شهر و نبرد کیفیت‌ها و کمّیت‌ها: 🔹تاکنون به تقابل کیفیت‌ها و کمّیت‌ها در شهرهای سنتی و معاصر دقت کرده‌اید؟ قربانی شدن کیفیتها به پای کمّیت‌ها را می‌توان در فروکاهی اجزای مختلف شهر معاصر مشاهده نمود: فروکاهی میدان که فضای حضور انسانها بود به فلکه که جولانگاه ماشین‌ها است؛ فروکاهی کیفیتهای مسکن همچون حیاط و حوض و درخت به کمّیت‌های منزل همچون متراژ و زیربنا و تعداد اتاق. فروکاهی حیاط به عنوان بستر زندگی به پارکینگ به عنوان محل پارک ماشین؛ فروکاهی همسایه به همجوار؛ فروکاهی آرامش به آسایش و حتی فروکاهی اسامی مناطق و خیابانها از عناوین کیفی به عناوین کمّی و عددهای بی‌هویت و جالب آنکه در همین رابطه، امام باقر (ع) از پدرانشان چنین نقل می‌فرمایند که رسول خدا (ص) اسامی زشت مردان و شهرها را تغییر می‌داد (وسائل الشیعه جلد ۱۵). 🔹ذبح کیفیت‌ها در قربانگاه کمّیت‌ها از نتایج کالایی شدن فضای شهری و غلبه نگاه سرمایه‌محور به شهر و فضای شهری است. نگاهی که با محوریت راسیونالیسم و عقل ابزاری، همه چیز را بر مدار کمّیات و مادیات می‌سنجد تا جایی که حتی به لحاظ لغوی، ریشه این نوع عقل‌ ابزاری (rationalism) را بایستی در حساب و کتاب‌های عددی و سود مادی (rate) جستجو نمود! شعبده فروکاهی rational به rate و ذبح کیفیت‌ها به پای کمّیت‌ها، چیزی است که فقط از عهده نظام سرمایه‌مدار شهرهای معاصر برمی‌آید؛ نظامی که نتیجه‌ طبیعی‌اش چیرگی ماده بر معنا در اشتباه دستگاه محاسباتی آن است: يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا (روم/۷). @baladetayyeb

زیرآب‌زنی و جایگاه معماری در ادبیات محاوره‌ای: معماری نه تنها ظرف زندگی و بستر کالبدی برای شکل گیری سبک زندگی ما است بلکه حتی در ادبیات محاوره‌ای نیز می‌توان رد پای معماری را دید. مثلا عباراتی نظیر "هر که بامش بیش برفش بیشتر" و یا "از این ستون به آن ستون فرج است" ریشه در ادبیات معماری دارند. اما یکی دیگر از عبارات محاوره‌ای که اغلب از رابطه آن با معماری مطلع نیستند عبارت زیرآب‌زنی است! زيرآب، یکی از اجزای معماری خانه هاي سنتی بود که لوله کشی آب تصفيه شده در آنها وجود نداشت. زيرآب در انتهای مخزن آب خانه‌ها بود که برای خالی کردن آب، آن را باز می‌کردند. اين زيرآب به چاهی راه داشت و راه باز کردن زيرآب اين بود که کسی درون حوض می‌رفت و زيرآب را باز می‌کرد تا لجن ته حوض از زيرآب به چاه برود و آب پاکيزه شود. وقتی با کسی دشمنی داشتند، برای اين که به او ضربه بزنند زيرآب حوض خانه‌اش را باز می‌کردند تا همه آب تميزی را که در حوض دارد از دست بدهد!‌ صاحبخانه هم وقتی خبردار می‌شد خيلی ناراحت می‌شد؛ چون بی‌آب می‌ماند و در چنین شرایطی به دوستانش می‌گفت زيرآبم را زده‌اند! @baladetayyeb

این ویدئو را ببینید و شگفت زده شوید. مدیران محترمی که برای اداره شهرهای ما مشکل درآمد پایدار دارند ملاحظه بفرمایند که به جای تراکم‌فروشی، چه گنجهایی در اختیار دارند که از آن غافل هستند. @baladetayyeb

