#جمع_بندی #فدکیه #فاطمه #حضرت_زهرا #مهدی_کرار بسم الله الرحمن الرحیم سوال: دوستان در مورد خطبه فدکیه که حضرت زهرا(س) در مسجد خوندند چی میدونید؟ ارتباط خطبه فدکیّه و حضرت زهرا(س) چیست؟ یعنی حضرت زهرا س هم به دنبال مال دنیا بودند؟ دلایل حضرت زهرا (س) از خواندن خطبه فدکیه چه بود؟ دفاع از چه امر واجبی در جان کلام خطبه فدکیه آمده است؟ #اللهم_عجل_لولیک_الفرج

سوال اول در مورد خطبه ای که حضرت زهرا س در مسجد خواندند(فدکیه) چه میدانید؟

فدک" دهکده ای کوچک واقع در زمین های خیبر که تحت مالکیت یهودیان مدینه قرار داشت، بود. این دهکده زمین های بسیار حاصلخیزی داشت. پس از جنگ "خیبر" که با رشادتهای خاص امیرالمومنین(ع) به تفوق نیروهای اسلام بر یهودیان خیانتکار انجامید، سران یهود با فرستادن نماینده ای نزد رسول الله، قریه ی فدک را بعنوان هدیه به شخص پیامبر(ص) تقدیم کردند. پس از تصرف این دهکده سوره "انفال" نازل شد و اختیار اموالی که بدون جنگ در دست سپاه اسلام افتاده بود را صرفا به خدا و پیامبرش منحصر نمود. {بر اساس دستور قرآن و روایات جنگهایی که مسلمین درآن شرکت داشتند و غنیمتهایی گرفته شده بنام انفال بین همه به همه مسلمین شرکت کننده تعلق دارد.. و درجنگهایی که بدون خونریزی غنائمی بدست مسلمین افتاد بنام فی ومتعلق به شخص پیامبر است ...}

سوال دوم مگه این ملک(فدک) برای عموم نبوده؟ یعنی مال بیت المال؟ پس چطور پیامبر ص این نخلستان رو بخشیدند بحضرت فاطمه؟

علامه مجلسی می نویسد: چون قلاع خیبر بدست علی(ع) فتح شد و یهودیها فدک را به پیامبر(ص) هدیه کردند، جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: "و آت ذی القربی حقه و …" ؛ رسول اکرم(ص) سوال نمود: "ذی القربی" کیست؟ و حق او چیست؟ جبرئیل پاسخ داد: "ذی القربای تو فاطمه(س) است و حق او فدک است و این در عوض مالی است که مادرش خدیجه در صدر اسلام در راه دین مصرف کرد. پس حضرت رسول فدک را به فاطمه بخشید و فرمود: این زمین بدون جنگ گرفته شده و لذا مخصوص من است و من هم آن را به امر خدا به تو بخشیدم"، چنانچه این مطلب در آیه 7 سوره حشر نیز تاکید شده است.(1) پس از آن پیامبر به علی(ع) دستور داد تا اینکه قباله ای در این مورد بنویسد و آن نوشته را امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، ام ایمن و ام سلمه(دو تن از زنان صالحه پیامبر) امضاء نمودند و از سال هفتم هجرت تا سال دهم هجرت(که سال رحلت پیامبر(ص) بود)، در آمد این اراضی را برای حضرت زهرا(س) می آوردند و او به میل خود میان فقراء و مستمندان تقسیم می کرد..... پی نوشت: 1- ر.ک . بحار الانواز ج48 ص 156

اسناد هبه بودن فدک... .. از اهل سنت !! چنان كه در منابع تاريخي معتبر آمده فدك مجموعه‌اي از باغات و مزارعي بود در اطراف مدينه كه پيامبر اكرم آن را به صلح از يهوديان خيبر گرفته و به حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ بخشيد. بلاذري مي‌نويسد كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نصف آن جا را به صلح خالصه خويش نمود. بنابر نقل بلاذري از عايشه وقتي كه زنان پيامبر در زمان عثمان ارث خود را مطالبه نمودند، عايشه جواب داد: «... انما هذا المال لِآل محمد.. از اين حديث دو نتيجه مهم حاصل مي‌شود؛ اول اين كه زنان پيامبر جزء آل محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيستند، دوم اين كه فدك را حضرت به دخترش فاطمه داده بود، چنان كه نقل كرده است كه فاطمه به ابي‌بكر گفت رسول خدا فدك را به من هبه نمود، آن را به من بازگردان..

فدك را كه پيامبر به دستور خداوند به فاطمه بخشيده بود، فاطمه بعد از غصب فدك هرگز نگفت كه من ميراث پدرم را مطالبه مي‌كنم، بلكه آنها جعل حديث نموده و مسئله ميراث را پيش كشيدند، در حالي كه فاطمه ـ سلام الله عليها ـ مالك فدك بود و بعد از فاطمه فدك به فرزندان فاطمه به عنوان ميراث مي‌رسيد، پس فاطمه به عنوان ميراث مطالبه نكرده است، بلكه به عنوان حق غصب شده خويش، مطالبه مي‌كرد.

