🔶موضوع: کودکان و برزخ
✅ آنچه در بخش های گذشته تقدیم شد ، جملگی بر این محور بود که انسان پس از مرگ منتقل به خانه جدیدی میشود که خودش و خانه اش تماما از باورها و رفتار و اخلاق او بنا شده است.
✅سوال اینجاست که کودکان و یا نوجوانانی که با مرحله "تکلیف" نرسیده اند در چه حالی در برزخ قرار میگیرند؟
🔺گفتار اول : عده ای براین باورند که آنان به مقتضای ایمان والدین خود در آن جهان زندگی میکنند.
خوب این پاسخ برای کودکی که والدین او موحد و مومن باشد شاید مورد قبول باشد ولی برای آن دسته از کودکانی که والدین شان کافرند ، مورد نقد است که کودکی که مرحله تکلیف نرسیده چطور در صف کافران قرار گیرد؟! این با عدالت خدا قابل جمع نیست !.
🔺گفتار دوم: عده ای هم گفته اند کودکان در بین بهشت و جهنم برزحی محفوظ میمانند تا در قیامت به حستب آنان رسیدگی شود.
این گفتار هم مورد نقد است که تقصیر کودک منتقل شده به برزخ چیست که باید معطل بماند ؟!
🔺گفتار سوم : که به نظر ما کامل ترین پاسخ است که کودکان با توجه فطرت توحیدی شان از هرگونه عذابی به دور خواهند بود .
و البته کودکان منکر فضیلت کودکانی که والدین مومن دارند نمیشویم چرا که دعای والدین آنان میتوانند در سرنوشت شان موثر باشد و روند تکامل برزخی را در پیش داشته باشند.
✅ در مورد کودکان سخنی بسیار بلند و درخور توجه داریم. و آن سخن این است که ؛ کودکان سفر کرده در جهان برزخ و آخرت در اشراف حضرت فاطمه زهرا (س) قرار میگیرند و به تربیت های عالیه ای خواهند رسید.
این حقیقت عرشیه ، در حدیث امام صادق(ع) بدین شکل آمده است:
«به درستى که کودکان شیعیان ما که از مؤمنان هستند، تحت تربیت و پرورش حضرت فاطمه علیهاالسلام قرار خواهند گرفت، قول خداوند که مى فرماید «ملحق مى کنیم به آنان فرزندانشان را» فرمودند: آن کودکان در روز قیامت به سوى پدران خود هدایت مى شوند.
إنَّ أَطفالَ شیعتنا مِنَ المؤمنین تُربّیهم فاطمه علیهاالسلام، قوله «أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ».
راز و رمز این مطلب مهم در اینجاست که طبق برداشت درست عارفان ؛ حضرت صدیقه طاهره (س) صاحب مقام "اُمیّت" که همان مقام "مادری" است نسبت به کل هستی و خصوصا مومنان دارد و ظهور این مقام در برزخ به اشراف آن بزرگوار ، در تربیت کودکان تجلی میکند.
✅ اشراف حضرت زهرا (س) نسبت به بهشت برزخی و تربیت کودکان و نوجوانان به معنای تنها بودن ایشان در این اجرای این سِمت نیست بلکه زنان بزرگواردیگری در زیر سایه مدیریت حضرت فاطمه (س) ایفاء نقش میکنند.
از امام صادق (ع) است که فرمود :
« به درستى که خداوند تبارک و تعالى حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت ساره را متکفل و سرپرست کودکان مؤمنان قرار داده که به وسیله درختى در بهشت به آنها غذا مى دهند. پس هنگامى که روز قیامت فرا مى رسد به کودکان لباس پوشانده شده و پاک و معطر به سوى پدران خود هدایت مى شوند و آنها پادشاهان در بهشت هستند به همراه پدرانشان و این است معناى سخن خداوند که «و کسانى که گرویدند و فرزندانشان آنها را در ایمان پیروى کرده اند، فرزندانشان را به آنان ملحق خواهیم کرد ،
إنَّ اللّه تبارک و تعالى کفَّل ابراهیم و ساره أطفالَ المؤمنین یَغذونهم بشجره فی الجنّه… فأِذا کان یوم القیامه أُلْبِسوا و طُیّبوا وَ أهُدوا الى آبائهم، ملوکٌ فى الْجَنّه مع آبائهم و هذا قول اللّه تعالى «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُم بِإِیمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُم.»
[من لایحضره الفقیه۴۹۰/۳]
✅ کودکان که پدرو یا مادرشان با ایمان بوده اند به والدین خود ملحق میشوند.
این‌معنا در آیه ۲۱ سوره طوراشاره شده است : «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُم بِإِیمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُم مِنْ عَمَلِهِم مِن شَیْءٍ».
امام صادق(ع) فرمود:
«کودکان مؤمنان در روز قیامت به سوى پدران خود روانه مى شوند ؛ أطفال المؤمنین یَهدون الى آبائهم یومَ القیامه».
[مجمع البیان ذیل آیه طور]
در نتیجه ؛ کودکانی که از آنِ مؤمنین هستند؛ در برزخ تحت اشراف حضرت زهرا (س) و در خدمت حضرت ابراهیم و ساره به تربیت و تکامل روحی رسیده و بر اساس آیه سوره طور؛ به پدر و مادر مؤمن خود ملحق می شوند.
