مقایسه انتقادی رابطه علم و ایمان از منظر علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان مصطفی ایزدی یزدان آبادی 1 عباس یزدانی 2 1 دانشجوی دکترا گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران 2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران 10.22034/pke.2022.12714.1583 چکیده این مقاله قصد دارد رابطه ایمان و علم را از منظر علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی بررسی کند. هر دوی آن‌ها عمل را از دایره ایمان خارج می‌دانند و «عقد قلب» و «اذعان نفسانی» را رکن ایمان می‌دانند، اما دیدگاه آن‌ها درباره دخالت علم در ایمان متفاوت است. علامه طباطبایی حصول ایمان را بدون علم ممکن نمی‌داند، اما علامه جوادی آملی ایمان را به ‌صورت تقلیدی نیز قابل تحقق می‌داند. این مقاله با استفاده از روش انتقادی و مقایسه‌ای، ضمن تقریر صحیح نظر علامه طباطبایی و نقد بعضی برداشت‌ها از دیدگاه ایشان، قائل است علامه طباطبایی ایمان سعادت‌بخش از منظر اسلام را تعریف کرده است، اما علامه جوادی از مطلق ایمان بحث می‌کند و ایمان تقلیدی را برای سعادت مفید نمی‌داند. در این مقاله ضمن بیان دو انتقاد به هر دو نظریه، ذکر خواهد شد که ایمان تقلیدی و از روی شک نیز در بعضی موارد برای انسان مفید خواهد بود. کلیدواژه‌ها ایمان عمل علم علامه طباطبایی علامه جوادی آملی dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.3.5 عنوان مقاله [English] A Critical Comparison of the Relationship between Knowledge and Faith from the Perspective of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī and 'Allāmah Javādī Āmulī نویسندگان [English] Mostafa Izadi Yazdanabadi 1 Abbas Yazdani 2 1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Tehran. 2 Associate professor in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Tehran چکیده [English] The paper is to examine the relationship between faith and knowledge from the viewpoint of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī and 'Allāmah Javādī Āmulī. Both of them consider action beyond the realm of faith, and regard "heartfelt bond" and "innate recognition" as the pillars of faith, but hold differing views on the place of knowledge in faith. 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī considers it impossible to achieve faith without knowledge, but according to Ayatollah Javādī Āmulī's point of view, it is possible to find faith in conventional manner. While presenting the correct explanation of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī's view and reviewing some readings of his viewpoint in a critical - comparative method, it is described that 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī has defined the bliss-making faith from the perspective of Islam, but 'Allāmah Javādī discusses absolute faith. 'Allāmah Javādī believes that however faith is attainable in conventional manner but it would not be blessing, and only the faith evolved out of knowledge could be fruitful. The paper, criticizing both above mentioned views, comes to the conclusion that imitative and uncertain faith would be beneficial for human beings in some cases. کلیدواژه‌ها [English] faith action knowledge 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī 'Allāmah Javādī Āmulī

نسبت «فیض» و «اراده» در تفکر ابن‌ سینا نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان کاظم محسنی 1 سید محمد انتظام 2 علی فضلی 3 1 دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب و مدیر کل امور پژوهشی جامعه المصطفی العالمیه 2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید 3 استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 10.22034/pke.2022.13044.1626 چکیده هدف مقاله‌ حاضر بررسی و پاسخ به ناسازگاری دو موضوع «فیض» ـ‌که نحوه صدور آن حسب معنای آن است ضروری است‌ـ با صفت «اراده» باری تعالی است. چگونه می‌توان میان «ضرورت» و «اراده» بر بستر نظریه‌ فیض جمع کرد، حال آنکه در ظاهر این دو مقوله همدیگر را نفی می‌کنند؟ بر اساس مبانی متافیزیکی، الهیاتی ابن‌سینا، نویسنده بدین نتایج دست یافته استکه اولاً نظریه‌ فیض در تفکّر ابن‌سینا براساس مبانی و اصولِ متافیزیکی و الهیاتی معیّنی استوار شده است که از یک حیث این مبانی و اصول با صدر و ذیل فلسفه ابن‌سینا هم‌پوشانی دارند. ثانیاً به جهت مذکور، نظریه فیض تنها براساس همان مبانی و اصول قابل درک است. ثالثاً با توجّه به نگاه ابن‌‌سینا به مبادی موجودات، ساختار جهان، ذات و صفات باری تعالی به ‌خصوص علمِ عِنایی و اراده او، ضرورتِ فیض نه تنها منافی با اراده‌ الهی نیست، بلکه برخاسته از ذات، علم و اراده‌ وجوبیِ اوست. یعنی جهانْ لازمه ضروریِ ذاتِ واجب براساس اراده ضروریِ اوست، لذا هیچ ممکنی سوای حق تعالی نمی‌تواند ضرورتی را بر او تحمیل نماید. دشواریِ فهمِ نظریه فیض ابن‌سینا