🌺شرح دعاي روز بيست و پنجم ماه مبارك رمضان در بيان حضرت آية الله مجتهدي (ره)
🥀اللّهمّ اجْعَلْنی فیهِ محبّاً لأوْلیائِکَ ومُعادیاً لأعْدائِکَ
خدایا کاری کن تا در ماه رمضان، خوبان را دوست بدارم و دشمن دشمنانت باشم! در مورد خودم، عملی که به من امید می دهد تا در قیامت جزو نجات یافتگان باشم، این است که خوبان و اشخاص با تقوا را دوست دارم و از بی تقوایان بی زاری می جویم.
اگر پسرتان بی تقواست و نماز نمی خواند، نباید او را دوست داشته باشید. حدیث است که به حقیقت ایمان نمی رسید مگر آنکه نزدیک ترین خویشان خود را برای خدا دوست نداشته باشید، چون متدین نیست و دورترین افراد را برای اینکه متدین است، دوست داشته باشید.
امام باقر(ع) به شخصی فرمودند؛ «اگر اراده کردی که بفهمی بهشتی و یا جهنمی هستی، به قلبت مراجعه کن، اگر دیدی اهل طاعت را دوست داری، اهل بهشت و اگر اهل گناه را دوست داری، اهل جهنم هستی و انسان در قیامت با کسی که او را دوست دارد، محشور می شود.» در دوره آخرالزمان قلب مؤمن آب می شود؛ زیرا گناه را می بیند و استطاعت تغییر وضع ندارد. الآن روزگاری شده است که ما نمی توانیم امر به معروف و نهی از منکر کنیم.
🥀مُسْتَنّاً بِسُنّةِ خاتَمِ انْبیائِکَ
در این بخش از خدا می خواهیم تا ما را یاری رساند برای اینکه به طریقه پیغمبر در مستحبات، دعاها و دستورات اسلام عمل کنیم. از خدا می خواهیم تا هر چه پیامبر(ص) به ما فرموده است، درباره مستحب و واجب عمل کنیم و مکروهات را از خود دور و حرام را ترک کنیم.
🍂یا عاصِمَ قُلوبِ النّبیین
پیغمبران معصوم هستند؛ زیرا خدا قلب آنها را حفظ کرده است و در فراز پایانی دعای روز بیست وپنجم ماه مبارک رمضان می گوییم، ای خدایی که قلب پیغمبران را حفظ کردی، به حق این کاری که برای پیغمبران انجام داده ای، این دعا را در حق ما مستجاب کن!
🌺وَ قَالَ (علیه السلام): خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ؛ فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ، فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ 💐فرمود: حكمت را هر كجا كه باشد، فراگير، گاهى حكمت در سينه منافق است و بى تابى كند تا بيرون آمده و با همدمانش در سينه مؤمن آرام گيرد.
🌷شرح حکمت ۷۹
🌾دانش را هر جا بيابى فرا گير!
🍂خلاصه این کلام گهربار این است که سخنان حکمت آمیز را از هر کس باید پذیرفت حتى اگر گوینده آن منافق باشد. مى فرماید: «حکمت و دانش را فرا گیر هرجا که باشد»(خُذِ الْحِکْمَةَ أَنَّى کَانَتْ).
🌸سپس به دلیل آن اشاره کرده، مى افزاید: «زیرا حکمت گاهى در سینه منافق است; اما در سینه او آرام نمى گیرد تا از آن خارج شود و در کنار حکمت هاى دیگر در سینه مؤمن جاى گیرد» (فَإِنَّ الْحِکْمَةَ تَکُونُ فِی صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِی صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْکُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِی صَدْرِ الْمُؤْمِنِ).
تعبیر به «تَلَجْلَجُ...» با توجه به اینکه این واژه به معناى اضطراب و ناآرامى است اشاره به آن است که جایگاه کلام حکمت آمیز سینه منافق نیست، ازاین رو در آنجا پیوسته ناآرامى مى کند تا خارج شود و در جایگاهى که متناسب آن است; یعنى سینه شخص مؤمن در کنار سایر سخنان حکمت آمیز قرار گیرد.
🍂نتیجه این سخن همان است که از روایات مختلف معصومان(علیهم السلام) استفاده کردیم که علم و دانش هیچ محدودیتى ندارد; نه از نظر زمان: «أُطْلُبُوا الْعِلْمِ مِنَ الْمَهْدِ إلَى اللَّحَدِ» و نه از نظر مکان: «أُطْلُبُوا الْعِلْمِ وَلَو بِالصّینِ» و نه از نظر مقدار تلاش و کوشش: «أُطْلُبُوا الْعِلْمِ وَلَوْ بِخَوْضِ اللُّجَجِ وَشَقِّ الْمُهَجِ» و نه از نظر گوینده همان گونه که در این حکمت و در حکمت بعد آمده است.
آرى علم وحکمت به حدى اهمیت داردکه هیچ محدویتى را به خودنمى پسندد.
🍁در اینجا این سؤال مطرح مى شود که در بعضى از روایات از جمله روایتى که از امام باقر(علیه السلام) در ذیل آیه شریفه (فَلْیَنْظُرِ الاْنْسانِ إلى طَعامِهِ) آمده است که امام(علیه السلام)فرمود: منظور از طعام «عَلْمُهُ الَّذى یَأخُذُهُ مِمَّنْ یَأخُذُهُ; دانشى است که فرا مى گیرد باید نگاه کند از چه کسى فرا مى گیرد»(۱) بنابراین گرفتن سخن حکمت آمیز از منافق چه معنا دارد.
پاسخ سؤال این است که گاه سخن حکمت آمیز به قدرى واضح و روشن است که از هر جا و از هر کس که باشد باید آن را پذیرفت; ولى در موارد دیگر که انسان مطالب را به اعتماد استاد فرا مى گیرد باید نزد کسى برود که از نظر دیانت و علمیت مورد اعتماد باشد.
🍂در شرح نهج البلاغه علاّمه شوشترى اشاره به نکته جالبى شده است که با ذکر آن این سخن را پایان مى دهیم، نقل مى کند: «ابن مبارک» به عنوان نظارت بر شهر در کوچه ها راه مى رفت چشمش به مرد مستى افتاد که آواز مى خواند و مى گفت:
أضَلَّنى الْهَوى وَأنَا ذَلیلٌ وَلَیْسَ إلى الَّذى أهْوى سَبیلٌ
هواى نفس مرا ذلیل کرد و افسوس که راهى به آن کس که به او علاقه دارم، نیست.
ابن مبارک از آستین خود کاغذى درآورد و این بیت را نوشت. به او گفتند: شعرى را از شاعر مست مى نویسى؟ او گفت: مگر ضرب المثل معروف را نشنیده اید که «رُبَّ جَوْهَرَة فى مَزْبَلَةً» اى بسا گوهرى در میان زباله ها افتاده باشد؟ گفتند: آرى. گفت: این هم گوهرى بود از مزبله(۲)
پی نوشت:
(۱). بحارالانوار، ج ۲، ص ۹۶.
(۲). بهج الصباغه، ج ۱۲، ص ۵۹۷.