ادامه مقاله 👇👇
صفحه دوم /
✅ در مورد کودکانی که والدین آنان کافر بوده اند سخن باقی است.
مرحوم علّامه حلّى مینویسد: «برخى از حشويّه بر اين باورند كه خداوند متعال كودكان مشركان عذاب میکند و اشاعره نيز آن را جايز میدانند، اما همه عدليه ـ شيعه و معتزله ـ آن را نپذیرفته ونمی پذیرند.[کشف المراد/۳۱۸]
استدالال این مبنای مستحکم شیعه این است که ؛ عذاب و تعذیب افراد غير مكلَّف داراى "قبح عقلى" است و ازخدای حكيم ، ذره ای کار قبیح صادر نمیشود.
محقق عظیم الشان اسلام خواجه طوسی در کتاب معروف "تجرید" دارد:«و تعذيب غير المكلَّف قبيحٌ.»
وسپس دلایل مخالفان را نیزپاسخ داده است.
تعذیب کودکانی که والدین شان کافر بوده نه تنها مخالف عقل است ، بلکه مخالف قرآن است که میفرماید:
« هيچ کسی بار گناه ديگرى را برنمیدارد.
وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى» (اسراء/۱۵)
✅ برخی اهل سنت و مانند آنان دو استدلال دارند که برخی اهل سنت دارند که فرزندان کفار عذاب میشوند:
یکی؛سخن حضرت نوح که فرمود: «کافران به جز فرزندان کافر و فاجر به دنیا نمی‌آورند ؛ - وَلَا یلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کفَّارًا»(نوح/۲۷)
کلامی مجاز است که معنای دیگری دارد. و یادرموردفرزندان بالغ آنان است.
ودیگری؛حدیث منسوب به امام علی(ع) : «فرزندان مشركان به همراه پدرانشان در آتش قرار دارند؛ - اولاد المشركين مَعَ آبائهم في النّار...»؛[من لایحضر ۴۹۲/۳] که؛ جعلی وکذب است که چه بسابرای تخریب حضرت امیر(ع) ساخته شده باشد ، جالب است که اين روايت از دیدگاه حدیث شناسان شیعه ؛ ضعيف و کاملا غيرمعتبر است چراکه در میان راویان آن ، شخصی بنام وهب بن وهب است که آدم كذّابی بوده است .
و ثانیا مفاد اين روایت مخالف قرآن و عقل است.
پس نمیتوان کودکان کفاری که والدین شان که در جهنم هستند را به آنان ملحق دانست .
✅ برای حل این موضوع یعنی عاقبت کودکان کافر ، باید به بررسی بیشتری در قرآن و روایات پرداخت.
در اینجا راه خوبی که داریم و آن ؛ "فطرت" است که بر اساس آن مسئله را حل وفصل کنیم.
کودکان دارای فطرت و سرشت پاکی هستند ، به متقضای آن به حُسن عاقبت خواهند رسید.
بر این مبنای متین روایت مهمی داریم که امام صادق (ع)فرمودند:
« موسى به خداوند عرضه کرد: پروردگارا کدام کارها نزد تو بهتر و با فضیلت تر است؟ خداوند فرمود: دوست داشتن کودکان؛ زیرا سرشت و فطرت آنها بر اساس توحید من نهاده شده، پس اگر آنها را بمیرانم به سبب رحمتم آنها را وارد بهشت خود خواهم نمود.
قال موسى بن عمران: یا ربّ أىّ الاعمال أفضل عندک؟ فقال: حبّ الاطفال، فأن فطرتهم على توحیدى فأن امتُّهم أُدخلهم برحمتى جنّتى.» [المحاسن / ۴۳۲]
✅در ادامه حُسن عاقبت این دسته از کودکان آیات و روایات دیگری هم داریم.
به عنوان نمونه؛ آیه ۱۷ سوره واقعه است که فرمود:
«یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ: نوجوانانی جاودان در شکوه و طراوت پیوسته گرداگرد آنان می گردند.»
در راستای همین معنا در حدیثی از پیامبر رحمت (ص) نیز رسیده که وقتی از ایشان سوال شد درباره کودکان کفار و مشرکان ، حضرت (ص) فرمود: «آنان خدمت گزاران اهل بهشت هستند. - هُم خَدَم اَهل الْجَنّه».
در نتیجه اطفال کفار و منافقین در برزخ و یا بهشت معطل نمیمانند بلکه حداقل از خدمتگزاران اهل بهشت میشوند. و عقوبتی برای آنان نخواهدبود.
✅ بر این باوریم؛ ذره ای در این جهان هستی معدوم نمیشود و همه به سوی خدا محشور میشوند .
در این میان ، کودکانی که قبل از تولد و حتا در مراحل اولیه تکوّن ، از آمدن به این دنیا محروم شدند و سقط شدند ، حسابشان پیش خدا محفوظ است.
