#خطاهاي_پژوهشي_5
🔹خلط مدخل دائرةالمعارفی با مدخل لغتنامهای
وقتی قرار است مفهوم چیزی را توضیح دهیم، گاه ممکن است میان دو امر خلط کنیم. آن دو امر، توضیحات دائرة المعارفی، و توضیحات لغت نامهای هستند. فرض کنید قرار است مفهوم «ازدواج» را توضیح دهیم. توضیح مفهوم ازدواج، میتواند به روش لغتنامهای صورت گیرد، یا به روش دائرة المعارفی.
توضیح به روش لغت نامهای، یعنی همان که سعی کنیم اولا و بالذات در بارۀ کلمۀ اشارهگر به آن مفهوم بحث کنیم و مستقیما کاری به جایگاه مفهوم در فضای فرهنگی مورد بحث نداشته باشیم. مثلا در تبیین مفهوم ازدواج، ما میتوانیم توضیح دهیم ازدواج کلمهای عربی از ریشۀ زوج و در باب افتعال است، با تزویج هم خانواده است، این ریشه در عربی نخست برای اشاره به فلان معنا به کار میرفته، و سپس دچار تغییر شده است.... این قبیل توضیحات، لغت نامهای هستند. به عبارت بهتر، تنها توضیحاتی در بارۀ کلمۀ ازدواج هستند؛ نه در بارۀ مفهومی که ازدواج در فرهنگی خاص دارد.
چنین توضیحاتی فقط به درد آن میخورند که بدانیم کلمۀ ازدواج در زبان عربی چه معنایی دارد. با تکیه بر آن، درکی واضح از مفهوم ازدواج و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی پدید نمیآید. نیز، توضیحاتی که در بارۀ مفهوم ازدواج با این روش داده میشود، با توضیحاتی که در بارۀ دیگر کلمات ناظر به همان مفهوم داده میشود (مثل زناشویی، همسرگزینی، و...) متفاوت است؛ حال آن که مفهوم همۀ اینها یکی است و جایگاه آن مفهوم در فرهنگ مورد بحث ما (مثلا، فرهنگ اسلامی) بسته به این که با چه کلمهای بدان اشاره کنند، فرقی نمیکند.
حال فرض کنید که در توضیح ازدواج، تکیۀ اولی و اصلی بر رابطۀ میان این مفهوم با فرهنگ مورد بحث ما (مثلا فرهنگ اسلامی) باشد. توضیح دهیم ازدواج رایجترین روش برای تشکیل خانواده است که در آن، پسران و دختران با یکدیگر پیوندی اقتصادی، حمایتی، جنسی، و خویشاوندی پیدا میکنند. ازدواج به اشکال مختلفی امکان پذیر است و در برخی مناطق، برون همسری، و در برخی دیگر، درون همسری رایج است. ازدواج با افراد مختلف، از مقررات خاصی برخوردار است و با برخی که محارم نامیده میشوند، ممنوع است.... ازدواج از دیرباز، مضمونی مهم برای تألیف کتاب بوده است و مخصوصا عالمان اخلاق و فقه در بارۀ آداب آن کتاب نوشتهاند.... این توضیحات، همه از قبیل توضیحات دائرة المعارفی است. هیچ فرقی نمیکند که این توضیحات را ذیل ازدواج بگنجانیم، یا زناشویی، یا همسرگزینی، یا هر چه دیگر. این توضیحات، در بارۀ وجه مشترک همۀ این اصطلاحات است.
