🌸آیا خرید و فروش چک و سفته جایز است؟
☘️پاسخ
نظر اکثر مراجع تقلید در این باره آن است که، اگر چک و سفته حقیقی بوده (صوری نباشد) و فروشنده، مبلغ چک یا سفته را از صادر کننده آن، طلبکار باشد، فروش آن (به بدهکار یا شخصی دیگر) به قیمت کمتر و به صورت نقد، اشکال ندارد.
اما برخی از فقها، هر چند فروش چک و سفته را توسط شخص طلبکار به بدهکار، جایز شمرده ولی فروش آن به شخص ثالث به قیمت کمتر را صحیح نمی‌دانند. و برخی نیز خرید و فروش آن، به هر دو شکل را حرام دانسته‌اند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): فروش چک و سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر جایز نیست، ولی فروش آن به بدهکار اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتیکه چک مربوط به معامله‌ای باشد، و سند بدهکاری محسوب شود (و چک دوستانه نباشد) خرید و فروش آن به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در آن مانعی ندارد.
همچنین سفته حقیقی را اگر کسی با دیگری به مبلغی کمتر معامله کند مثل این که سفته هزار تومانی را که سه ماه مدت دارد به نهصد تومان پول نقد معامله نماید و در حقیقت یک هزار تومان اسکناسی را که در ذمه بدهکار، طلب دارد، به نهصد تومان پول نقد می‌فروشد، این گونه معامله سفته اشکال ندارد (و آن را تنزیل سفته گویند) ولی معامله روی سفته دوستانه خالی از اشکال نیست، چون بدهی واقعی در آنجا وجود ندارد و راه‌هایی که برای حل مشکل آن ذکر شده هیچ کدام خالی از اشکال نمی‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): چک دیگران اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): خرید کردن چک چنانچه صوری نباشد اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): فروش چک و سفته صحیح نیست. بلی، طلبکار می‌تواند ذمه مدیون را به کمتر از مبلغ دین به دیگری نقداً بفروشد.
⚜ @Ahkaam ⚜
پدری فوت کرد که سه بچه دارد در سنین 7 و 12 و 18 سال. بعد از اینکه این پدر فوت کرد فامیل به خانه آنها رفت آمد کردند. در همان روز اول برخی از راه دور آمده بودند که مجبور شدند آنجا بمانند. آیا نمازهای آنها در آن خانه میت که بچه صغیر دارد صحیح است؟ و آیا می‌توان بدون مشخص شدن قیّم در آنجا نماز خواند و یا چیزی خورد؟
پاسخ
چنانچه تصرف مذکور به گونه‌ای باشد که عرفاً بر خلاف مصلحت بچه نابالغ نبوده و قیّم شرعی -هر کس باشد- معمولاً به آن رضایت خواهد داد، چنین تصرفات محدود و مختصر، اشکالی نخواهد داشت.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر رفتن به آن خانه و تصرفاتی از قبیل استراحت و نماز خواندن و خوردن غذا در آنجا با اجازه جدّ پدری یا قیم صغیر یا به مصلحت صغیر بوده، و یا غذا از اموال صغیر نباشد، اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر نتوانند از ولى او یا حاکم شرع اجازه بگیرند، در صورتى که بودن آنها در آنجا براى طفل مصلحتى دارد -هرچند از جهت تسلاى خاطر- اشکال ندارد و اگر مصلحتى ندارد، ولى ضررى هم ندارد باید معادل ارزش این استفاده را به طفل برسانند.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): چنانچه تصرف مذکور به گونه‌ای است که به مصلحت بچه صغیر باشد و قیّم شرعی هر کس باشد به آن رضایت دارد، مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): چنانچه فرزندان متوفی صغیر باشند و حضور فامیل با اجازه ولی شرعی و به مصلحت صغار باشد تصرفات واقعه مانعی ندارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸جوانی در افغانستان توسط طالبان به شهادت رسید و حقوق وی از طرف دولت افغانستان پرداخت میگردد. پسران وی به سن بلوغ نرسیده‌اند. غیر از فرزندان، پدر و همسر شهید، ورثه او هستند. پدر می‌خواهد حقوق پرداختی نزد او باشد تا تلف نشود و همسر شهید می‌خواهد تا این حقوق نزد وی باشد. به لحاظ شرعی تکلیف چیست؟ در حالی‌که هر کدام خود را امین می‌دانند.
☘️پاسخ
1. از نظر شرعی، حقوق مذکور ارث محسوب نمی‌شود و پرداخت و تقسیم آن، تابع مقررات مربوطه همان کشور است.