رسول خدا (ص) فرمود :
"آیا نمی دانید که من به کثرت شما در روز قیامت افتخار می کنم حتی به بچه های سقط شده که از الطاف الهی بر کسانی که فرزند آنان سقط شده این است که بچه سقط شده آنان با حالتی اندوهگین و ناراحت بر در بهشت می ایستد و خدای متعال به او می فرماید وارد شو و او می گوید: من داخل نمی شوم تا اینکه پدر و مادرم با من وارد بهشت شوند. آنگاه خدای تبارک و تعالی به فرشته ای از فرشتگان تحت امرش می فرماید پدر و مادر این بچه سقط شده را بیاورید و وقتی که آنان حاضر می شوند به آنها می گوید بفرمایید همراه فرزند سقط شده تان داخل بهشت شوید و بعد به آن بچه سقط شده می فرماید: این از زیادی رحمت من برای توست
... أَمَا عَلِمْتُمْ أَنِّی أُبَاهِی بِکُمُ الْأُمَمَ- یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى بِالسِّقْطِ یَظَلُّ مُحْبَنْطِئاً عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ادْخُلِ الْجَنَّةَ فَیَقُولُ لَا أَدْخُلُ حَتَّى یَدْخُلَ أَبَوَایَ قَبْلِی فَیَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لِمَلَکٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ ائْتِنِی بِأَبَوَیْهِ فَیَأْمُرُ بِهِمَا إِلَى الْجَنَّةِ فَیَقُولُ هَذَا بِفَضْلِ رَحْمَتِی لَکَ".[مسکن الفواد شهیدثانی /۳۲از کافی ۳۳۴/۵]
ادامه دارد..
🔶موضوع: عالمان و شهیدان در برزخ
✅ پیوسته گفته ایم ؛ برزخ هر کسی بستگی به اعمال و اخلاق و باورهای آدمی ، اما برخی از انسانها دارای برجستگی ممتاز هستند.
در میان عالمان و اندیشمندان و نیز شهیدان که ارمغان آوردگان "حیات" برای انسان و انسانیت و جوامع بشری هستند در جایگاه والائی قرار دارند.
🟢ارزش و جایگاه عالمان در برزخ
✅برتری عالمان بر دیگران را قرآن چنین باز گو میفرماید:
"یَرْفَعِ اللّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ.(مجادله/۱۱)
خداوند، آنهایی را که ایمان آوردند و صاحبان علم هستند را [بر دیگران] برتری داده است.
از دیدگاه رسول اسلام (ص) عالمان برتر از آنانی هستند که شب و روز به عبادت خدا می پردازد. و مانند ماه شب چهارده نسبت به ستارگان کوچک دیگر هستند و نیز دو رکعتان نماز آنان از هزار رکعت نماز عابدان افضل است ؛
فَضْلُ الْعالِمِ عَلَی الْعابِدِ کَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلی سائِرِ النُّجُومِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ"
"رَکْعَتانِ یُصَلّیهِمَا الْعالِمُ اَفْضَلُ مِنْ اَلْفِ رَکْعَةٍ یُصَلّیِهَا الْعابِدُ".
ادامه 👇👇
صفحه / ۲
وظهور این افضلیت و برتری نسبت به همه صنوف دیگر از انسانها در برزخ به عیان خود را نشان میدهد ، تا جائیکه طبق برخی روایت حضور یک عالم ربانی در قبرستان باعث رفع ناراحتی از اهل قبور میشود.
✅ نقطه مهم در مورد عالمان ، اندوخته های علمی آنان است که پس از این جهان به "مشاهدات" تبدیل میشود.
به تعبیر علمی ؛ "معقولات تبدیل به مشاهدات" میشوند و این فرآیند برزخی و آخرتی بسیار بسبار لذت بخش است.
شاهد بتوانم چنین مثال بزنم ؛ اگرطبیبی در مورد دارویی را با پژوهش های فراگیر و پرتلاش به مرحله "قبول" برساند قطعا بسیار خرسند میشود ولی وقتی این دارو به بیمار میدهد و آثار بهبود بیماری و مداوا را میبیند به مرحله "شهود و مشاهده" رسیده و خوشحالیش با آن خرسندی در مرحله پژوهش قابل مقایسه نیست.
عالمان ؛ در جهان برزخ تمام علوم و دانش خود به شکل مشاهدات "شهود" میکنند .
از این رهگذر است که فرموده اند : "المعرفةبذرالمشاهدة" ؛ اندیشمندان که اندوخته های معرفتی از قرآن و علوم اهلبیت (ع) دارند ، در جهان بعد تمام آن بصورت "دیدنی" برای آنان وجود پیدا میکند و از این لذتی بالاتر نیست و قابل مقایسه با سیب و گلابی و حور بهشت نیست.
البته در این مقام بحث "شهود اسماء الهیه" که مقامی از مقامات "لقاء الله" است و برای نادری از علماء ربانی که از علوم حقه حقیقیه بهرمندشده اند ، بحث بسیار مهمی و متفاوتی است که در این مختصر نمیگنجد.
✅نقطه دیگر که قابل توجه است ؛ "تجسم هدایت" هایی که عالمان در جامعه داشته اند ، میباشد.
جهان برزخ و قیامت که جهان حق و حقانیت و ظهور واقعیات است ، در مورد عالمان که مشاعل هدایت جامعه هستند ، این هدایتگری هایشان در آن موطن و نشئه ، مجسم میشود و آنان را میهمان والاترین لذتی میکند که بوسیله گفتار و یا قلم شان ایجاد شده و باعث تربیت نفوس و هدایت انسانها بوده اند. این لذت ؛ با لذت دنیایی باغبانی که زیر سایه درختی که خود کاشته و آبیاری کرده و به میوه نشسته ، نمیرسد گرچه میتواند مثالی برای لذت عالمان از هدایتگری هایشان باشد.