و اعتراضات، نخست از عدم توجّه و اعتنا به مبانی او، دوم از قیاس و هم‌سان‌پنداریِ ذات الهی با عرصه انسانی برمی‌خیزد. کلیدواژه‌ها ابن‌سینا نظریه‌ فیض واجب ‌ ممکن حدوث ذاتی عنایت ضرورت اراده dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.4.6 عنوان مقاله [English] The Relation between "Grace" and "Will" in Avicenna's Thought نویسندگان [English] kazem mohseni 1 seyyed mohammad Entezam 2 Ali fazli 3 1 PhD student at the University of Religions and Denominations, and director general of research affairs at Al-Mustafa International University 2 Associate professor at department of Islamic Philosophy, Mufid University 3 assistant professor at Research Institute for Islamic Culture and Thought چکیده [English] The article is to examine and find an answer for inconsistency between "Divine grace" and "Divine will" in the context of "grace" theory. According to this theory, conferring grace is imperative for God and this "necessity" seems to contradict Divine will. Considering Avicenna's metaphysical and theological principles, the author has reached the conclusions that; first, in Avicenna's thought grace theory is based on the basics and principles that are somehow consistent with the beginning and the end of Avicenna's philosophy. Second; therefore, grace theory is comprehensible only with respect to these basics and principles. Third, according to Avicenna's point of view regarding the principles of existents (beings), the structure of the universe, and the Essence and Attributes of the Exalted Creator, especially His creative foreknowledge and will, the necessity of grace is not only consistent with Divine will; but, it is resulted from His essence, knowledge, and necessary volition. Meaning, the universe is an integral part of the Necessary Being based on His necessary volition. Consequently, no contingent being other than the Supreme Being can impose a necessity on Him. The objections and difficulty in understanding Avicenna's theory of grace origin in overlooking Avicenna's principles, as well as comparing and identification of Divine Essence with human features. کلیدواژه‌ها [English] Avicenna (Ibn Sīnā) grace theory necessary contingent essential contingency favor necessity will

نقد جایگاه سلف در منطق فهم سلفیه از دین نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده محمد علی پرهیزگار دانش آموخته دکتری کلام اسلامی دانشگاه قم 10.22034/pke.2022.12703.1578 چکیده گذشته‌گرایی و فهم سلف، به ظاهر جایگاه کاشفیت را در منطق نقلی سلفیه در فهم دین دارد و نه به عنوان منبع مستقل در عرض سنت نبوی برای دین‌شناسی؛ لیکن این شیوه، در عمل پس از سنت نبوی و حتی گاهی برتر از آن قرار گرفته و از مهم‌ترین شیوه‌های عملی فهم دین از منظر سلفیان است که این نوشتار بر پایه روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این گونه از منطق نقلی سلفیه در فهم دین می‌پردازد و می‌نماید که اصل ورود فهم سلف به منطق فهم دین و لزوم پیروی از ایشان، بی‌اساس و ابداع شخصیت حقوقی برای آنان است که به تسری عصمت برای کسانی می‌انجامد که چنین پیراستگی‌ای ندارند، از این‌رو پیروی از آنان مصداق نفی قرآنی بر تقلید کورکورانه از کسانی است که نه تنها عدالت ندارند؛ بلکه معیارهای قرآنی الگوی شایسته را نیز در آنان نمی‌توان یافت. از سویی برتری فهم سلف با چالش‌های بسیار قرآنی، روایی و عقلی روبروست که نوشتار حاضر با دقت نظر به تبیین آن‌ها پرداخته و روشن می‌سازد که سلفیان در کاربست سلف‌گرایی در فهم دین به اشتباه رفته و به جای بهره‌گیری از خاندان عصمت و طهارت:، به دامان کسانی دست‌آویخته‌اند که صلاحیت لازم برای راهبری و راهنمایی در فهم دین را ندارند و به این خطا نیز بسنده نکرده و در موارد بسیاری سنت سلف را نه تنها بر خلف، بلکه بر سنت نبوی و حتی شریعت برتری بخشیده‌اند که بطلان آن روشن است. کلیدواژه‌ها سلف صحابه تابعان سلفیه منطق فهم دین dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.5.7 عنوان مقاله [English] Critique of the position of the Salaf in the logic of the Salafis' understanding of religion نویسنده [English] mohammad ali parhizgar PhD in Islamic theology, Qom University چکیده [English] The retrospection and understanding of the Salaf seem to have a place of revelation in the Salafi narrative logic in the understanding of religion, and not as an independent source within the prophetic tradition for theology; However, this method is in practice after the prophetic tradition and sometimes even superior to it and is one of the most important practical methods of understanding religion from the Salafi point of view. He argues that the principle of understanding the predecessor's