سوره نحل آیه 70
(70) وَاللَّهُ خَلَقَکُمْ ثُمَّ یَتَوَفَّکُمْ وَمِنکُم مَّن یُرَدُّ إِلَی أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِکَیْ لَا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ
ترجمه: وخداوند شما را آفرید سپس (جان) شما را می گیرد وبعضی از شما به پست ترین دوران عمر (پیری) بازگردانده می شود، تا آنجا که بعد از دانستن (بسیاری از مطالب، بخاطر پیری همه را فراموش می کند و دیگر) چیزی نمی داند. البته خداوند آگاه و توانمند است.
نکته ها:
«ارذل» از «رذل» به معنای پست و بی ارزش است. پست ترین دوران عمر، همان دورانی است که ضعف و فراموشی به حدّ اعلی می رسد.**در آیه پنجم سوره حج نیز راجع به دوران کهولت، مشابه این آیه تکرار شده است.
***
فراموشی دوران کهولت، مربوط به افراد عادی است، وگرنه اولیای خدا نظیر حضرت نوح و حضرت مهدی علیهماالسلام که برای مسئولیتی عمر طولانی دارند، هرگز گرفتار غفلت و سستی و فراموشی نمی شوند.
پیام ها:
1- مرگ و حیات به دست اوست. (خلقکم ثم یتوفّاکم)
2- عمر مفید و باارزش، دوران آگاهی انسان است. عمری که در آن فراموشی و غفلت است، بی ارزش است. (ارذل العمر لکی لا یعلم)
3- عمر طولانی برای همه نیست. (و منکم من یرّد)
4- تغییر و تحولات که در انسان پدید می آید، از قدرت و ضعف، علم و جهل، آگاهی و نسیان، همه بر اساس تدبیر و علم خداوند است. (ان اللَّه علیم قدیر)
سوره نحل آیه 71
(71) وَاللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَکُمْ عَلَی بَعْضٍ فِی الرِّزْقِ فَمَا الَّذِینَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّی رِزْقِهِمْ عَلَی مَا مَلَکَتْ أَیْمَنُهُمْ فَهُمْ فِیهِ سَوَآءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ
ترجمه: و خداوند بعضی از شما را بر بعضی دیگر در روزی برتری داده است، پس کسانی که برتری داده شده اند، رزق خود را بر زیردستان خود ردّ نمی کنند تا آنکه همه با هم برابر شوند. پس آیا نعمت خدا را انکار می کنند؟
نکته ها:
بعضی از رفتارها در موارد مختلف آثار گوناگونی دارد؛ مثلاً ترحّم نسبت به دیگران کاری پسندیده است، ولی گاهی به قول شاعر: ترحّم بر پلنگ تیز دندان، ستمکاری بود بر گوسفندان. و یا آموزش کار پسندیده ای است، لکن آموزش دادن به بعضی مثل دادنِ تیغ به دست زنگی مست است. لکن رفتار عادلانه همه جا ونسبت به همه یک ارزش است ورعایت عدالت هیچگاه ناپسند نمی شود. لکن معنای عدالت، آن نیست که خداوند همه مردم را در یک درجه از استعداد و شرایط قرار دهد، زیرا اگر همه مردم در برخوداری از نعمت ها مساوی باشند، استخدام و تعاون و همکاری که برای زندگی اجتماعی یک ضرورت است از بین می رود.قرآن در آیه 32 سوره زخرف می فرماید: (و رفعنا بعضهم فوق بعض درجات لیتّخذ بعضهم بعضاً سخریّاً) یعنی ما بعضی انسان ها را بر بعضی دیگر برتری دادیم تا بدین وسیله، استخدام پیش آید. (کلمه «سُخریاً» به معنای تسخیر و استخدام و «سِخریاً» به معنای استهزا است)***
تفاوت مردم در رزق، یکی از برنامه های حکیمانه الهی است. زیرا اگر همه مردم یکسان و یکنواخت بهره می بردند، کمالات معنوی آنان ظاهر نمی شد. مثلاً سخاوت، صبر، ایثار، حمایت، شفقت، تواضع و امثال آن، زمانی معنی پیدا می کند که تفاوت هایی میان انساها باشد.