✅در یک قسمت جداگانه عرضه داشتیم که ارواح در آن عالَم "تکامل" دارند .
براین اساس ؛ عالمان هم دارای تکامل برزخی هستند.
نقل است برخی بزرگان مرحوم آیت الله سیداحمد خوانساری پس از مرگ دیدند در حال مطالعه است ، پرسش کردند از مطالعه در برزخ ؟
فرمود:مطالعه احوال حضرت امیر (ع) میکنم ، بسیاری از مناقب حضرت (ع) اینجا به ما عرضه کرده اند و در کتابهای دنیا نیامده بود!
✅عالمان بی عمل
اگر عالمان ربانی دارای آن فضائل اعجاب آور هستند ، در مقابل ؛ عالم بی عمل هم سخت در معرض شقاوت است .
حضرت رسول الله (ص) درباره خسارت علم بدون عمل فرمود:
"در قیامت، گروهی از بهشتیان به اهل دوزخ رو کرده، می پرسند ؛ ما به کمک تعلیم و آموزشهای شما و در سایه تربیت شما به بهشت وارد شدیم. شما خودتان چرا به دوزخ افتادید؟ می گویند: ما به خیر دعوت می کردیم. ولی خودمان عمل نمی کردیم.
عالمانی که فقط از علم و معرفت ، نام او را دارند و باعث فقر معنوی و فکری جامعه شوند و یا دنبال رو ارباب قدرت و یا اصحاب ثروت های ناحق و نامشروع باشند و یا تزریق کننده افکار باطل به جامعه باشند ، در سخت ترین شقاوت ها و عذابها خواهند بود.
امام خمینی در کتاب چهل حدیث با استناد به روایات میفرماید : بوی تعفن چنین عالمان دیناپرست و منحرف ، فضای موطن اقامت آنان در برزخ و قیامت را احاطه میکند!!
ادامه مقاله 👇👇
صفحه /۳
🔴 ارواح شهیدان در برزخ
✅ مهم ترین آیه در مورد برزخ شهیدان این آیه معروف است ؛
"ولاتحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله اموتا بل احیآء عند ربهم یرزقون• فرحین بمآ ءاتـیهم الله من فضله و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم من خلفهم الا خوف علیهم ولا هم یحزنون."
«هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‌اند، و نزد پروردگارشان روزی داده میشوند.• آنها بخاطر نعمتهای فراوانی که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است، خوشحالند؛ و درمورد کسانی که هنوز به آنها ملحق نشده‌اند ، طلب بشارت میکنند. بر آنان نه ترسی است، ونه غمی».
آیه فوق امورمهمی را برای شهیدان ثابت میکند :
۱)شهیدان زنده هستند.
۲)میهمان خدای کریم هستند.
۳)از آنچه بهرمندند خوشحالند
۴)منتظر خبرهای خوب از دیگر دوستان شان که در دنیا هستند ، میباشند.
۵)آینده کاملا آرام و بی ترس دارند.
برخی ازاین امور را توضیح کوتاه تقدیم میشود.
✅ در مورد "زنده" بودن شهیدان ، مسئله کمی سخت است ، چون همه ارواحی که در برزخ هستند زنده هستند و حیات برزخی اختصاصی به شهیدندارد.
علامه طباطبایی مینویسد: حیاتِ شهید؛ سعید و طیب است واین خاص شهداء است و فراتر از حیات به معنای زنده بودن است. و لذا عبارت آخر که میفرماید «ولکن لاتشعرون» اشاره به همین نوع از حیات دارد که برای ما قابل فهم و درک نیست.
باتوجه به بیان علامه طباطبایی ،باز هم مسئله حل نمیشود چون غیر از شهداء ؛ صالحان در برزخ از حیات طیبه برخور دارند.
پس زنده بودن شهید ، باید بمعنای دیگری باشد.
استادمان آیت الله جوادی آملی در درس می فرمودند : "شهيد در برزخ زنده است و با حيات، وارد برزخ می‌شودو مرده وارد برزخ نمیشود ،گرچه بدن طبيعی او مرده است."
با بیان استاد هم پرسش پاسخ خود پیدا نمیکند چون همه انسانها زنده وارد برزخ
میشوند.
راستش معنای زنده بودن شهید را نمیدانیم و به تعببر قرآن این حقیقت از اموری است در موردش خدا فرمود: "لایشعرون"!
قطعا نوعی از حیات ملکوتی است که دست ما از آن کوتاه است.
✅شهیدان و میهمانی خدا
اضافه بر پذیرایی که از آنان میشود و نعمت های بهشتی که تقدیم شان میشود ، بهرمند از "عندربهم یرزقون" هستند که یک میهمان خاص است و شاید اشارت به مقام "گفتگوی باخدا" باشد چون در همین آیات ذکر شده سخن از گفتگوی با خدا مطرح است و از خدا طلب بشارت نسبت به دوستانشان دارند .
