✡ بوشهر، شیراز و تاریخ آغازین تکاپوهای استعماری در ایران (١) 1⃣ با افول بندرعباس، از اوائل دهه ۱۷۶۰ #بندر_بوشهر به مهم‌ترین بندر تجاری ایران بدل شد. آلکساندر داگلاس، سرپرست دفتر کمپانی هند شرقی بریتانیا در بندر عباس، در ۱۹ آوریل ۱۷۶۲ به لندن گزارش داد: «در وضع فعلی، بوشهر تنها بندر خلیج فارس است که در آن تجارت قابل توجهی جریان دارد.» او شش سال بعد مرکز فعالیت کمپانی را به بوشهر منتقل کرد. 2⃣ از نیمهٔ دوم سدهٔ هیجدهم، به‌دلیل موقعیت تجاری بوشهر، #یهودیان، ارامنه و #پارسیان (زرتشتیان) این بندر را به یکی از مراکز اصلی فعالیت خود بدل کردند تا بدان‌جا که در اوائل سدهٔ نوزدهم بوشهر دارای دو محلهٔ یهودی‌نشین بود. در دههٔ ۱۸۶۰ در بوشهر حدود ۳۵۰ #یهودی زندگی می‌کردند و در مناطق اطراف، چون بحرین، نیز حضور داشتند. در سال ۱۹۰۰ تعداد آن‌ها به ۶۰۰ نفر رسید. 3⃣ در سال ۱۸۲۹ م./ ۱۲۴۵ ق. #خاندان_ساسون (سرانِ یهودیان بغداد)، از بغداد به بوشهر مهاجرت کردند. خاندان ساسون قریب به ۵ سال در بوشهر به واردات کالا از بمبئی به ایران اشتغال داشت و در سال ۱۸۳۳ به‌طور کامل در بمبئی مستقر شد. بمبئی دومین شهر بزرگ امپراتوری بریتانیا، پس از لندن، بود. 4⃣ از نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم، ساسون‌ها، و سایر سران #یهودیان_بغداد مانند خاندان‌های عزرا و کدوری و گبای، در اتحاد با #الیگارشی_پارسی و برخی شرکای مسلمان، چون خاندان آقاخان محلاتی (سران اسماعیلیه)، و هندو، چون خاندان‌های تاگور و سِن، مقتدرترین کانون مالی- تجاری و سیاسی بمبئی و بنگال به‌شمار می‌رفتند که از طریق حکومت هند بریتانیا بر مقدرات ایران تأثیر بزرگ نهادند. 5⃣ اینان بنیان‌گذاران فرقه‌های رازآمیز، چون #فراماسونری و #تئوسوفی و فرقه‌های دینی چون برهما ساماج و احمدیه (قادیانی)، در شبه‌قاره هندوستان بودند همان‌گونه که شرکای ایرانی‌شان فرقه‌های همسان را در ایران بنیان نهادند. ✍ استاد عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter