی مشترک گروه منطق IPM (شعبهی اصفهان) و انجمن منطق ایران:
🎓 عنوان کلی دوره: آشنایی با منطق ریاضی، فلسفی و محاسباتی
عنوان جزئی دوره: دوره ششم / فلسفه ریاضیات
🔶 مدرّس: محمد معارفی (فارعالتحصیل IUSS پاویا / ایتالیا)
📎 تعداد جلسات: 3 جلسه (6، 13 و 20 اردیبهشت 1403 - ساعت 14 الی 16)
✳️ نحوهی برگزاری: حضوری - مجازی
✉️ ایمیل ثبتنام: meghdadghari@gmail.com
مکان: دانشگاه اصفهان، طبقه اول مهمانسرا، سالن سخنرانی پژوهشکدهی ریاضیات
هدایت شده از مجمع عالی حکمت اسلامی
#نشست_تخصصی #فلسفه
💠 جلسه گروه علمی فلسفه(جلسه ۲۳۴)
♻️ عدم جریان برهانهای لمی در علوم برهانی برای محمولات ذاتی و جریان برهان لمی در موضوعات علوم برهانی به عنوان اعراض غریب
🎤حجت الاسلام عسکری سلیمانی
🗓 چهارشنبه ۱۴۰۳/۲/۵ساعت ۲۰
🖇حضوری و مجازی
💻لینک حضور در جلسه
https://b2n.ir/g.falsafe
🏢 قم، خیابان ۱۹ دی، کوچه ۱۰، فرعی اول سمت چپ، اتاق جلسات مجمع عالی حکمت اسلامی
#مجمع_عالی_حکمت_اسلامی
🆔@hekmateislami
با سلام و احترام
به اطلاع میرساند گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس و انجمن علمی_دانشجویی فلسفه این دانشگاه ششمین دوره گفتارهای ابنسینا را برگزار خواهد کرد.
موضوع:
معنا، کاربرد و دلالت در اصول فقه متأخر
سخنران:
دکتر محمود مروارید (پژوهشگاه دانشهای بنیادی)
زمان: 19 و 26 اردیبهشت ماه 1403 / ساعت 13 الی 17
مکان: دانشکده علوم انسانی، سالن میرحسنی
پر کردن فرمی که در لینک https://survey.porsline.ir/s/lHWvgM0p قرار داده شده است برای شرکتکنندگان الزامیست.
مهلت ثبت نام: 15 اردیبهشت ماه
شرکت برای عموم علاقهمندان آزاد است.
MPH_2013 Summer_Vol 5_Issue 15_Pages 63-76.pdf
348.4K
تقسیم فلسفه معاصر به تحلیلی و قارهای
✍ عبدالزراق حسامی فر
اوایل قرن بیستم در زمانی که دیگر گرایشهای فلسفی رو به رشد بودند، دو جریان فلسفی مهم پدید آمد و به سرعت بر فضای فکری حاکم شد: فلسفه تحلیلی و فلسفه قارهای. برجستگی این دو سنت سبب شده است که فلسفه معاصر در معروفترین طبقهبندی، به تحلیلی- قارهای تقسیم شود اما این تقسیم، مسائلی از این دست را پیش آورده است: آیا این تقسیم جامع و مانع است و میتواند همه گرایشهای فلسفی معاصر را در بر بگیرد؟ چه ویژگیهایی این دو سنت را از هم متمایز میکند؟ این تقسیم تا چه حد بر تلقی جغرافیایی- زبانی استوار است و چه کاستیهایی در این تلقی وجود دارد؟ در این مقاله پس از توضیح نسبت میان فلسفه تحلیلی و فلسفه قارهای، برخی از تلاشهایی که برای توجیه این تقسیم صورت گرفته است، مورد بررسی قرار میگیرد.
#فلسفه
#مقاله
@book_phi
هدایت شده از مجمع عالی حکمت اسلامی
#کلام_اساتید
🔰نمی توان ملاّصدرا را پیرو بى چون وچراى ابن عربى دانست...
استاد علی زمانی قمشه ای، عضو هیئت مؤسس مجمع عالی حکمت اسلامی:
🔸ملاّصدرا با همه احترامى که براى #ابن_عربى قائل است امّا از آن جا که خود پژوهشگرى است بى نظیر و داراى نبوغى سرشار در پاره اى مسائل نظر ابن عربى را رد مى کند و در برخى مسائل سخن او را به عنوان تأیید بر پژوهش خویش مى آورد و در مسائلى چند چنین مى نماید که از او تأثیر پذیرفته است. بنابراین نمى توان او را پیرو بى چون وچراى ابن عربى دانست و این واقعیّتى است که ما در سرتاسر نوشته ها و آثار#ملاّصدرا بویژه در #اسفار با آن روبه رو هستیم.
#زمانی_قمشهای
#مجمع_عالی_حکمت_اسلامی
🆔@hekmateislami
هدایت شده از طرائف
شهید صدر در کتاب منطق استقراء در صدد انجام چه چیزی هستند..mp3
7.63M
⭕️استاد وکیلی
💠شهید صدر رحمة الله علیه
در کتاب منطق استقراء در صدد انجام چه کاری است⁉️
#طرائف
#دروس_حوزوی_استاد_وکیلی
https://eitaa.com/taraef110
💎 برگزاری اولین المپیاد سراسری فلسفه توسط موسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) فارس
🔖 این المپیاد براساس کتاب بدایه الحکمه علامه طباطبایی(ره) توسط موسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی (ره) وابسته به نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس با همکاری حوزه برادران و خواهران استان فارس و دانشگاه شیراز و دانشگاه فرهنگیان با حضور طلاب و دانشجویانی از استان های فارس، اصفهان، تهران،قم، کهکیلویه و سمنان در صبح روز پنج شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مکان موسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) (محل آزمون برادران) و حوزه علمیه ریحانه النبی (محل آزمون خواهران) برگزار گردید.