بسیاری از اوقات، مخصوصا دانشجویان رشتۀ الاهیات و معارف اسلامی به جای ارائۀ توضیحات دائرة المعارفی، به ارائۀ توضیحات لغت نامهای روی میآورند؛ حال آن که در اکثر مواقع، هدف اصلی آشنایی با کلمه نیست؛ بلکه قرار است جایگاه مفهومی خاص در فرهنگی خاص تبیین شود. آری؛ گاه میتوان از توضیحات لغتنامهای برای درک بهتر جایگاه یک مفهوم در یک فرهنگ هم بهره جست؛ اما مسئله این است که این قبیل محققان، به جای آن که بحث خود را روی جایگاه مفهوم در فرهنگ متمرکز کنند و بعد، به تناسب بحث متعرض آن توضیحات لغتنامهای شوند، به ارائۀ توضیحات لغتنامهای بسنده میکنند و نه تنها از اصل کار وامیمانند، که در اکثر مواقع، به بیراهه نیز کشیده میشوند.
#فرهنگ_مهروش
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
#درست_نويسي_مقالات_علمي
3️⃣
از عوامل انحراف از زبان معيار كه مقالات علمي بايد مطابق آن نوشته شوند؛ هرگونه فضل فروشي و تظاهر به ادبي نويسي، كاربرد واژگان نا متناسب با مقام مخاطب است كه شامل موارد زير مي باشد:
الف/كلي گويي و ابهام و بكارگيري كلمات پررمز و راز؛ مانند:
ايران در درياي خزر منافعي دارد كه تاثير آن غير قابل انكار است.
ب/كاربرد و ازدحام صور خيال؛ مانند:
حديث باران و بركت آسمان بر سفره خاك
ج/ادبي نويسي و كهنه نگاري؛ مانند:
طيف وسيعي از دانشجويان قصد ادامه تحصيل دارند.
مقاله او زير بي رحمانه ترين انتقادات قرار گرفت.
طرح زوج و فرد خودروها، مرهمي است بر زخم نمك خورده ترافيك كلان شهر غول پيكري به نام تهران.
📕برگرفته از كتاب مباني درست نويسي، زبان فارسي معيار، ناصر نيكو بخت، نشر چشمه، ص111-112
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
_روش_مندی_قرآن_در_خلق_صح.pdf
709.5K
10. روشمندي قرآن در خلق صحنه هاي زنده و جذاب
#حميد_محمد_قاسمي
#روش
#استعاره
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
80_نگاهی_انتقادی_به_رویکرد_اعجاز.pdf
307K
11. نگاهي انتقادي به رويكرد تفسير علمي در تفسير الجواهر طنطاوي
#احمد_رباني_خواه
#تفسير
#طنطاوي
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
نظریه «دلالت» نزد اندیشمندان مسلمان
«دلالت» در زمره مفاهیمی چندتباری است که دانشهای گوناگونی به آن میپردازند. زبان شناسی، نشانه شناسی، هرمنوتیک، اصول فقه، منطق، تفسیر و ... همه به دنبال تبیین معنای دلالت و راهکارهای دست یابی به دلالت صحیح در مواجهه با متن [اعم از شفاهی و مکتوب] هستند. گرچه دانشهای مدرن منابع زیادی را به تبیین این مفهوم بسیار مهم اختصاص داده اند امّا متون مرتبط با این موضوع در منابع اسلامی بسیار محدود و اندک است. این در حالی است که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته زبان شناسی 2 واحد درسی به بحث «نظریه دلالت نزد اندیشمندان اسلامی» اختصاص پیدا کرده است.
خوشبختانه استاد عزیز، دکتر احمد پاکتچی در قالب طرحی برای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بنا دارند حدود و ثغور این موضوع را بشکافند. در حال حاضر «نظریه دلالت نزد اندیشمندان مسلمان» در 3 قرن اول هجری سامان پیدا کرده است و مراحل نهایی تدوین آن در حال انجام است. با وجودیکه به نظر میرسد که چنین موضوعی در 3 قرن اول هجری خیلی پررنگ نباشد اما قریب به 400 صفحه مطلب برای آن به دست آمده است. رویکرد اصلی استاد در این طرح «تاریخ انگاره» است. به این شکل که تغییرات و تحولات تاریخی در 3 قرن اول رصد و به نمایش گذاشته شده است. با احتساب دوره جاهلی، 7 دوره 50 ساله مورد نظر قرار گرفته شده است و هر دوره بر اساس تقدیم و تقدم تاریخی شواهد سامان پیدا کرده و معانی مرتبط با «دلالت» تحلیل و ارزیابی شده است.
