این کانال فقط برای اطلاع رسانی در مورد این نشریه می باشد

آخرین شماره نشریه که چاپ الکترونیکی شده و در آینده نزدیک چاپ کاغذی هم خواهد شد

آدرس سایت نشریه http://pke.journals.miu.ac.ir/

ایمیل نشریه pke.journals@miu.ac.ir

تلفن تماس با دفتر نشریه 05138557310 داخلی 224 حسینی

جهت اطلاع چکیده مقاله ، کلید واژه ها، نویسندگان و سمت آنها به اطلاع می رسد

مقالات شماره 12 نشریه

تحلیل و نقد دیدگاه معتزله و اشکال کلینی درباره‌ «صفات حق» از منظر حکیم سبزواری نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان زهرا دلبری 1 سید محمدکاظم علوی 2 1 دانش آموخته دانشگاه حکیم سبزواری 2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری/ چکیده مبحث صفات یکی از مباحث مهم خداشناسی بوده و حکیم سبزواری بر اساس اصول و قواعد فلسفی به تبیین مسائل آن بر اساس «عینیت صفات حق با ذات او و با یکدیگر» و «تشکیک در صفات» و «اشتراک معنوی بین صفات» پرداخته و تفکرات و اشکالات برخی فرقه‌های کلامی و اهل حدیث را مورد نقد قرار داده است. حکیم سبزواری نظریه نیابت ذات از صفاتِ حق و نیز اشکال کلینی مبنی بر زیادت اراده حق‌تعالی از ذات را پاسخ گفته است. به نظر حکیم سبزواری، اصول بیان شده مبتنی بر قواعد فلسفیِ «بسیط­ الحقیقة کل الأشیاء و لیس بشیء منها»، قاعده­ «واجب ‌الوجود بالذّات واجب ‌الوجود من جمیع الجهات» و قاعده­ امکان اشرف می­باشد. حکیم سبزواری اشکال کلینی را بر مبنای تشکیک در صفات کمالیه­ حق­تعالی پاسخ داده است. همچنین در نقد نظریه نیابت ذات از صفات بر مبنای قاعده امکان اشرف، ذات را واجد صفات به نحو أتمّ و أعلی و اشرف می‌داند. به نظر حکیم سبزواری عدم تفطن به این اصول و قواعد فلسفی موجبات فهم نادرست از رابطه صفات و ذات را فراهم آورده است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193422 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697596 کلیدواژه‌ها معتزله کلینی نیابت ذات از صفات حکیم سبزواری تشکیک صفات عینیت صفات اشتراک معنوی صفات

بررسی انتقادی دیدگاه محقق اصفهانی درباره «ایمان» نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محمد اسحاق عارفی 1 جواد رقوی 2 1 استاد یار مدعو جامعه المصطفی خراسان 2 عضو هیئت علمی جامعه المصطفی چکیده مسئله «ایمان» از مهم‌ترین مباحث کلامی و بحث انگیزترین موضوع در کتاب های کلامی به ویژه کتاب‌های قرون اولیه اسلام است. یکی از کسانی که حقیقت ایمان را مورد کاوش قرار داده و پس از طرح دیدگاه خاص دراین ‌اره به توضیح و تبیین آن پرداخته است، حکیم محمد حسین اصفهانی است. در این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی دیدگاه یاد شده مورد بررسی قرار گرفته است و پس از تبیین و تحلیل دیدگاه مزبور به ارزیابی آن پرداخته شده است. بر اساس این دیدگاه معرفت و تصدیق منطقی عین ایمان به شمار می‌آید و تعهد و تسلیم قلبی از آثار آن قلمداد می‌شود و این مطلب به دست آمده است که این دیدگاه همان گونه که از نظر معنا شناختی ایمان قابل دفاع نیست، دلیل عقلی و متون دینی نیز آن را تایید نمی‌کند و باید گفت حقیقت ایمان را تعهد و تسلیم قلبی تشکیل میدهد و علم و معرفت نه عین ایمان است و نه جزء آن و نه علت تامه، بلکه شرط لازم آن به شمار آمده و ایمانی که سعادت ابدی انسان را به دنبال دارد بر معرفتی یقینی استوار است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193423 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697599 کلیدواژه‌ها محقق اصفهانی ایمان معرفت تصدیقی تسلیم قلبی معرفت یقینی

