🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٥ ) 🔸آنچه به غايت مايه تعجب است اينكه معدود افرادي از علماي شيعه با چه ملاك و معياري اين روايت (كه فقط در منابع اهل‌سنت، آن هم با سندي غيرقابل‌اعتنا موجود است) را نقل و ترويج نموده‌اند؟! با اينكه يكي از مباني پذيرفته شده در بين شيعيان قاعده ( ما خالف العامة ففيه الرشاد ) است اما در داستان ليلة الرغائب برخي چشم را بر ضعف سندي آن بسته و عامي بودنش را نيز ناديده گرفته اند!!! تنها توجيهي كه مي توان محتمل دانست آن است كه بر حسب اخبار ( من بلغ ) و يا قاعده ( تسامح در ادله سنن ) اين امر رخ داده باشد زيرا وجه ديگري براي آن متصور نيست. با اين همه اما توجيه ليلة الرغائب بر اساس قاعده تسامح نيز با مشكل جدي روبرو است. زيرا 📌 اولا قاعده (تسامح در ادلّه سنن) مورد پذيرش همه فقهاء نيست و بسياري نظير آقايان خويي - ميرزا جواد تبریزی- سیستانی - شبیری‌زنجانی - وحیدخراسانی و سبحانی، قاعدهٔ تسامح در ادلّهٔ سنن را قبول نداشته و در مباني آن اشكالات جدي دارند. كه براي نمونه، به بخشي از عبارت محقق خويي در مصباح الاصول اشاره مي كنيم. ايشان در اين باره نوشته اند: فان مفادها مجرد الاخبار عن فضل الله تعالى و أنه سبحانه بفضله و رحمته یعطی الثواب الذی بلغ العامل، و إن کان غیر مطابق للواقع، فهی کما ترى غیر ناظرة إلى العمل و أنه یصیر مستحبّاً لأجل طرو عنوان البلوغ، و لا إلى إسقاط شرائط حجیة الخبر فی باب المستحبات.
فتحصل أن قاعدة التسامح فی أدلة السنن مما لا أساس لها، و بما ذکرناه من عدم دلالة هذه الأخبار على الاستحباب الشرعی سقط کثیر من المباحث التی تعرضوا لها فی المقام… 📌 و ثانيا علي فرض پذيرش قاعده تسامح ، اما بايد توجه داشت كه اين قاعده مربوط به مواردي است كه مثلا روايتي ضعيف السند از اهل بيت (ع) وارد شده باشد و ما ضعف سندي آن را ناديده بگيريم. اما در مواردي كه شبهه و بلكه احتمال جعل وجود دارد تمسك به قاعده تسامح در ادله سنن بي مورد است. 👌 مثلا همانگونه كه در صلاة تراويح ( صرفا به دليل جعلي بودن آن نماز ) نمي توان به قاعده تسامح و اخبار من بلغ تمسك كرد در داستان ليلة الرغائب هم به دليل احتمال جعل (از آن جهت كه مثلا ابن جوزي آن را در موضوعاتش آورده بود) نمي توان به اخبار من بلغ و قاعده تسامح استناد نمود. به عبارت ديگر اينكه نماز لیلة الرغائب، دائر مدار بين بدعت و استحباب است از اين رو مقتضای احتیاط، ترک این نماز است زیرا در صورت انجام آن، احتمال حرمت و ارتکاب بدعت وجود دارد به خلاف صورت ترک كه ترک این نماز، حدّاکثر موجب ترک عمل مستحبّ است؛ و ترک عمل مستحبّ بلامانع است.( دقت فرماييد)
 📌 ثالثا اخبار ( من بلغ ) حتّی به فرض پذیرشش، امري كاملا فردی است اين در حالي است كه اگر قائلين به قاعده تسامح در ادلّه سنن به پیامدهای اجتماعی و مبتلابهِ آن در عصر ارتباطات دقت‌کنند، چه بسا در نظرشان تجدید نظر نمايند تا ساحت دین از برخی آفت‌ها در امان بماند!