به نظر میرسد که این پژوهش میان رشته ای گامی مهم برای تبیین دقیق معنای «دلالت» در منابع اسلامی به حساب می آید و بوسیله آن دقیقتر میتوان نسبت این مفهوم در منابع اسلامی با نظیر آن در دانشهایی چون: هرمنوتیک، نشانه شناسی، زبان شناسی و ... را دریافت .
@quranhadithresearches
🔹کتاب کافی، شناسنامه تشیع امامی
کتاب کافی کلینی شناسنامه تشیع امامی است. به نحوی می توان تمام عرصه های تفکر شیعی از فقه و کلام و فلسفه و اصول فقه را شرح و تفسیر احادیث امامان شیعه دانست و به ویژه احادیث دو امام باقر و صادق (ع). کتاب کافی سرچشمه های شناخت ما را از مکتب این دو امام و سایر ائمه اطهار به دست می دهد و آن را بر اساس منابع اطمینان بخشی در اختیار ما قرار می دهد. ریشه های کتاب کافی به منابع بسیار کهنی از سده دوم می رسد، منابعی که قدمت برخی از آنها از منابع حدیثی سنی بیشتر است. متکلمان و فقیهان و فلاسفه شیعه در طول تاریخ همه آنچه در عرصه تفکر ارائه داده اند و از آن جمله آن جاهایی که از دستاوردهای فلسفه یونانی و یا کلام معتزلی بهترین بهره ها را بردند همه را معطوف به تفسیر احادیث امامان می خواستند و بیشتر ادبیات مکتوب خود را هم در چارچوب تفسیر و شرح احادیث به گونه های مختلف عرضه کردند. حتی شریف مرتضی که در مبانی کلامی و اصولی خود از معتزله بهره می گیرد در نهایت در کتاب شافی و یا مقنع و یا در رسائل مختلف خود از آن دستاوردها برای تقویت عقاید خاص تشیع استفاده می کند، مانند رد قیاس و اجتهاد و همچنین در بحث از قاعده لطف و مبانی توحیدی و ضد جبری ائمه شیعه و از این قبیل.
با وجود همه شرح هایی که بر کتاب کافی نوشته شده متأسفانه تاکنون مطالعاتی جدی برای ارائه گفتمان کلینی در کافی و به تعبیر بهتر شرح و تفسیر منظومه فکری ائمه شیعه آن طور که در کتاب کافی عرضه شده انجام نگرفته. احادیث کافی در شروحی که از این کتاب داریم مستمسکی برای ارائه بحث های فلسفی و یا فقهی و یا کلامی شده اما این غیر از تلاش برای ارائه منظومه فکری ائمه شیعه به عنوان مکتب اهل بیت است، آنطور که کلینی در چارچوب ساختارمند کتاب کافی قصد عرضه آن را داشته است.
من شخصاً معتقدم کتاب کافی در کلیت خود چه در اصول و چه در فروع کافی دقیقا با یک ساختار از پیش تعیین شده و منظومه وار و اندیشیده شده که در مجموع ابواب و کتاب های مختلف آن تکه های پازلی را برای ارائه منظومه کلی اهل بیت می سازند نوشته شده و می توان نظم ساختاری آن را در همه ابواب و حتی در نظم و ترتیب احادیث آن تا اندازه زیادی نشان داد.
کلینی احادیث را در طی سال ها گرد آورد و مهمتر از آن برای نقل آنها دست به انتخاب زد و برای تبویب و تنظیم ابواب و چینش احادیث سال ها تأمل کرد.
