نخستین خطبه غديريّه را چه کسی خواند؟🌺 حدود سی سال پس از اجتماع عظيم و بی نظير مسلمانان در غدير خم، اولين اجتماع گسترده مردم در سالگرد آن روز تاريخی و سرنوشت ساز در ايام حكومت اميرالمؤمنين (علیه السلام) و حضور آن حضرت در كوفه اتفاق افتاد، روزجمعه ای مصادف با سالگرد غدير خم شد و علی (علیه السلام) فرصت را مناسب ديد تا در اجتماع مردم در نماز جمعه، خطبه ای در معرفی غدير و تبيين ابعاد گوناگون آن ايراد نمايد و مسلمانانی را كه عصر پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله) را درك‌ نكرده بودند و غالباً از جريان غدير بی اطلاع بودند، و اگر هم سخنی شنيده بودند باز به عمق حادثه غدير پی نبرده بودند، با غدير خم آشنا كند.

نخستین مجلسی كه در سی امين سالگرد غديرخم تشكيل شد، همراه باسخنرانی شخص اول جريان غدير بود، اميرالمؤمنين (علیه السلام) در آن مجلس ازغديرخم به عنوان عيد بزرگ مسلمانان ياد و بدين ترتيب سنّت حسنه عيدگرفتن روز غدير را پی ريزی کرد، و در حقيقت آغاز جشن های غدير كه در طول تاريخ شيعه از اعياد مهم به شمار آمد باهمان خطبه غديريه اميرالمؤمنين (علیه السلام) بود.

⬅️ روزی که شیطان ناله می کند! روایات مختلفی درباره عید غدیر نقل شده که هرکدام از آنها به نوعی اهمیت این روز بزرگ را نشان می دهد.حضرت امام رضا علیه السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه السلام درباره این روز می فرماید: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است» یا امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه السلام فرمودند: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».

مومنان در روز عید غدیر چه وظیفه ای دارند؟🌺🌺 امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: ⤵️ «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‏ تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏ بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏سازد. نعمت‏های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکی‏ کردن در این روز، ثروت را ثمر بخش می‏ سازد و بر عمر می‏ افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏ تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».

حديث غدير تسميه و محل غدير خم، غدير گودال آب است كه بعد از گذشتن سيل بر جاي مي ماند و به زودي خشك مي شود. فعيل به معني مفعول است يعني بر جاي مانده (مغدور) يا فعيل به معني فاعل است يعني خيانت كننده (غادر و غدار) چون در وقت حاجت خشك مي شود و به تشنگان خيانت مي كند. غدير خم نام واحه يي در سه ميلي جحفه است كه قبايل خزاعه و كنانه در زمان جاهليت در آن جا منزل مي كردند. خم به معني بدبوست. گويند هواي غدير خم آن قدر ناسازگار است كه هيچ كودكي در آن تا سن بلوغ زنده نمي ماند مگر آن كه به جاي ديگر برود. جحفه بر وزن غرفه آباديي است در اراضي ساحلي حجاز در جنوب شرقي رابغ بين مكه و مدينه (بين خليص و بدر) كه به بدي آب و هوا شهرت دارد. اين محل، ميقات حاجيان شام و مصر و عراق بود كه از راه دريا به حجاز مي رسيدند. ولي امروز متروك است و حاجيان در منزل رابغ احرام مي بندند (قاموس؛ مجمع البحرين؛ المنجد؛ تهذيب الصحاح؛ اخبار مكه،ازرقي، 2/310؛ حواشي سيره ابن هشام، 1/9).

اهميت غدير خم🌼🌼 اهميت غدير براي شيعيان بدان سبب است كه رسول الله (صلی الله علیه و آله ) در آنجا اميرالمؤمنين علي (علیه السلام) را به ولايت و خلافت منصوب نمود. از اين رو آنان دوري راه و بدي آب و هوا را تحمل مي كنند و حتي المقدور خود را به جحفه و غدير خم رسانده در آن جا احرام مي بندند. اخيرا هم مسجدي در آن جا ساخته اند (خاطرات سفارت و سرپرستي حج، از نويسنده). حديث غدير كه قوي ترين نص و معتبرترين سند ولايت و خلافت علی (علیه السلام) است بدين شرح است:⤵️ رسول الله (صلی الله علیه و آله) در اواخر سال دهم هجري كه دوران غزوات سپري شده و اكثر قبايل عرب به اسلام گرائيده بودند عازم حج گرديد. اين تنها حج او بعد از هجرت به مدينه بود ـ فريضه حج در سال نهم هجري واجب گرديد ـ از اين رو آن را حجة الاسلام و حجة الوداع ناميدند.