واکاوی نقّادانه دلایل برقعی پیرامون نفی توسّل به اهل‌بیت علیهم السلام نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان مهیار خانی مقدم 1 سیدمجید نبوی 2 1 استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه گیلان 2 دانشگاه اراک/دکتری قرآن و حدیث چکیده برقعی از جمله افرادی است که با برداشت­های ظاهری از قرآن، از عقاید شیعی فاصله زیادی گرفت و با رویکردی وهابی­گونه، به نقد عقاید شیعی به صورت افراطی پرداخت. پژوهش حاضر با روش توصیفی، تحلیلی، به واکاوی نقّادانه دلایل برقعی پیرامون نفی توسّل به اهل‌بیت: پرداخته است. وی با محور قرار دادن تعدادی از آیات قرآن و سیره، با دلایل «مشرکانه بودن هر گونه درخواست و توجه به غیر خداوند»، «عدم نیاز خداوند به وزیر»، «بی‌اطلاعی انبیاء و امامان: از اهل دنیا پس از مرگ خود»، «عدم دستور قرآن و اهل‌بیت: برای توسل»، «عدم ارتباط مصادیق و معانی «وسیله» در آیه 35 مائده به اشخاص» و «غیرقابل تجربه و آزمایش بودن توسل»، توسل را بدعتی آشکار و فاقد مبنا می­داند. اما اشکالات روشی متعدد وی مانند «عدم جامع­نگری و عدم تتبع کامل آراء»، «عدم دقت در سیاق مطالب» و «عدم دقت در معنای دقیق واژگان و یکسان­انگاری­های فاقد مبنا»، نظرات وی را از منظر عقل و نقل، غیرقابل پذیرش می­نمایاند. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193424 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697598 کلیدواژه‌ها اهل‌بیت علیهم السلام آیه 35 سوره مائده برقعی توسّل

بازخوانی تحلیلی، انتقادی دیدگاه شیخ احمد احسائی درباره «عالم ذر» نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان صالح حسن زاده 1 محمد صدقی 2 رضا نوین 3 1 دانشیار دانشکده معارف دانشگاه علامه طباطبایی 2 استادیار دانشکده معارف دانشگاه علامه طباطبایی 3 دانشجوی دکتری دانشکده معارف دانشگاه علامه طباطبایی چکیده «عالم ذر» و خلقت پیشین انسان از موضوعات مهم کلامی و مورد توجه اندیشمندان اسلامی است که آرای گوناگونی را پدید آورده است. شیخ احمد احسائی بنیانگذار مکتب شیخیه ادعای روشنگری و گشودن مسیر هدایت در این موضوع را دارد. بازخوانی تحلیلی، انتقادی دیدگاه وی، مسئله مقاله پیش‌رو و روش انجام آن تحلیل اسنادی و عقلی است. تحقیق حاضر با استناد به نظر اکثر اندیشمندان معاصر شیعی برخی از مبانی معرفتی شیخ را غیر قابل اعتماد دانسته است. ادعاهای مطرح شده از سوی شیخ بیشتر جنبه ذوقی داشته، از مستندات علمی و عقلی بی­بهره، یا کم‌بهره و بر مبنای اخبار غیرموثق هستند. ادعاهای مزبور لوازم باطلی دارند که خود شیخ بدان ملتزم نیست؛ خلقت پیشین ارواح لوازم باطلی نظیر «اتحاد نوعی»، «عدم تشخص» و «معطل ماندن قوا» دارد و ترسیم شبه مادی عالم ذر لوازم باطلی نظیر «مشروط شدن هدایت به عالم ذر»، «جبری شدن اعمال انسان­ها»، «بیهوده شدن وعده ثواب و عقاب»، «عبث شدن تبلیغ پیامبران» و «بالقوه شدن بالفعل­ها» دارد. نکته آخر اینکه از جمله ادعاهای شیخ همچون صد سال بودن دهر، وجود ترائب و عدم برگشت مسیح به صلب آدم در عالم ذر فاقد هر گونه مبنا و مستند روایی است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193425 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697597 کلیدواژه‌ها عالم ذر شیخ احمد مفهوم شناسی