understanding of the logic of understanding religion and the necessity of following them is baseless and the creation of a legal personality for them, which leads to the spread of infallibility to those who do not have such affiliation. There are those who not only do not have justice; Nor can the Qur'anic criteria find a proper model in them. On the other hand, the superiority of understanding the Salaf faces many Qur'anic, narrative and intellectual challenges that the present article carefully explains and clarifies that the Salafis have misunderstood the application of Salafism in understanding the religion and instead of using the family of infallibility and purity. There are people who do not have the necessary authority to lead and guide in understanding religion and have not been satisfied with this mistake and in many cases have preferred the predecessor tradition not only to the successor, but also to the prophetic tradition and even the Shari'a, the invalidity of which is clear. کلیدواژه‌ها [English] Salaf companions followers Salafiyyah logic of understanding religio

بررسی و نقد مبانی فلسفی رویکرد اکتسابی بودن ملکات اخلاقی با تاکید بر مباحث نفس شناسی ابن سینا. نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محسن جمشیدی کوهساری 1 وحیده فخار نوغانی 2 سیدحسین سید موسوی 3 1 دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد 2 معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد 3 دانشیار گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد 10.22034/pke.2021.11544.1519 چکیده از مباحث مهم در اخلاق کیفیت حصول ملکات اخلاقی است. اما متاسفانه از جمله خلاهای مهم در حوزه دانش اخلاق عدم تبیین نظریات اخلاقی بر اساس مبانی نفس شناسی فلسفی است.ابن سینا تاحدودی از این امر مستثنی است. وی همانند سایر اندیشمندان ملکات اخلاقی را اکتسابی می‌داند و برای آن دلیل عقلی و نقلی اقامه نموده است. ابن‌سینا بر مبنای اصول خویش در نفس‌شناسی مانند؛ جوهریت نفس، تجرد ذاتی نفس، روحانیه الحدوث و البقا بودن نفس و حرکت استکمالی نفس به تبیین کیفیت پیدایش و زوال ملکات اخلاقی پرداخته است. وی نفس را جوهرِ مجردِ ذاتی می‌داند که در تعامل با بدن بوده و با استفاده از قوای مختلف، افعالی را از خود بروز می‌دهد که آن رفتار، حالاتی در نفس ظاهر می‌کنند و به علت تکرار آن اعمال و در اثر حرکت، آن حالات در نفس به ملکات راسخی تبدیل می‌گردند که استکمال عرضی نفس را در پی-دارند. اما مبانی انسان‌شناسی ابن‌سینا با ناسازگاری‌هایی همچون: ناسازگاری تجرد نفس با خالی بودن نفس از کمالات، ناسازگاری تجرد نفس با رویکرد اکتسابی بودن بر اساس مفهوم حرکت، ناسازگاری هدف اخلاق با حرکت در اعراض و عدم تغییر در ذات نفس و نیز عدم سنخیت نفس مجرد با بدن مادی مواجه می‌باشد. براین اساس رویکرد اکتسابی بودن ملکات به دلیل ناسازگاری با برخی از مبانی نفس شناسی ابن سینا مورد پذیرش نیست. در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن بررسی و نقد رویکرد اکتسابی ملکات اخلاقی رویکردی جایگزین با عنوان نظریه انکشاف در ملکات اخلاقی مطرح شود. کلیدواژه‌ها نظریه اکتساب ملکات اخلاقی نفس تجرد ذاتی ابن‌سینا dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.6.8 عنوان مقاله [English] A Study and Critique of the Philosophical Foundations of the Acquired Approach to Moral Property with an Emphasis on Ibn Sina's Psychological Issues. نویسندگان [English] mohsen Jamshidi Kuhsari 1 Vahideh Fakhar Noghani 2 Sayyed Hussain Sayyed Mousavi 3 1 PhD student in the Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad 2 Islamic knowledge, faculty of theology and Islamic Knowledge, Ferdowsi university of Mashhad 3 Associate Professor of Department of Islamic Studies Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad چکیده [English] One of the important issues in ethics is the quality of obtaining moral properties. one of the important gaps in the field of ethics is the lack of explanation of moral theories based on the principles of philosophical psychology. Sina is somewhat of an exception. Like other thinkers, he considers moral properties to be acquired and narrative reason for it. he based on his principles in psychology such as; The essence of the soul, the inherent abstraction of the soul, the spirituality of occurrence and the survival of the soul, and the complementary movement of the soul have explained the quality of the emergence and decline of moral properties. He considers the soul as an inherently abstract substance that interacts with the body and, using various powers, manifests actions in which that behavior manifests itself in the soul, and because of its repetition, acts and acts. Movement, those