✍️کتاب «ولاءها و ولایتها » اثر «مرتضی مطهری» است. نویسنده در این کتاب تمام زوایای مبحث ولایت و جانشینی در اسلام را مورد بررسی قرار میدهد. از این رو این کتاب میتواند مرجع مفیدی در مورد علاقمندان به پژوهش در مورد مفهوم «ولایت» باشد.
✍️واژه ولی
این واژه از پر استعمال ترین واژه های قرآن کریم است. ۱۲۴ به صورت اسم و ۱۱۲ مورد در قالب فعل در قرآن آمده است.
♦️ قرار گرفتن چیزی در کنار چیز دیگر به نحوی که فاصله ای در کار نباشد، یعنی اگر دو چیز آن چنان به هم متصل باشند که هیچ چیز دیگر در میان آنها نباشد، ماده ولی استعمال میشود.
📚بشر پس از درک معانی و مفاهیم حسی، تدریجا به معانی و مفاهیم معنوی رسیده است و طبعاً از همان الفاظی که در مورد مادیات به کار میبرده است، استفاده کرده و آنها را استخدام نموده است.
✴️ ولایت (به کسر واو) به معنی نصرت؛ ولایت (به فتح واو) به معنی تصدی و صاحب اختیاری یک کار است.
📝از نظر اسلام دو نوع ولاء وجود دارد: منفی و مثبت
◀️یعنی از طرفی مسلمانان ماموریت دارند که نوعی ولاء را نپذیرند و ترک کنند و از طرف دیگر دعوت شدند که ولایت دیگر را دارا باشند و بدان اهتمام ورزند.
🔸ولاء اثباتی اسلامی نیز به نوبه خود بر دو قسم است:ولاء عام و ولاء خاص.
#کتاب_ولاءها_و_ولایتها
#کتاب_پنجم
#خلاصه_روز_اول
#جلد۳_مجموعه_آثار
#صفحات۲۵۳تا۲۵۷
@cheleketabkhani
✍️ولاء منفی
🔸قرآن کریم مسلمانان را از اینکه دوستی و سرپرستی غیرمسلمانان را بپذیرند سخت بر حذر داشته است.
✴️مسلمانان همواره باید بدانند که عضو جامعه اسلامی هستند، جزئی از این کل. جزو یک کل و عضو یک پیکر بودن خواه ناخواه شرایط و حدودی را ایجاب میکند.
♦️ غیرمسلمان عضو یک پیکر دیگر است. روابط با اعضای پیکر غیر اسلامی باید به نحوی باشد که لااقل با عضویت در پیکر اسلامی، سازگار باشد. یعنی به وحدت و استقلال این پیکر آسیبی نرسد. ❎پس خواهناخواه نمی تواند روابط مسلمان با غیر مسلمان از روابط مسلمان و مسلمان یکسان یا احیانا نزدیک تر باشد.
📚ولاء منفی در اسلام عبارت است از اینکه: یک مسلمان همواره در مواجهه با غیر مسلمان بداند با اعضای یک پیکر بیگانه مواجه هستند و معنی اینکه نباید ولاء غیر مسلمان را داشته باشد.
این است که نباید روابط مسلمان با غیر مسلمان در حد روابط مسلمان با مسلمان باشد.
👌 لازمه بشردوستی این است که انسان به سرنوشت و صلاح و سعادت واقعی همه انسان ها علاقه مند باشد چ، به همین دلیل هر مسلمانی علاقهمند است که همه انسانهای دیگر مسلمان باشند و هدایت یابند. اما وقتی که این توفیق حاصل نشد دیگران را که چنین توفیق یافته نباید فدای آنان که توفیق نیافتند کرد و اجازه داد که مرزها در هم بریزد و هر نوع فعل و انفعالی صورت گیرد.
📝قرآن سر لزوم اجتناب و احتیاط از بیگانه را این میداند که آنها دوست دارند دیگران نیز به کیش و آیین ها در آیند. ⁉️مگر صرف دوستی و تمایل آنها به این کار چه خطری را به همراه دارد چ؟
🔹اینجا قرآن منشا اصلی خطر را گوشزد میکند. آنها وقتی دوست دارند تنها دوستی و تمایل شان نیست بلکه برای نیل به این هدف می کوشند و از هر راهی جدیت میکنند.
📖 اما هیچ یک از اینها ایجاب نمیکند که مسلمان با غیر مسلمان به کلی قطع ارتباط کند. روابط اجتماعی و اقتصادی و احیاناً سیاسی نداشته باشد. همه مشروط است به این که منطبق با مصالح کلی جامعه اسلامی بوده باشد.