رسالت «برهان نظم»؛ اثبات وجود یا صفات خداوند نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسنده فرح رامین گروه فلسفه وکلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم ، قم، ایران چکیده کثیری از خداباوران غربی، برهان نظم را بر اثبات وجود خدا کارامد می­دانند، اما اکثر فلاسفه و متکلمان اسلامی، در اثبات وجود باری‌تعالی از آن بهره نگرفته و رسالت آن را تنها اثبات برخی صفات خداوند ذکر کرده­اند. این نوشتار، به کنکاش درباره برخى مناقشات درباره رسالت برهان نظم پرداخته است و سعی دارد به این سؤال­ها پاسخ گوید که آیا برهان نظم عهده‏دار اثبات وجود خداوند است یا عهده‌دار اثبات برخى صفات خداوند؟ یا اینکه تنها دلیلى اقناعى است که سهم عمده در تعمیق ایمان مؤمنان دارد؟ در حوزه اثبات وجود خدا آیا این برهان یقین‏آور است؟ میزان کارایى برهان در حوزه اثبات برخى صفات چگونه است؟ یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که گرچه متفکران اسلامی، غالباً از طریق این استدلال، برخی صفات خدا را اثبات می‌نمایند و حتی برخی از منتقدان غربی آن، چنین کارایی را نیز بر نمی­تابند، تقریرهای استقرایی این استدلال، کارایی اثبات وجود خداوند را دارا هستند و گرچه مفید یقین منطقى نیستند، مى‏توانند یقین موضوعى را به ارمغان ‏آورند. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193426 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697602 کلیدواژه‌ها برهان نظم وجود خداوند صفات خداوند حساب احتمالات تقریرهای استقرایی

تحلیل انتقادی دیدگاه قائلین به جواز لعن خلفا در مکتب اهل بیت علیهم السلام نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسنده الهام زرین کلاه استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، مرکز آموزش عالی اقلید چکیده از مباحث مهمی که در روایات شیعه آمده، لعن مخالفان اهل بیت: است. در عین حال برخی با دستاویز قراردادن چنین روایاتی قائل به جواز لعن مقدسات اهل سنت به ­ویژه خلفا ـ‌با ذکر نام‌ـ شده­اند. این پژوهش با به کارگیری روش توصیفی، تحلیلی و استنتاجی در صدد بررسی وجود یا عدم وجود چنین روایاتی در منابع شیعه بوده و به این نتیجه دست­یافته که در مکتب شیعه حتی یک روایت هم در لعن تصریحی خلفا و با ذکر نام آن­ها، نیامده است. ضمن اینکه چنین دیدگاهی با آیات دعوت­کننده به وحدت، سیرة اهل بیت: در تعامل با خلفا همراه با انتقاد به دور از سبّ و توهین، اصل تقیه و رازداری، نحوة مراودة ائمه: و پیروانشان با بزرگان اهل سنت و... تعارض دارد. علاوه ­بر این، آغازگر چنین لعنی معاویه و عامل انتساب شیعه به این اتهام، بنی­امیه بوده است. حتی در صورت وجود چنین روایاتی در شیعه، باید گفت که این روایات جعلیات فرقه‌ای انحرافی بوده که همواره از سوی ائمه: نهی شده­اند و گفتار آن­ها فاقد اعتبار است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193427 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697601