#دکتر_حسن_انصاری
#کافی
#کلینی
(#موضوعی در خور توجه برای علاقمندان به #پژوهش های حدیث محور)
@quranhadithresearches
The Qur݇n and Its Biblical Subtext.pdf
3.23M
13. نسخه انگليسي كتاب فهم قرآن در پرتو انجيل و تورات
#گابريل_سعيد_رينولدز
#معرفي_كتاب
#مستشرقين
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
قرآن و حديث
13. نسخه انگليسي كتاب فهم قرآن در پرتو انجيل و تورات #گابريل_سعيد_رينولدز #معرفي_كتاب #مستشرقين @Qur
📕 فهم قرآن در پرتو انجیل و تورات/انتشارات راتلج - 2010
🔹#گابریل_سعید_رینولدز
مدعای نویسنده در این کتاب، ارائه شیوه ای جایگزین برای خوانش قرآن است که بر اساس آن، به جای تکیه بر تفاسیر سنتی مسلمانان، از کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان (تورات و انجیل) برای این مهم استفاده شود. به گفته گابریل در مقدمه، مفسران اسلامی به دلیل گرایشهای دینی و مذهبی خود، داستانهای قرآن و کتاب مقدس مسیحیان و یهودیان را به گونه ای تفسیر کرده اند که گویی اینها کاملا منفک از یکدیگر است. در کتاب حاضر، تلاش شده تا پیوند میان قرآن، تورات و انجیل بار دیگر مورد تأکید قرار گیرد.
@QuranHadithresearches
www.quranhadith.blog.ir
... باید خدا شوی که بفهمی علی که بود... 🌸
✨حاضران به غایبان و پدران به پسران برسانند... دین محمد (ص)کامل شد.✨
✨عید اکمال دین مبارک باد ✨
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
@quranhadithresearches
Wilferd_Madelung_The_Succession.pdf
25.72M
14.کتاب جانشینی پیامبر اسلام (ص)
اثری تحلیلی از:
#ویلفرد_مادلونگ
#انتشارات_کمبریج_2004
#مستشرقین
@quranhadithresearches
_امام_حسین_علیه_السلام.pdf
223.8K
15. مقاله امام حسین علیه السلام و آموزه های دینی
#احمد_پاکتچی
#حدیث
🔹مدخل برگزیده #دایرة_المعارف بزرگ اسلامی
@Quranhadithresearches
روايت عاشورايي مقتل شيخ صدوق در ميزان نقد.pdf
501.9K
16. روايات عاشورايي مقتل شيخ صدوق در ميزان نقد
#محسن_رفعت
#شیخ_صدوق
#عاشورا
#روايت
@QuranHadithresearches
بررسي تغييرات اجتماعي مناسك و مراسم عزاداري عاشورا در ايران.pdf
360.8K
17. بررسي تغييرات اجتماعي مناسك و مراسم عزاداري عاشورا در ايران
#اصغر_منتظرالقائم
#زهراسادات_كشاورز
#عاشورا
@QuranHadithresearches
#معرفی_کتاب
🔹 قرآن و کتاب مقدس(درون مایه های مشترک)
این کتاب در قالب دفترهای پنج گانه، به خوبی و به دور از هرگونه حب و بغض به مقایسه بین آموزه های یهودی، مسیحی و اسلام در باب توحید، نبوت، معاد و موضوعات فرعی آنها می پردازد و موارد مشترک و اختلافی آنها را نشان می دهد. #دنیز_ماسون از معدود نویسندگان و پژوهشگران غربی است که در نگارش کتاب خود با مسلمانان همدلی نشان داده است.
در هنگام مطالعه این کتاب باید به این نکته توجه داشت که نویسنده در دستیابی به منابع مسلمانان از آموزه های فقهی عالمان سنی مذهب و یا حتی فرهنگ عمومی مسلمانان کشوری که در آن زندگی می کرده است(مراکش) بهره برده و ازین جهت در برخی موارد آرا و نظرات مطرح شده از دیدگاه مسلمین با آراء و نظرات متکلمان شیعه متفاوت است.
