🔰کلاس دکتری علوم سیاسی - دکتر نجفی ✅جلسه درس تاریخ اندیشه سیاسی - (2) - مهر ۱۳۹۷ 🔴نسبت فلسفه سیاسی با سایر مباحث مثل نظریه سیاسی - کلام سیاسی - عرفان سیاسی - معرفت سیاسی و سایر شاخه ها و زیر مجموعه های اندیشه سیاسی https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰سخنی با دوستان و همراهان خوب کانال ✅ این یک کانال تخصصی و تا حدودی نخبه گراست ۰ و همانطوری که دوستان مطلعند برای پربارتر شدن و ارتباط دو طرفه فکری، روزهای آخر هفته پرسش و پاسخ در آن به صورت یک رویه ثابت در آمده است ؛ در اینجا ذکر نکاتی را لازم میدانم: اول با تشکر از اظهار لطف و محبت تان و همچنین پرسش های عمیق و سودمندی که مرا قابل دانسته و می پرسید، باید بگویم معلومات و وسعت دانش من مثل هر انسان دیگری محدود و دایره تخصص من هم در چند حوزه فکری خاص است ؛ کتب چاپ شده حقیر هم گواه این چند حوزه تخصصی است ( تاریخ تحولات سیاسی - اندیشه سیاسی اسلام و ایران و غرب - تمدن شناسی - فلسفه تاریخ ) این نکته را هم اضافه کنم ، ورود من به مسائل "تحلیل سیاسی روز " معمولا با یک زاویه از علوم و رشته های علمی مذکور می باشد ۰ اما سوالات دوستان گاهی بسیار فراتر از حوزه تخصصی و فکری من می باشد و یا اینکه از من انتظار دارند در ریزترین مسائل سیاسی روز بدون در نظر گرفتن مبنای علمی و اصول یاد شده اظهار نظر نمایم و موضع بگیرم !!صد البته که من در مورد مسا ئل سیاسی جاری دیدگاه و نقد و زاویه دید خود را دارم اما در این کانال سعیم بر این است که به روش علمی و زاویه نگاه مذکور حتی الامکان پایبند باشم ۰ ✅نکته مهم دیگر اینکه من در جواب پرسش ها ، بیشتر سعی خود را معطوف به فکر وادار نمودن مخاطب می نمایم و حتی منابعی را هم برای مطالعه معرفی میکنم ولی متاسفانه برخی از دوستان ، خودشان را از مطالعه و یا تفکر بی نیاز دانسته و به یک کپسول و یا پاسخ سربسته از طرف من راضی می شوند؛ در حقیقت از نظر این دوستان من باید به جای پرسشگر ، فکر کنم ۰ این روش هر چند برای پاسخ تعدادی از پرسش های کوچک و خاص ، لازم است ولی در دراز مدت پرسشگر را از تفکر و استدلال و نقادی محروم می کند و این مسئله نقطه مقابل اهداف فکری و فلسفه وجودی این کانال می باشد۰ ✅نکته دیگر این است که پرسش های دوستان گاه به صورت خصوصی و گاهی به صورت عمومی پاسخ داده میشود ۰ گاهی پرسشی در نوبت پاسخ و زمانی موضوع بندی شده و در موقع مناسب جواب داده میشود ۰و البته ممکن است پرسشی هم از نظر من جواب خاصی نداشته باشد و یا بخاطر کم سوادیم نتوانم پاسخ دهم و یا مصلحتی در عدم پاسخ داشته باشم ۰ با این اوصاف خواهش می کنم عجله نکرده و درخواست پاسخ سریع نفرمایید ۰ 🔵در آخر این نکته را متذکر می گردم که کانال اصلی بحث و تبادل من در ایتا و سروش می باشد ؛ البته کانال تلگرامی هم "نیمه فعال " است و برخی مخاطبین آن به دلایل فنی و یا اجتماعی و یا سلیقه خاصی که دارند علاقمند به ارتباط با من از طریق تلگرام هستند فلذا جهت احترام به درخواست و احتمالا محدویت های خاص این دوستان ، در مواقعی برخی مطالب این دو کانال داخلی را در تلگرام هم قرار می دهم ۰ 🔴با تشکر از اینکه این کانال را برای گفتگو و تفکر و طرح افکارتان انتخاب نموده اید۰ https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰پرسش یکی از مخاطبین کانال و نقد یکی از مطالب گذشته ✅سلام استاد.در مورد آخرین پرسشی که در کانال مطرح شد،سؤالی داشتم. شما در پاسخ به این نکته اشاره کرده اید که قبول یک مذ.