🔻تأمّل دربارۀ کتاب «چیستی و نحوۀ وجود فرهنگ»-۳
🖊 مهدی جمشیدی
جناب استاد نوشته‌اند برخی «فرهنگ» را فقط «روحِ جامعه» انگاشته‌اند؛ زیرا تصوّر کرده‌اند که فرهنگ، منحصر در «اندیشه» و «احساس» و مانند اینها است، درحالی‌که فرهنگ، پدیده‌ها و امور فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد(صص۵۳۷-۵۳۸).
۱. متفکّری همچون استاد مطهری، در عین حال که فرهنگ را «روح جامعه» معرفی کرده، «لایه‌های عینی» نیز برای فرهنگ در نظر گرفته است؛ چنان‌که افزون بر سطح‌های «بینشی» و «مَنشی» و «کنشی» که بر انسان مترتّب می‌شوند و دو لایۀ اخیر آن، «جنبۀ عینی» دارند، حتّی به «اشیای فرهنگی» از قبیل خط و زبان و لباس و معماری و ... نیز معتقد است. ازاین‌رو، مطرح‌کردن نظریۀ «روح‌وارگیِ فرهنگ»، ریشه در غفلت از جنبه‌های عینیِ فرهنگ ندارد، مگر این‌که به وجود تناقض در رویکرد ایشان حکم کنیم. در غیر این صورت، «وجود لایه‌های عینی در فرهنگ» با «روح‌واره انگاشتن فرهنگ»، قابل‌جمع با یکدیگر هستند. امّا باید توضیح داد که چگونه فرهنگ به‌مثابه واقعیّتی که ترکیبی از جنبه‌های ذهنی و عینی است با روح که تجرّدِ محض دارد، چونان یکدیگر انگاشته شده‌اند.
۲. گره، این‌گونه گشوده می‌شود که لازم نیست «فرهنگ»، همۀ اوصاف و احکام «روح» را دارا باشد تا بتوان روح را فرهنگ نسبت داد، بلکه همین که «از جهاتی» و «به اعتباراتی»، این نسبت برقرار شود، کافی است. حتّی وجود یک جهت و اعتبار نیز کافی است؛ چراکه تشبیه، «مطلق» و «تمام‌عیار» نیست و ضرورتی در میان نیست که این نسبت در همۀ ساحت‌ها برقرار باشد. پس روح، از آن جهت که «مجرّدِ محض» است، همانند فرهنگ تصوّر نشده است بلکه باید جهات دیگری وجود داشته باشد که به این نسبت، حکم شده است. باید وجه تشبیه را یافت و دید فرهنگ بنا به چه جهتی، «چونان روح» معرفی شده است.
۳. یک وجه و اعتبار، این است: همچنان‌که «منِ حقیقیِ انسان»، «روح» اوست، «منِ حقیقیِ جامعه» نیز «فرهنگ» است. جسم انسان، در تغییر است، در حالی که «منِ» انسان، ثابت است؛ پس باید شخصیّتِ انسان را به روح او نسبت داد نه جسمش. «هویّتِ جامعه» نیز وابسته به فرهنگ است؛ یعنی این فرهنگ است که مایۀ «تشخّصِ حقیقیِ جامعه‌ها» از یکدیگر می‌شود. فرهنگ، «هویّت‌ساز» و «شخصیّت‌پرداز» است، چنان‌که روح، چنین نقشی در وجود انسان دارد. براین‌اساس، اگر جامعه‌ای در فرهنگ خویش، وابسته به جامعه‌های دیگر باشد، در عرصه‌های دیگر نیز وابسته خواهد شد.
