💠 ویلیام جیمز و اراده معطوف به باور
🔺ویلیام جیمز معتقد است در برخی مواقع، ناگزیریم تصمیم بگیریم به امری باور بیاوریم، در حالی که شواهد قاطعی در تأیید آن نداریم و با این حال در آن شرایط خاص باور داشتن بهتر از باور نداشتن است. جیمز درصدد پاسخ گفتن به موضع کلیفورد است؛ کلیفورد استدلال میکند که فرد نباید به امری باور بیاورد، مگر آن که شواهد خوبی در تأیید چنین باوری در اختیارش باشد. جیمز علیه دیدگاه کلیفورد و به سود موضعی استدلال میکند که بر اساس آن، داشتن باور در غیاب شواهد کاملاً موجه است. بنا به استدلال او، مواقعی در زندگی وجود دارد که داشتن باور با وجود شواهد اندک کاملاً موجه است.
🔺از دید جیمز باورهای ما نتایجی عملی و عملگرایانه دارند و گاهی عمل کردن سودمند است؛ حتی زمانی که شواهد به حد کفایت نیستند. در برخی موارد [تصمیمگیری] فرضهای مختلف را میتوان پذیرفت. در چنین مواردی چگونه باید تصمیم گرفت؟ او هر تصمیمگیری میان فروض مختلف را یک گزینه مینامد و آنها را به دستههای مختلفی تقسیم میکند:
📌گزینههای زنده و گزینههای مرده
گزینهای که هر دو طرف آن تا حدی گرایشهای عاطفی فرد را بر میانگیزد گزینه زنده است، ولی گزینه مرده چنین گرایشهایی را برنمیانگیزد؛ برای مثال در قرن نوزدهم برای بسیاری از اروپاییان و ساکنان امریکای شمالی «هندو بودن یا بودایی بودن» گزینهای مرده به حساب میآمد در حالی که«مسیحی یا لاادری بودن» گزینهای زنده بود.
📌 گزینههای جبری و گزینههای قابل رد
گزینه جبری به دو طرف منحصر است و هیچ امکان سومی وجود ندارد؛ برای مثال گزینه خواندن این کتاب یا نخواندن آن گزینهای جبری است، اما گزینهای که دو طرف آن تعارض منطقی ندارند گزینه قابل رد است؛ برای مثال اگر از کسی پرسیده شود طرفدار کدام یک از دو حزب بزرگ امریکایی است، هیچ گزینه جبریی در اینجا وجود نخواهد داشت.
📌گزینههای خطیر و گزینههای سطحی
گزینهای را که فرد بسیار معطل تصمیمگیری درباره آن است گزینه خطیر میگویند؛ برای مثال اگر به شما این فرصت داده شود که به گروه مسافران بعدی شاتل که به فضا میرود ملحق شوید، گزینه شما خطیر خواهد بود. این فرصتی یگانه و بسیار درخور توجه است؛ از طرف دیگر فرصت نوشیدن چای به جای قهوه گزینهای سطحی است.
✔️ گزینه اصیل
گزینه اصیل گزینهای است که زنده و جبری و خطیر باشد. جیمز اشاره میکند که برای برخی از مردم، دین گزینهای اصیل است. هنگامی که با گزینهای اصیل مواجه میشوید، حتی در صورت کمبود شواهد، ممکن است ایمان آوردن بهترین انتخاب باشد. به گفته او، از آنجا که در موارد تصمیمگیری جبری شواهدی وجود ندارد، ما باید از طبیعت غیر عقلانی یا «شور» خود استفاده کنیم.
📕 درآمدی به فلسفه دین (ص ۲۷۴-۲۷۷)
✍ چاد مایستر
▫️ترجمه محمد یوسفثانی
#معرفت_شناسی_دین
🔸🔸🔸
🌐 کانال معرفتشناسی
🆔 @epistemology_issues