هب و فرهنگ از سوی جامعه ای به اراده ی حاکمان آن جامعه بستگی ندارد و آنها نقش مهمی در این مسئله ندارند.سؤال اینجاست که اگر اینطور باشد،به چه دلیل تأکید زیادی رو در قرآن و روایات بر تأثیرپذیری مردم از حکام جامعه میبینیم؟(مانند آیات فروانی که بر تاثیرپذیری مردم از اشراف و ملأ تأکید دارد و اینکه به علت همین تاثیر زیاد هر پیامبری به مبارزه ی با طواغیت قیام میکرد یا روایاتی مانند الناس علی دین ملوکهم و ....)آنطور که از ظاهر این آیات و روایات پیداست،حکام جامعه تأثیر زیادی که بخش «نرم افزاری» داشته اند. ✅جواب : نجفی با تشکر از دقت نظرتان ، مطلب مورد اشاره شما به نقد و بحث این کانال به پرسشی از استاد رسول جعفریان باز می گردد و شما ، جواب داده شده را در زنجیره مفاهیم و متمرکز در پاسخ به فضای همان سوال و جواب ببینید۰ البته من به شما بابت این" تعمیم و بسط" جواب قبلی حق می دهم ولی همانطور که در متن قبلی هم اشاره شد دو نکته بسیار مهم است : ✅اول : اینگونه مسائل و تحولات را نباید به صورت تک عاملی نگاه کرد و مجموعه ای هماهنگ از مسائل و عوامل را می توان در نظر داشت و البته نقش سلاطین و حکام پر رنگ و برجسته است و خود همین عامل هم بسته به شرایط و وجود و یا عدم وجود برخی عوامل دیگر دارای نقش و منزلت کمتر و یا بیشتر می گردد۰ ✅دوم : در مورد موضوع پرسش شما یعنی قبول فرهنگ و مذهب ، چون به موضوعی از جنس برتر از سیاست و ذوابعادتر و ریشه دارتر از حکومت اشاره نموده اید بنابراین نسبت داشتن این دو با هم یک مطلب است ولی" محاط " بودن یکی ( یعنی مذهب و فرهنگ) بر دیگری ( سیاست و سیاستمدار) مطلب دیگری است ؛ فلذا در جواب قبلی مطلب را بیشتر ( دقت کنید بیشتر و نه تماما) به تاثیر نرم افزارانه و سخت افزارانه تقسیم و تطبیق نمودیم و این مطلب بدین معناست که فرهنگ و مذهب اصالت داشته و دارند و طفیلی و حاشیه سیاست و اقتصاد نیستند اما این استقلال واصالت به معنای نسبت نداشتن و تاثیر نپذیرفتن نباید تلقی گردد . ♦️موفق باشید https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰پرسش یکی از مخاطبین کانال ✅سلام استاد کاش یه برنامه ای میگذاشتید ، هر هفته چند تا کتاب تاریخی که خودتون خواندید و مورد تائید شما هستش رو معرفی میکردین، هم تاریخ ایران هم تاریخ غرب. خیلی ممنونتون میشیم . یا مثلا هر کتاب دیگه ای غیر از این دو حوزه ی مطالعاتی ✅جواب : نجفی: اینکه من چه کتابی را در چه دوره ای از زندگی و با چه برداشتی خواندم ،به نوعی تجربه شخصی است و معلوم نیست این روش و سیر برای شما هم همانقدر مفید باشد! شما باید خودتان را عادت بدهید تا کم کم نوعی سیر مطالعاتی خاص شخصیت خودتان داشته باشید البته من در این کانال سعی میکنم تا جایی که مقدور باشد این سیر مطالعاتی و قواعد این تجربه را انتقال دهم و نه جزئیات و کتاب خاصی را ۰ نکته دیگر اینکه به مناسبت یا بی مناسبت در موقع مقتضی به هر بهانه ای تاکنون سعی نموده ام کتبی را اینجا بیاورم ؛ شما کمی پست های قبلی را مرور کنید بیشتر متوجه می شوید۰ دو نکته را درسیر مطالعاتی تان حتما رعایت کنید : اول سیر مطالعاتی باید پیوسته و آرام و ممتد باشد و جزء لا ینفک زندگیتان قرار بگیرد۰ دوم در این سیر مطالعاتی و پژوهش یک مرکزیت و هدف کلی را در نظر بگیرید و حول آن بچرخید و از ان حوزه فکری مدام پرش نکرده ، سعی کنید تا این قله را فتح نکرده اید سراغ قله های دیگر نروید ! چرا ؟ چون ذهنتان را باید از تشتت به تمرکز ببرید و البته توان و عمر و استعداد انسان در این عصر انفجار اطلاعات بیش از حد محدود است و علیرغم وفور منابع مطالعه ، بی شک آسیب های خاص خودش را دارد ۰ موفق باشید https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰یادداشتی به مناسبت ایام اربعین ✅مراسم اربعین طلیعه تمدن نوین اسلامی - قسمت اول ( مواجهه عالم قدسی با عالم سکولار ) 🔴وقتی از مراسم اربعین سخن می گوییم این آئین در شکل امروزیش شامل دو قسمت در هم تنیده و به هم پیوسته است : زیارت اربعین : سنت دیرپای شیعه متصل به امام معصوم (ع) راه پیمایی اربعین : که قبلا در طول تاریخ هم ثبت و گزارش شده است ، ولی در این شکل و حال و هوا و وسعت ، مسئله جدیدی می باشد ۰ مراسم اربعین با این دو بخش نوعی آئین عبادی - سیاسی منحصر بفرد می باشد۰ این ممتاز بودن از نظر شکل و نماد اجتماعی و فرهنگی و سیاسی نه تنها نسبت به سایر مراسم دنیای اسلام و حتی مذهبی دنیا بلکه نسبت به سایر مناسک و مناسبت های شیعه هم تفاوتهایی را نشان می دهد ۰ اما چرا عنوان شد که این شکل از مراسم اربعین طلیعه تمدن نوین اسلامی است؟ ویژگی مهم تمدن نوین اسلامی که آن را از تمدن غربی متمایز و ممتاز می نماید جنیه "چند ساحتی" آن در برابر" تمدن تک ساحتی" و مادیت عالم مدرن و تمدن غرب است ۰ تظاهرات اربعین با محوریت "انسان کامل " و به شکل میلیونی ، نوید و نشانه و نماد خواست عمیق انسان معاصر در مقابل "قدسیت زدایی" از عالم است و برگشت انسان پسا مدرن از بهشت زمینی ( اتوپیای فیلسوفان عصر جدید) به ساحت قدسی و ملکوتی عالم را بعد از سکولاریزه نمودن آن نوید می دهد ۰ شاید این مطلب به پیشگویی میشل فوکو فیلسوف پست مدرن نزدیک باشد که در سحرگاه وقوع انقلاب اسلامی ، در مورد ابعاد آن درسلسله مقاله هایی با نام " ایرانیان چه رویایی در سر دارند" در مورد این تحول بزرگ در عالم معتقد گردید که این انقلاب سرمایه عظیم معنویت را به متن و روابط اجتماعی زندگی ایرانیان برگردانده و این امری است که چندین قرن است در تاریخ زندگی غربیان به فراموشی سپرده شده است! و جالب است که این متفکر فرانسوی راس این سرمایه معنوی را برای ایرانیان ،اعتقاد عمیق به حضرت امام حسین (ع ) می داند۰ https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰یادداشتی به مناسبت ایام اربعین ✅مراسم اربعین طلیعه تمدن نوین اسلامی - قسمت دوم (نظریه پیوستگی) 🔴وقتی از مراسم اربعین سخن می گوییم و آن را در گستره تمدن آینده اسلامی مطرح می کنیم ، ناخودآگاه ذهن انسان بین گذشته و حال و آینده ارتباط برقرار می کند و می خواهد بفهمد چه عامل و یا عواملی توانسته است باعث شکوفایی و گسترش این اندیشه و عمل در چنین سطحی گردد۰ به زبان علمی تر چطور یک امر سنتی در دنیای قبل از جهان مدرن میتواند در شکل وسیع تر و عمیق تر و مردمی تر و موثرتر از قبل در دنیای مدرن و پسا مدرن ادامه حیات مجدد داشته باشد۰ در این قسمت می توان از دو مفهوم متضاد "گسستگی و پیوستگی" کمک گرفت ۰ ما می دانیم تمدن غرب نه در شکل" ابزاری - تکنولوژیک " آن بلکه در شکل فرهنگی و بسط فکریش در اغلب جوامع غیر غربی بحران هویت و گسستگی فرهنگی ایجاد نموده است ؛ این در حالی است که انقلاب اسلامی ایران با احیای سنت در عصر مدرن نوعی گشودگی و انفتاح و افق جدید را ایجاد نموده است و در این راستاست که فرهنگ قدسی اربعین در این شکل و نمای جدید ، نوعی امتداد از گذشته به سوی آینده را نشان می دهد و به عبارتی این پیوستگی بین گذشته و حال و آینده در نسبت بین اربعین و انقلاب اسلامی مصداق و عینیت بخش" نظریه پیوستگی" و اتصال گذشته و حال و آینده می باشد۰ https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰یادداشتی به مناسبت ایام اربعین ✅مراسم اربعین طلیعه تمدن نوین اسلامی - قسمت سوم عدالت و معنویت نماد و جوهر تمدن اسلامی 🔴وقتی از مراسم اربعین سخن می گوییم جوهره اصلی تمدن اسلامی در مقابل تمدن غرب در آن خودنمایی آشکاری دارد و آن محوریت دو عنصر مهم" معنویت و عدالت " حول محور "انسان کامل" و ولی خدا یعنی امام معصوم (ع) می باشد ۰ این در حالی است که مادیت و آزادی با ریشه یابی سکولاریسم و اباحه گری در قلب تمدنی غرب جلوه گری می کند ۰ بازگشت مفهوم عدالت در زندگی اجتماعی و سیاسی بشر در اندیشه ها و مکاتب دیگر هم دیده می شود ولی این فصیلت یعنی عدالت که گم شده بشر قدیم و جدید است همیشه با دشمنان و آسیب خاص خودش روبرو بوده است ، مثلا جریان سوسیالیسم که روزگاری نیمی از جهان را در اختیار داشت در مقابل جبهه رقیب یعنی لیبرالیسم از عدالت سخن می گفت ولی نه این عدالت واقعی بود و نه بشر میتواند در سایه اندیشه های ناسوتی و غیر الهی این گوهر ناب را در وجود خود و در حیات سیاسیش صیقل دهد۰ حتی عدالت در اندیشه های دنیای اسلامی و در تاریخ اسلام بدون حضور امام معصوم به وسیله "مصلحت و امنیت" بارها به مسلخ برده شده است ۰در راه پیمایی اربعین این مفهوم کلیدی و محوری اسلام شیعی در مساوات اسلامی و رفتار و مناسک مختلف نه در نظر که در عمل و به عینه قابل رویت است۰ https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰ضرورت طرح درست مسئله ایران باستان و نسبت منطقی آن در عصر اسلامی شیعی ایران https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi👇

🔰اعتدال تمدنی ایرانی یا افراط گری نژاد پرستانه قومی ؟! ✅با توجه به هفته اول آبان به خصوص ۷ آبان که به نام روز کوروش نامگذاری شده است و مسائلی که در فضای مجازی و حقیقی و بخصوص در پاسارگاد سال گذشته پیش آمده به نظر می رسد که بتوانیم این مسئله را از جنبه های تاریخی سیاسی و فرهنگی مورد ارزیابی قرار بدهیم . 🔶🔹🔸اصولا مسائل سیاسی و اجتماعی می توانند ریشه فرهنگی و تاریخی داشته باشند و ما در آیینه تحولات تاریخی بهتر میتوانیم این مسائل را ریشه یابی کنیم ؛ از این جهت بهتر است که این موضوع مهم را که مخلوطی از درست نادرست و شفاف و غیر شفاف است در اینجا بررسی کنیم ۰ در این رابطه باید بگوییم که چند مسئله را باید از هم تفکیک کنیم : 1️⃣ اول مسئله اسلام را از عرب 2️⃣ دوم مسئله تعلق فرهنگی ایرانیان را نسبت به تاریخ و عظمت گذشته ایران از مسائل نژادی و تفاخر قومی 3️⃣سوم مسئله نظام حکومتی و مسائلی که سلطنت طلب ها و گروهک های سیاسی از آن سوءاستفاده می کنند ۰ 🔶🔹🔸برای این منظور و برای شبیه سازی مسئله به سراغ تاریخ تحولات صدر اسلام بخصوص به قرون اولیه اسلامی می رویم و به نهضت شعوبیه که از طرف ایرانیان در مقابل اعراب و حاکمان ظالم اموی انجام شده توجه می‌کنیم، تا ببینیم این مسئله تا کجا ادامه داشته؟ و چرا درست شده؟ و از چه زمانی و از کجا به ناحق و به تبعیض کشیده شد ؟ و سرانجام آنان به چه صورت در آمد ؟ البته نتیجه این تطبیق جدا کردن اعتدال و حرف حق از افراط گرایی و تعصب و سخن باطل است اما از آنجایی که درست و نادرست ممزوج بوده ، تشخیص مرز بین آنها کاری دشوار است شاید بتوان در افق تاریخ ، مسئله را یکبار دیگر درست مطرح نمود https://t.me/drmousanajafi https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