و علت اين كه حضرت فاطمه به آيات ارث تمسك جست اين بود كه مي‌خواست به خليفه اول بفهماند، حديثي كه او به زبان پيغمبر مي‌بندد، خلاف قرآن، است كه لازمه آن .... ابن ابي الحديد تصريح مي‌كند كه حضرت فاطمه فدك را هرگز به عنوان ارث مطالبه نكرد، بلكه پس از اخراج كارگران آن حضرت توسط مأمورين ابي‌بكر، آمد به مسجد و سخنراني نمود و خطبه‌اي غرّا ايراد كرد و گفت اين ملك را رسول خدا به من هبه كرده است كه شما تصرف مي‌كنيد، ولي ابوبكر گفت پيغمبر روايت كرد به من كه انبياء هيچ ميراثي غير از ايمان و علم و... حتي زمين از خود باقي نمي‌گذارند.

منافقان و مخالفان اهل بیت: می‏دیدند اگر امروز فدک را به زهرا(علیها السلام) برگردانند، فردا مجبور می‏شوند خلافت را بازپس دهند. ابن ابی‏الحدید در این باره می‏نویسد: از استاد مدرسه غربی بغداد پرسیدم: آیا فاطمه(علیها السلام) راست نمی‏گفت: گفت: آری. پرسیدم: اگر چنین بود، چرا فدک را به او پس ندادند؟ لبخندی بر لب استاد نشست و گفت: اگر آن روز فدک را بدو می‏داد، فردا خلافت‏ شوهر خود را ادعا می‏کرد و او هم نمی‏توانست‏ سخن وی را نپذیرد; چون قبول کرده بود که هر چه دختر رسول خدا(صلى الله وعلیه وآله) می‏گوید، راست است.

بعد از رحلت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) و غصب آشکار جایگاه خلافت، فاطمه (علیها السلام) به دفاع از ولایت برخواست. او كه مى‏ ديد اين تجاوز آشكار، توأم با ناديده گرفتن بسيارى از احكام اسلامی، جامعه اسلامى را گرفتار يك انحراف شديد از تعاليم اسلام و سنّت پيامبر (صلى الله عليه و آله) و گرايش به برنامه‏ هاى جاهلى مى‏ كند، و از سوى ديگر مقدمه‏ اى است براى خانه‏ نشين كردن اميرمؤمنان على (عليه السلام) و محاصره اقتصادى ياران جانباز على (عليه السلام)، به دفاع از حق خويش در مقابل غاصبان فدك پرداخت و با تمام وجودش خواستار بازگشت اين حق مغصوب شد، هرچند نظام حاكم به بهانه های واهی از اداى اين حق سر باز زدند.

بانوى بزرگ اسلام (عليها السلام ) با جمعى از زنان بنى‏ هاشم به مسجد آمد تا در برابر توده‏ هاى مسلمان، و سران مهاجر و انصار گفتنى‏ ها را بگويد، و اتمام حجت كند، و بهانه‏ هاى ادامه اين غصب عجيب و مصادره ظالمانه را از دستگاه حكومت وقت بگيرد، و در ضمن، صفوف وفاداران به اسلام را از حاميان سياست‏هاى تجاوزكارانه آشكار سازد. او بى‏ اعتنا به «جوسازى» خاصى كه در اين زمينه شده بود، و پيامدهاى احتمالى اين افشاگرى بزرگ، به برنامه خود ادامه داد، و به بخاطر «غصب فدك» خطبه بسيار غرايى در مسجد پيامبر (صلى الله عليه و آله) در برابر مهاجرين ايراد نمود كه بسيارى از حقايق در آن افشا شد.

اين خطبه غرّا و كم‏ نظير در حقيقت از هفت بخش تشكيل مى‏ شود و بر هفت محور دور مى‏ زند كه عبارتند از: بخش اوّل: تحليل فشرده و عميقى پيرامون مسأله توحيد و صفات پروردگار و اسماى حسنى‏ و هدف آفرينش است. در بخش دوّم: مقام والاى پيامبر (صلى الله عليه و آله) و مسؤوليت‏ها و ويژگى‏ ها و اهداف او مورد بحث قرار گرفته. بخش سوّم: از اهميّت قرآن مجيد و عمق تعليمات اسلام، فلسفه و اسرار احكام، و پند و اندرزهايى در اين رابطه سخن مى‏ گويد.

در بخش چهارم: بانوى اسلام (عليها السلام) ضمن معرفى خويش، خدمات پدرش رسول اللَّه (صلى الله عليه و آله) را به اين امت بازگو مى‏ كند، و در اين‏جا بانوى اسلام (عليها السلام) دست آن ها را گرفته و به گذشته نزديك جاهلى خود، براى يك ديدار عبرت‏ انگيز، و مقايسه با وضع شان بعد از اسلام، و گرفتن درس از اين دگرگونى، رهنمون مى‏ شود. در بخش پنجم: حوادث و رويدادهاى بعد از رحلت پيامبر (صلى الله عليه و آله) و حركت و تلاش حزب منافقين را براى محو اسلام بازگو كرده است.