بررسی تطبیقی دیدگاه آیت الله جوادی‌آملی و علی عبدالرزاق درباره «خلافت» نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسنده فاطمه علمی راد استادیار جامعه المصطفی ص العالمیه چکیده مسئله خلافت و جانشینی پیامبر ص و حد اختیارات و وظایف وی از مسائل مهم و مبنایی میان اندیشمندان اسلامی است. عبدالرزاق معتقد است نه دلیل نقلی بر وجوب نصب امام و خلیفه پس از پیامبرص وجود دارد و نه دلیل عقلی و نه اجماع. به اعتقاد وی حکومت پیامبرص نیز صبغه الهی نداشته است!آیت­الله جوادی آملی خلافت دینی را همان مقام خلیفه­اللهی می­داند که خداوند متعال بر اساس آیه سی­ام سوره بقره، به نوع انسان با محوریت علم اسمای الهی عطا کرده است. ایشان مقام خلافت را از کرامت انسان و موجب کمال وی دانسته است. از دیدگاه ایشان، خلافت کمال حقیقی و مشکک است و هرگز قابل عزل و نصب نیست و کسی شایسته خلافت الهی و رهبری دیگر انسان­هاست که دارای مراتب عالی علم اسمای الهی باشد و این مقام به انبیا و اولیای الهی: اختصاص دارد. این مقاله پس از تبیین دیدگاه علی عبدالرزاق و آیت­الله جوادی آملی درباره مسئله خلافت، با روش توصیفی، تحلیلی آرای عبدالرزاق را با استفاده از معتقدات آیت­الله جوادی نقد می­کند. دستاورد این پژوهش نشان خواهد داد که دیدگاه عبدالرزاق درباره خلافت، اصل دین اسلام را تحت­ الشعاع قرار داده است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193428 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697600 کلیدواژه‌ها خلافت ظاهری خلافت واقعی آیت الله جوادی آملی علی عبدالرزاق

پاسخ به شبهات ناصر القفاری دربارۀ آموزه «تقیه» در شیعه نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محمد حسین مروی 1 محمد حسن نادم 2 1 دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب 2 استادیار دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب چکیده یکی از آموزه‌های مهم مکتب تشیع که در طول تاریخ، سبب حفظ کیان مذهب شده و شیعیان را از گزند خطرات و تهدیدها حفظ کرده، «تقیه» است. تقیه، حکمی شرعی است و تمام مسلمانان، حتی صحابه و تابعین به آن فتوا داده و عمل کرده‌اند، ولی شیعیان به خاطر در اقلیت بودن و مورد ظلم و تهدید قرار گرفتن، بیشتر به این حکم الهی عمل کرده‌اند، به نحوی که تقیه شعار آنان قرار گرفته است. برخی از دشمنان شیعه، با استناد به این شعار شیعه، این حکم الهی را مساوی با عمل منافقانه قرار داده‌ و به این واسطه، جنایاتی را علیه شیعیان انجام می‌دهند. ناصر بن عبدالله القفاری از استادان و روشنفکران برجسته وهابی دانشگاه‌های عربستان است که بیشتر نوشته‌هایش را به نقد مذهب شیعه اختصاص داده است. دو کتاب «تقریب بین السنه و الرافضه» و «اصول مذهب الشیعه الاثنی عشریه عرض و نقد» از مهم‌ترین کتاب‌های اوست. قفاری در کتاب «اصول مذهب الشیعه الاثنی عشریه عرض و نقد» با استناد به منابع شیعی، آموزه‌های شیعه، از جمله تقیه را نقد کرده است. او آیات مورد استناد شیعه در جواز تقیه را مختص به کفار می‌داند و با استناد به تعریف شیخ مفید از تقیه و روایات شیعه تقیه را رد می‌کند. این مقاله در تلاش است تا با روش کتابخانه‌ای و مبنا قراردادن قرآن و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت و بنای عقلا به نقدهای قفاری پاسخ دهد. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193429 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697604