✳️✳️به مناسبت راهپیمایی شکوهمند اربعین✳️✳️ 📚📚امپراتوری پارس یا تمدن جدید! ؟ یا تحول و "عهد آخرالزمانی" (یک حقیقت با دو تعبیر از دو نظریه پرداز امریکایی و روسی) 🔴🔵🔴دو اظهار نظر از دو متفکر و نظریه پرداز متفاوت یکی هنری کیسنجر امریکایی و دیگری الکساندر دوگین روسی دیدم که علیرغم زاویه نگاه متفاوت از یک حقیقت واحد ومهم پرده بر می دارد : اول به کیسنجر می پردازیم ؛ وی چندین بار از تعبیر "امپراتوری پارس" یا امپراتوری ایران سخن گفته ، وی در سال ۱۳۹۳ در مصاحبه با رادیو ان پی آر می گوید : نوعی کمربند شیعی از تهران تا بغداد و از آنجا تا بیروت شکل گرفته است این وضعیت این فرصت را به ایران می دهد تا امپراتوری پارس باستان را این بار با عنوان شیعی احیا کند . 🔴🔵🔴این سیاستمدار ۹۴ ساله یهودی بار دیگر این اظهارات را خطاب به ترامپ در مهر ۱۳۹۶ تکرار می کند ۰ صرف نظر از میزان دقیق بودن الفاظ بکار رفته در سخن وی ، ساخت یک امپراتوری ( چه پارسی ،ایرانی ، اسلامی و یا شیعی ) علاوه بر بستر تاریخی و امکانات مادی ، به نوعی نیروی برتر فرهنگی و فکری محتاج است که بتواند بیرون از قدرت تکنیکی و تبلیغی و سیاسی و فکری غرب مدرن عرض اندام کند و در اعتراف کیسنجر، ایران به چنین شرایطی دست یافته است ۰ در فرض مذکور ایجاد چنین امپراتوری در جهانی که تحت سلطه تمدن غرب است فقط با یک تمدن رقیب و جدید و پر انرژی ممکن است ۰ 🔴🔵🔴برای تکمیل سخن با چرخش به نیمکره دیگر زمین به اظهار نظر متفکر روسی که یک مسیحی ارتدوکس است و در راهپیمایی اربعین امسال شرکت کرده توجه می کنیم ؛ پروفسور الکساندر دوگین می گوید: «این پیاده روی نشانه ای مهم از آمادگی برای یک تحول معنوی جهانی و آخرالزمانی است. من به عنوان یک مسیحی ارتدوکس با رویکرد آخرالزمانی انقلاب اسلامی که خود را حرکتی آماده گر برای ظهور مسیح و مهدی می داند، موافقم و امیدوارم با آن حادثه عظیم که پیروان همه ادیان منتظر آن هستند، فاصله زیادی نداشته باشیم. پیاده روی اربعین به یک حادثه آخرالزمانی شباهت بیشتری دارد تا یک حادثه عادی و معمولی ۰ ما و همه کسانی که در جستجوی عدالت و معنویت در دنیای ظلمت و ستم زده مدرن هستیم باید با همدیگر متحد شویم و این پیاده روی جلوه ای از این اتحاد است.» https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

الکساندر دوگین و هنری کیسینجر دو نظریه پرداز از روسیه و امریکا در برابر تحول عظیم انقلاب اسلامی ایران در عالم https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰پرسش یکی از مخاطبین کانال ✅سلام استاد من علوم سياسي ميخونم و خيلي دوست دارم يک سياستمدار موفق شوم به نظر شما چه سير مطالعاتي در پيش بگيرم و لطفا چند کتاب از خاطرات سياستمداران چه غربي و ايراني که مورد تاييد شما ميباشد معرفي فرماييد باتشکر از حسن همکاري شما جواب : نجفی خدمت شما دانشجوی عزیز علوم سیاسی عرض کنم که ضمن احترام برای انگیزه و آرزوی خوبتان ، باید ابتدا به طور مزاح بگویم که سیاستمدار شدن در ایران عزیز ربطی به خواندن علم سیاست ندارد و تا آنجا که از ظواهر امر به دست می آید غیر از مقام معظم رهبری که به طور مدام و زیاد وقت خودشان را بر روی مطالعه کتب تاریخی و سیاسی و فکری می گذارند و گاهی هم نقدها و نظرات دقیقی پیرامون آنها ابراز میکنند، متاسفانه اغلب مسئولین در این زمینه و زمینه های مشابه دارای اطلاعات سطحی و شعاری هستند و حتی گاهی اظهار نظرهایشان در اینگونه مواقع غلط و غیر دقیق است ؛ شاید به همین دلیل باشد که اغلب آنها سیاستمدار هستند اما موفق نیستند!! اما امیدواریم با مطالبه امثال شما این نقیضه کم کم مرتفع شده و سیاست تجربی و عملی در ایران ما هم با نظر و علم و مبانی و اصول فکری