زيرا بحث ما در مشهورات زمانه است که کم‌کم با تبلیغات رسانه‌ای کاری می‌کنند که این شب، با عنوانی خاص تجلیل شود و رغبت‌ها و آرزوها و درخواست‌ها و تقدیرهای مردم به سوی آن رانده شود و چه بسا پس از سالیانی، هم‌ردیف شب قدر قرار گیرد! این جریان‌سازی نیازمند استناد قوي و معتبر است و در غير اين صورت به بدعت خواهد انجاميد. از اين رو حتي ترغيب به نماز ليلة الرغائب بصورت اينكه مردم آن را به قصد رجاء انجام دهند نيز مشكل را برطرف نمي سازد زيرا از آنجا كه عموم مردم، متوجه تفاوت قصد ورود و قصد رجاء نيستند به مرور و پس از فراگير شدن تبليغات رسانه‌اي، اين اعمال را به گمان مستحب‌ بودن تلقي كرده و انجام خواهند داد. در حالي كه وظيفه عالمان دين آن است كه تا حد ممكن مردم را آگاه كنند تا مبادا بدعتي چون ليلة الرغائب وارد دين شده و سال‌ها بعد، رنگ سنّت به خود بگيرد! زيرا بدعت، چيز عجيب و غريبي نيست كه با اصول منافات داشته باشد؛ بلكه بدعت يعني داخل‌كردن چيزي در دين، كه جزء دين نيست (إدخالُ ما ليس في الدّين، في الدّين!) پس حتي نماز و روزه خاصي كه در دين نيست، اگر وارد دين شود، بدعت است! حتي برخي‌ تعريفشان از بدعت، از اين هم وسيع‌ تر است و گفته اند: إدخالُ ما لم يُعلَم أنّه مِنَ الدّينِ، في الدّين(داخل کردن آنچه معلوم نیست از دین باشد، در دین) يعني طبق اين تعريف، مي‌توان گفت از آنجايي كه ما نمي‌دانيم ليلة الرغائب، جزء دين هست يا نه، داخل‌كردنش در دين، بدعت است و بي‌ مفسده نخواهدبود.! ….ادامه دارد 📚 رجوع كنيد به : ١- الكافي ج ١ ص ٦٨ باب اختلاف الحديث ، در ضمن روايت مقبوله عمر بن حنظلة شماره ١٠. و تهذيب الاحكام ج ٦ ص ٣٠٢ در ضمن روايت ٥٢ شماره ٨٤٥. ٢- مصباح الأصول - محقق خويي - ج٢ ص ٣١٩ و ٣٢٠. نقل مطالب صرفا با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. https://eitaa.com/RejalR

🔻 پيرامون ليلة الرغائب ( ٦ ) 🔸 صرف نظر از ضعف سندي ليلة الرغائب و سست بودن مصادر آن، اما خدشه دومی که به آن وارد شده، از جهت محتواي آن است. ابتدا متن روايت ليلة الرغائب را بر اساس نقل سيد بن طاووس در اقبال و ابن الجوزي در الموضوعات (كه تقريبا مي توان اين دو را همانند دانست) را ذكر مي كنيم. در دو منبع فوق الذكر از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است: لا تغفلوا عن أوّل لیله جمعه منه، فإنّها لیله تسمّیها الملائکه لیله الرغائب، و ذلک انّه إذا مضی ثلث اللیل لم یبق ملک فی السماوات و الأرض الّا یجتمعون فی الکعبه و حوالیها، و یطّلع اللّه علیهم اطلاعه فیقول لهم: یا ملائکتی سلونی ما شئتم، فیقولون: ربنا حاجتنا إلیک ان تغفر لصوّام رجب، فیقول اللّه تبارک و تعالی: قد فعلت ذلک. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: ما من أحد صام یوم الخمیس أوّل خمیس من رجب ثم یصلّی بین العشاء و العتمه اثنتی عشره رکعه، یفصل بین کلّ رکعتین بتسلیمه…. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: و الذی نفسی بیده لا یصلّی عبد أو أمه هذه الصلاه إلّا غفر اللّه له جمیع ذنوبه، و لو کانت ذنوبه مثل زبد البحر و عدد الرّمل و وزن الجبال و عدد اوراق الأشجار، و یشفع یوم القیامه فی سبعمائه من أهل بیته ممّن قد استوجب النار. يعني رسول خدا(ص) فرموده باشند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیله الرغائب می نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نمی ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع می شوند. و خداوند ناگهان بر آنان وارد شده و می فرماید: ای فرشتگانم هر چه می خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می کنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذری. خداوند می فرماید: این کار را انجام دادم. سپس رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بجا آورده هر دو رکعت به یک سلام و … سپس رسول خدا فرمودند: قسم به کسی که جانم در دست اوست، هیچ مرد وزنی این نماز را بجا نمی آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می بخشد حتی اگر گناهان او مثل کف روی دریا و به عدد شنها و به وزن کوهها و به عدد برگهای درختان باشد، و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می کند. ⭕️ برخی نسبت به متن فوق دو اشکال عمده را ذکر کرده اند: 📌 اشکال اول مربوط به عبارت ( و یطّلع اللّه علیهم اطلاعه فیقول لهم…) است. اشكال كننده گان این گونه تعابیر را موجب تصوری مادی گونه از خداوند در اذهان مخاطبين مي دانند. بطوري كه گويا ملائکه مانند انسان ها در اطراف کعبه جمع اند و خداوند ناگهان از بیشنان سر در می آورد و با آنها گفتگو می کند. وجود اين نوع عبارات بيشتر با مذاق فرقه مجسمي ها سازگار است اگرچه با برخي توجيهات امكان بر طرف شدن آن باشد. 