جلسه هفتم- پنج شنبه 7 دی ماه 1402

🚩 جلسه درس الاهیات اجتماعی اسلام/ تشیع روز پنج شنبه ۱۴ دیماه در محل موسسه شیعه شناسی برگزار شد که گزارش اجمالی آن به شرح زیر است: 🔸استاد تقی زاده داوری درس این هفته را به ارزیابی نظریات نوآورانه مرحوم علامه اختصاص دادند. ابتدا متن المیزان در باره هستی و حیات جامعه در ذیل آیه ۲۰۰ سوره آل عمران را مجددا خواندند و شرح کردند و سپس عبارت جلد دوم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم، بحث ادراکات اعتباری، بخش اعتبار استخدام و اجتماع را خواندند و شرح دادند و به نقل از عبارت مذکور گفتند: آقای علامه می فرمایند انسان در ابتدا استخدام را اعتبار می کند، سپس مدنی بالطبع است یعنی اجتماع را اعتبار داده است و سرانجام عدالت اجتماعی را خوب و ظلم را بد تلقی می کند. 🔸استاد داوری این دو متن را متنافی، ناهمخوان و ناسازگار ملاحظه کرده و در توجیه و جمع آن گفته اند: ممکن است مرحوم علامه کتاب اصول فلسفه را در ابتدا نوشته باشند و بعدا این بخش تفسیر را به نگارش درآورده باشند. و نیز ممکن است گفته شود ایشان در نوشته فلسفی خود به برهان و استدلال عقلی و فلسفی پرداخته اند در حالیکه در نوشته تفسیری خود به توضیح و شرح آیات قرآنی پرداخته و به واقعیت فلسفی نظر نداشته اند. اگرچه استاد داوری این توجیهات و وجوه جمع را چندان قانع کننده و موجه ندانسته اند. 🔸 ایشان همچنین ناهمخوانی و ناسازگاری عبارات مرحوم علامه در باره اصل استخدام و اصل اجتماع، در آثار مختلف ایشان و گاه حتی در یک تالیف ایشان را مطرح کرده و گفته اند باید بنا بر این بگذاریم که از نظر مرحوم علامه اصل اولی، همان اصل استخدام است و انسان اولا و بالذات موجودی استخدام کننده از منافع و ثمرات دیگران است، و ثانیا و بالعرض، و بالتطبع و بالعاده اجتماعی است یعنی تشکیل اجتماع میدهد و به اجتماع می پیوندد تا از منافع دیگران بطور بهتر و بیشتر بهره ببرد و الا اجتماع را ضروری و مطابق ذات خود نمی بیند. استاد سپس لوازم اجتماعی، سیاسی، حقوقی و اخلاقی هر یک از دو نظریه مذکور را شرح داده اند.