✅ شادی شهیدان دربرزخ
خوشحالی و شادمانی شهدا در عالم برزخ، نسبت به بهره مندی خویش از عطایا و نعمتهای الهی است و از همه مهم تر و باارزش تر ؛ "لقاءالله" است.
✅شهیدان و تکامل برزخی
گرچه همه ارواح مومن دارای تکامل برزخی هستند ، اما نوع تکامل و سرعت آن در مورد شهیدان قابل مقایسه با دیگران نیست.
در قرآن در سوره محمد آمده :
"و الذین قتلوا فی سبیل الله فلن یضل اعمــلهم• سیهدیهم ویصلح بالهم."
«سیهدیهم» بیانگر حال شهیدان پس از شهادت آنان است که به معنای ترفیع و تکامل است.
و «یصلح بالهم» بیان کننده پاک و منزه شدن پی در پی جان آنان است.
این تعابیر ، مانند نوع زنده بودن شهیدان است که از حد و اندازه قدفکری ما ، خارج است.
✅ توجه خاص به دوستان
شهیدان به دوستان قدیم خود توجه ویژه ای دارند.چراکه منتظرند آنان به این راه ادامه دهند :
"وَ يَستَبشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِم"
بدین معنا که از خدای خود مژده می‌طلبند و سؤال می‌كنند ؛ کسانی که راهيان راه ما بودند، درچه مقطعی هستنند؟ خدایا به ما بشارت بده.
✅ نگاه خاص شهید به خانواده
شهداء یک نگاه خاصی دارد و آن این است که دوست دارد خانواده و خویشان او از جایگاه مهم او باخبر باشند؛
در سوره یس در مورد حبیب نجار که شهید سوره یس است ، میفرماید:
"قیل ادخل الجنة قال یــلیت قومی یعلمون. به او گفته شد: «واردبهشت شو! » گفت: «ای کاش قوم من می‌دانستند».
✅ آیاحق الناس بر گردن شهید میماند؟
حق الناس از آن دسته امور بسیار مهمی است که وقتی بر گردن کسی باشد ،تا پرداخت نشود شخص نمیتواند از ذمه آن خارج شود.
واین مهم در استفتائات امام راحل به آن تصریح شده است.
و از سوی دیگر ؛ همانطوری عالمِ بی عمل در برزخ با مشکل مواجه است که سخنی دراین مورد به اشارت تقدیم داشتم ، کشته میدان جنگ هم اگر بخاطر مطامع دنیا حقی از بیت المال را به گردن داشته باشد ، باید از طرف او ، آن دِین به صاحب و محلش بازگردد.
استادبزرگوارمان آیت الله جوادی آملی در درس تفسیر این حدیث را خواندند؛
در يكی از جبهه‌های جنگ كسی كشته شد وجود مبارک پيغمبراسلام (ص) فرمود: "الآن آن پارچه‌ای که در غنايم خيبر بدون اجازه ما گرفت بود در كنار قبرش دارد شعله می زند."
«والذی نفسی بیده إِن الشملة التی أخذهاعنایوم خیبرتحرق علیه فی النار»
ادامه دارد..
🔶موضوع: امکان حضور ارواح شیعیان در حرم ائمه (ع)
✅تا کنون هرچه در متون روایی و حدیثی جستجو کرده ام در این موضوع بصورت شفاف چیزی نیافته ام .
اما از آنجا که ما شیعیان یک ارادت و وابستگی خاصی به آن "ذوات مقدسه" و حرم آنان داریم ، یافتن پاسخ به سوال بالا برای مان ارزشمند است.
✅برای پی بردن به اینکه ارواح اجازه تشرف به حرم اهلبیت (ع) میتوانند پیدا کنند ، راه آنچنان سختی نیست. و با برخی از اشارات میتوان به کشف این مهم دست یافت.
✅ یکم : در روایات متعددی داریم که ارواح انبیاء (ع) در شب جمعه در حرم حضرت اباعبدالله (ع) در کربلا فرو می آیند و به زیارت حضرت حسین (ع) نائل میشوند؛
نمونه ای از آن احادیث چنین روایت شده ؛
اسحاق بن عمارگوید از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: "هیچ پیامبری نیست مگر اینکه از خدای تبارک وتعالی مسئلت میکند که اجازه زیارت امام حسین را به او بدهد - لیس نبیّ فی السموات والأرض إلا و یسألون الله تبارک وتعالی أن یؤذن لهم فی زیارة الحسین علیه السلام ففوج ینزل ففوج یعرج."
نمونه دیگر که حکایت از حضور روح منور حضرت زهرای اطهر (س) در کربلا دارد چنین است؛
که امام صادق(ع) فرمود: "فاطمه زهرا (س)، در کنار زائران قبر فرزندش حسین (ع) حضور یافته و برای آنان طلب آمرزش میکند."
پس همانطوریکه انبیاء و اولیاء در شب جمعه در "حائرحسینی(ع)" حاضر میشوند و از تجلیات رحمانی و رحیمی الهی بهرمند هستند ، و هیچ بُعدی ندارد ارواح مومنین نیز ، با اذن الهی موفق به تشرف به کربلا و دیگر عتبات مقدسه شوند.