تصویری معمارانه از دانش بی‌انتها و خاطره‌ای از مرحوم علامه جعفری 🔹این تصویری است از کتابفروشی رویایی ژونگ شوگ در چین که برای طراحی آن، از آینه‌ها و تونل‌های متعدد استفاده شده است. به علت استفاده از آینه، قفسه‌های کتاب در کف ساختمان انعکاس یافته و برای بازدید کنندگان، فضا را به شکلی بی انتها (استعاره از بی انتها بودن دانش) جلوه‌گر می‌سازد. 🔹برای معماری این کتابخانه از رودخانه‌های شهر Dujiangyan الهام گرفته شده که از آثار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو است؛ به نحوی که طراحی این کتابخانه هم مانند رودهای جاری است که از چشمه منشا می گیرند. سقف‌های آینه‌ای به همراه کاشی‌های براق و تیره باعث شده است تا میزهای مطالعه شبیه به قایق‌های کوچک روی سطح دریاچه به نظر برسند. یکی از قایق‌ها را می‌توانید در گوشه راست پایین همین تصویر مشاهده بفرمایید. 🔹پی‌نوشت: تصویر این کتابخانه رویایی، حقیر را به یاد مرحوم علامه محمدتقی جعفری انداخت که در یکی از بیانات عجیبشان که حاکی از عشق سرشار ایشان به علم بود می‌فرمودند گاهی که نیمه شبها از خواب بیدار می‌شدند و به یاد انبوه کتابهایی که در قفسه‌های کتابخانه ایشان بود و هنوز مطالعه نکرده بودند می‌افتادند دیگر نمی‌توانستند بخوابند و تا صبح مشغول مطالعه می‌شدند! رحمت خدا بر ایشان و همه آنهایی که اینطور شیفته علم و معرفت و دانش بودند. @baladetayyeb

با دیدن این ویدئو اشک در چشمانم حلقه زد. اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی، مدیران محترم وزارتخانه‌های علوم، بهداشت و آموزش و پرورش و سایر مدیرانی که در این افتضاح شریک بوده‌اید، آیا چنین آماری وهن اسلام و جمهوری اسلامی نیست؟ آیا بعد از شنیدن چنین آماری می‌توانید شبها را راحت بخوابید؟! آیا از اینکه آینده مملکت امام زمان(عج) را صرفا به قشر برخوردار و دهک‌های مرفه جامعه سپرده‌اید احساس نگرانی نمی‌کنید؟ آیا سهم مستضعفان و پابرهنه‌ها از دستورالعملها و برنامه‌های پرطمطراق شما فقط شعار است و بس؟! آیا احیانا هنوز از حرف زدن و شعار دادن خسته نشده‌اید و احساس نمی‌کنید که جامعه منتظر اندکی عمل موثر و کنشگری فعال از سوی شماست؟ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّه (بوسف/۸۶) @baladetayyeb

این بانوی محترمی که رسما جلوی دوربین لانه‌های ۲۵ متری را توصیه می‌کند رئیس بخش مسکن مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی است. به تعریف عجیب ایشان از مسکن توجه بفرمایید: اتاقی که در آن سه فعالیت خوردن، خوابیدن و آشپزی اتفاق می‌افتد! خدمت ایشان و سایر همفکران ایشان در وزارت راه و شهرسازی که با سوء مدیریتشان کمر به نابودی سبک زندگی مردم بسته‌اند عرض می‌شود که مگر ما انقلاب کرده‌ایم که استانداردهایمان را از سازمان ملل بگیریم؟! مگر منابع بومی و آیینی خودمان درباره وسعت و اندازه مسکن لال هستند که دنبال استانداردهای غربی‌ها باشیم؟! اساسا درباره واژه دار واسعه که در متون آیینی ما تشریح شده چه می‌دانید؟ چطور و با چه منطقی در دهه پنجم انقلاب و در مملکتی به پهناوری ایران که هیچ مشکلی از منظر تامین زمین ندارد، اسم این لانه‌های حریم زدا را مسکن می‌گذارید؟! وقتی عرض می‌کنیم که انقلاب اسلامی هنوز وارد عرصه معماری و شهرسازی نشده دلیلش چنین اظهاراتی است. @baladetayyeb

پاسخ شنیدنی آقای دکتر شکوهی (عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت) به پیشنهاد ساخت لانه‌‌های ۲۵ متری توسط یکی از مدیران وزارت راه و شهرسازی را ملاحظه بفرمایید: معنای این پیشنهاد شما تبعیض است و نه تنوع، شما در حال ترویج لانه‌هایی برای فقرا هستید که ثروتمندان حاضر نیستند از آنها حتی به عنوان اصطبل حیواناتشان هم استفاده کنند! @baladetayyeb