2. در صورتیکه در این زمینه قانون ساکت بود و حقوق مذکور تنها متعلق به فرزندان باشد، ولیّ شرعی آنها(پدر بزرگ پدری) اختیار حقوق را داشته و لازم است در مصرف آن، مصلحت فرزندان را لحاظ کند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): ملاک در اینگونه امور، قانون و مقرّرات مربوطه مى‌باشد و باید طبق آن عمل شود.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): حقوق فرزندان نابالغ به دست ولی شرعی (جد پدری) آنها است.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): از نظر شرعی، حقوق مذکور ارث محسوب نمی‌شود و مالکیت و نحوه نگهداری آن تابع قانون است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بطور کلی، ولایت فرزندان صغیر با پدر بزرگ پدری آنها است و در فرض مذکور دولت به هر کدام از ورثه شهید که حقوق می‌دهد باید رعایت شود.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): باید ببینید دولت کدام را انتخاب می‌کند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سؤال؛ پدر مقتول قیم فرزندان وی می‌باشد تا به سن بلوغ برسند و در صورت اختلاف باید به حاکم شرع مراجعه شود.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸آیا می‌توان با پول شخصی که مبتلا به آلزایمر است، بدون این که نظر او پرسیده شود، صدقه داد؟
☘️پاسخ
کسی که دچار بیماری فراموشی (آلزایمر) شده، اگر شدت بیماریش به حد محجوریت برسد، فقط با اجازه از قیّم که ولی شرعی اوست، می‌توان در اموالش تصرف کرد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): نمی‌توانید.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): چنانچه شخص مذکور به نحوی باشد که اوقات نماز را تشخیص ندهد محجور بوده و تصرف در مال محجور بدون اجازه ولی شرعی او جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که فهم و شعور کافی ندارد، باید از قیّم او اجازه بگیرد و اگر فهم و شعور کافی دارد، باید از خودش اجازه بگیرند.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸«مفلس» به چه کسى مىگویند؟
☘️پاسخ
«مُفلِس» در لغت به معنای محتاج، درویش، تهیدست، تنگدست، آنکه وی را مالی باقی نمانده باشد، آمده است. در اصطلاح فقهی؛ به کسى گفته می‌شود که ورشکسته شده و دارایى او براى پرداخت بدهی‌هایش کافی نیست. لذا حاکم شرع او را از تصرّف در مالش منع می‌کند. حاکم شرع براى رسیدگى به بدهکاری‌های چنین شخصى او را از تصرف در اموالش جلوگیری می‌کند تا دقیقاً رسیدگى شود و بدهی‌های طلبکاران به قدر امکان پرداخت شود.
در کتاب‌هاى فقهى، شروط ورشکستگى، کیفیت ممنوع التّصرف بودن مفلس و تقسیم اموال او در میان طلبکاران مورد بحث قرار گرفته است.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸مدتی است در یک آژانس کار می کنیم و اخیرا متوجه شدیم که صاحب آژانس برای خرید دفتر آژانس از مال یتیم استفاده کرده که مادر یتیم رضایت ندارد. حال سؤالمان اینست، آیا کارکردن ما در این آژانس از لحاظ شرع و اسلام حلال است؟
☘️پاسخ
اگر اتومبیلی که رانندگان برای جابجایی مسافر از آنها استفاده می کنند، از مال یتیم و غصبی تهیه شده باشد، کسب در آمد از این راه جایز نیست. اما چنانچه رانندگان مستقیما مالی از یتیم را در اختیار نداشته باشند، اصل کار کردن آنان برای آژانس بلا مانع است، اما باید توجه داشت که اگر محل دفتر آژانس از مال غصبی تهیه شده، نماز در آن صحیح نبوده و حضور در آن نیز دارای اشکال است.