دفتر اول: خدا
دفتر دوم: آفرینش
دفتر سوم: وحی
دفتر چهارم: قرآن
و دفتر پنجم به معاد پرداخته است.
از فصل بندی کتاب چنین برمی آید که نویسنده مخاطب اصلی کتابش را مسیحیان و یهودیان در نظر گرفته و ازین رو فصل جداگانه ای را به معرفی قرآن و دیدگاههای کلامی مسلمانان اختصاص داده است.
✅مطالعه نقادانه این کتاب می تواند به علاقمندان به پژوهش های تطبیقی در یافتن #موضوعات_پژوهشی کمک کند.
#مستشرقین
#دنیز_ماسون
#فاطمه_سادات_تهامی
انتشارات دفتر پژوهش و نشر سهره وردی
@Quranhadithresearches
هدایت شده از کانال رسمی دکتر مجید معارف
💠 مقاله: دیدگاه ینبل دربارهی تاریخگذاری اصطلاح «سنت نبوی» در اواخر قرن اول و نقد آن
📖 چکیده: خوتیر ینبل از جمله حدیثپژوهان مهم غربی است که مطالعات حدیثی وی منبع ارجاع بسیاری از حدیثپژوهان غربی است. او مفهوم سنت نبوی را در اواخر قرن نخست هجری تاریخگذاری مینماید، با این استدلال که نقطهی آغازین یکسان انگاری مفهوم سنت با سنت نبوی اواخر قرن نخست هجری است. وی برای اثبات فرضیه خود به وصیت عمر حین مرگ، صدور فتوی توسط صحابه و تابعین بر اساس رأی شخصی و عدم استناد به سنت پیامبر(ص) و حصر مفهوم سنت نبوی در سنت توسط عمر بن عبدالعزیز استناد میکند. این در حالی است که با مراجعه به قرآن و منابع اصیل اسلامی نواقص روشی و محتوایی حدیثپژوهی ینبل در این زمینه روشن میگردد. با توجه به اعتبار سنت نبوی نزد قرآن و فرمان به لزوم تبعیت از سنت نبوی توسط خداوند متعال و همچنین کاربرد وسیع عبارت سنت نبوی از زمان حیات پیامبر(ص)، نظریه ینبل قابل نقد بوده و در نتیجه این عبارت را در ابتدای قرن نخست تاریخگذاری میگردد.
📘 مجله: فصلنامه پژوهش دینی – شماره 35، پاییز و زمستان 1396.
🆔 @ostadmaaref
هدایت شده از کانال رسمی دکتر مجید معارف
دیدگاه ینبل دربارهی تاریخگذاری اصطلاح «سنت نبوی» در اواخر قرن اول و نقد آن.pdf
465.1K
دیدگاه ینبل دربارهی تاریخگذاری اصطلاح «سنت نبوی» در اواخر قرن اول و نقد آن
#ینبل
#سنت
#سنت_نبوی
#تاریخ_گذاری
#حدیث
#عمر_بن_عبدالعزیز
🆔 @ostadmaaref
از روزنوشتهای دکتر #فرهنگ_مهروش
امروز مشغول مطالعۀ پایان نامۀ دانشجویی شده ام. دارم اشکالات را در حاشیه برایش مینویسم. یک ضعف بزرگش آن است که وقتی میخواهد منظوری را برساند، به اندازۀ کافی برایش کلمه ندارد. گرچه پایان نامۀ خوبی نوشته است، از او خواهم خواست قبل از اصلاح نهایی حتماً تعدادی از حکایتهای گلستان سعدی را حفظ کند. به نظرم گنجینۀ لغوی ضعیف موجب آسیب جدی به کار پژوهشی او شده است.