فرمایشات مهم ۳۸ سال قبل رهبری و ۱۲ سال زمانی که از مجموع ۵۰ سال، برای ما باقی مانده است: 🔹ما به بازنگری در تمام ابواب و کتب فقهیه احتیاج داریم. فقه غنی و سرشار و ارزشمند ما که خیلی انصافاً فقه قوی و استدلالی و عمیقی است، یک عیب دارد، آن عیب را شماها باید برطرف کنید. آن عیب، عبارت است از اینکه این فقه برای این صورت و این فرض نوشته شده که یک حکومت ظلمی جوری بر سر کار باشد که بر خلاف «ما أنزل‌الله» دارد حکم می‌کند و اجرا می‌کند، یک عده شیعهٔ مستضعف مظلوم هم یک گوشه‌ای زندگی می‌کنند. این فقه، دستورالعمل آن عده شیعه‌ی مستضعف مظلوم است. فقه حکومتی نیست؛ در تنقیح و تحقیق فقه کنونی ما، روزگاری که این فقه بخواهد نظام جامعه را اداره بکند پیش‌بینی نشده؛ ... این عیب را شما باید برطرف کنید. شما باید یک‌بار دیگر، از طهارت تا دیات، نگاه کنید و فقهی استنباط کنید برای حکومت‌کردن. 🔹ما می‌خواهیم الآن حکومت کنیم، بر مبنای فقه اسلام. اسلام، اقتصاد دارد، روابط اجتماعی دارد، سیاست مالی دارد، سیاست پولی دارد، روابط خارجی دارد، جنگ دارد، صلح و مذاکره دارد، آتش‌بس موقت دارد، نظام کارگری وکارخانه دارد، مسائل حکومتی دارد، قانون‌گذاران دارد، مدیران دارد، بیعت دارد، اولوالامر دارد، اطاعت از اولوالامر دارد، ارتش دارد، سلسله مراکز دارد؛ اینها در اسلام هست، مگر می‌شود بگویید نیست؟ خیلی خب پیدا کنید ببینیم. باید کاری کنید که وقتی کسی رسالهٔ عملیه را باز کرد، بداند چرا مالیات دارند می‌گیرند و چه‌جوری باید بگیرند و اگر نگیرند چگونه می‌شود و بقیهٔ چیزهای دیگر. از اسلام باید اینها استقصاء بشود. این کار را شما باید بکنید. 🔹 ۵۰ سال وقت داریم ما برای این کار؛ بنده نمی‌گویم اینها را شما سه‌چهارساله درست کنید، ۵۰ سال وقت دارید؛ ۵۰ سال، زمان زیادی است، اما این کار هم بسیار کار عظیمی است. اگر شما قدم اول را برنداشتید قدم پنجاهم برداشته نخواهد شد، این را بدانید. امروز ما داریم حکومت می‌کنیم، اداره می‌کنیم کشور را، اما این ادارهٔ امروز ما، با ناشی‌گری، با بی‌اطلاعی، با عدم تجربه، با ندانستن نظر اسلام در بسیاری از موارد همراه است. همین مقدارش است که در دنیا این غوغا را به پا کرده، همین مقدارش است که قدرت‌ها را از ما می‌ترساند، اگر آن‌جور کامل و صحیحش بود ببینید چه می‌شد. (بیانات در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۶۴/۰۶/۱۱). پی‌نوشت: از این فرمایشات ایشان نزدیک به ۴۰ سال گذشته و از ۵۰ سالی که ایشان فرموده‌اند ۱۲ سال دیگر باقی مانده است. جایگاه مسائل مهم علومی نظیر معماری، شهرسازی، آمایش سرزمین و سایر مسائل حکومتی در نظام آموزشی معاصر حوزه‌های علمیه چیست؟ هم اکنون از میان انبوه دروس خارج فقه حوزه‌های محترم علمیه در قم و نجف و مشهد و غیره، چند درس خارج فقه معماری، شهرسازی یا آمایش سرزمین دائر است؟! چقدر بدون ورود چنین مسائل مهمی به ابواب فقهی معاصر، تحقّق تمدن نوین اسلامی محتمل است؟ نسبت نظام آموزشی سکولار حوزه‌های ما و لیبرال دانشگاه‌‌‌های ما با مبانی انقلاب اسلامی چیست؟! آیا هنوز و بعد از حدود ۴۰ سال، زمان بازنگری اساسی در نظامات آموزشی ما برای تحقق فرمایشات رهبری نرسیده است؟ @baladetayyeb

🔹در هنر و معماری دوره اسلامی، دایره نماد آسمان است و هندسه‌ای است که چون هیچ نقطه اول و آخری ندارد تجلی مفهوم الوهیت است: هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِن (حدید/۳). برخی حکومت‌ها در دوره اسلامی، از این هندسه مقدس در شهرهای خود بهره می‌گرفتند نظیر‌ این تصویر که بازنمایی شهر بغداد در زمان منصور عباسی است. از مهمترین ویژگی‌های هندسه مدوّر این بوده که چون فاصله مرکز شهر از تمام نقاط پیرامون دایره یکسان است رعایت عدالت فضایی (که هم در اسلام و هم قبل از اسلام مورد توجه ویژه بوده است) راحت‌تر میسر می‌گردیده است. 🔹لذا هندسه مدوّر علاوه بر دوره اسلامی، از قبل از اسلام‌ نیز مورد توجه بوده است و برای مثال، بسیاری از شهرهای ساسانیان به صورت مدوّر یا گرد ساخته شده است و حتی هنوز هم بعد از قرنها، پسوند گرد در پایان اسم بسیاری از شهرها باقی مانده ‌است. نظیر دشت گرد، لاسگرد، بروگرد(بروجرد)، دارابگرد، فیروزگرد، شاپورگرد، بختاگرد و کوهگرد و غیره. @baladetayyeb