جلسه هشتم-14 دی 1402

🚩 جلسه نهم درس الاهیات اجتماعی اسلام/ تشیع، روز پنج شنبه 21 دیماه در محل موسسه شیعه شناسی برگزار شد و استاد تقی زاده داوری، این جلسه را به توضیح شهید مطهری از نظریه اصالت الاجتماع اختصاص دادند که خلاصه آن به شرح زیر است: 🔸مرحوم مطهری در توضیح نظریه استادشان، علامه طباطبائی، می گویند: شکی نیست که جامعه یک مرکب است، مرکب از افراد و اشخاص انسانی، حال باید دید که این ترکیب، چه نوع ترکیبی است اعتباری یا واقعی؟ ایشان سپس به چهار نوع ترکیب اشاره می کنند و ویژگی هریک را بر می شمارند. ۱- فرض اول اینست که جامعه یک مرکب اعتباری و فرضی باشد، یعنی اصالت الفرد و محض باشد، دراینصورت مرکب و ترکیبی از افراد و آحاد انسانها واقعا پدید نیامده است، جامعه هویت و وجود و هستی ندارد، و طبعا سنت و قانون نخواهد داشت، و موضوع مستقلی برای شناخت و علم نخواهد بود. ۲- فرض دوم اینست که جامعه یک مرکب واقعی باشد، منتهی یک ترکیب صناعی و صنعتی، همانند ماشین و ساعت و سایر پدیده های صنعتی. در این صورت اگرچه افراد، اجزاء و آحاد، وجود و هستی مستقل خود را در ترکیب از دست نمی دهند و در مرکب حل نمی گردند، ولی استقلال عمل خود را از دست می‌دهند و در کار و اثر جمعی حل می شوند، چنانچه راه رفتن ماشین و یا کار کردن ساعت، نتیجه و برآیند کار جمعی اجزاء و عناصر با هیات و شکل خاص است، نه نتیجه کار یک یک اجزاء و عناصر بطور انفرادی و استقلالی. مرحوم مطهری ره می گویند اگر جامعه یک مرکب صناعی همانند ماشین باشد، دراینصورت وجود و هستی واقعی و حقیقی نخواهد داشت و آحاد افراد و اشخاص در کل اجتماعی حل و مضمحل نمی شوند اگرچه خاصیت و اثر فردی خود را از دست داده و بصورت جمعی، اثر جمعی را پدید می آورند. بر طبق این فرض، جامعه اگرچه اصیل و واقعی نخواهد بود ولی اثر جمعی و خاصیت جمعی، امری عینی و واقعی خواهد بود. بین افراد تاثیر و تاثر و رابطه واقعی وجود خواهد داشت، و بر عمل جمعی افراد، سرنوشت مشترک حاکم خواهد بود، و آن اثر جمعی، موضوع مستقلی برای شناخت و علم خواهد شد. ۳- فرض سوم اینست که هم افراد و آحاد را اصیل بدانیم و هم جامعه را، منتهی جامعه را یک موجود فرهنگی و نمادین در نظر بگیریم، نه موجود فیزیکی، جسمانی و جسدی که از ترکیب اندام و کالبد انسانها به وجود آمده باشد. بنابراین فرض، جامعه یک موجود است منتهی یک موجود منحصر به فرد و یگانه و ویژه که برای آن همانندی نمی توان یافت. نوع منحصر در فرد است، هستی نمادین و فرهنگی دارد، مثل واقعیت زبان، واقعیت پول رایج و امثال اینها که واقعیت عینی و واقعی دارند منتهی نمادین، سمبلیک، نشانه ای. مرحوم مطهری می فرمایند بر طبق این فرض که هم اصالت الفردی است و هم اصالت الاجتماعی، هم فرد روان شناسی دارد و هم جمع جامعه شناسی، هم قوانین و سنن فردی وجود دارد و هم قوانین و سنن اجتماعی، هم فرد موضوع شناخت و معرفت است و هم جمع و جامعه، هم روح و فهم و شعور و وجدان و اراده و خواست فردی وجود دارد و هم روح جمعی و فهم و شعور و وجدان و خواست و اراده جمعی که نوعا و غالبا بر اراده و خواست و فهم فردی غلبه و سیطره دارد و آنرا به رنگ خود در می آورد. ۴- و اما فرض چهارم، به اینصورت است که اصالت و وجود و هستی و حقیقت و واقعیت را از آن جامعه بدانیم و فرد و شخص را موجودی اعتباری و فرضی و تبعی محض تلقی کنیم. مطابق این فرض، روح جمعی و وجدان جمعی و شعور جمعی و فکر و اندیشه و ذوق و ذائقه جمعی است که اصیل و واقعیت دارد، و شعور و فهم و وجدان و ذوق و سلیقه فردی در واقع جلوه و مظهر و بازتابی از روح جمعی و حیات جمعی و شعور جمعی می باشد. بر طبق این فرض، آنچه که هویت دارد جامعه است، آنچه که سنت و قانون دارد جامعه است، آنچه که موضوع شناخت و علم و معرفت است جامعه است، افراد و اشخاص در ضمن سیل جامعه حرکت و عمل و تکاپو دارند. 🔸به هر تقدیر، معلم شهید، نظریه سوم یعنی نظریه توامان وجود فرد و جامعه را برگزیده و آن را از معلم خود مرحوم علامه طباطبائی نقل می کنند و با آیات قرآنی مربوط به امت تائید می نمایند و می فرمایند: بدیهی است که امت اگر وجود عینی نداشته باشد، سرنوشت و فهم و شعور و طاعت و عصیان معنا ندارد، این ها دلیل است که قرآن به نوعی حیات قائل است که حیات جمعی و اجتماعی است. حیات اجتماعی صرفا یک تشبیه و تمثیل نیست، یک حقیقت است، همچنانکه مرگ جمعی نیز یک حقیقت است.