📝 نتایج آزمون روز شنبه ۸ اردیبهشت از طریق کانال کانون علمی منطق و فلسفه موسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) اعلام خواهد شد.
https://eitaa.com/Logicandphilosophy
#إفـادة_مـصـريـة
معنى العبارة: أن الجسم المفرد كما هو بالحس متصل ليس بمنقسم، كذلك البرهان أثبت أن الجسم المفرد متصل ليس بمنفصل في نفس الأمر.
هذا، وعند القدماء مصداق الجسم المفرد هي العناصر الأربعة: التراب والماء والهواء والنار، وهي البسائط التي تتركب منها المركبات المسمَّاة بالمواليد الثلاثة: المعدن والنبات والحيوان، ولمَّا كان مصداق الجسم المفرد العناصر الأربعة، حكموا بعدم انقسام العناصر الأربعة، لأن: كل من التراب والماء والهواء والنار جسم مفرد، وكل جسم مفرد لا ينقسم، فكل من التراب والماء والهواء والنار لا ينقسم.
[هل أبطل المحدثون كون الجسم المفرد لا ينقسم أم كون مصداق الجسم المفرد لا ينقسم؟]
" اعلم أن إبطال المحدثين لمذهب القدماء ليس هو من جهة الكبرى، أي القضية الكلية الحقيقية: «كل جسم مفرد لا ينقسم»، بل هذا ما قام عليه البرهان، وما قام عليه البرهان لا يمكن أن يُرد بالتجربة، بل إبطال المحدثين لمذهب القدماء هو من جهة الصغرى، أي القضية الخارجية: «كل من التراب والماء والهواء والنار جسم مفرد»، أي أن مصاديق الجسم المفرد ما هي؟ قال القدماء: هي العناصر الأربعة، هذا الذي أبطله المحدثون، فالخلاف في تعيين مصداق الجسم المفرد، مثلًا القدماء ذهبوا إلى أن مصداق الجسم المفرد الذي هو لا ينقسم هو الماء، فجاء المحدثون وأثبتوا أن الماء ينقسم، حيث أثبتوا أن الماء مركب من جزئيات، والجزئيات مركبة من ذرات، والذرات مركبة من إلكترونات وبروتونات إلخ، فالخطأ عند القدماء هو خطأ مصداقي لا خطأ كلي، فما توهّمه القدماء –من أن الماء واحد بسيط وهو مصداق الجسم المفرد– ثبت بطلانه، فليس الماء بعنصر، بل الماء مركب من عناصر (هيدروجين وأوكسجين)، فالاشتباه وقع في مصداق العنصر (مصداق الجسم المفرد)، ولم تبطل القضية الكلية: «الجسم المفرد واحدٌ متصل».
فبحسب الطبيعيات الحديثة يكون في كلام الشيخ إشكال، أي في أن الجسم المفرد في نفس الأمر هو كما هو عند الحس، وليس كذلك، ففي كلام الشيخ خطأ متعلِّق بكون ما ثبت في نفس الأمر هو كما هو في الحس؛ لأن ثبت أن الذي في الحس مركب من ذرات وإلكترونات غير محسوسة بالحس الساذج، بل بعض هذه الجسيمات لا يُرى بالمجهر، وإنما يُعرف من قبل آثاره.
والحاصل أن قضية: «الجسم المفرد واحد متصل» هي قضية صحيحة لم تبطل ولن تبطل، بل تبقى ما بقي الدهر، لأن البراهين على إبطال الجزء الذي لا يتجزأ قاطعة كلية واضحة وغير قابلة للخدش [ممن أنصف واعتدل، فلا كلام مع ذي الطبع البليد وذي الطبع الجربزي]، نعم، أدلة القدماء المأخوذ فيها العناصر الأربعة هي أدلة باطلة غير صحيحة، ولكن لا يلزم بطلان غير تلك الأدلة، فالذي بطل هو نفس الصغرى، أي أن هذا التراب –أو الماء أو الهواء أو النار– هو الجسم المفرد، بينما كون الجسم المفرد هو في نفس الأمر متصل وليس بمركب من أجزاء فلم يبطل.
يبقى أن مصداق الجسم المفرد ما هو؟ والفلسفي من حيث هو فلسفي ليس معنيًّا بذلك، بل يجعل ذلك على عهدة المجرِّبين، فيتسلّم من المجرِّبين ما ثبت بالتجربة، سواء كان الماء أو الجزئيات أو الإلكترونات أو الذرات أو الفوتونات إلخ، هذا الأمر لا يعني الفيلسوف من حيث هو فيلسوف، ولكن يعتبر ما اُكتشف بالتجربة، أي يتسلَّم ما ثبت بالتجربة كأصول موضوعة، إذ التجربة معتبرة، أما نفس القضية الكلية الحقيقية فهذه قضية صادقة ولا يمكن أن تُخدَش. "