مشکل دیگرش که با آن قبلی هم بیربط نیست، عادت نداشتن به دقت و احساس زود فهمیدن چیزهایی است که اگر آدم درست فکر کند، آن قدرها هم قابل فهم نیستند.
برای نمونه، در مقدمۀ بحثش نوشته بود: چنان که مشاهده کردیم، نه تنها مفسران به درک مشترکی از مفهوم ... دست نیافتهاند، که لغویان نیز بر سر معنای واژۀ قلب اختلاف نظر دارند؛ امری که ضرورت مطالعۀ مفهوم ... را دو چندان میکند.
چون با لحن من آشنایی دارد و میدانم ناراحت نمیشود در حاشیه به شوخی برایش نوشتم: این عدد 2 را با چه محاسبهای کشف کرده اید؟ اگر الآن من بگویم «نه؛ این طور نیست؛ 75/ 1 چندان میکند و دوچندان نمیکند» با چه منطقی میخواهید مرا متقاعد کنید اشتباه میکنم؟! این ادبیات، ادبیات عامیانه است و درخور اهل علم نیست. نوشتار علمی دقیق است.
باید عادت کنیم دقیق بنویسیم و دقیق فکر کنیم. نوشتار غیردقیق نشانگر فکر مبهم و غیردقیق است. شفاف کردن ذهن به تمرین بسیار نیاز دارد. سروکار دائم با آدمهای غیردقیق و خواندن نوشتارهای غیرعلمی و عامیانه موجب کاهش دقت میشود. بهتر است به جای آن که تحت تأثیر ادبیات روزنامهها و نوشتههای غیرعلمی و غیردقیقی از این دست قرار گیریم ، سعی کنیم نوشتههای کسانی را بخوانیم که اهل دقت اند.
#علمی_نویسی
@quranhadithresearches
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
مَن تَعَلََّمَ باباً مِنَ العِلمِ عَمَّن یَثِقُ بِهِ کانَ أفضَلَ مِن أن یُصَلِّيَ ألفَ رَکعَةٍ.
هر کس بابی از علم را از متخصص آن بیاموزد، برتر از آن است که هزار رکعت نماز بگزارد.
وسائل الشیعه، ج 27، ص 27
رحلت حضرت رحمه للعالمین محمد مصطفی(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام علی ابن موسی الرضا(ع)تسلیت باد.
🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴
@quranhadithresearches
@studiesofshia__نقد_و_بررسی_کتاب.pdf
290.9K
18.نقد و بررسی کتاب "قرآن و کتاب مقدس، درون مایه های مشترک" نوشته دنیز ماسون
🔸 در میان مستشرقان برخی برای کم اعتبار جلوه دادن قرآن ودین اسلام سعی بر آن دارند تا نشان دهند قرآن از عهدین استفاده نموده است. برای پژوهشگران این سؤال مطرح است که چقدر مشابهت میان قرآن و عهدین وجود دارد که چنین ادعایی میتواند مطرح شود. کتاب"قرآن و کتاب مقدس؛ درون مایههای مشترک" کتابی است که میتواند تا حدودی به این سؤال پاسخ دهد.
#بخشعلی_قنبری
#دنیز_ماسون
#مطالعات_شیعه_در_غرب
#مستشرقین
@quranhadithresearches
#معرفی_کتاب
«پارادایم جمال یوسف در
تفسیر قرآن از انگاره تا گفتمان»
🔹کتاب «پارادایم جمال یوسف در تفسیر قرآن» از انگاره تا گفتمان به قلم دکتر #علی_راد دانشیار دانشگاه تهران و به همت بنیاد پژوهش های اسلامی #آستان_قدس_رضوی چاپ و منتشر شد.
🔹این کتاب در چهار فصل نگاشته شده که نخستین فصل از آن، به ادبیات پژوهش این اثر اختصاص دارد؛ در فصول دیگر این کتاب، عناوینی چون پارادایم جمال از پایداری تا گفتمان، مستندات روایی پارادایم مشهور و دلیل تفسیری پیرامون موضوع این اثر، آورده شده است. این اثر ریشه در گفتمان نقد در فرهنگ اسلامی دارد و متاثر از #تفکر_انتقادی در مطالعات جدید است.