states in the soul become firm realms that seek the transcendental perfection of the soul. But the principles of Sina's anthropology with incompatibilities such as: incompatibility of abstraction with emptiness of the soul, incompatibility of abstraction with the approach of being based on the concept of motion, incompatibility of the goal of morality with movement in deviations and no change in the nature of the soul and Also, the incapacity of the single soul is faced with the material body. Accordingly, the acquired approach to property is not accepted due to incompatibility with some of the principles of Sina's psychology. کلیدواژه‌ها [English] Theory of Acquisition Moral Properties Nafs Intrinsic Abstraction Ibn Sina

آدم، نیای انسان نوین و نقطه عطفی در روند تکامل انسان (نظریه‌ای برای برون‌رفت از چالش تکامل) نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده علی موحدیان عطار معارف دانشکده الاهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران (عضو سابق) 10.22034/pke.2022.12446.1561 چکیده از آنجا که نظریه تکامل انواع تا حد زیادی مورد پذیرش دانشمندان علوم تجربی واقع شده است، تعارض میان این دیدگاه علمی با برداشت سنتی از نظرگاه قرآنی در باره آفرینش انسان، چالش بزرگی را برای ارزش علمی قرآن و دیگر متون دینی هم‌راستا فراهم آورده و اذهان بسیاری را درگیر خود کرده است. این نوشتار برداشت متفاوتی از داده‌های قرآن و روایات در باب آفرینش آدم} را فراپیش خواهد نهاد تا نشان دهد که آدم} نه نخستین انسان، بلکه سرسلسله انسان نوین (نسل امروزین انسان‌ها) و نخستین انسان اندیشه‌ورز دارای فطرت توحیدی است که پس از نسل‌های متعدد از انسان‌ها و انسان‌نماها، خدای متعال او را به‌طور متمایزی آفریده و یا برگزیده است. در صورت تأیید یافتن این دیدگاه، می‌توان گفت تضاد و تعارض غیر قابل حلی میان گزارش قرآن ـ روایی از آفرینش آدم با یافته‌های تجربی درباره پیدایش انسان و به‌طور خاص با نظریه تکامل انواع، وجود ندارد و بلکه می‌توان میان آن گزارش با پیدایش تکاملی انسان مدرن از انسان‌های پیشین و دیگر جانداران در زمین، جمع کرد. کلیدواژه‌ها آدم انسان تکامل آفرینش dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.7.9 عنوان مقاله [English] Adam, the ancestor of modern human and a turning point in the process of human evolution: A Qur'anic-Hadith theory to overcome the challenge of evolution نویسنده [English] Ali Movahedian Attar Maaref Theologi Farabi Pardis of Tehran Univercity چکیده [English] Since the theory of the evolution of species is now widely accepted by scholars, the conflict between this scientific view and the account of the creation of man in Qur'an has posed a great challenge for the noeic value of the Qur'an. Based on evidences from Qur'an and the hadiths, this article is to show that Adam is not the first man, nor was he necessarily created out of the natural process of the creation of living beings, but the ancestor of modern man (modern generation of human beings) and the first human who has been chosen by the Almighty God by giving the distinctive feature of intellect, after several generations of human beings and humanoids, On the other hand, the scientific report on the evolution of mankind reveals details that correspond to the Qur'anic report on this subject. In this way, one can combine the Qur'anic account of the creation of man with scientific findings about the evolution of modern man from ancient humans and other living things. کلیدواژه‌ها [English] Adam human evolution creation

بررسی و نقد تحلیل ایزوتسو پیرامون مسئله‌ی جبر و اختیار در قرآن نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی نویسندگان سیده هانیه مومن 1 علی اکبر کلانتری 2 1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز 2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز 10.22034/pke.2022.12139.1547 چکیده « جبر و اختیار » یکی از موضوعات مهم و غامض علوم اسلامی ‌اعم از کلام، فلسفه و عرفان می‌ باشد که دانشمندان هر یک از علوم مذکور برای حل این مسئله، دیدگاه های متفاوتی را برگزیده اند. در این میان ایزوتسو، اسلام شناس و قرآن پژوه معاصر در تحلیل آیات ناظر بر جبر و اختیار در قرآن با بن بست مواجه گردیده و اساسا اندیشه ی قرآنی را متفاوت از منطق عقل بشری دانسته است. در پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی گردآوری شده ، تلاش بر آنست که منشا این نگرش ایزوتسو را جست و جو نموده و پس از یافتن مواضع او در باب جبر و اختیار طی آثار مختلف او ، تحلیل و نقدی نسبت به آن ها ارائه گردد . نتایج حاکی از آنست که اگر چه ایزوتسو در تحلیل قرآنی مسئله‌ی جبر و اختیار راه خطا را پیموده است اما با توجه به همگرایی و تاسی او از مبانی عرفان ابن عربی در بسیاری از