نقدی بر معرفی فرقه «غلات» در دایره المعارف اسلام نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسنده مهدیه دهقانی قناتغستانی دانش آموختۀ دکترای دانشگاه تهران، پژوهشگر و مدرس دانشگاه چکیده از نگاه مستشرقان، پژوهش‌های تاریخی مارشال هاجسن ـ از اسلام‌پژوهان و تاریخ‌دانان سالهای میانی سده 1900 میلادی ـ سبب پدید آمدن نگاه و روشی نوین در مطالعات تاریخی خاورشناسان شده است. مدخل «غلات» یکی از بیست مدخلی است که به قلم او در دایرة المعارف اسلام(EI) در حجمی قریب به یک صفحه(دو ستون) نوشته شده است. از آنجا که یکی از بنیادین‌ترین مقدمات در مباحث تاریخی، شناخت درست فرقه‌هاست لازم است اندیشه‌ها و عملکردهای هر فرقه به درستی شناسایی و معرفی گردد. بررسی مدخل غلات نشان می‌دهد که اطلاعات نادرستی درباره این فرقه در این مدخل ارائه شده است و نقد‌های گوناگونی بر محتوای آن وارد است. از آن جمله اشکال در دسته‌بندی فِرَق شیعه، انتسابِ آغازگری اندیشۀ مهدویّت به غلات، برشمردن اعتقاد به عالم ذَرّ در زمرۀ عقاید غلات و ... است. به نظر می‌رسد همه این اشکالات ناشی از عدم مراجعه نویسنده به منابع عربی است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193430 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697607 کلیدواژه‌ها غلات مستشرقان مارشال هاجسن دایرة المعارف اسلام

تأثیر مبنای هستی‌شناسی در تولید تئوری انسان‌شناسی دینی نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان عبدالله صادقی 1 عبدالحمید واسطی 2 1 پژوهشگر پژوهشکده بین المللی امام رضا علیه السلام 2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چکیده هستی و انسان دغدغه­ای است که قرن‌ها است ذهن­ بشر را به خود مشغول کرده است. بیش از بیست قرن است متفکران دینی و غیردینی پیرامون آن به بحث و گفتگو مشغول هستند. مسئله این است که چه رابطه و تأثیرگذاری بین هستی و انسان وجود دارد و مبنای هستی‌شناسی و انسان‌شناسی چه رابطه­ای با یکدیگر می­تواند داشته باشند و هر یک بر دیگری چه تأثیری خواهد داشت. بر اساس گزاره­های دینی و آرای اندیشمندان اسلامی، می­توان مبنای هستی‌شناسی را هستی­شناسی شبکه­ای دانست. به تعبیر دیگر، جهان ما یک جهان شبکه­ای است. این ­هستی شبکه­ای­ با انسان رابطه تناظری دارد که از آن تعبیر به عالم کبیر و صغیر شده است. در این رابطه تفسیر و تبیین جهان بدون انسان، و تفسیر و تبیین انسان بدون جهان، تفسیر ناقص و بی­معنا خواهد بود. بنابراین براساس رابطه هستی­شناسی و انسان­شناسی می­توان نظریه انسان‌شناسی شبکه­ای را نتیجه گرفت. در این نظریه انسان محور شبکه­هستی است و ارتباطات انسان محور اساسی زندگی در شبکه­ هستی است. در این مقاله نوع تحقیق بنیادی، رویکرد پژوهش توصیفی، تبینی و روش تحقیق کتابخانه­ای انتخاب شده است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193431 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697605 کلیدواژه‌ها شبکه هستی انسان‌شناسی هستی‌شناسی