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): فی نفسه اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که یقین به این مطلب دارید جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): از قضیه شخصیه اطلاع ندارم در فرض سؤال چنانچه معامله با عین مال یتیم نباشد، کما اینکه غالب معاملات به ذمه است، در این فرض کار کردن در آژانس بلا مانع است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در صورتیکه مکان مذکور غصبی باشد توقف در آن و نماز در آن جایز نیست ولی درآمدی که حاصل از جابجایی مسافرین و با وسیلۀ نقلیه مباح صورت می گیرد مانعی ندارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸با توجه به واجب النفقه بودن فرزند، آیا پدر می تواند از اموال فرزند محجور و دیوانه اش جهت تامین نیازهای روزمره او (مانند خوراک و پوشاک) استفاده نماید؟
☘️پاسخ
در فرض سؤال، اشکالی ندارد و بطور کلی باید رعایت مصالح فرزند صورت گیرد. ضمن اینکه بعضی از مراجع نسبت به تصرف در اموال محجور، اجازه از مجتهد جامع الشرایط را شرط می دانند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی(مد ظله العالی): بله، می تواند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنانچه در جهت مصالح فرزند باشد اشکالی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بلی می تواند برای مخارج فرزند محجور از مال او صرف نماید و اگر فرزند در وقت بلوغ عاقل بوده و بعد دیوانه شده، پدر باید برای تصرف در اموال او از مجتهد جامع الشرایط اجازه بگیرد و اما اگر قبل از بلوغ دیوانه باشد، بنابر احتیاط، پدر از مجتهد اذن بگیرد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سؤال بلامانع است.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸پدر من در حدود یک سال پیش فوت کرد. من یک خواهر ویک برادر کوچک دارم و به نحوی صغیر هستند. هم اکنون یکی از دایی هایم به خانه ما آمده است. ما تمام مخارج غذایی دایی مان را می دهیم. او شب ها به خانه ما می آید و می خوابد. من و برادرم راضی نیستیم که او به خانه ما بیاید. ما می گوییم او می تواند برود به خانه دایی بزرگتر مان ولی مادر من با ما مخالف است. حال ما باید چه کار کنیم؟
☘️پاسخ
ابتدا شایسته است چند اصطلاح برای شما شرح داده شود:
1-در تعریف صغیر فقهای محترم این گونه فرموده اند: صغیر به شخصی گفته می شود که به حد بلوغ نرسیده باشد . چنین شخصی صلاحیت تصرف در اموال خود مانند بیع، صلح، هبه(بخشیدن)، قرض دادن و عاریه دادن را ندارد. اگرچه این امور واقعاً به نفعش باشد و طفل صغیر در نهایت رشد و تمییز باشد.»
2- ولایت تصرف در مال طفل و اداره شؤون وی به عهده پدر و جد پدری وی است. اگر این دو نباشند هر کس که آن دو (پدر و جدر پدری)به عنوان قیم (سرپرست) تعیین و وصیت کرده باشند، اگر وصی نباشد، ولایت بر اطفال صغیر بر عهده حاکم شرع است، اما مادر، جد مادری، برادر، عموها و دایی ها (در صورت عدم وصیت پدر و جدر پدری یا تعیین آنها از سوی حاکم شرع) هیچ ولایتی ندارند. و در صورت نبود حاکم، ولایت بر آنان به عهده مؤمنان عادل است.
3- ولی و قیم صغیر باید با میانه روی از مال صغیر برای خود صغیر خرج کنند؛ نه به صورت اسراف و نه با تنگ نظری که در صورت اسراف ضامن هستند.
اما در مورد سؤال شما باید چند نکته را رعایت کنید:
1- اگر مادرتان (به واسطه وصیت پدر یا جد پدری یا تعیین از سوی حاکم شرع) قیم باشد، تصرفات ایشان در صورتی که به مصلحت بچه ها باشد کاملاً شرعی است و چه بسا اموری را در نظر دارد که به مصلحت خانواده باشد.
2- اگر مادر شما قیم نباشد،یا تصرفات وی به نظرتان به مصلحت اطفال نباشد؛ باید با کمال احترام و به طور منطقی این امر را با مادرتان در میان بگذارید. دقت کنید که مسائل را به گونه ای مطرح نکنید که بی احترامی به ایشان تلقی شود.
3- توجه داشته باشید که ممکن است مادر شما نیز از اموال پدرتان، اموالی را به ارث برده باشد که حق تصرف در آنها را دارد و چه بسا هزینه های دایی تان را از آن اموال تأمین و پرداخت می کند.
4- در هر صورت شما را به رعایت حق مادر و احترام به وی توصیه می کنیم؛ زیرا امام صادق (علیه السلام)
خوبی کردن در حق پدر و مادر را مانند جهاد و نماز اول وقت از بالاترین اعمال برشمردند.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸اگر شخصی از کسی چیزی امانت بگیرد، و به دلایلی نتواند آن‌را به صاحبش برگرداند (مثلا نمی‌داند الآن صاحب آن کجا است و یا اینکه نمی‌تواند آن‌را به دست او برساند)، چگونه باید این حق الناس را ادا کند؟
☘️پاسخ
اگر بتوان آن امانت را – و لو از طریق واسطه - به صاحبش برساند باید آن‌را برگرداند و اگر امکان مصالحه با او نیز وجود دارد، باید به این کار اقدام کند، اما اگر فعلا با هیچ روشی به او دسترسی ندارد، ولی این احتمال وجود دارد که در آینده این امکان فراهم شود، باید صبر کند. ولی اگر عرفا به هیچ وجه امکان تحویل دادن آن به صاحبش نیست، حکم مال مجهول المالک را دارد و لازم است آن‌را با هماهنگی با مرجع تقلیدش به فقیری صدقه دهد.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن دسترسی ندارد، باید با اجازه حاکم شرع به فقیر شیعه بپردازد.
حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی): اگر مطمئن است که دیگر نمی‌تواند آن را به دست صاحبش برساند به عنوان مال مجهول المالک باید به دست مرجع تقلید و حاکم شرع بدهد و یا با اجازه ایشان به دست فقرا برساند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): باید مال را نزد خود نگهداری کند تا از بازگشت صاحب آن ناامید شود، آنگاه می‌تواند به نیت صاحبش به فقرا بدهد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): لازم است آن را نگهداری نماید تا به صاحبش پرداخت نماید.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸اگر شخصی از کسی چیزی امانت بگیرد، و به دلایلی نتواند آن‌را به صاحبش برگرداند (مثلا نمی‌داند الآن صاحب آن کجا است و یا اینکه نمی‌تواند آن‌را به دست او برساند)، چگونه باید این حق الناس را ادا کند؟
☘️پاسخ
اگر بتوان آن امانت را – و لو از طریق واسطه - به صاحبش برساند باید آن‌را برگرداند و اگر امکان مصالحه با او نیز وجود دارد، باید به این کار اقدام کند، اما اگر فعلا با هیچ روشی به او دسترسی ندارد، ولی این احتمال وجود دارد که در آینده این امکان فراهم شود، باید صبر کند. ولی اگر عرفا به هیچ وجه امکان تحویل دادن آن به صاحبش نیست، حکم مال مجهول المالک را دارد و لازم است آن‌را با هماهنگی با مرجع تقلیدش به فقیری صدقه دهد.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن دسترسی ندارد، باید با اجازه حاکم شرع به فقیر شیعه بپردازد.
حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی): اگر مطمئن است که دیگر نمی‌تواند آن را به دست صاحبش برساند به عنوان مال مجهول المالک باید به دست مرجع تقلید و حاکم شرع بدهد و یا با اجازه ایشان به دست فقرا برساند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): باید مال را نزد خود نگهداری کند تا از بازگشت صاحب آن ناامید شود، آنگاه می‌تواند به نیت صاحبش به فقرا بدهد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): لازم است آن را نگهداری نماید تا به صاحبش پرداخت نماید.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸کبوتری کنار منزل ما نشست و به احتمال قوی برای کسی است. من آن‌را که خیلی تشنه و احتمال تلف می‌رفت گرفتم. آیا من وظیفه‌ای نسبت به اعلام دارم؟ و اینکه بپرسم آیا برای کسی است یا خیر؟
☘️پاسخ
اگر می‌دانید آن کبوتر صاحب دارد و با رها کردنش، نزد صاحبش برمی‌گردد، باید آن‌را رها کنید و اگر یقین ندارید که ملک کسی است، می‌توانید آن‌را برای خود بردارید و اگر صاحبش پیدا شد، به او برگردانید. در غیر این صورت، اگر از پیدا کردن صاحبش مأیوس هستید، با هماهنگی با نماینده مرجعتان، مبلغ آن(یا خودش) را از طرف صاحبش صدقه دهید.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): آنچه که از حیوان مانند مرغ و کبوتر از حیواناتی که صاحبش شناخته شده نیست داخل خانه انسان شود ظاهراً از لقطه خارج می‌باشد، بلکه داخل در مجهول‌المالک است، پس از صاحب آن جستجو می‌شود و در وقتی که از پیدا کردن صاحب آن مأیوس شد آن را صدقه می‌دهد و فحصِ لازم به قدر متعارف در این گونه موارد به این است که از همسایه‌ها و خانه‌ها و آبادانی‌های نزدیک سؤال کنید. و جایز است پرندگانی مانند کبوتر را که پرواز می‌کنند و معلوم نباشد که صاحبی داشته باشد تملک نمایید و فحص واجب نیست و احوط در جایی که می‌داند که مالک دارد ـ ولو از جهت نشانه‌ای که بر آن است ـ با آن معامله مجهول‌المالک نمایید به این نحو که از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید و بنابر احتیاط از حاکم شرع اجازه بگیرید.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): چنانچه می‌دانید مال کسی است حکم مجهول المالک را دارد که بعد از فحص و یأس از صاحب او باید صدقه داده شود ولی اگر شک دارید و ضمناً پرهای او کامل باشد و اماره‌ای هم بر ملکیت دیگری بر او نباشد تملک آن جایز است.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): می‌توانید برای خود بردارید.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اگر یقین ندارید ملک کسی بوده می‌توانید برای خود بردارید در غیر این صورت هم اگر نشانه ندارد یا از پیدا کردن صاحبش مأیوسید باید خودش یا قیمتش را با اجازه مجتهد صدقه دهید.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنانچه مطمئن باشد که اگر آن را رها کند، به سوی صاحبش بر میگردد، آن را رها کند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سؤال، مجهول المالک است و اگر از پیدا کردن صاحب آن مأیوس است باید با اجازه مجتهد به وظیفه رد مظالم عمل نماید.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸اگر جنسی به قیمت غیر اصلی آن خریداری شود و بعد از مدتی معلوم شود که اصل است و فروشنده را نتوان یافت، وظیفه خریدار چیست؟
☘️پاسخ
اگر خریدار نمی‌داند که فروشنده، اشتباه کرده یا نه؟ چیزی بر عهده‌اش نیست، ولی اگر بداند اشتباه کرده، باید تفاوت قیمت را به فروشنده برگرداند و اگر امکان دسترسی به وی نیست، آن مقدار را از طرف صاحبش صدقه دهد.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): با علم به اینکه فروشنده اشتباه کرده و جنس را کمتر از قیمت واقعی آن فروخته، در صورت عدم امکان دسترسی به صاحبش، تفاوت قیمت جنس اصلی و غیر اصلی، از طرف صاحبش به فقیر صدقه داده می‌شود و بنا بر احتیاط در صدقه دادن، از حاکم شرع اجازه گرفته شود.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): وظیفه‌اى ندارد.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): اگر عرفاً اصل جنس متفاوت باشد نه خصوصیات و اوصافش، معامله باطل است، در غیر این‌صورت خریدار وظیفه خاصی ندارد و تصرفش در جنس مذکور، مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): در صورت یأس از یافتن او مبلغ اضافه را به نیت صاحبش به فقیر صدقه دهید و احتیاط آن است که فقیر سید نباشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): باید تفاوت آن را از طرف او به نیازمندان دهد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اگر فروشنده از آن بی اطلاع بوده و به قیمت کمتر فروخته است، در فرض سؤال مابه التفاوت را از طرف صاحبش به فقیر بدهند.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸آیا انگشتری که سال ها پیش پیدا شده و صاحب آن مشخص نیست را می‌توان به نذورات یکی از حرم های مطهر هدیه داد؟
☘️پاسخ
در فرض سؤال، اگر انگشتر با ارزشی است و امیدی به یافتن صاحبش نیست، باید از طرف صاحبش صدقه داده شود.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): مالی که انسان پیدا می‌کند اگر قیمتش کمتر از درهم باشد تملک آن در همان حال بدون اعلان و فحص از مالکش جایز است.
هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه‌ای دارد که به واسطه آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند، در صورتی که قیمت آن چیز به درهم ( 12.6 نخود نقره سکه دار) برسد باید اعلان کند، و چنانچه به نحوی که در رساله‌های عملیه مذکور است اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود می‌تواند آن را برای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهد، یا برای او نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد، ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد. اگر انسان در بین سالی که اعلان می کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود احتیاط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): اگر یک سال، اعلام کند و صاحبش پیدا نشود می تواند برای خودش بردارد یا از طرف مالک آن به فقیری صدقه دهد و اگر قبل از گذشت یکسال از پیدا کردن صاحبش ناامد شود باید انگشتر یا قیمت آن را با اجازه مجتهد جامع الشرایط به فقیری صدقه دهد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود می تواند آن را برای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهد، یا برای او نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸در برخی مراکز و اماکن مقدس، محلی را برای نگهداری اشیای گمشده در نظر می‌گیرند. حال اگر در این اماکن فردی شیء گران‌قیمتی پیدا کرد، آیا با تحویل آن به این محل، یابنده، همۀ تکلیف خود را انجام داده است یا همچنان، موظف به تعریف و پیدا کردن صاحبش می‌باشد؟
☘️پاسخ