✅دوم : حرم ملکوتی اهلبیت (ع) با توجه به روایات متعدد ؛ از روشن ترین مصادیق "بیوت الله" است که در قرآن آمده است و مرکز رحمت الهی است ؛
"فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللّه ُ أَن تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ .."(نور/۲۶)
امام باقر (ع) فرمود: "وقتی به زیارت قبر امامان در بقیع رفتی نزد قبورِ ایشان بایست و قبر را مقابل خویش قرار بده و بگو: سلام بر شما امامان که اهل پرهیزکاری هستید. به یقین، شما ستون‌های دین و پایه‌های زمین هستید، همواره مورد توجّه خداوند بوده‌اید، خداوند شما را از صُلب‌های پاک، خارج ساخت و به رَحِم‌های پاک منتقل نمود، ...و شما را در خانه‌هایی قرار داد که خداوند اذن فرموده دیوارهای آن را بالا برند و در آنها نام خدا برده شود، و درودمان بر شما را رحمتی برای ما و کفّاره‌ی گناهانمان قرار داد." [ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۲۰۳]
پس حرم ملکوتی ائمه اطهار (ع) جایگاه مقدسی است که میتواند برای ارواح منشاء رحمت الهی شود و اجازه تشرف روح شیعه محب ، به آن حریم قدسی و "بیوت الله" و بهرمندی از امواج رحمت خاص خدا کاملا صحیح و بجاست.
✅ سوم : روح بلند ائمه (ع) در جهان آخرت در دسترس احدی نیست ؛ آنان به تعبیر آخر سوره قمر در محضر حق تعالی هستند ؛ "فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِر".
به تعبیری ؛ ارواح طیبه و متعالیه اولیاء الهی (علیهم السلام) در بالاترین درجات عالَم هستی مآوای دارد که گاه از آن به عالَم جبروت یاد میشود که از عالَم ملکوت بسیار والا و بالاتر است و توان هیچ روحی برای پرواز و نیل به آن مقدور نیست.
وقتی از پیامبر عزیزاسلام (ص) سوال شد پس از مرگ کجا هستید ؟ فرمود :
"بازگشت من به سوی خداوند است و به سوی سدرة المنتهی و جنّة المأوی و عرش اعلی و جایگاهی پراز لطف و زندگی گوارا. «وَالْمُنْقَلَبُ اِلَی اللهِ وَ اِلی سِدْرَةِ الْمُنْتَهی وَ جَنَّةِ الْمَأوی وَ الْعَرْشِ الْاَعْلی وَ الْکَأسِ الْاَوْفی وَ الْعيشِ الْاَهْناء» [بحار،۴۵۵/۲۲]
خوب واضح است که ارواح در برزخ در موطن خودشان به حسب درجات ایمانی و تقوایی جای دارند و امکان بالارفت میسر نیست.
ملاقات با اهلبیت (ع) برای ارواح مومنان و شیعیان در برزخ به دوصورت امکان پذیر است؛
اول ؛ تجلی و نمود ارواح اولیاء طاهرین بر عوالم پایین تر و نورانی کردن آنانست که این نعمت معنوی در جهان برزخ و قیامت هیچ معادلی ندارد.
دوم ؛ اجازه حضور ارواح مومنان و شیعیان به فضای ملکوتی حرم اهلبیت (ع) و تشرف به حرم آنان میباشد که مرتبه ای نازل تر و قابل دسترسی برای ارواح شیعیان میباشد.
✅چهارم : طبق احادیث مورد عنایت بزرگان ، ارواح پس از مرگ و جدایی از ابدان ، با آنچه به او محبت داشتند و مورد علاقه شدیدشان بود محشور میشوند؛
جابر بن عبدالله گوید از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود: «من احب قوماً حشر معهم .. » هر کس گروهی را دوست داشته باشد، با آنها محشور گردد..[بحار، ج ٦٥ص١٣٠]
بر اساس "تجسم عمل" ؛ محبت به اهلبیت (ع) و عشق به زیارت حرم آنان برای ما شیعیان در برزخ به شکل اذن حضور در فضای ملکوتی حرم آنان مجسم میشود . انشاءالله
ادامه دارد ..
🔷موضوع : ترس از مرگ
تردیدی نیست که انسان از مرگ میترسد و این ترس از مرگ در قرآن آمده :
قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلاقيکُم(جمعه/۸)
🔴چرایی ترس از مرگ
عارفان در چرایی این ترس چنین گفته اند؛
در نهان انسان "حب بقاء" است و در نتیجه هر چه بخواهد ماندن او را تغییر داد و یا خطری برای ماندن او باشد ، از او تنفر ذاتی دارد.
این مطلب را در ادامه مقاله با سخنی از ابن سینا و امام خمینی پی گیری خواهیم نمود .
🔴ترس از مرگ در آئینه روایات
✅رسول خدا، (ص)فرمود: فأین هول المطّلع! کجاست آن ترس از موقف مرگ !