جلسه نهم-21 دی 1402

🚩 گزارش جلسه دهم درس الاهیات اجتماعی اسلام/ تشیع در روز پنج شنبه تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۲ 🔸 استاد تقی زاده داوری در این جلسه به ادله قرآنی و حدیثی ای که مرحوم مطهری برای اثبات حیات جامعه آورده اند پرداخته است. آیه ۳۴ سوره اعراف که می گوید هر امتی، دارای اجل و عمر محدود است؛ آیه ۲۸ سوره جاثیه که می گوید هر امتی به کتاب و نامه عملش خوانده می شود ؛ آیه ۱۰۸ سوره انعام که می گوید عمل هر امتی را (برای خودش) زیبا و نیکو و جالب جلوه داده ایم، و سرانجام آیه ۵ سوره غافر که در آن به تلاش و اهتمام هر امتی در مخاصمه با پیام آور خود از طریق جدل باطل با او، و مبتلا شدن به عذاب الهی تصریح شده است. 🔸 در ادامه، استاد داوری به تکمله مرحوم مطهری در این مقوله اشاره نموده و از کتاب ایشان نقل کردند که در قرآن کریم احیانا مواردی دیده می شود که کار یک فرد از افراد یک اجتماع به همه آن اجتماع نسبت داده شده است، و یا کار یک نسل به نسل های بعدی یک قوم و جمعیتی نسبت داده شده است، و این در مواردی است که همه افراد آن اجتماع و یا همه نسل های متوالی آن قوم و جمعیت، با عمل و کار فرد خاص، همدلی و همفکری و رضایت خاطر داشته اند، چنانچه پی کردن و کشتن شتر توسط یک شخص در قوم ثمود به تمام افراد آن قوم نسبت داده شده و همگی را مستحق مجازات و عذاب الهی دانسته است (آیه ۱۵۷ شعراء؛ ۷۷ اعراف؛ ۶۵ هود؛ ۱۴ شمس). و چنانچه حضرت امیر علیه السلام در یکی از خطبه های خود که به شرح رضایت جمعی و یا ناخشنودی جمعی نسبت به یک کار، افراد را تبدیل به یک واحد حقیقی می کند و پیامدهای واقعی برای آنها به بار می آورد، به آیات مربوط به قوم ثمود و پی کردن ناقه آن توسط شخص واحد و سپس مبتلا شدن به عذاب الهی استناد کرده اند( نهج البلاغه خطبه ۲۰۱). مطهری آنگاه یادآور می شود که رضایت نسبت به یک عمل و یا خشم و غضب از یک کار، هنگامی بعنوان کار و عمل یک قوم و جمعیت تلقی می‌شود و مستوجب نقمت و عذاب می گردد که به مرحله تصمیم و عمل برسد و در واقع آن کار، کار جمع تلقی شود.

درس الاهیات اجتماعی-جلسه دوازدهم ۰۸-۱۱-۱۴۰۲

باسمه تعالی به اطلاع رسانده می شود طی دو هفته ای که از دور جدید و روزانه دروس استاد تقی زاده داوری گذشته، متاسفانه همواره پخش زنده دروس از طریق پیامرسان ایتا دچار مشکل جدی بوده و علیرغم تلاش همکاران موسسه و تماس های مکرر با این پیامرسان، مشکل مرتفع نگردیده است. با این اوصاف اگرچه برگزاری و ارائه دروس به شکل روزانه و در ساعت مقرر ادامه خواهد یافت، اما پخش زنده آن تا یافتن پیامرسان و یا نرم افزار مناسب و بومی متوقف می شود. انشالله صوت دروس به شکل منظم در کانال درس و کانال موسسه در دسترس قرار خواهد گرفت. موسسه شیعه شناسی

متاسفانه بدلیل اختلالی که در پخش زنده شبکه ایتا وجود دارد، فعلا صوت جلسات در کانال قرار می گیرد و از این پس، درس الاهیات اجتماعی یکشنبه ها، ساعت 11-10 در شبکه «قرار» بصورت زنده پخش می گردد. https://gharar.ir/r/9cbc8f23

جلسه دوازدهم- الاهیات اجتماعی-08-11-1402

جلسه سیزدهم- الاهیات اجتماعی-15-11-1402

جلسه چهاردهم- الاهیات اجتماعی- 29-11-1402

جلسه پانزدهم- الاهیات اجتماعی- 13-12-1402

جلسه شانزدهم- الاهیات اجتماعی- 20-12-1402

جلسه هفدهم- الاهیات اجتماعی- 02-02-1403

جلسه هجدهم- الاهیات اجتماعی- 09-02-1403

جلسه نوزدهم- الاهیات اجتماعی- 16-02-1403

جلسه بیستم- الاهیات اجتماعی- 23-02-1403

جلسه بیست و یکم- الاهیات اجتماعی- 30-02-1403