نویسنده در این اثر با بهره گیری از رهیافت تاریخ انگاره، زمینه ها و علل پایداری و تطورات پارادایم های تفسیری و تاثیر آنها بر ایدئولوژی مفسران را تحلیل کرده است.
توضیح مفاهیم، فرضیه ها، بیان اهمیت موضوع، جمال شناسی پیش از اسلام و دوره اسلامی، پیامدهای عرفانی، احادیث شیعه و اهل سنت و دلالت بر آیات برخی از مطالبی است که در فصل های مختلف این کتاب به آن اشاره شده است.
🔹چاپ نخست این اثر با قطع رقعی در 200 شمارگان در سال 1398 توسط بنیاد پژوهش های اسلامی #آستان_قدس_رضوی به چاپ رسیده است.
#علی_راد
#تفسیر
✅ https://eitaa.com/QuranHadithresearches
@quranhadithresearches
🔹از سلسله خطاهای پژوهشی پژوهشگران به قلم دکتر #فرهنگ_مهروش
#خطاهای_پژوهشی_56
#مشخص_نبودن_روش
♦️آنچه ما در منابع تاریخی میخوانیم، بسیاری دیگر از عالمان گذشته نیز خوانده و دیدهاند. چیزی که سبب میشود ما بتوانیم از منابع کهن اطلاعاتی استخراج کنیم که آنها نتوانستهاند بیابند، روشهای خاصی است که ما داریم و آنها نداشتهاند. روخوانی متون تاریخی، معمولا اطلاع زیادتری در اختیار ما قرار نمیدهد. اگر بخواهیم کشفی نوآورانه کنیم، یا باید منابعی جدید بیابیم که دیگران بدان دسترس نبردهاند، یا شیوهای برای تحلیل و دستهبندی و ارزیابی مطالب موجود در همین منابع کنونی بیابیم که اجازه دهد گامی فراتر برداریم. راهی که ما برای دستیابی به اطلاعات عمیقتر پیش میگیریم، اصطلاحا روش یا متودولوژی ما در مطالعه نامیده میشود. این روش ممکن است شیوهای برای گسترش منابع ما باشد ـ همچون کوشش برای دسترسی به نسخههای خطی کهنی مرتبط با موضوع که دیگران از آنها بهره نجستهاند، یا مثلا، بازسازی کتابی کهن که از میان رفته است. بااینحال، در بیشتر مواقع، روش ما در مطالعه، فنی است که برای تحلیل دادههای موجود به کار میگیریم؛ دادههایی که در دسترس همگان هست؛ ولی تا پردازش نشود، نکتۀ خاصی در بارۀ بحث از آنها استخراج نمیشود.
فرض کنید میخواهید مطالعهای در بارۀ جایگاه زنان در فرهنگ صدر اسلام را پی گیرید. کتابخانه رفتهاید و خود نمیدانید باید چه کتابهایی را ببینید. وقتی از کنار قفسهای رد میشود، اتفاقی کتابی به شانۀ شما میخورد و بر زمین میافتد و توجهتان را جلب میکند. آن را میخوانید و از قضا مطلبی در آن متناسب بحث میبینید و بدان ارجاع میدهید. به نظر شما، واقعا چه قدر میشود به نتیجۀ حاصل از چنین مطالعهای اعتماد کرد؟ آیا ممکن است که فردا، دوباره اتفاقی فرد به کتاب دیگری برخورد و کلا طرز فکرش عوض شود؟ نتایجی در این حد اتفاقی، نشان دهندۀ آنند که ما از روشی مشخص و گامهایی تعریف شده برای نزدیک شدن به مسئله و حلش بهره نجستهایم. به همین ترتیب، فرض کنید صدها کتاب روی میز شماست و در همۀ آنها مطالبی در بارۀ جایگاه زنان در فرهنگ صدر اسلام هست. شما بهطبع فرصت ندارید همه را بخوانید. پس کاملا اتفاقی کتابهایی را از لابهلای دیگر آثار بیرون میکشید و میخوانید. به نظر شما نتیجۀ چنین تحقیقی قابل اعتماد است؟ مسلما نه. بدین سان، هم گردآوری اطلاعات برای یک مطالعۀ علمی کاری روشمند و ضابطهمند باید باشد و هم، تحلیل آن اطلاعات.