اگر شخص، مالی با ارزش را پیدا کرد و برداشت، باید تا مدت یکسال اعلام کند تا صاحب آن را بیابد و مراجعه به چنین مراکزی، راه مناسبی برای پیدا کردن مالک است. پس اگر مطمئن باشد آن مرکز این وظیفه را انجام می‌دهد، می‌تواند آن شیء را تحویل آنها دهد و تکلیف از عهده یابنده برداشته می‌شود. با این حال، برخی از فقها می‌گویند یابنده لازم است باز هم، پیگیر اعلام و جستجو باشد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر اطمینان دارد که آنها به وظیفه تعریف عمل مى‌کنند کافى است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): ضمان و تکلیف تعریف با یابنده است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که آن محل مورد اعتماد باشد، تحویل به آنجا مانعی ندارد، ولی باید برای پیدا کردن صاحب آن خبررسانی کافی کند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اگر بر اساس ضوابط شرعی، تعریف می‌کنند و مورد اطمینان کامل است تعریف از گردن یابنده، ساقط است.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸در مکانی عمومی، خانمی چادرم را اشتباهاً با چادر خودش عوض کرده، درحالی‌که جنس چادر او بهتر از چادر من است و من آن خانم را ندیده و نمی‌شناسم، حال می‌توانم با این چادر نماز بخوانم یا نه؟
☘️پاسخ
همان‌طور که در پرسش آمده، گاهی اتفاق می‌افتد که در مجالس یا اماکن عمومی، فردی مال دیگری (مثلاً کفش یا چادر) را – به سهو و یا به عمد - برده و کفش یا چادر دیگری به جای می‌گذارد. اکنون پرسش اینجاست که فردی که مالش برده شده و مال دیگری به جایش گذاشته شده، آیا می‌تواند در آن مال جامانده تصرف کند؟
درباره حکم شرعی اینگونه موارد گفته می‌شود، اگر مالک آنچه بجامانده مشخص نیست، کسی که مالش را برده‌اند در دو صورت می‌تواند آنچه بجامانده (مثلاً چادر) را برای خود بردارد و از آن استفاده کند؛
1. مطمئن باشد که این کار عمداً صورت گرفته است.
2. اطمینان به عمدی بودن این کار ندارد، ولی مطمئن باشد چادری که بجامانده مال همان فردی است که چادر او را برده و او راضى است که آن چادر را عوض چادری که برده است بردارد. البته اگر قیمت چادر بجا مانده بیشتر از قیمت چادر خودش باشد، باید مبلغ اضافى را به فقیرى صدقه دهد.
در غیر این دو صورت، چادر بجامانده حکم مجهول المالک را دارد؛ یعنی باید در جست‌وجوی صاحبش باشد، پس اگر از پیدا کردن وى مأیوس شود، خود چادر یا قیمتش را، به شخص نیازمندى دهد.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸یکی از دوستانم دو سال پتویی به خوابگاه سپرد که در هنگام بازگشایی دانشگاه در سال بعد گم شده بود، دوستم پتوی دیگری را از دانشگاه به همراه خود آورده است. حکم استفاده از این پتو چیست؟
☘️پاسخ
چنانچه چنین کاری بر خلاف مقررات خوابگاه باشد جایز نبوده و باید آن پتو به خوابگاه برگردانده شود. بله، اگر مسبب گم شدن پتو افراد شاغل در خوابگاه بودند همان‌ها ضامن هستند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): تابع قوانین و مقررات دانشگاه و اجازه قانونى مسئول مربوطه است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): در فرض سؤال، اگر مسبب گم شدن پتو افراد شاغل در خوابگاه بودند همان‌ها ضامن هستند و گرفتن پتوی متعلق به دانشگاه جایز نیست و اگر کسی در گم شدن پتو مقصر نباشد هیچ کسی ضامن نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنانچه چنین کاری بر خلاف قوانین و مقررات مربوطه باشد جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی): در فرض سؤال، لازم است به صاحب آن برگردانده شود.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸حکم استفاده از مواد غذایی فاسد شدنی، که مالک آن نیستیم چیست؟ اینجانب به دلیل نوع شغلم با اینگونه مواد غذایی زیاد سر کار دارم اگر به دلایلی از جمله کثرت موارد و یا فراموشی نتوانم رد مظالم بدهم نباید از آن استفاده کنم تا فاسد شود و آن را دور بیاندازم؟ یا اینکه اصلاً به این موضوع اهمیتی ندهم و از آن مواد استفاده کنم؟
☘️پاسخ
اگر صاحب آن مواد را نمی‌شناسید، می‌توانید خودش یا پولش را به فقیر متدین صدقه دهید. یا اینکه با تعیین قیمت، از آن استفاده کرده و پس از پیدا شدن صاحبش، مبلغ آن را به او پرداخت نمایید. پس چنانچه تا یک سال، در جستجوی صاحبش گشته و اعلام عمومی کردید و مالکش پیدا نشد، چیزی بر عهده شما نخواهد بود.