وحضرت امیر المؤمنین(ع) در شب نوزدهم وحشت و دهشت عظیمی داشت (ر.ک:نهج /خ۵)
✅امام صادق(ع) مى فرمايد: مردى خدمت پيامبر(ص) آمد و عرض كرد: «چرا من مرگ را دوست ندارم؟ پيامبر فرمود:آيا ثروتى دارى؟ عرض كرد: آرى. فرمود:آيا از پيش فرستاده اى؟ عرض كرد: نه! فرمود: از همین جاست که مرگ را دوست نداری! «مالى لا اُحِبُّ الْمَوْتَ ؟ اَلَكَ مالٌ؟ قال نعم، قال : فَقَدَّمْتَهُ؟ قال : لا ، قال: فَمِن ثَمَّ لا تُحِبُّ الْمَوْتَ»(دعائم الاسلام/۳۲۸)
✅روزی عزرائیل نزد ابراهیم آمد تا جان او را قبض کند، ابراهیم مرگ را دوست نداشت، عزرائیل متوجه خدا شد و عرض کرد: «ابراهیم، مرگ را ناخوش دارد.» خداوند به عزرائیل وحی کرد: «ابراهیم را آزاد بگذار چرا که دوست دارد زنده باشد و مرا عبادت کند.»
آمادگی حضرت ابراهیم برای مرگ
مدّت‌ها از این ماجرا گذشت، تا روزی ابراهیم پیرمرد بسیار فرتوتی را دید که آن چه می‌خورد، نیروی هضم ندارد و آن غذا از دهان او بیرون می‌آید، دیدن این منظره سخت و رنج آور، موجب شد که ابراهیم ادامه زندگی را تلخ بداند، و به مرگ علاقمند شود،
در همین وقت به خانه خود بازگشت، ناگاه یک شخص بسیار نورانی را که تا آن روز چنان شخص زیبایی را ندیده بود، مشاهده کرد، پرسید:
«تو کیستی؟»
او گفت: من فرشته مرگ هستم.»
ابراهیم گفت: «سبحان الله! چه کسی است که از نزدیک شدن به تو و دیدار تو بی‌علاقه باشد، با این که دارای چنین جمالی دل آرا هستی.»
عزرائیل گفت: «ای خلیل خدا! هرگاه خداوند خیر کسی را بخواهد مرا با این صورت نزد او می‌فرستد، و اگر بدبختی او را بخواهد، مرا در چهره دیگر نزد او بفرستد». آنگاه روح ابراهیم را قبض کرد (بحار۱۲/ص۷۹)
✅شخصى از امام حسن (ع) پرسید چرا از مرگ مىترسیم؟ امام (ع) فرمود: «شـمـا آخـرت خـویـش را خـراب و دنـیـایـتـان را آبـاد کرده‌اید، بـه هـمـیـن دلیل خوش ندارید از جاى آباد به منزل ویران نقل‌مکان کنید ؛ اِنَّکـُمْ اَخـْرَبـْتـُمْ آخـِرَتـَکـُمْ وَ عـَمَّرْتـُمْ دُنـْیـاکـُمْ فـَاَنـْتـُمْ تـَکـْرَهـُونَ النَّقـْلَةَ مـِنَ الْعـُمـْرانِ اِلَى الْخَرابِ».(معانی الأخبار/۳۹۰)
✅ روایت قبل ، بدین شکل نقل شده ؛ حضرت صادق (ع)فرمود: شخصی از ابوذر پرسید:چرا ما ار مرگ کراهت داریم؟ فرمود: «برای اینکه شما تعمیر کردید دنیا را و خراب کردید آخرت را، پس کراهت دارید که منتقل شوید از آبادان به سوی خرابه.»
🔴 ازحقیقت مرگ دوریم
مهم این است که نوعِ آدمیان مرگ را نشناخته اند و از او هراسناک هستند.
وقتی از امام جواد(ع) در مورد ترس از مرگ سوال شد، فرمودند:
«چون به آن جهل دارنداز آن ناخوشایند، و اگر آن را می‌شناختند و از دوستان خداوند بودند بدان محبت می‌ورزیدند و می‌دانستند که آخرت برای آنان از دنیا بهتر است ؛ لانهم جهلوه فکرهوه و لو عرفوه و کانوا من اولیاء الله عز و جل لاحبوه و لعلموا ان الآخرة خیر لهم من الدنیا».(معانی الاخبار/۲۹۰)
امام هادى(ع) به عيادت يكى از ياران رفت و دید كه آن مومن همواره گریه میکند و از ترس مرگ بيتاب است. امام به او فرمود: « بنده خدا! تو از مرگ مى ترسى به خاطر آنكه حقيقت مرگ را نمى شناسى ؛ يا عَبْدَ الله! تَخافُ مِنَ الْمَوْت لاِنَّكَ لا تَعْرِفَهُ» (الخصال/۱۳)
✅عارف بزرگ ابن عربی سخن مهمی در فتوحات مکیه دارد و بعد ازاوملاصدرای شیرازی در کتاب اسفار آورده و استاد مطهری هم در درس های تفسیری آمده و آن این است ؛
"آدمی که از مرگ میترسد ؛ در واقع از خودش میترسد چون مرگ هر کس همرنگ خود اوست ، مرگ هر کس مانند آینه ای است که در وقت مرگ ، چهره شخص را به خودش نشان میدهند ؛ اگر چهره ای زشت و کثیف است وقتی آن را میبیند به ناچار از خودش وحشت میکند.