#کتاب_ولاءها_و_ولایتها
#جلد۳_مجموعه_آثار
#خلاصه_روز_دوم
#صفحات۲۵۷تا۲۶۲
@cheleketabkhani
✍️ولاء اثباتی عام
🔸اسلام خواسته است مسلمانان به صورت واحد مستقلی زندگی کنند. نظامی مرتبط و اجتماعی پیوسته داشته باشند.
♥️ مومنان نزدیک به یکدیگر و به موجب این که با یکدیگر نزدیک کند حامی و دوست و ناصر یکدیگر و به سرنوشت هم علاقهمند هستند. لذا امر به معروف میکنند و یکدیگر را از منکر باز می دارند.
📌 اگر انسان نسبت به افرادی بی علاقه باشد در مقابل اعمال و رفتار آنها بی تفاوت است، اما آنجا که علاقهمند است محبت او را آرام نمی گذارد.
📚سپس به عنوان ثمرات امر به معروف و نهی از منکر دو مطلب را ذکر کرده است: نماز به پا می دارند و زکات می دهند.
♦️این آیه و برخی آیات دیگر که ولاء اثباتی عام را ذکر میکند تنها ناظر به محبت و وداد قلبی نمی باشد، نوعی تعهد و مسئولیت برای مسلمین در زمینه حسن روابط مسلمین با یکدیگر اثبات میکند.
❌ دشمنان اسلام در هر زمان سعی دارند ولاء منفی را تبدیل به اثباتی و ولاء اثباتی را تبدیل به ولایت منفی نمایند. یعنی همه سعی شان این است که روابط مسلمان با غیر مسلمین روابط صمیمانه و روابط خود مسلمانان به بهانه های مختلف مثل اختلافات فرقهای روابط خصمانه باشد❌
✍️ولاء اثباتی خاص
ولایت اهل بیت علیهم السلام است. پیغمبر اکرم مسلمانان را به نوعی ولا نسبت به خاندان پاک خود توصیه نموده است و جای بحث در این موضوع نیست.
📝 آیه ذوی القربی (شورا ۲۳)؛ حدیث معروف و مسلم غدیر بیان نوعی ولاء است.
🌷 آیه کریمه ولیکم الله و رسوله( مائده آیه ۵۵ ) به اتفاق فریقین در مورد علی ع نازل گشته است.« آیه مربوط به زکات دادن در حالت رکوع».
📖 البته در معنای ولی مناقشاتی دارد و در آینده مورد مقصود آیه بحث خواهیم کرد.
📚 این آیه کریمه مطلب را به شکلی بیان می کند که عمومیت بردار نیست. زیرا قرآن در اینجا در صدد بیان یک قانونِ کلی نیست. بلکه اشاره است به عمل واقع شده که فردی در خارج انجام داده و اکنون قرآن عمل را معرف آن فرد قرار داده و به نحو کنایه، حکمی را که همان ولایت خاص است اثبات می کند.
❎ پس سخن از شخص معینی است که او نیز مانند خدا و رسول، ولی مومنین است باید ولاء او را بپذیرند. برخلاف تصور بعضی از علمای اهل تسنن مفاد این آیه ولا خاص است نه ولاء عام.
#کتاب_ولاءها_و_ولایتها
#جلد۳_مجموعه_آثار
#خلاصه_روز_سوم
#صفحات۲۶۲تا۲۷۰
@cheleketabkhani
✍️انواع ولاء اثباتی خاص
اجمالاً مسئله ولاء علی ع و سایر اهل بیت تردید پذیر نیست، ⁉️منتها بحث در این است که مراد از ولاء در این آیه و سایر آیات و در احادیث نبوی که به آن دعوت شده چیست؟
♦️ موارد استعمال خصوصی کلمه ولاء و ولایت: در چهار مورد استعمال میشود.
✴️یک) ولاء محبت یا ولاء قرابت:
به این معنی است که اهل بیت ذوی القربای پیغمبر اکرم اند و مردم توصیه شده اند که نسبت به آنها به طور خاص، زائد بر آنچه ولایت اثباتی عام اقتضا میکند محبت بورزند.
📖این مطلب در آیات قرآن آمده است و روایات بسیاری نیز در این زمینه از طریق شیعه و اهل سنت وارد شده که محبت اهل بیت از جمله علی ع را یکی از مسائل اساسی اسلامی قرار میدهد.
📌 قهرا در این مورد دو بحث به وجود می آید:
🔹۱) دستور های اسلامی همه مبنی بر فلسفه و حکمت است. اگر چنین دستوری هست قطعاً باید حکمت و فلسفه ای داشته باشد◀️ محبت مقدمه ایست برای سایر ولایتها که بعداً توضیح میدهیم. رشته محبت است که مردم را به اهل بیت پیوند واقعی می دهد تا از وجودشان، از آثارشان، از سخنانشان، از سیرت شان استفاده کنند.