همچنین اگر از ابتدا یقین داشته باشید که صاحبش دیگر به دنبال این غذای گمشده نخواهد آمد، استفاده از آن اشکالی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر لقطه (چیزی که پیدا شده) از چیزهایى باشد که یک سال نمىماند، مانند پختنى، گوشت و میوهها و سبزیجات، جایز است که آن را با قیمتگذارى براى خود بردارد و بخورد و در آن تصرف نماید، یا به دیگرى بفروشد و ثمن آن را براى مالکش حفظ نماید، و احتیاط واجب آن است که تا آخر وقتى که خوف خراب شدن مىرود نگهدارد، بلکه وجوب آن خالى از قوت نیست. و در هر صورت، تعریف آن ساقط نمىشود، پس خصوصیات و صفات آن را قبل از آنکه آن را بخورد یا بفروشد حفظ مىکند سپس یک سال تعریف مىکند، پس اگر صاحبش آمد و او هم آن را فروخته بود ثمنش را به مالک مىدهد و اگر آن را خورده بود قیمت آن را غرامت مى دهد و اگر نیامد چیزى بر او نیست.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر صاحب آن مجهول باشد می‌توانید خودش را یا پولش را به فقیر متدین صدقه بدهید.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): استفاده از آنها در صورتی که یقین به اعراض صاحب آن دارید و یا دور ریخته می‌شود و موجب اسراف میگردد اشکالی ندارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸اگر شخصی پدرش قاچاق فروش بوده و اعدام شده باشد و قبل از اعدام در حج تمتع ثبت نام کرده باشد. اکنون تکلیف این پول حرام چیست؟ پدرم هیچ مال حلالی نداشت. آیا باید ما از طرف او به حج برویم؟ لطفاً تکلیف ما را مشخص کنید.
☘️پاسخ
1. اگر حج در سال‌های قبل بر او واجب و مستقر نشده و یا مال حلالی از وی باقی نمانده است، نیابت واجب نیست.
2. اگر یقین دارید که همه اموال پدر از مال حرام است، چنانچه صاحب آنها را می‌شناسید، آن اموال را به آنان برگردانید و اگر صاحبان آنها را نمی‌شناسید و یا دسترسی به آنان امکان ندارد، این اموال را از طرف آنان به فقرا صدقه دهید.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض سؤال اگر حج در سال‌های قبل بر او مستقر نشده نیابت لازم نیست و اگر یقین دارید که همه اموال او از مال حرام می‌باشد لازم است اگر صاحب آنها را می‌شناسید آن اموال را به آنان برگردانید و اگر صاحبان آنها را نمی‌شناسید و دسترسی به آنان امکان ندارد، این اموال را از طرف آنان به فقرا صدقه بدهید.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که تمام اموال از راه قاچاق مواردی که شرعاً حرام است بوده، باید تمام مال حرام را اگر صاحبانشان را می‌شناسند به صاحبانشان برگردانند و اگر نمی‌شناسند رد مظالم بدهند و حج واجب نیست.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی): چنانچه یقین داشته باشد فیش حج از مال حرام تهیه شده است تصرف در آن جائز نیست و چنانچه مالک اصلی آن را نشناسد، در حکم مال مجهول المالک است.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸کامپیوتری را برای تعمیر آوردند٬ پدرم آن‌را تعمیر کرد ولی صاحب آن برای گرفتن کامپیوترش دیگر برنگشت. بیش از ۶ ماه است که ما به او زنگ می‌زنیم ولی تلفنش خراب است و دیگر اطلاعی از او نداریم. پدرم آن کامپیوتر را در حال حاضر به من داده است. حکم استفاده کردن از این کامپیوتر چیست؟ آیا استفاده کردن از آن مانعی دارد؟ وظیفه‌ی ما در قبالش چیست؟ البته صاحبش هم مسلمان نیست.