پیوند بیشتری برقرار نماید ۰ در مورد کتب خاطرات نویسی این چیزی که در ذهن و ایده آل شماست شاید کمتر وجود داشته باشد و این خود شما محقق عزیز هستید که میتوانید از این منابع خام، استفاده بهینه را ببرید۰ در این مورد دقت کنید که خاطره نویس در اکثر سطور کتاب خاطره نویسی در صدد توجیه رفتار خودش و همفکرانش می باشد ؛ ولی چاره ای نیست ذهن کنجکاو و نقاد میتواند از همین مقدار هم استفاده کرده و با مقایسه با آثار مشابه دیگر به قسمتی از واقعیات پی ببرد ۰ در مورد کتب خاطره نویسی دوره پهلوی هم دقت کنید که نویسنده جزء کدامیک از سران حکومت و باندهای قدرت ( مثلا جناح فرح یا هویدا یا اعلم و ۰۰۰) بوده و زاویه نگاهشان چیست؟ در این رابطه دو کتاب از این آثار (که ضعف های گفته شده را هم دارد) را معرفی می کنیم؛ کتاب هفت جلدی یاداشت های اعلم و ظهور و سقوط سلطنت پهلوی که خاطرات ارتشبد فردوست هست ، میتواند ورود شما به این میدان وسیع باشد ۰👇👇 https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

✅یادداشت‌های عَلَم کتابی است شامل یادداشت‌های اسدالله علم. این کتاب که تا کنون هفت جلد از آن به فارسی منتشر شده در دو جلد نیز به طور خلاصه به انگلیسی منتشر شده است. «یادداشت‌های علم» چاپ‌های متعددی در ایران بوسیله انتشارات ثالث، مازیار و کتاب سرا داشته است، ولی نسخه های انگلیسی چاپ ایران از کتاب تحریف شده است. ✅یادداشت‌های علم یادداشت‌های علم، ویراست محمود فاضلی بیرجندی ویراستار محمود فاضلی بیرجندی ناشر کتاب سرا محل نشر تهران تاریخ نشر۱۳۹۲ موضوع تاریخ زبان فارسی ✅یادداشت‌های علم اهمیت تاریخی دارد؛ چون علم تنها کسی در حکومت پهلوی بوده که یادداشت‌های خود را به یادگار نهاده است. همچنین وی اغلب اوقات خود را با شاه می‌گذراند؛ چه در سفرهای تفریحی چه سیاسی. نقش وی در تصمیم گیری‌های شاه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار بود. چنان‌که خود او چندین بار نیز به این نکته در یادداشت‌های خود اشاره کرده است. یادداشت‌های او از روز 1اردیبهشت ماه ۱۳46 در دسترس است و آخرین شرفیابی او نیز در تاریخ ۲۸ تیر ۱۳۵۶ بود. وی سپس برای درمان رهسپار پاریس شد و شاه هویدا را به جانشینی او برگزید. http://mousanajafi.ir https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

https://eitaa.com/drmousanajafi https://sapp.ir/drmousanajafi

🔰هفته اول آبان بحث های ملی گرایی و نگاه به ایران باستان با شعارهای سیاسی همراه شده و در فضای رسانه و مجازی بازتاب می یابد ۰ مناسب است در ارتباط با نسبت اسلام و ایران به یک نمونه تاریخی از رفتار ایرانیان در گذشته اشاره کنیم ۰ ✅ بازتاب اندیشه سیاسی نهضت شعوبیه و ماجرای ملی گرایی ایرانی در عهد اسلامی : ✅شاخص تاریخی مهم اعتدال و عدالت خواهی و معنویت گرایی روح ملی ایرانیان در افق اسلامی و آسیب شناسی تفاخر قومی به موازات آن۰ https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰تکمله و نقادی دوستی محقق و مورخ بر یادداشت طلیعه تمدن نوین اسلامی یادداشت "مراسم اربعین طلیعه تمدن نوین اسلامی" که طی سه قسمت در هفته ایام اربعین نوشتم و در این کانال نیز ارائه گردید با بازتاب مناسب و اظهار نظر خوانندگان مواجه شد؛ در بین این نقد و نظرها ، استاد رسول جعفریان یاداشتی در کانال خودشان در واکنش به این مطلب گذاشته اند ( البته واکنش "اجمالا" همدلانه و "تفصیلا" نقادانه و تکمله گونه ) هر چند فضا و مبانی فکری و نظری من با آقای جعفریان ( علیرغم دوستی سی ساله) در بحث تمدن