بازخوانی «برهان نظم» بر مبنای حساب احتمالات به همراه نقد «نظریه تکامل تصادفی» نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان مسعود پوستچی اول 1 حجت اسعدی 2 1 گروه برق، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران (نویسنده مسئول) 2 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد چکیده یکی از مهم‌ترین براهین در اثبات وجود خدا نزد طبیعیون و خداباوران، «برهان نظم» است که تاکنون تقریرهای مختلفی از آن ارائه شده است. برخی از این براهین بر مبنای حساب احتمالات است که با نقدهای جدّی هم از سوی متکلمان و اندیشمندان مسلمان و هم از سوی طرفداران «نظریه تکامل تصادفی» داروین یا به اصطلاح امروزه نظریه فرگشت، روبه‎رو بوده است. مقاله حاضر با بهره‎مندی از حساب احتمالات و طراحی فرمول ریاضی، ضمن پاسخگویی به انتقادات مطرح شده، به نقد نظریه تکامل تصادفی و نظم اتفاقی هستی در بستر زمان می‎پردازد. بر این اساس، معلوم می­گردد که مجموع اتفاقاتی که در طول زمان تدریجاً منجر به یک نتیجه خاص و سیستم منظم شود، در هر بازۀ زمانی قابل رخ دادن نیست و برای شکل‎گیری نظم پیچیده موجود در جانوران در اثر فرایندهای تصادفی مانند جهش­های ژنتیکی غیر هدفمند، بودجه زمانی کافی وجود ندارد. بدین ترتیب امکان ایجاد تصادفی نظام فعلی جهان، محال و وجود یک عامل هوشمند برای آن ضروری خواهد بود. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193432 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697603 کلیدواژه‌ها برهان نظم احتمالات تصادف جهش ژنتیکی فرگشت نظریه تکامل بازه زمانی

اثرگذاری و ارتباط کُنشهای ناشایست انسانی با رخدادهای جهان مادی از منظر علامه طباطبایی و شهید صدر نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی نویسندگان سید مرتضی حسینی شاهرودی 1 هناء الحویزی 2 1 استاد دانشگاه فردوسی مشهد 2 دانشجوی دکتری کلام اسلامی جامعۀ المصطفی العالمیه چکیده رابطۀ وقوع شر با اعمال انسانی، از دیر باز ذهن اندیشمندان به ویژه متکلمان و فیلسوفان مسلمان را به خود مشغول داشته است. این بحث از جهات مختلفی مورد توجه بوده است، اما در این نوشتار به چگونگیِ تأثیرگذاری افعال ناشایست انسان در وقوع شرّ پرداخته شده است. از آنجا که این مهم با فاعلیت انسان در طبیعت پیوند دارد، نحوۀ ارتباط انسان با طبیعت نیز بررسی شده است. مادی­گرایان با توجه به اینکه به اصل آفرینش باورمند نیستند، نقش افعال انسان در پیدایش رویدادهای ناخوشایند را انکار کرده و آن را یک فرضیۀ دینی دانسته­اند. اشاعره با توجه به رویکرد جبرگرایانه، همۀ پدیده­ها را به خدا نسبت داده و برای انسان فاعلیتی قائل نیستند، اما اندیشمندان معاصر امامیه دیدگاه­های دیگری برگزیده­اند. شهید صدر با طرح نظریه استخلاف، بر این باور است که انسان امانتدار جهان طبیعت است و کنش­های او باید بر اساس قوانین امانتداری که خداوند مقرر نموده است، باشد. علامه طباطبایی نیز با طرح نظریه استخدام و تسخیر، انسان را بخشی از این جهان می­داند که همگی پیرو نظام اسباب و مسببات هستند. این نظام علیت، افزون بر خداوند(به عنوان علت حقیقی)، دارای علل مادی به عنوان علت نزدیک و علل معنوی به عنوان علل میانی است که از آثار کنش­های اختیاری انسان سرچشمه می­گیرد. در این میان گناهان، افزون بر مجازات تشریعی اخروی، آثار تکوینی مادی و فرامادی در دنیا دارند. این پژوهش، ضمن بررسی گفته­ها و ادله، به این نتیجه ­رسیده است که دیدگاه نخست از اولویت برخوردار است. برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید: مگیران: https://www.magiran.com/paper/2193433 نورمگز: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697608 کلیدواژه‌ها شرور استخلاف نظام علّی و معلولی تأثیر شر طبیعی تأثیر شر اخلاقی

این نشریه آمادگی دارد مقالات علمی پژوهشی با موضوع کلام و الهیات را پس از ارزیابی منتشر کند

آخرین شماره منتشر شده پژوهشنامه کلام

نمایه مقالات نشریه در پایگاه های معتبر

الزام در اخذ و درج کد ارکید برای نویسندگان مقالات