☘️پاسخ
این مال، حکم مجهول المالک را دارد، که اگر از پیدا کردن صاحبش مأیوس هستید، با اجازه حاکم شرع مى‌توانید پس از کسر هزینه تعمیر، قیمت آن‌را به فقیر صدقه داده و آن‌را تملک کنید. با این حال برخی از فقها[1] به دلیل غیر مسلمان بودن صاحب مال، استفاده از مال مذکور را تا زمان مراجعه وی، جایز می‌دانند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر بدانید که از وسیله فوق اعراض کرده و هرگز قصد رجوع ندارد تصرف مانعى ندارد، ولى در صورت شک، حکم مجهول المالک را دارند که اگر از پیدا کردن صاحبش مأیوس هستید پس از کسر هزینه تعمیر از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید و براى این کار بنابر احتیاط واجب از حاکم شرع اجازه بگیرید.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): تصرف جایز نیست، باید نگه دارید تا زمانى که از پیدا شدن او مأیوس شوید، آنگاه با اجازه حاکم شرع مى‌توانید قیمت آن‌را به فقیر بدهید و تملک کنید.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): فعلاً از آن استفاده نکنید و اگر مؤونه‌ای ندارد، آن‌را در گوشه‌ای قرار دهید و نگهداری کنید، اما در صورتى که از پیدا کردن صاحب آن مأیوس باشید، مى‌توانید آن‌را فروخته، و دست مزد خود را کسر کرده، و بقیّه را به فقرا صدقه دهید.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): استفاده از مالی که متعلق به شخص محترم المال باشد بدون اذن او جایز نیست باید آن‌را نگه‌دارید تا صاحبش مراجعه کند، بلی اگر بعد از مدتی از شناخت صاحبش مأیوس باشید می‌توانید آن‌را به فقیر غیر سید از طرف صاحبش صدقه نمایید.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸با پولی که از راه حرام کسب شده و صاحبش نیز معلوم نیست، آیا خمسش در اسرع وقت باید پرداخت شود؟
☘️پاسخ
پولی که از راه حرام کسب شده، در مالکیت شخص کسب کننده نیست و باید به مالک یا مالکان آن باز گردد و اگر چنین چیزی امکان ندارد، در حکم مال مجهول المالک است و خمس ندارد، بلکه باید تمام آن پول در اختیار یک مجتهد جامع الشرایط قرار گیرد و یا با اجازه ایشان به نیت صاحبش به فقیر غیر سید صدقه داده شود.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): همه آن پول را باید به فقیر متدین صدقه بدهد و خمس ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): خمس ندارد بلکه مجهول المالک است که باید به نیت صاحبش به فقیر غیر سید صدقه داده شود.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سوال مبلغ مذکور باید به عنوان رد مظالم پرداخت شود.
⚜ @Ahkaam ⚜
🌸من راننده هستم، گاهی بعضی از مسافران، وسایلشان را در ماشین جا می گذارند، مثل پول، موبایل، دوربین و.... قانون اینجا می گوید که باید این وسایل را باید به پلیس بدهیم، امّا بعضی وقت ها وقتی می بریم و به پلیس تحویل می دهیم و مسافر می فهمد که در کدام ماشین وسایلش را جا گذاشته، به دروغ می گوید: این راننده همه وسایل من را نیاورده، مثلاً من یک لب تاپ هم داشتم، برا ی همین که دروغ می گویند؛ لذا در موارد مشابه به پلیس تحویل نمی دهیم، آیا می توانیم از آن وسایل جا مانده استفاده کنیم، یا هدیه بدهیم یا بفروشیم؟
☘️پاسخ
1.آیت الله خامنه ای: حق استفاده از آن وسایل را ندارید و اگر از پیدا کردن صاحبان آنها مأیوس هستید مى توانید از طرف آنها به فقیر صدقه بدهید و براى اینکار بنا بر احتیاط واجب از حاکم شرع اجازه بگیرید.
2. آیت الله سیستانی: شیء جامانده معمولاً دارای علامتی است که بدان وسیله صاحب آن را می توان شناخت، پس اگر معلوم شود که صاحب آن، مسلمان و یا در حکم مسلمان است که داراییشان محترم می باشد و یا چنین چیزی محتمل به احتمال معقول و در خور توجه باشد لازم است یک سال صبر کند و آن را معرفی نموده و پس از آنکه از یافتن صاحب آن نومید شد آن را صدقه دهد. اما اگر معلوم گردد که صاحب آن، غیر مسلمان است جایز است آن را تملک نمود مگر آنکه کشور از کشور هایی باشد که مسلمانان تعهد داده اند تحت شرایط پیشنهادی آنان زندگی کند، که از آن جمله است تحویل یافته ها و گمشده ها به صاحبانشان، که در این صورت تملک آن جایز نیست و باید مطابق تعهدات قانونی عمل کرد.
3. آیت الله صافی گلپایگانی: اگر صاحب مال شناخته نمی شود حکم مجهول المالک را دارد و اگر صاحب آن شناخته می شود ادعای صاحب مال بر زیادتر از آنچه راننده به او می دهد مسموع نیست.
4. آیت الله مکارم شیرازی: خیر، استفاده از آنها جایز نیست، به نحو ناشناسی آن را به مرکز مربوطه ارسال کنید و در جهت رفع نواقص قانونی پیگیر باشید.
⚜ @Ahkaam ⚜