#محتوا
📌ماجرای ارز
افزایش محسوس قیمت دلار در روزهای اخیر و عبور از ۴۰۰۰۰ تومان، موجب التهاباتی در بازار خودرو و طلا و ... شده است.
🤔دو سوال اساسی در نسبت با این اتفاق ذهن بخش قابل توجهی از مردم را به خود مشغول کرده است:
📍۱- چرا این جهش قیمتی در ارز رخ داده است؟
📍۲- دولت چرا برای مقابله با این افزایش قیمت ارز اقدام موثری انجام نمی‌دهد؟
بطور کلی ۴ عامل موثر روی قیمت دلار را می‌توان چنین برشمرد:
🔸۱- «نقدینگی» یا به بیان ساده‌تر، مجموع پول‌ها و اسکناس‌های در دسترس مردم.
نرخ رشد نقدینگی در شهریور ۱۴۰۰، ۴۲/۸٪ بودن است، این عدد در حال حاضر به ۳۴/۳٪ رسیده است. پس روند نرخ رشد نقدینگی نزولی بوده است.
یعنی به ازای دلارهای موجود، تعداد واحد ریال‌های موجود کمتر شده است. پس با این وصف، نقدینگی تاثیر منفی به روی افزایش قیمت ارز می‌گذارد.
🔸۲- «ذخایر خارجی» یا به بیان ساده تر، مجموعه صادرات، که در ازای آن دلار به ذخایر ارزی کشور افزوده می‌شود.
این پارامتر در شش‌ماهه دوم سال ۱۴۰۰، ۸۹۵ میلیون دلار بوده و در شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۱ به عدد ۲ میلیارد دلار رسیده است. پس با این وصف، میزان ذخایر خارجی هم تاثیر منفی به روی افزایش قیمت ارز می‌گذارد.
🔸۳- رشد اقتصادی
این پارامتر که در اواخر دولت ۱۲ام عددی منفی را به خود دیده بود، در شش ماهه اول ۱۴۰۱ در بخش صنعت، عدد ۸/۷٪ را به نام خود ثبت کرده است. طبق فرمول پولی فریدمن، با افزایش تولید، فرآیند رشد نقدینگی امحا می‌شود. پس رشد اقتصادی هم تاثیر منفی به روی افزایش قیمت ارز می‌گذارد.
(به طور کلی اگر سرعت رشد چاپ پول از سرعت رشد اقتصادی بیشتر باشد، تورم ایجاد می‌گردد و اگر کمتر باشد، به مرور اقتصاد تضعیف می‌گردد. پس چاپ پول اگر معادل با رشد حقیقی اقتصادی نباشد، مشکل‌ساز خواهد شد.)
🔸۴- انتظارات تورمی مردم
عوامل روانی این پارامتر را کنترل می‌کند. مثلاً دورنمای مبهم نتایج مذاکرات هسته‌ای، منجر به شکل‌گیری این گزاره عمومی می‌شود که به توافق نرسیدن، تورم بالایی را به بار خواهد آورد. این تصور، منجر به ایجاد تقاضای موثر بر روی برخی دارایی می‌شود. عمده این تقاضاها، تقاضاهای سوداگرایانه شرکت‌ها بر دارایی‌های نامولد همچون خودرو، زمین و مسکن، سکه و طلا و نیز ارز خواهد بود.
پس می‌توان گفت با این وصف، مهمترین عامل افزایش قیمت دلار، همین مورد است.
با توجه به این شرایط، دولت برای مقابله با افزایش قیمت ارز دو راهکار را می‌تواند به کار بندد:
🔹اول، عامل بانک مرکزی، با خالی کردن ذخایر ارزی خود و ارزپاشی، تعادل تعداد واحد‌های دلار و ریال موجود در بازار را بهم بزند و موجب شکسته شدن قیمت ارز گردد. این راهکار، اقدام مطلوب و پایداری برای حل مسئله افزایش قیمت ارز نخواهد بود.
🔹دوم، ایجاد پایه مالیاتی به نام «مالیات بر عایدی سرمایه» یا CGT است. تجربه‌ای که در حدود ۱۸۰ کشور دنیا انجام شده و موثر بوده است. بستن مالیات‌های سنگین بر سود حاصل از مسیر غیر مولد، بهترین ابزار برای از جذابیت انداختن دارایی‌های غیرمولد خواهد بود.
⚠️این طرح مدتهاست در مجلس آماده شده، ولی هر بار از دستور رسیدگی خارج شده است. با توجه به هیاهوی سوداگران پر پول و پرنفوذی که تصویب این طرح، سودهای سرشارشان را به چالش خواهد کشید، نزدیکی طرح ماجرای بودجه در مجلس در انتهای سال و نیز شرایط خاص سال آینده (که سال آخر دوره نمایندگی نمایندگان حاضر است و غالبا در این سال به لحاظ ملاحظات رای آوری، نمایندگان از ورود به مسائل چالش برانگیز اجتناب می‌کنند)، لازمست جریان مطالبه گر، ضمن تشریح تخصصی دلیل افزایش قیمت ارز، مطالبه بررسی و تصویب پایه مالیاتی جدید (CGT) را از نمایندگان استان خود بخواهند.