📌 و اشکال دوم آن است كه در بخشي از اين حدیث به بخشش گناهان اشاره شده که : هیچ مرد وزنی این نماز را بجا نمی آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می بخشد حتی اگر گناهان او مثل کف روی دریا و به عدد شنها و به وزن کوهها و به عدد برگهای درختان باشد، و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می کند. واضح است كه این مقدار ثواب و آثار برای اعمال این شب، به نوعي مبالغه آميز و غلو گونه است که با آموزه های قرآنی و روایی در باب ایمان و عمل صالح و توبه و مغفرت و... منافات دارد. 💠 بنابراين روايت ليلة الرغائب متنا و سندا با مشكلات جدي روبرو است و لذا نمی‌توان مستحبّ‌بودن اعمال لیلة الرغائب را پذيرفت. با اين همه اما بايد توجه داشت كه ماه رجب به خودی خود دارای فضیلت است و دعا و عبادت در این ماه از آثار مضاعفی برخوردار است. از طرف ديگر شب جمعه نیز دارای فضیلت است و به عبادت در آن سفارش شده است. و البته تلفيق شب جمعه با ماه رجب، فضیلت شبهای جمعه ماه رجب را دو چندان می کند. و اين فضائل تنها اختصاص به اولين شب جمعه ماه رجب نداشته بلكه شامل شب جمعه هاي بعدي و حتي ساير ايام و ليالي ماه رجب نيز خواهد بود. اما توصيه بر آن نماز كذايي و آن هم با عنوان خاص ليلة الرغائب ، نيازمند دليل متقني است كه در ما نحن فيه وجود ندارد. عالمان دين و روحانيت معظم موظف اند تا در راستاي رسالت خود، با هدايت و آگاه سازي مردم، آنها را به جاي دعاهاي جعلي و يا ضعيف السند، به سمت و سوي ادعيه و اعمال معتبر و مصادر صحيح مانند ( صحيفه سجاديه ) رهنمون باشند و مردم را با دعاهاي ارزشمند آن مانوس گردانند. اللهم وفقنا لما تحب و ترضي. 📚 رجوع كنيد به : ١- اقبال الأعمال،ج ٢ ص۱۵۳. ٢- الموضوعات - ابن الجوزي - ج ٢ ص ١٢٦. نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. https://eitaa.com/RejalR

✍️ ارزیابی سند و دلالتِ روايات امري كاملا تخصصی است. پس قبل از اطمینان ، نسبت به اصالت و محتواي يك حديث، بايد از نقل و نشر آن خودداري نمود. گاهي ديده مي شود كه در برخي مجالس مطالبي را بعنوان روايت ذكر مي كنند كه اساسا آن جملات، سخن معصوم(ع) نيست و يا از اصالت و ماخذ معتبري برخوردار نبوده و يا سند محكمي ندارند. سابقا علماء تنها به افرادی كه تسلط نسبی به سه علمِ رجال و درایة و فقه الحدیث داشتند اجازه نقل روايت مي دادند. و ديگران مجاز به ذكر احاديث نبودند. ضمن اينكه صرف وجود يك روايت در منابع متاخر و دسته چندم نيز به تنهايي دليل بر صحت و يا انتساب آن به معصوم (ع) نمي باشد. https://eitaa.com/RejalR

✍️ چند سالی است به خصوص به مدد تبليغات رسانه ها، اعمال( ليلة الرغائب ) در کشور ما رواج یافته است. اين در حالي است كه براي ليلة الرغائب و اعمال ذكر شده در آن، سند محکمي نمی توان يافت. به پيوست فايل صوتي استاد معظم جناب آقاي سيد احمد مددي از اساتيد حوزه علميه قم به انضمام بخشي از فرمايشات ايشان بصورت متن ، در همين رابطه در ذيل تقديم مي گردد. معظم له در درس خارج اصول خود به مناسبت به نقد داستان ليلة الرغائب پرداخته و فرموده اند: … همين صلاة ليلة الرغائب كه باز هم سيد بن طاووس اين را نقل كرده؛ به عين اين سند و متن - كه اصلاً متن و سند هم از آن ها(اهل تسنّن) است - در كتاب موضوعات ابن جوزی سنّي آمده!...و اسمش را هم گذاشته‌اند شب آرزوها! ⭕️ و حدیث ليلة الرغائب! حديثي است كه آثار جعل از سر تا پاي آن واضح است! خوب اين چه درجه و قوت احتمالي براي آدم مي‌آورد؟!... چون اهل سنّت كه شما مي‌دانيد به چه وضعي نماز تراويح را مي‌خوانند در ماه رمضان! بعد از نماز تراويح، در طي سال، شب جمعه اول ماه رجب در مساجد جمع مي‌شوند و اين نماز ليلة الرغائب را مي‌خوانند. يعني ليلة الرغائب از ليالي مشهوره اهل سنّت بعد از تراويح است! تراويح، درجه اوّل! به خاطر همين حديث جعلی، و ليلة الرغائب، درجه دوم!... ◀️ کانال عمومی "رجال" 1⃣کتاب 2⃣مقاله 3⃣ صوت 4⃣ کلیپ 5⃣معرفی... 🌐 لینک پیام رسان‌: 🔼 ایتا؛ https://eitaa.com/joinchat/1292043636C0cee4c2b44 @RejalR 📲 ارتباط با ادمین؛ @lvelayatl آشنایی با علم رجال - https://share.google/bD5Q8yo74CoEuM9W1