ممکن است معنای آیه این باشد که خداوند از بخل مردم انتقاد می کند که چرا افراد کامیاب، زیردستان خود را در امکانات خود شریک نمی سازد. و ممکن است معنای آیه چنین باشد که امکان انتقال بعضی نعمت ها به دیگران نیست، مثلاً چگونه میتوان زیبایی چهره یا صوت یا عقل یا نبوغ یا محبوبیت یا نفوذ کلام را به دیگران منتقل کرد. این تفاوت ها رمز تکامل و یکی از نعمت های الهی است. چرا آنرا انکار می کنید؟
گاهی کامیابی ها در اثر ظلم، حق کشی واستثمار بدست می آید که اسلام اینگونه درآمدها را حرام شمرده است، لکن گاهی توسعه رزق صددرصد خدادادی و از طریق حلال وبصورت طبیعی است. مثل دو نفر که مشغول ماهیگیری می شوند، یکی صدها ماهی در توری که او افکنده می رود، ولی دیگری چند ماهی به تور می اندازد. در اینجا غنی و فقر، الهی است که برای آزمایش غنی و فقیر و بروز استعدادهای آنهاست و هیچ جنبه ی منفی ندارد. این آیه نظر به اینگونه موارد دارد. (واللَّه فضّل بعضکم علی بعض فی الرزق)
ابوذر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کند که حضرت فرمودند، نسبت به بردگان خود مساوات داشته باشید، آنان برادر شما هستند، از لباسی که خود می پوشید به آنان بپوشانید و از غذایی که خود می خورید به آنان بخورانید.(انما هم اخوانکم فاکسوهم مما تکسون و اطعموهم مما تطعمون) تفسیر کنزالدقائق.***
در روایات می خوانیم: افرادی جز با غنا وافرادی جز با فقر و تهیدستی، اصلاح نمی شوند، بنابراین به خواست خداوند حکیم راضی باشید. (واللَّه فضّل بعضکم علی بعض فی الرزق)
پیام ها:
1- رزق انسان، همیشه با زرنگی نیست. (واللَّه فضّل بعضکم) چنانکه در جای دیگر آمده: (نحن قسمنا بینهم معیشتهم)**زخرف، 32.***
2- انسان حاضر نیست با تقسیم امکانات زیردست خودش را شریک خود قرار دهد. پس چگونه سنگ و چوب را شریک خداوند قرار می دهد؟ (فما الذین فضّلوا... فهم فیه سواء)
3- بی تفاوتی وترک کمک به دیگران، کفران نعمت الهی است. (أفبنعمة اللَّه یجحدون)
درس چهاردهم از جزء چهاردهم:
«نعمت های پروردگار»
و إن تعدوا نعمه الله لاتحصوها ان الله لغفور رحیم.
«سوره نحل، آیه 18»
معنی آیه:
و اگر بخواهید نعمت های خدا را بشمارید، نمی توانید شماره کنید. همانا خداوند، آمرزنده مهربان است.
نکات آیه:
1- نعمت های الهی قابل شمارش نیست.
2- نسبت به آنچه می دانید شکر کنید و نسبت به آنچه نمی دانید خداوند غفور و رحیم است.
3- انسان حتی قدرت شمردن نعمتهای الهی را ندارد چه رسد به قدرت شکرگزاری آنها.
4- گرچه شمردن نعمت های الهی ممکن نیست، اما ذکر و یاد آنها لازم است.
نکات جالب در مورد نعمت ها از آیات سوره نحل:
1- توجه به نعمت ها، عشق به آفریدگار و روح بندگی را در انسان زنده می کند.
2- نعمت های الهی را، نتیجه تلاش و تحصیل و مدیریت خودف یا شانس و تصادف ندانید.
3- نعمت ها از اوست، اما سختی ها و ضررها از ماست.
4- تشکر از هر نعمت به کارگیری صحیح آن است.
5- زمان استفاده از نعمت ها محدود است.
6- هماهنگی نعمت ها با نیازهای بشر یکی از تدبیرهای الهی است.
7- توجه دادن مردم به نعمتها و خالق آنها بهترین راه دعوت به خدا و جلوگیری از سرکشی و تکبر است.
یادی از چهل نعمت در سوره مبارکه نحل:
(و اما بنعمه رکب فحدث: نعمت های پروردگار را نقل کن)
یکی از نامهای سوره مبارکه نحل سوره (نعم) است چون بالغ بر پنجاه نعمت در این سوره ذکر شده است که در اینجا به ذکر چهل نعمت از نعمت های الهی اشاره می کنیم امید است با مطالعه آن روح شکرگزاری در انسان زنده شود.
1- آسمان «خلق السموات»
2- زمین «و الارض»
3- چهارپایان «و الانعام»
4- پوشش «لکم فیها دفائر»
5- منافع حیوانات «و الانعام»
6- گوشت «منها تأکلون»
7- جمال و زیبایی «فیها جمال»
8- حمل و نقل «تحمل اثقالکم»
9- هدایت «علی الله قصد السبیل»
10- آب «منهما شراب»
11- مراتع «فیها تسیمون»
12- میوه ها «من کل الثمرات»
13- شب و روز «سخر لکم اللیل و النهار»
14- خورشید و ماه «و الشمس و القمر»
15- ستاره «و النجوم»
16- نعمت ها و موجودات رنگارنگ زمین «مختلفاً الوانه»
17- دریا و جواهرات دریایی «سخر البحر»
18- حرکت کشتی ها «تری الفلک مواخر»
19- کوهها «و القی فی الارض رواسی»
20- نهرها «وانهارا»
21- راهها «و سبلا»
22- علائم طبیعی «و علامات»
23- رهیابی از طریق ستارگان «و بالنجم هم یهتدون»
24- شیر خالص «لبنا خالصاً»
25- سرسبزی زمین «فاحیا به الارض»
26- فراورده های میوه های «تتخذون منه منکرا و ....»