🔹۲)محبت فقط از مختصات شیعیان نبوده، سایر فرقه های مسلمان نیز به آن اهمیت می دهند. در مسئله ولایت محبت شیعه و سنی با یکدیگر اختلاف نظر ندارند.
❎ این نوع از ولاء اگر به اهل بیت نسبت داده شود و آن را صاحب ولاء بخوانیم باید بگوییم ولاء قرابت و اگر به مسلمانان از نظر وظیفه ای که درباره علاقه به اهل بیت دارند نسبت دهیم باید بگوییم ولاء محبت.
⁉️ آیا خصوص کلمه ولی به معنای دوست استعمال شده است یا خیر ؟
📚بعضی معتقدند در قرآن هر جای این کلمه به کار رفته و ابتداً توهم می رود که به معنای دوست است پس از دقت معلوم می شود که به این معنی نیست. مثلاً 💫معنای «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور» این نیست که خدا دوست اهل ایمان است. بلکه این است که خداوند با عنایت خاص خود متصرف در شئون اهل ایمان است و اهل ایمان در حفظ و صیانت خاص پروردگارند.
💫همچنین معنای آیه «المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض» این نیست که مومنین دوستان یک دیگرند بلکه این است که مومنین نسبت به یکدیگر متعهد و درشئون یکدیگر متصرف و در سرنوشت یکدیگر موثرند.
⁉️کلمه ولی در خصوص آیه کریمه« انما ولیکم الله« که ولایت امیرالمومنین را اثبات میکند به چه معنی استعمال شده است؟ دراین مورد نظر مقصود این نیست که خدا، پیامبر ص و علی ع دوستان شما هستند، بلکه این است که اختیار دار و ذی حق در تصرف در شئون شما هستند.
#کتاب_ولاءها_و_ولایتها
#جلد۳_مجموعه_آثار
#خلاصه_روز_چهارم
#صفحات۲۷۰تا۲۷۷
@cheleketabkhani
✍️انواع ولاء اثباتی خاص
✴️دو) ولاء امامت: مقامی که دیگران باید از او پیروی کنند. او را الگوی اعمال و رفتار خویش قرار دهند و دستورات دینی را از او بیاموزند.به عبارت دیگر زعامت دینی
🔸 این مقام مستلزم عصمت است و چنین کسی قول و عمل اش حجت است برای دیگران .
📚به طور کلی هر معلم و مربی از آن جهت که معلم و مربی است، ولی و حاکم و متصرف در شئون متعلم و مرباست. چه رسد به معلم و مربی که از جانب خدا این حق به او داده شده باشد.
📌 این نوع از ولاء را اگر به امام نسبت دهیم به معنی حق پیشوایی و مرجعیت دینی است و اگر به افراد امت نسبت دهیم به معنی پذیرش و قبول این حق است.
✴️ سه)ولاء زعامت: یعنی حق رهبری اجتماعی و سیاسی.
✔️ پیغمبر اکرم در زمان حیات خودشان ولی امر مسلمین بودند و این مقام از جانب خداوند به ایشان اعطا شد .
❎پس از آن طبق دلایل زیاد غیرقابل انکار به اهل بیت رسید.
📖 در اینجا به مناسبت درباره همه شون اجتماعی پیغمبر اکرم در میان امت، مطابق با قرآن بحث میکنیم.
◀️پیامبر ص در آن واحد دارای سه شان بود:
- امام و پیشوا و مرجع دینی بود
- ولایت قضایی داشت. حکمش در اختلافات حقوقی و مخاصمات داخلی نافذ بود
- ولایت سیاسی و اجتماعی داشت. ولی امر مسلمین ، اختیاردار اجتماعی مسلمان بود.
✋ البته پیامبر شان چهارمی هم دارد که بعداً از ذکر خواهد شد.
♦️ امام یعنی کسی که معالم دینی را باید از او فرا گرفت. در مورد زعامت اجتماعی و سیاسی نیز زیاد به کار رفته است.
🌟البته شکی نیست غالباً کلمه امام و ائمه به پیشوایان عادل و صالح اطلاق میشود و در عرف شیعه کلمه امام به پیشوایان برحق و معصوم اطلاق می شود که فقط ۱۲ نفر هستند.
#کتاب_ولاءها_و_ولایتها
#جلد۳_مجموعه_آثار
#خلاصه_روز_پنجم
#صفحات۲۷۷تا۲۸۴
@cheleketabkhani