۴. جهت دیگرِ نسبت‌دادن روح به فرهنگ، به «جنبۀ ارزشی» بازمی‌گردد؛ به این معنی که «کمال» و «سعادت»، اموری هستند که بر روحِ انسان، مترتّب می‌شوند و «فضایل اخلاقی» و «مراتب معنوی»، به روح انسان، تعلّق می‌گیرند. ملاک سعادتِ انسان، همین کمالات روحی است؛ چنان‌که «قرب الهی»، حاصل کمالِ روح است. در بینش ما، انسان از نظر «وجود» – که معطوف به «حیات مادّی و جسمی» است - بالفعل آفریده شده است و از نظر «ماهیّت» – که معطوف به «حیات معنوی و روحی» است - بالقوّه، و ماهیّتش را خودش انتخاب می‌کند و در امتدادِ همین انتخاب است که به مرتبۀ «انسانیّت» دست می‌یابد یا دچار سقوط می‌شود. پس انسانیّتِ انسان، وابسته به جهازاتِ مادّیِ انسان نیست. همین احکام دربارۀ جامعه نیز رواست. در مقام مقایسه باید گفت «پیشرفتِ حقیقیِ جامعه» نیز، برخاسته از فرهنگ است و جامعه، هرچه در سویه‌ها و جنبه‌های مادّی، پیشرفت کند و قدرت تصرّف در طبیعت بیاید و صنعت بیافریند، امّا در جهاتِ انسانی و معنوی، رشد نکند، پیشرفتِ حقیقی را تجربه نکرده است. ازاین‌رو، استاد مطهری تصریح می‌کند که «پیشرفت» در تمدّن غربی، «پیشرفت ابزار» است نه «پیشرفت انسان»، و براین‌اساس، این جوامع دچار «عقب‌ماندگی» و بلکه «انحطاط» شده‌اند. نظریۀ توسعه نیز بر لایه‌های مادّیِ زندگیِ انسان، متمرکز است و رفاهِ جسمانی را اصل می‌انگارد و کمترین نظری به کمالِ روحی ندارد. در اینجاست که آشکار می‌شود این نظریۀ فلسفی، نتایجِ عینی و تدبیری در پی می‌آورد و گونه‌ای خاص از «منطقِ جامعه‌سازی» را تولید می‌کند که در آن «تکاملِ اجتماعی»، معنای متفاوت دارد.
،،،،،،،،،،،،،،،،،،
گفتنی‌ست یکی از دوستان اهل فضل و دقت که در برآمدن این اثر فخیم و وزین، نقش برجسته داشته‌اند، پاسخ‌های موشکافانه‌ای را به دو یادداشت پیشین این حقیر نگاشته‌اند. قصد من، بیش از آن‌که «نقادی» باشد، «فضاسازی» است؛ به این معنی که می‌خواهم اصحاب علوم انسانیِ اسلامی، بیش از پیش، وارد «عالَم گفتگو» شوند و آثار متقن و پُرمغزی از این دست، در «نقطۀ مرکزیِ مباحثات» قرار گیرند؛ وگرنه واضح است که این حقیر، مبتلا به فزونیِ «بیان» نسبت به «بضاعت» هستم. به‌هرحال، غرض از چرخش زبان، اظهار توان نیست.
#شهریاران‌بصیر
#جان‌فدا
@basirat_shahriyar
#شهریاران_بصیر
نشست بصیرتی جهادتبیین
🥀🕊️حاج قاسم نماد آزادگی🕊️🥀
سخنران حجت الاسلام والمسلمین طاهری
مدرس حوزه ودانشگاه
موضوع : مسائل سیاسی روز
پخش زنده درکانال روبیکا نسرا تهران
زمان:پنجشنبه ساعت10صبح
باهمکاری سواد رسانه انقلاب اسلامی نسرا شهریار، معاونت سیاسی نمایندگی فقیه
#شهریاران_بصیر
@basirat_shahriyar
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
«این مواد شیمیایی رو کی به عراق داده؟» کمی تاریخ مرور کنید شاید یادتان بیاید
🔹 این روزها آلمان در خط مقدم حمایت از شبه براندازان قرار گرفته و نقاب دلسوزی و حمایت از مردم ایران برچهره زده؛ از تجمع برلین تا دیدار با علی کریمی
🔹 هنوز تاریخ زیادی از حمایت آلمان و فروش سلاح‌های شیمایی به صدام در جنگ با ایران نگذشته، مردم ایران در حافظه تاریخی شان حمایت آلمان از جنایت علیه ایران را از یاد نبرده اند، اما بعضی انگار دوست دارند خودشان را به خواب بزنند و وانمود کنند اروپا به یکباره دلسوز ایران شده ما که یادمان نرفته ولی خوب است کمی تاریخ را مرور کنید تا شاید یادتان بیاید.
#شهریاران‌بصیر
#جان‌فدا
@basirat_shahriyar