از هم جداست ، ولی همین مقدار هم که ایشان در یادداشت مذکور، به اجمال، مطلب را با دهها اما و اگر قبول کرده اند جای تعجب و البته تشکر دارد۰ البته من به قسمتی از مطلب ایشان حواشی و نقد دارم ، ولی فعلا ترجیح می دهم به جای بررسی برخی موارد گفته شده ، در آینده به ابعاد این قصیه بپردازم۰ در اینجا مناسب دیدم برای جولان فکری بیشتر اعضای کانال، مطلب ایشان را عینا آورده و هر گونه قضاوت و اظهار نظری را به عهده محققین و پرسشگران و دوستان موشکاف این کانال بگذارم۰ در خاتمه ذکر یک نکته (که به نظر تا حدودی شخصی است ) را لازم میدانم و آن این است که استاد جعفریان در ابتدای مطلب شان از عنوان "دوستانی که خود را تئوریسین تمدن نوین اسلامی "می دانند " استفاده کرده اند ، نمیدانم این عنوان را دوست مورخ بر اساس کدام منبع و یا مطلبی عنوان کرده اند ، ولی آنچه به یادداشت "مراسم اربعین و تمدن نوین اسلامی " مربوط است از نظر من مسئله بیشتر از هر چیزی عرض ارادتی ولو کوچک به محضر مطهر امام حسین (ع) و شریک شدن به عنوان قطره ای در این دریای عظیم بوده و هست؛ سایر حرفها و نقلها حاشیه ای بوده و به منزله فرع بر این اصل تلقی می گردد۰ البته برداشت و نظر و ادعای هر کسی در این رابطه آزاد و محترم است و به صاحب آن گفتار ارتباط دارد۰ 👇 https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

یادداشت از دکتر رسول جعفریان استاد تاریخ دانشگاه و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تأسیس تمدن مهم، اما تداوم آن مهم تر است برخی از دوستان ما که خود را تئوریسین تمدن نوین اسلامی می دانند، از تحقق طلیعه های آن تمدن سخن می گویند. خواستم عرض کنم، تغییر و تحول در جامعه برای رسیدن به نقطه اوج عزت قوانین خاص خود را دارد که اگر رعایت نشود، به جای اوج عزت، در حضیض ذلت فرو خواهد رفت. صد البته، اگر شناخت درست از مسیر باشد، اگر ابزار و وسیله درست برای انتقال و حرکت در این مسیر انتخاب شود، اگر اخلاق و رفتار لازم برای طی مسیر وجود داشته باشد، اگر هدف مشخص و معین باشد، اگر مشارکت همه نیروها و امکانات باشد، و اگر خرابکاری در بین نشود، نه ما بلکه اقوام دیگر هم اگر چنین کنند، به تمدن می رسند. طی راه پر از سنگلاخ و مشکل که برابر جامعه انسانی است، مردان نیرومند، فهمیده و دانشمندی را می طلبد که واقع گرا باشند، قدرت طلبی نکنند، و نیروها و سرمایه های مادی و معنوی یک ملت را به باد ندهند. گاهی همه اینها هست، اما پس از مدیت، مثل گاو نه من شیرده، کسی می آید و لگدی می زند و تمام ظرف شیر را وارونه می کند. کم نبوده و نیستند انقلابات و جنبشهایی که اساس وضع آنها برای رسیدن به نقطه ایده آل بود، زحمت زیادی کشیده شد، اما در مسیر، گرفتار دشواری شدند و به آمال و آرزوهای یک ملت که رسیدن به یک زندگی انسانی و آرام و فلاح و رستگاری یعنی همان تمدن بود، نرسیدند. خواستم عرض کنم، طلیعه تمدن، مهم نیست، مهم ادامه آن راه است که وقتی این طلیعه آمد، و اساس شکل گرفت، راه باید درست طی شود. یکی از اساسی ترین اصول، وجود یک منطق نیرومند فکری است که بتواند نقطه مشترک همه اقوامی باشد که در یک مجموعه سیاسی با هم زندگی می کنند. اگر تمدنی در فکر استفاده از نیروی همسایگان هم هست، باید منطقی را دنبال کند که همپوشانی لازم را برای همراه ساختن آنان هم داشته باشد. البته که باید قدرت و استقامت و قدرت دفاعی لازم را هم برای دفاع از دستاوردهای خود داشته باشد. در این میان، دو چیز بیش از همه مهم است، اول تفکر درست و دوم سیاست صحیح. اصل همان تفکر