27- عسل «فیه شفاء»
28- همسر «و من انفسکم ازواجا»
29- فرزندان و نوه ها «من ازواجکم بنین و حفده»
30- رزق «رزقکم من الطیبات»
31- گوش «جعل لکم السمع»
32- چشم «و الابصار»
33- عقل و روح «و الافئده»
34- مسکن ثابت «من بیوتکم سکنا»
35- مسکن سیار «جعل لکم من جلود الانعام بیوتا»
36- انواع پوشاک «من اصوافها»
37- نعمت سایه «جعل لکم مما خلق ضلالاً»
38- پناهگاه مطمئن در کوهها «من الجبال اکنانا»
39- نعمت لباس که انسان را از گرما و سرما حفظ کند «سرابیل تقیکم»
40- نعمت زره و لباس رزم «تقیکم بأسکم». (تفسیر نور جلد 6)
از دست و زبان که برآید کز عهده شکرش به در آید
بحثی در مورد نعمت شیر:
در آیه 66 سوره نحل می فرماید: شیر از درون شکم حیوان و از میان غذاهای هضم شده و خون بیرون می آید. در حالیکه خالص و گواراست (نه بوی آلودگی حیوان را می دهد و نه رنگ خون در آن دیده می شود) با این حال غذای بسیار مقوی است که دارای خواص زیادی است که به بعضی از خواص آن اشاره می شود.
1- پیامبر (ص) فرمودند: تنها چیزی که می تواند جای آب و غذا را کامل بگیرد شیر است.
2- در روایات آمده است: شیر عقل انسان را زیاد می کند و ذهن انسان را صفا می بخشد. روشنایی چشم را می افزاید و فراموشکاری را برطرف می کند و قلب را تقویت می کند.
3- شیرغذایی است کم حجم و پر نیرو و خالص از مواد اضافی و در عین حال گوارا، برای هر انسان و در هر سن و سال از کودکی تا پیری مفید و سازگار است.
4- علاوه بر ویژگی های فوق، فقهاء می گویند: اگر کودکی از مادری به مقداری شیر بخورد که استخوانش محکم گردد و گوشتش بروید این کودک به آن مادر محرم می شود.
5- خدا در آیه هفت به مادر موسی خطاب می کند که فرزند را شیر بده که انسان به اهمیت این مواد غذایی پی می برد.
مروری بر جزء چهاردهم:
1- ما قرآن را نازل کردیم و خود ما آن را نگاه می داریم. (9- حجر)
2- هیچ چیز نیست مگر آنکه منابع و گنجینه های آن نزد ماست. (21- حجر)
3- ما انسان را از گلی خشک و سیاه متغیر و بو گرفته آفریدیم. (26- حجر)
4- ای پیامبر به بندگانم خبر ده که همانا من خودم بسیار بخشنده و مهربانم. (49- حجر)
5- همانا ما به تو سبع المثانی (سوره حمد) و قرآن بزرگ دادیم. (87- حجر)
6- ای پیامبر به آنچه که ما بوسیله آن کفار را کامیاب کردیم چشم مدوز و بر آنان اندوه مخور و بال محبت خویش را بر مومنان فرو گستر. (88- حجر)
7- اگر بخواهید نعمت های خدا را بشمارید، هرگز نمی توانید شمار کنید. (18- نحل)
8- خداوند فرمود: دو معبود نگیرید. فقط او معبود یکتاست. پس تنها از من بترسید. (51- نحل)
9- هرچه از نعمت دارید همه از خداوند است. (53- نحل)
10- هرگاه یکی از مشرکات به دختردار شدن بشارت داده می شود صورتش از غصه سیاه می شود در حالی که خشم خود را فرو می برد. (58- نحل)
11- اگر خداوند مردم را به خاطر ستم هایشان مواخذه کند، هیچ جنبنده ای را روی زمین باقی نمی گذارد. (61- نحل)
12- بی گمان برای شما در آفرینش چهارپایان عبرتی است. (66- نحل)
13- نعمت های خداوند را می شناسند، سپس آن را انکار می کنند و بیشتر آنان کافر و ناسپاسند. (83- نحل)
14- همانا خداوند مردم را به عدل و احسان و دادن حق خویشاوندان فرمان می دهد. (90- نحل)
15- با هر دروغی که به زبانتان می آید نگوئید این حلال است و آن حرام تا بر خدا دروغ بسته باشید.
#اداره_تبلیغات_اسلامی_شاهین_شهر_و_میمه
#رمضان_المبارک_1442
#مسابقه_فصل_بندگی-
# سوال چهاردهم:باقی ماندن بر جنابت با چه شرایط روزه را باطل می کند؟
# پاسخ در کلیپ به نشانی:
https://eitaa.com/bisimchee1400/621
پاسخ صحیح را همراه با نام و نام خانوادگی و شماره تلفن همراه خود به شماره 09132770084در ایتا ارسال فرمایید.