رحمت خدا بر امام راحل(ره) که چنین فرمود: "جنگ ما جنگ حق و باطل بود و تمام شدنی نیست؛ جنگ ما جنگ فقر و غنا بود؛ جنگ ما جنگ ایمان و رذالت بود و این جنگ از آدم تا ختم زندگی وجود دارد". حالا لطفا به این تصویر تلخ بنگرید که چطور جنگ فقر و غنا را در قالب شهرسازانه نشان داده است؛ تصویری واقعی از اختلاف طبقاتی و جنگ فقر و غنا در شهرهای امروز که نمونه‌‌های مشابهش در سرتاسر دنیا فراوان است. اگر درست بیاندیشیم تاویل شهرسازانه کل ارض کربلا یعنی همین؛ یعنی تداوم جنگ فقر و غنا در وجوه مختلف شهرها و کلانشهرهایی که اقلیتی برخوردار، به قیمت له شدن اکثریت محروم، کاخهای خود را در مقابل کوخها برافراشته‌اند. @baladetayyeb

یک‌گزارش تکان دهنده و چند سوال: 🔹طبق گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس، طی ۵ سال (حد فاصل ۹۵ تا ۱۴۰۰) بیش از ۷۵ هزار نفر در ایران به علت آلودگی هوا جان سپرده‌اند که بخش غالب آن، سهم کلانشهرها و به ویژه تهران بوده است. از دلایل این مهم، تراکم شدید و تمرکز بیش از حد فعالیت و جمعیت در کلانشهرها از یک سو، و از سوی دیگر، بلندمرتبه‌سازی‌ها و عمودی‌سازی‌هایی است که طبق پژوهشهای علمی، سبب جلوگیری از گردش طبیعی جریان هوا در کلانشهرها شده است. طبق این گزارش، هزینه‌های مربوط به مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا، فقط در سال ۱۴۰۰، برابر با ۱۱/۳ میلیارد دلار برآورد شده است! یعنی اگر با کمترین قیمت دلار در سال ۱۴۰۰ که ۲۱ هزار تومان بوده است محاسبه کنیم، حدود ۲۳۱ هزار میلیارد تومان هزینه اقتصادی داشته است! 🔹این در حالی است که کل بودجه محقّق شده شهرداری تهران در سال ۱۴۰۰، فقط ۳۵ هزار میلیارد تومان بوده است و این معنایش آن است که هزینه‌های اقتصادی مربوط به مرگ و میرهای حاصل از آلودگی هوا، بیش از ۶ برابر کل بودجه شهرداری تهران بوده است! تازه این فقط هزینه‌های مربوط به مرگ و میرها است و اگر سایر هزینه‌ها نظیر هزینه‌های حاصل از تعطیلی ادارات و صنایع و ... را نیز اضافه کنیم، این اختلاف سر به فلک می‌کشد‌! 🔹به عنوان یک معلم کوچک دانشگاه از همه مدیران شهری، دولتمردان، اعضای شورای عالی شهرسازی و سایر مسئولانی که با سیاستهای اشتباهشان شهرهای ما را به این حال و روز انداخته‌اند استدعا دارم برای رضای خدا اندکی درخصوص این اعداد و ارقام تامل کنند و بیاندیشند که واقعا این نوع شهرسازی متراکم و عمودی که چنین هزینه‌های وحشتناکی را به شهروندان ما تحمیل کرده است هیچ توجیه اقتصادی دارد؟! تراکم افزایی و اصرار بر حفظ محدوده‌های فعلی کلانشهرها به بهانه مدیریت زمین و عدم اجازه برای توسعه افقی کلانشهرها چه منطقی دارد؟! فارغ از هزینه‌های اقتصادی، نسبت این نوع شهرسازی با فرهنگ و سبک زندگی ما چیست؟! برای نابودی فرهنگ و سبک زندگی ما که نتیجه این نوع شهرسازی اشتباه است چه هزینه‌‌ای را برآورد می‌کنید؟! آیا هنوز وقت تجدید نظر در سیاستهای اشتباه گذشته فرا نرسیده است؟! ✍ دکتر محمدمنان رئیسی @baladetayyeb