✅مولوی عارف گوید:
از جمادی مردم و نامی شدم
و از نما مردم، به حیوان سر زدم
مردم از حیوانی و آدم شدم
پس چه ترسم، کی ز مردن کم شدم
حمله ی دیگر بمیرم از بشر
تا برآرم از ملائک بال و پر
بار دیگر از ملک قربان شوم
آنچه اندر وهم ناید، آن شوم
پس عدم گردم عدم چون ارغنون
گویدم که "انا الیه راجعون"
ادامه مقاله 👇👇
ص/۲
✅حکیم سنائی گوید:
مرگ هراسناك است، و درست است كه آدمی بايد از مرگ بترسد، ولی مهم توجه به این نکته است که مگر همه ما الآن زنده ايم؟ حقیقت این است که باید از اين وضع موجود بايد ترسيد، چرا که این زندگی ما مردگی است!
🔴 تفاوت انسانها در ترس از مرگ درنگاه فیلسوف و عارف
✅ شیخ الرئیس ابن‌سینا عوامل و اسباب ترس از مرگ را به دیدگاه اشخاص بازگردانده و مینویسد:
۱)ترس عده‌ای از مجهول و مرموز بودن مرگ است.
۲)افرادی از معلوم نبودن سرنوشت پس از بین رفتن بدن میترسند
۳)برخی از نابودی جسم و روح میترسند.
۴)بعضی از رنج جان دادن بیم دارند.
۵)جمعی از عذاب بعد از مرگ میترسند.
۶)گروهی از جدایی از مال و جاه و لذایذ و خوشی‌های زندگی بیمناکند.
(مجموعه رسائل ابن سینا)
✅عارف معاصر امام خمینی گوید؛
مردمان نسبت به ترس از مرگ در سه گروه هستند ؛
۱)ناقصان ؛که ترس شان ازمرگ بخاطر حبّ بقا و حیات است، از چیزی که آنان را در معرض فنا و ممات قرار دهد منتفر هستند.
۲)متوسطین، یعنی آنهایی که ایمان به عالم آخرت ندارند،ترس شان برای آنست که وجهه قلب آنها متوجه به تعمیر دنیاست و از تعمیر آخرت غفلت ورزیدند، از این جهت میل ندارند از محل آبادان معمور به جای خراب منتقل شوند، چنانچه ابوذر فرمود.
۳) اما حال کُمّل و مؤمنان مطمئن،چیز دیگری است ، آنان از مرگ نفرت و ترس ندارند ولی از عظمت حق تعالی و جلالت آن ذات مقدس دهشت و خوف دارند.
🔴 حالات اولیاء الهی نسبت به مرگ
✅امام علی (ع) از مشتاقان شناخته شده مرگ است.
فرمود: "و الله لابن أبی طالب آنس بالموت من الطّفل بثدی أمّه".به خدا قسم که پسر أبو طالب به مرگ مأنوس تر است از بچه به سینه مادر.»(نهج/خ ۵)
درباره بهترین های خدا فرمود:
میفرماید: « و اگر نبود اجل و مدتی که خدا برای ایشان تعیین فرموده از شوق ثواب و بیم عذاب چشم بر هم زدنی جان در بدنشان قرار نمی‌گرفت ؛ و لولا الاجل الذی کتب الله علیهم لم تستقر ارواحهم فی اجسادهم طرفة عین شوقا الی الثواب و خوفا من العقاب »( نهج خ/۱۸۴)
✅در روایتی آمده ؛ عزرائیل نزد ابراهیم آمد و سلام کرد، ابراهیم جواب سلام او را داد و پرسید:«آیا برای قبض روح آمده‌ای یا برای احوالپرسی؟»عزرائیل: برای قبض روح آمده‌ام.ابراهیم: آیا دوستی را دیده‌ای که دوستش را بمیراند؟عزرائیل بازگشت و به خدا عرض کرد، ابراهیم چنین می‌گوید، خداوند به او وحی نمود به ابراهیم بگو: «هَلْ رَأیتَ حَبِیباً یکْرَهُ لِقاءَ حَبِیبِهِ، اِنَّ الْحَبِیبَ یحِبُّ لِقاءَ حَبِیبِهِ؛ آیا دوستی را دیده‌ای از دیدارش دوستش دلخوش مباشد؟! (امالی صدوق/۱۶۴)
✅بله؛این تفاوت در اولیاء‌الهی هست.
شاید به جهت علتی باشدکه اهل معرفت برآن هستند و گویند ؛
اولیاء الهی حالات متفاوتی دارند ، برخی بشدت خوفناک هستند و برخی آماده در آغوش کشیدن رحمت الهی.راز و رمز مطلب در این است که قلوب عارفان در مواجهه با تجلیات اسمائی متفاوت است، بعضی قلوب شوقی دارند، خدای متعال با "اسماء جمالی" که رحمت و مودت است تجلی میفرماید. و برخی اولیاء قلب شان خوفی است چون خدا برای آنان "تجلی جلالی" نموده است .و این خوف جلالی به جهت تجلی عظمت الهی است.
✅از برخی اساتیدم شنیدم که مرحوم آیت الله سید احمدخوانساری فرموده بودند: یک بار عزراییل با چهره نورانی و زیبا آمد و گمان کردن وقت رفتن است اما چنین نشد .. از آن روز به بعد سالهاست منتظر قدوم مبارکش هستم.
ادامه دارد..