موضوعات از جمله جبر و اختیار ، به نظر می‌ رسد وی پیرو همان آموزه «امر بین الامرین» می‌ باشد که از فحوا و نه نص سخنان ابن عربی نیز می توان همین حکم را استنباط نمود. کلیدواژه‌ها جبر اختیار ایزوتسو ابن عربی هدایت و ضلالت dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.8.0 عنوان مقاله [English] Review and critique of Izutsu's analysis on the issue of predestination and free will in the Qur'an نویسندگان [English] seyedeh hanieh momen 1 Ali Akbar Kalantari 2 1 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Shiraz University 2 Associate Professor and Faculty Member of Shiraz University چکیده [English] « predestination and free will" is one of the most important and confusing topics in Islamic sciences, including theology, philosophy and mysticism. Scientists in each of these sciences have chosen different perspectives to solve this problem. In the meantime, Izutsu , a contemporary Islamologist and Quran researcher, has faced a stalemate in analyzing the verses on determinism and free will in the Quran and has considered Quranic thought to be fundamentally different from the logic of human intellect. In the present study , which has been collected by descriptive-analytical method, an attempt is made to search for the origin of this attitude of Izutsu and after finding his positions on predestination and authority in his various works, to provide analysis and critique of them. . The results indicate that although Izutsu in the Qur'anic analysis has taken the issue of predestination and free will, but considering his convergence and fear of the principles of Ibn Arabi mysticism in many subjects, including predestination and free will, he seems to follow the same doctrine . he seems to follow the same doctrine . It is "Amr Bin Al-Amrin" which is inferred from the context and not the text of Ibn Arabi's words . کلیدواژه‌ها [English] predestination free will Izutsu Ibn Arabi guidance and misguidance

ارزیابی نظریه غلام احمد پرویز، متفکر قرآنی شبه‌قاره، در تجدیدپذیری وحی سنت نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان حسن رضایی هفتادر 1 محمد قاسمی شوب 2 صفر نصیریان 3 1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران 2 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، پژوهشگر و مدرّس دانشگاه جامع امام حسین ع 3 استادیار گروه معارف اسلامی پردیس شهید رجایی ارومیه دانشگاه فرهنگیان 10.22034/pke.2021.11462.1512 چکیده در دو قرن اخیر، عده‌ای از متفکران مسلمان در شبه قاره هند، جنبش‌هایی را با اهدافی نوگرایانه پدید آوردند که به لحاظ نظری به برداشت های خاصی از دین منتهی شد. آن‌ها که بعدها به قرآنیون مشهور شدند، رویکردی انتقادی، در مواجهه با سنّت نبوی داشتند. نکته محوری در مباحث همه‌ قرآنیان شبه‌قاره هند، تأکید بر قرآن‌بسندگی و بی‌نیازی از سنّت بود. غلام احمد پرویز، متفکر قرآنی معاصر شبه قاره، از جمله شخصت‌هایی است که در قرآن-بسندگی، تقریری نو نسبت به نظریه‌های قبلی دارد. از دیدگاه وی، وحی قرآن ثابت است و وحی سنت تجدیدپذیر. از آن جا که این نظریه، متأثر از نظریه‌های نواندیشانه غربی درباره وحی است و با نظریه‌های اسلامی تناقض دارد، نوشته حاضر، در صدد برآمد تا با روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر منابع اسلامی به بررسی و نقد نظریه‌اش بپردازد. بر اساس بررسی‌ها، نظریه پرویز چهار مولفه دارد: بر اساس آیات قرآن، فرمان‌های پیامبر(ص) در حوزه سنت، مانند هر انسان دیگری در معرض اشتباه قرار دارد؛ پیامبر(ص) و اصحابش برای سنتی که در قالب حدیث ثبت شده بود، اهتمامی نداشته‌اند؛ عقل برای تشریح جزئیات دین، تحت دلالت و هدایت قرآن، در تمام حالات کافی و وافی خواهد بود؛ طبق آیاتی از قرآن، وحی سنّت نسبت به غیر پیامبر(ص) خاصیت تعمیم‌پذیری دارد. نقد‌هایی که بر این مولفه‌ها وارد است، عبارتند از: آیاتی که پرویز بر اساس آن‌ها مدعی خطاپذیری سنّت پیامبر(ص) است، دلالتی بر این امر ندارند. برخلاف نظر وی، پیامبر(ص) و یاران او در زمان حیاتش، اهتمام فراوانی به سنت داشته‌اند. ... کلیدواژه‌ها وحی سنت خطاپذیری عقل تجدیدپذیری غلام احمد پرویز dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.9.1 عنوان مقاله [English] The Evaluation of Ghulām Aḥmad Parwīz’s (the Qur’ānist Thinker of the Indian Peninsula) Theory on the Repeatability of the Sunna Revelation نویسندگان [English] Hasan Rezaii Haftador 1 mohammad qasemi 2 safar nasirian 3 1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Farabi University of Tehran 2 PhD student in Quran and Hadith, researcher and lecturer at Imam Hossein University 3 Assistant Professor of Islamic Education, Shahid Rajaei Campus, Urmia, Farhangian University چکیده [English] Although all Qur’ānists of the Indian Peninsula emphasize the Qur’ānism and needlessness to the sunna, they adopt different explications for this issue. Ghulām Aḥmad Parwīz, the contemporary Qur’ānist thinker of the Indian Peninsula, is one of the figures who has given in a new explication in this regard. His exposition of Qur’ānism is tied to his classification of the different types of revelation. In his opinion, the qur’ānic revelation is fixed, while the sunna revelation is repeatable. Since his theory about the repeatability of the sunna revelation is influenced by the Western intellectuals about the revelation and contradicts the Islamic theories, the study at hand aimed at examining and criticizing his theory. The results of this investigation show that Parwīz’s theory – which relies on the intellect, the qur’ānic verses, and the history of Islam – has four components. First, based on the qur’ānic verses, the orders of the Prophet (s) in the sunna realm (like those of any other human) is prone to mistakes. Second, the Prophet (s) and his Companions did not make efforts with regard to the sunna that was recorded in the form of Ḥadīths. Third, intellect, under the guidance of the Qur’ān, is sufficient in all conditions for the explanation of the details of religion. Fourth, according to some verses of the Qur’ān, the sunna revelation can be generalized to people other than the Prophet (s). However, there are some criticisms against these components. First, the verses that Parwīz uses to claim ... کلیدواژه‌ها [English] Revelation Sunna Fallibility Intellect Repeatability Ghulām Aḥmad Parwīz

روی‌کردی چندوجهی و قرآن‌محور به الهیات سلبی و ایجابی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده محمد علی عباسیان چالشتری دانشیار گروه فلسفه و اخلاق، دانشگاه پیام نور، تهران جنوب 10.22034/pke.2021.11428.1510 چکیده «الهیات سلبی» و «الهیات ایجابی»، معمولاً، به‌عنوان دو نظریه یا دو روی‌کرد متضاد معرفتی و زبانی به خداوند، اوصاف و ویژگی‌های او در نسبت با انسان معرفی شده‌اند. مشهور است که الهیات سلبی خداوند، اوصاف و اسماء او را غیرقابل شناخت و غیرقابل گفتگوی ایجابی توسط انسان می‌داند و الهیات ایجابی خداوند، اوصاف و اسماء او را توسط انسان شناختنی و گفتگو کردنی می‌شمرد. اما دلیلی وجود ندارد تا الهیات سلبی و ایجابی را به دو بعد یا دو وجه معرفتی و زبانی محدود کنیم، برعکس شواهدی در آثار فیلسوفان و متکلمان متأله وجود دارد که نشان می‌دهد آن دو الهیات می‌توانند ابعاد و وجوه هستی‌شناختی و عمل‌شناختی هم داشته باشند. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا کوشش می‌کند، با ذکر شواهدی از آراء فیلسوفان و متکلمان برجسته مغرب زمین، به توضیح، مستندسازی و توجیه ابعاد چهارگانه الهیات سلبی و ایجابی بپردازد. پس از آن، با تکیه بر آیات قرآن کریم، یک الهیات چند وجهی را با وجوه معرفت‌شناختی، زبان‌شناختی، عمل‌شناختی، و هستی‌شناختی، معرفی و پیش‌رو قرار دهد. این الهیات، در همه وجوه، نسبت به ذات و ذاتیات خداوند سلبی اما نسبت به اسماء خداوند ایجابی است. براساس روی‌کرد الهیاتی ایجابی چند وجهی قرآنی اتخاذ شده در این مقاله، نخستین مرحله برای ارتباط انسان با خدا معرفتی است. کلیدواژه‌ها الهیات سلبی الهیات ایجابی ذات خداوند ذاتیات خداوند اسماء خداوند dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.10.2 عنوان مقاله [English] A Multifaceted And Quranic Based Approach to Negative and Positive Theology نویسنده [English] Mohammad Ali Abbasian Chaleshtori Associate Professor, Department of Philosophy and Ethics, Payame Noor University, South Tehran چکیده [English] "Negative theology" and "positive theology" are usually introduced as two opposing epistemic and linguistic theories or approaches to God and His attributes in relation to man. Negative theology considers God and His attributes to be unknowable and not expressible in words by man, and positive theology considers God and His attributes to be knowable and expressible in words. According to this article, negative and positive theologies, in addition to epistemic and linguistic dimensions or aspects, also include ontological and pragmatic dimensions and aspects. This article, by using a descriptive and analytical method and by citing some evidences from the views of some prominent philosophers and theologians of the West, first, tries to establish and justify the four dimensions of a negative and positive theology. And then, tries to introduce a multifaceted theology based on the verses of the Holy Quran, with epistemological, linguistic, pragmatic, and ontological aspects. This theology, in all of its aspects, is negative towards the Essence and Essential Attributes of God but positive towards the Names of God. According to the positive multifaceted Qur'anic theological approach adopted in this article, the first step for man's relationship with God is cognitive. کلیدواژه‌ها [English] Negative Theology Positive Theology Essence of God Essential Attributes of God Names of God