محقق بعد از آن که توضیح داد مشخصا قرار است ضمن این پژوهش پاسخ چه سؤالی را بیابد، لازم است روش خود را به وضوح تبیین کند. اگر این روش را دیگران قبلا به کار بردهاند، کافی است با نگارش حجمی در حدود یک پاراگراف و ارجاع به منابعی که این روش را بهوضوح تبیین کردهاند، مبنای کار خود را معین کند. اما اگر دارد از روشی جدید و ابداعی بهره میجوید، ممکن است لازم شود حتی حدود یک بخش از بخشهای چهارگانۀ بدنۀ مقالۀ خود را به توضیح روش اختصاص دهد. به هر حال، توضیح روش هرگز نمیتواند چیزی در حد و حدود یک جملۀ کلیگویانه و سربسته باشد؛ مثل آن که بعضیها مینویسند «روش ما دراین مطالعه، کتابخانهای است». این قبیل جملات، هیچ مشکلی را حل نمیکنند و عملا اطلاع خاصی به خواننده نمیدهند.
خلاف آنچه برخی فکر میکنند، بیان روش کار سختی نیست. خیلی راحت باید به همین زبان ساده، یکایک مراحلی را که قرار است پشت سر بگذاریم تا جواب سؤال خود را بیابیم، بیان کنیم. باید توضیح دهیم که برای یافتن پاسخ سؤالات خود قرار است سراغ چه منابع و سوژههایی برویم، چرا این منابع و سوژهها را از میان موارد متعدد دیگر انتخاب کردهایم، انتخاب این موارد چه نقاط ضعفی دارد و چرا فکر میکنیم به هر حال استفاده از آنها بهتر از کنار گذاشتنشان است، برای غلبه بر آن نقاط ضعف، چه کارهای دیگری میکنیم و چگونه راه را بر وقوع اشتباهات میبندیم، و خلاصه، هر قدمی را که باید مرحله به مرحله برداریم تا به پاسخ سؤالات اصلی تحقیق برسیم، بیان میکنیم. بیان روش اگر قرار است حجمی در حدود یک پاراگراف داشته باشد، باید پاراگراف پایانی طرح مسئلۀ ما را تشکیل دهد. ضمنا، در چکیده نیز باید اشارهای گذرا به روش خود بکنیم. اگر این روش از قبل شناخته شده است، باید صریحا از آن یاد کنیم: «در این مطالعه، فلان موضوع با کاربرد روش تحلیل محتوا روی فلان دادهها بررسی خواهد شد». اما اگر از روشی نوآورانه بهره جستهایم، کافی است اشاره کنیم که در این مطالعه، با تکیه بر یک دستاورد روششناختی، از اطلاعات کهن تحلیلی نو بازخواهیم نمود.
#فرهنگ_مهروش
✅ https://eitaa.com/QuranHadithresearches
@quranhadithresearches
✨میلاد با سعادت دردانه نبی اکرم (ص) حجه الله علی الائمه الطاهرین و سیده النساء العالمین بر حضرت بقیه الله الاعظم (عج) و شیعیان و محبینشان مبارک باد.
🌺🍃
🍃🌺🍃
🌺🍃🌺🍃
🍃🌺🍃🌺🍃
@quranhadithresearches