بخش ششم: از غصب فدك و بهانه‏ هاى واهى كه در اين زمينه داشتند، و پاسخ به اين بهانه‏ ها سخن مى‏ گويد. و سرانجام در بخش هفتم: به عنوان يك اتمام حجت از گروه انصار و اصحاب راستين پيامبر (صلى الله عليه و آله) استمداد مى‏ كند و گفتار خود را با تهديد به عذاب الهى پايان مى‏ دهند.

برای اطلاع بیشتر به این کتب مراجعه فرمائید: 1. زهرا برترین بانوی جهان، آیت الله مکارم شیرازی. 2. مظلومیت برترین بانو، آیت الله سید علی میلانی. والسلام

فدك از بيت المال نبود كه متعلق به همه مسلمانان باشد، بلكه از اموالي بود كه اختصاص به پيامبر اسلام داشت، كه هر جا صلاح مي‌دانست، به مصرف مي‌رساند. به عبارت ديگر: فدك از اموال خالصه پيامبر (ص) بود. (۱) اموال خالصه به اموالي گفته مي‌شود كه متعلق به حاكم اسلامي است و پيامبر (ص) به عنوان وليّ مسلمانان در آن تصرف مي‌كند و مصرف پيامبر در امور جنگي و غيره نيز به صلاح ديد ايشان بوده است

از دیدگاه سیره نویسان فدك هرگز به جنگ و غلبه فتح نشد، بلكه هنگامي كه خبر شكست خيبريان به دهكده فدك رسيد، اهالي آن جا حاضر شدند با پيامبر از در صلح وارد شوند و نيمي از اراضي فدك را در اختيار حضرت بگذارند و در برابر آن در انجام مراسم مذهبي خود كاملاً آزاد باشند و متقابلاً حكومت اسلامي امنيت منطقه آنان را تأمين كند. طبق صريح آيات و روايات اين گونه سرزمين‌ها از اموال خالصه حاكم اسلامي است. در آيه‌هاي ۶ و ۷ سوره حشر مي‌خوانيم: "آنچه را خداوند به رسولش از آن‌ها (يهوديان) باز گرداند، چيزي است كه شما براي به دست آوردن آن (زحمتي نكشيديد، نه اسبي تاختيد و نه شتري... آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌چه را خداوند از اهل اين آبادي‌ها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خويشاوندان... او است.

فدک ارثیه حضرت زهرا سلام الله علیها نبود بلکه ملک آن حضرت بود؛ به این معنا که نبی مکرم اسلام صلّی اللّه علیه و آله در زمان حیات خود این باغ را به دختر خود بخشیده بود و در حیات پیامبر از اموال او خارج شده و ملک حضرت زهرا شده بود، لذا چیزی به‌عنوان ارث نبود که زنان پیامبر هم بخواهند در فدک شریک و سهیم باشند.

هدف حضرت زهرا(س) از این عواید این بود که آن را در اختیار مسلمین قرار دهند و  ذره‌ای از آن عواید در زندگی آن حضرت هزینه نمی‌شد، برای اثبات این امر می‌توان به آیه «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‌ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً» اشاره کرد که اهل‌بیت(ع) در سه شب متوالی در حالی که روزه‌دار بودند افطار خود را که تنها یک قرص نان بود به مسکین، اسیر و یتیم دادند. آن حضرت تا زمانی که مالک این زمین بودند تمام عواید آن را برای تبلیغ اسلام هزینه ‌کردند

حضرت زهرا دو حرکت مهم برای حفظ ولایت انجام داد؛ اول مبارزه با مخالفان در قالب خطبه خوانی در مسجد النبی و دوم خطبه‌ای که در زمان عیادت زنان از خود ایراد کردند. حضرت خطبه فدکیه را در جمع خواندند تا نشان دهند، همه افراد جامعه، از زن و مرد موظف هستند از ولایت دفاع کنند. نشان دهنده مهم بودن مسئله ولایتمداری است.

حضرت فاطمه سلام اله عليها در خطبه مشهور فدکيه، به دفاع از حق شرعي خود مي پردازد و بر آن است تا با گفتار شيواي خويش، امت نوپاي اسلامي را که چشم بر حقانيت خاندان پيامبر صلي اله عليه و آله و سلم بسته اند، به راه هدايت بازگرداند. تامل در کلام رسا و اثرگذار حضرت سلام اله عليها زيبايي هاي ادبي به کاررفته در آن را، آشکار مي سازد. گزينش الفاظ و واژگان و ترکيب آن ها در ساختار و بافت کلام ايشان به گونه اي است که متن خطبه را از متون عادي متمايز مي سازد. حضرت با پيوند کلام خود به آرايه هاي ادبي و نيز رعايت نظم و توازن در کلام، همچون خطيبي توانمند، ارزش و تاثيرگذاري سخن خود را دوچندان مي سازد. آنچه در اين مقاله بدان پرداخته مي شود، تحليل ادبي خطبه فدکيه از منظر نظريه برجسته سازي است. بر اين اساس، متن روايي خطبه بر طبق دو شيوه قاعده کاهي و قاعده افزايي، بررسي شده و زيبايي هاي ادبي به کاررفته در آن تحليل و تبيين مي شود.