رابطه ولایت الهی وضرورت انسان کامل درحکمت متعالیه نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده سید مجید میردامادی عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه خراسان 10.22034/pke.2021.11037.1493 چکیده چکیده: مساله ی این جستار، بررسی رابطه تحقق ولایت مطلق حق تعالی ووجود انسان کامل واعتبارمناصب ولایت درحکمت متعالیه است.پرسش این است که چه ارتباطی بین تحقق ولایت الهی ازسویی ووجود انسان کامل وجعل نبوت وامامت ازدیگرسوی درنظام فلسفی حکمت متعالیه وجود دارد؟ دراین پژوهش، مدعای رابطه ی ضروری بین ولایت مطلق حق تعالی وتحقق انسان کامل به عنوان مظهراسماء الهی واعتبارمناصب ولایت(نبوت وامامت) برای وی، تبیین می شود. طبق سنت الهی ازبدوآفرینش انسان تا ختم نظام عالم درهرعصری، انسان کامل وولی الهی وجود دارد. ضرورت تحقیق،دراهمیت موضوع ولایت است واینکه توحید حقیقی نظری وعملی برای انسان، ازمشکاه ولایت وتولی به ولایت ولی الهی حاصل می شود.وجه تمایزاین تحقیق، درطرح موضوع مسأله محور وتبیین فرضیه ها است. روش پژوهش،توصیفی وتحلیلی ازطریق تحلیل مفهومی وگزاره ای است. مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنهادست یافته عبارتنداز:1- ولایت مطلق بالذات به حق تعالی اختصاص دارد و دارای وجوه واقسامی است. 2- انسان کامل، حق مخلوق به ؛یعنی جهان به سبب اوآفریده شده وغایت مطلوب جهان است.3- انسان کامل، مظهراسم جامع وجامع اسماء است.4- انسان کامل، دارای مقامات ومراتبی است. 5- ولایت الهی، مستلزم خلافت انسان کامل است.6- ضرورت نبوت نبی (ع) وامامت امام(ع) ثابت است. 7-ولایت تشریعی الهی، مستلزم تداوم تکلیف وهدایت انسان کامل است.8- تداوم تکلیف الهی، مستلزم استخلاف وظهورمنجی (عج) درآخرالزمان است. کلید واژه ها: ولایت حق تعالی- انسان کامل - مظهریت اسم جامع -ظهورولایت الهی- خلیفه الهی-حکمت متعالیه کلیدواژه‌ها " ولایت حق تعالی" " انسان کامل" " مظهریت اسم جامع" "ظهورولایت الهی" " خلیفه الهی" "حکمت متعالیه" dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.11.3 عنوان مقاله [English] The relationship between divine guardianship and the necessity of a perfect human being in transcendent wisdom نویسنده [English] seyyad majid midrdamadi ح چکیده [English] The issue of this paper is to examine the relationship between the realization of the absolute guardianship of the transcendent right and the existence of a perfect human being and the validity of the guardianship positions in the transcendent wisdom. The question is what is the connection between the realization of divine guardianship on the one hand and the existence of a perfect human being and the forgery of prophecy and Imamate on the other hand, in the philosophical system of transcendent wisdom? In this research, the claim of the necessary relationship between the absolute guardianship of the Almighty and the realization of the perfect man as the manifestation of the divine names and the validity of the positions of guardianship (prophethood and Imamate) for him, is explained. According to the divine tradition, from the creation of man to the end of the world system in every age, there is a perfect man and a divine guardian. The necessity of research is in the importance of the subject of "guardianship" and that the real theoretical and practical monotheism for human beings is obtained from the problems of guardianship and the guardianship of the divine guardianship. The distinguishing feature of this research is the problem-oriented subject design and explanation of hypotheses. The research method is descriptive and analytical through conceptual and propositional analysis. The most important results that this research has achieved are: 1. Absolute guardianship is inherently dedicated to the Almighty and has various aspects; 2. The perfect man is the right of the creature, that is, the world was created because of him and is the desirable end of the world; 3. The perfect man is the manifestation of the comprehensive name and the comprehensive of names; 4. The perfect man has authorities and ranks; 5. Divine guardianship requires the caliphate of a perfect human being. 6. The necessity of the prophethood of the Prophet and the Imamate of the Imam is fixed; 7. Divine legislative guardianship requires the continuation of the duty and guidance of a perfect human being; 8.