به علاوه چون به حكم وحي الهي ولايت علي (علیه السلام) را ابلاغ و در نتيجه دين را كامل و نعمت را تمام فرمود آن را حجة الوداع و حجة الكمال و حجة التمام گفتند. در اين سفر زوجات و اهل بيت پيغمبر (صلی الله علیه و آله) و وجوه مهاجرين و انصار و تعداد بسياري از اهالي مدينه و حومه آن همراه بودند. رسول الله (صلی الله علیه و آله) در مدينه به جامه احرام در آمد و روز پنجشنبه پنج روز مانده از ذيقعده بعد از نماز ظهر از شهر بيرون آمد و به ذوالحليفه بيرون مدينه منتقل گرديد. چون امر شده بود كه هر كس بتواند بايد كه در اين سفر همراه باشد با آن كه بيماري حصبه (يا آبله) در منطقه مدينه شيوع داشت و عده اي بيمار بودند لااقل 90 هزار ـ يا 114 يا 124 هزار ـ نفر به معيت رسول الله (صلی الله علیه و آله) عزيمت كردند

تعدادي هم بين مدينه و مكه ضميمه شدند مانند عشاير سر راه و آنان كه همراه اميرالمؤمنين (علیه السلام) و ابوموسي اشعري از يمن باز مي گشتند. سفر به مكه ده روز و به قولي هشت روز طول كشيد و رسول الله (صلی الله علیه و آله) بعد از عبور از منازل يلملم، سياله، عرق الظبيه، روحاء، منصرف، متعشي، اثابه، عرج، سقياء، ابواء، جحفه، قديد، غميم، مر الظهران و سرف روز يكشنبه چهارم يا سه شنبه ششم ذيحجه وارد مكه گرديد و مناسك حج را به شرحي كه در كتب سيره مسطور است به جاي آورد (طبقات الكبير، ابن سعد، 3/255؛ امتاع الاسماع، مقريزي، 4/510؛ الغدير، اميني، 1/9؛ سيره ابن هشام، 2/601؛ السيرة الحلبية، حلبي، 3/283؛ درر الفوائد، جزايري، 73).

خطبه غدير🌸🌸🌸 در راه بازگشت به مدينه (روز 18 ذيحجه سال دهم هجرت) وقتي رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به منزل غدير خم رسيد فرشته خداي بر او نازل گشت و اين آيت را در شأن اميرالمؤمنين علي (علیه السلام) ابلاغ نمود: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس... (مائده، 67) يعني: اي پيغامبرفرستاده، برسان آن چه فرو فرستاده شده است به تو از خداي تو اگر نرساني چنان است كه هيچ يك از پيغامهاي خدا را نرسانيده باشي. خدا ترا از مردمان نگاه مي دارد ... براي اجراي امر الهي رسول خدا دستور داد حاجياني را كه از پيش رفته بودند و آنان كه هنوز حركت نكرده بودند توقف كنند سپس فرمود در محل غدير خم، محوطه اي را كه پنج درخت سمره (خارين) در اطراف آن بود از خس و خاشاك ستردند و روي درختها سايبان گستردند.

روز پنجشنبه هجدهم ذي حجة رسول الله (صلی الله علیه و آله) ، نماز ظهر را پيشاپيش مسلمانان در آن محل بگذارد. آفتاب به قدري سوزنده بود كه مردم قسمتي از رداي خود را زير پا مي افكندند و قسمتي را روي سر مي كشيدند. بعد از نماز بر منبري از جهاز شتران كه در وسط جمعيت آماده شده بود بالا رفت و خطبه مبسوطي در شرح وظائف مسلمانان و مناقب اهل بيت ايراد نمود متن كامل اين خطبه را سپهر در ناسخ التواريخ (1/495) نقل كرده است. در پايان خطبه، رسول الله (صلی الله علیه و آله) دو بازوي علي را گرفته برافراشت به طوري كه زير بغل هر دو پيدا شد. آن گاه فرمود: ايها الناس من اولي الناس بالمؤمنين من انفسهم؟ اي مردم چه كسي از جان مردمان به ايشان از خودشان (نزديكتر) و سزاوارتر است؟ همه گفتند : خداي و رسول او بهتر مي دانند. پيغمبر فرمود: ان الله مولاي و انا مولي المؤمنين و انا اولي بهم من انفسهم، فمن كنت مولاه فعلي مولاه (يقولها ثلاث مرات و في لفظ احمد اربع مرات)