Continuation of the divine task requires the succession and appearance of a savior in the end times. کلیدواژه‌ها [English] Province of the Almighty perfect human manifestation of the comprehensive name Advent of divine guardianship God's successor Transcendent wisdom

مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی نویسنده علیرضا زکی زاده استادیار دانشگاه علامه مجلسی 10.22034/pke.2021.9788.1437 چکیده کلام امامیه را در موقعیت‌های جغرافیایی متفاوت و همچنین به لحاظ تاریخی می‌توان مورد بررسی قرار داد. بر این اساس و با هدف این ‌که پژوهشی در مورد مقایسه دیگر مکاتب کلامی با مدرسه کلامی ماوراء النهر سامان نیافته است، این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. مکتب کلامی کوفه و قم به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در مکاتب کلامی دارند و به خاطر تأثیر و تأثراتشان با حوزة ماوراء النهر انتخاب شده است. این پژوهش به روش مقایسه‌ای و تحلیلی نشان می‌دهد که این مکاتب به لحاظ اندیشه‌های مشترک برخی عالمان و راه یافتن جریان‌های فکری و تأثیرگذار این عالمان به ماوراء النهر دارای اشتراک بوده و از جهت تعامل با اهل سنّت و جهت‌گیری معتدلانه و رویکرد تقریبی حوزة ماوراء النهر از همدیگر متمایز می‌شوند. همچنین مشخص گردید بیشترین نقاط اشتراک مدرسه ماوراءالنهر با مکتب قم بوده است؛ با این وجود، عدم گرایش به اندیشة نظریة سهو النبی از سوی برخی شاگردان ابن ولید همچون «حیدر بن محمّد بن نعیم سمرقندی» و «جعفر بن علی بن احمد قمی» در دیار ماوراء النهر و همچنین عدم همراهی با جریان فکری سعد اشعری در ماوراء النهر که مقابل جریان فکری هشام بن حکم بوده است، از نقاط افتراق این دو مکتب می‌باشد کلیدواژه‌ها مقایسه تطبیقی مدرسه کلامی ماوراء‌ النهر مکتب کلامی کوفه مکتب کلامی قم جریان‌های کلامی جریان‌های فکری dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.12.4 عنوان مقاله [English] Comparison of Transoxiana (Mawara ul nahr) Theological School with Kufa and Qom Theological School up to the fifth century AH نویسنده [English] ali reza zakizadeh renani کلام اسلامی چکیده [English] Imamites Theology can be studied in different geographical locations as well as historically. On this basis, and with the aim of not conducting research on the comparison of other theological schools with the Transoxiana (Mawara ul nahr Theological School, this article has been reviewed. The theological schools of Kufa and Qom have been selected because of their special place in theological schools and because of their contribute and influences with the transatlantic field. This research shows by comparative and analytical method that these schools have in common in terms of the common thoughts of some scholars and the way of intellectual and influential currents of these scholars to the other side of the river and in terms of interaction with Sunnis and moderate orientation from the east. They are different from each other. It was also found that most of the commonalities of Transoxiana school were with Qom school; However, the reluctance of some of Ibn Walid's students, such as Haidar ibn Muhammad ibn Naeem Samarqandi and Ja'far ibn Ali ibn Ahmad Qomi, to disregard the theory of the Prophet's mistake, as well as their lack of support for Sa'd al-Ash'ari Al-Nahr, which was opposed to the current of thought of Hisham Ibn Hakam, is one of the points of difference between the two schools. کلیدواژه‌ها [English] Applied Measurement School of My Words Beyond the River Office of My Words Kufa Office of My Words Qom My Talking Jianhai Shanghai My Thought

مشخصات مقالات پژوهشنامه كلام شماره 16 بهار و تابستان 1401