است. اگر اندیشه استواری باشد، و سیاست درستی در پیش گرفته شود، میانه راه هم خطایی رخ ندهد، می توان امیدی برای رسیدن به نقطه ای مطلوب را داشت. سیاست بر محور تفکر معنا و مفهوم پیدا می کند. در ایران، نادرشاه یکی از نیرومندترین چهره های سیاسی و نظامی بود، اما از تفکر و اندیشه تهی بود، به عکس صفویه که مسیر مشخصی در تفکر داشتند و نزدیک دو قرن و نیم دوام آوردند، اما روزی که از درون، این تفکر، از هم پاشید، آنها هم از میان رفتند. این تفکر را خطرات زیادی تهدید می کند. این که اساس آن استوار باشد، منطقی و معقول باشد، گرفتار خرافه گرایی و بیهوده خواهی نشود، ابزار دست مشتی سیاستمدار برای رسیدن به مطامعشان نباشد، طیف هایی از جامعه که طرفدار افراط گری و ایجاد نفرت در جامعه و تفرقه میان مردم هستند، اندیشه های خاص خود را حاکم نکنند، و خیلی از مسائل دیگر در حفظ سلامت تفکر و تأثیر گذاری آن اهمیت دارد. هر لحظه باید مراقب آن بود و در ارتباط با آن فریب نخورد. توهم داشتن تفکر و اندیشه، مشکل مهمی است، کسانی اندیشه هایی را با اهداف انحرافی رواج می دهند، عده ای را جذب خواسته های باطل خود می کنند، و با استفاده از اهرمها و قدرتی که در اختیار دارند، آن را وجه غالب تفکر مقبول جامعه نشان می دهند، و عاقبت همه چیز را بر باد می دهند. داشتن یک تفکر سالم، به داشتن متفکران سالم است، به تعهد یک حکومت در استفاده از اندیشمندان فکور است. به داشتن روش فکری و تربیتی اصیل و استوار است، به پرهیز از روشهای خشونت گرا و افکار واپس زده و ارتجاعی است. به دور کردن خرافات از جامعه و اندیشه های حاکم بر اذهان مردم آن است. مورد اخیر، یعنی خرافات، شاید یکی از مهم ترین مسائل باشد. همین چند روز دیدیم کسی که گفته شد، چندین بار در سیمای جمهوری اسلامی به عنوان دانشمند و نخبه معرفی شده، مدعی امام زمانی شد. این نمونه ها که اندک هم نیستند، نشان از رواج افکاری در زیر پوست جامعه دارد که زمینه آنها را فراهم می کند و گاه شاهدیم که یک خطا، مانند آنچه به اسم بابیه و بهائیه در میانه قرن سیزدهم رخ داد، سیلی را به راه می اندازد و بخش مهمی از توان جامعه را به هدر می دهد. منصفانه بگوییم ،وقتی نگاهی به جامعه ایران در سه چهار قرن اخیر می اندازیم، سیر صعودی رواج خرافات را شاهدیم. به نظرم، این روند، هیچ گاه و حتی پس از انقلاب متوقف نشده، بلکه از جهاتی شدت یافته است. باید پرسید، چه عاملی سبب شده است تا ما نتوانیم دامن تفکر انسانی و اسلامی خود را از خرافات بپیراییم؟ آیا تفکر درست و اصیلی داریم؟ آیا راه درست را می شناسیم؟ آیا ابزاری که برای رفتن این راه انتخاب کرده ایم، ابزار معقول و درستی است؟👇

ادامه مطلب خیلی ساده است، دین که بخش مهمی از تفکری است و باید ما را راهنمایی کند، گاه در دستان عده ای ابزاری برای رسیدن به اهداف نادرست می شود، به طوری که کسی نمی تواند دین را از دست آنان نجات دهد. امر غریبی نیست که از امام علی علیه السلام بشنویم که در یک دوره، دین اسیر در دست اشرار بوده که از آن برای دنیا خواهی استفاده کرده اند [فَإِنَّ هَذَا الدِّینَ قَدْ کَانَ أَسِیراً فِی أَیْدِی الْأَشْرَارِ یُعْمَلُ فِیهِ بِالْهَوَى وَ تُطْلَبُ بِهِ الدُّنْیَا.] این دین، اگر به این روز بیفتد، نمی تواند ما را به فلاح که تمدن مادی و معنوی مطلوب است، برساند. در یک جامعه ای که تفکر اصیل وجود ندارد، آگاهی مردمان چندان بالا نیست، همچنان میلیونها نفر بیسواد هستند، بسیاری شان در عمرشان یک کتاب نمی خوانند، و... کسانی هم خواهند بود که از دین، ابزاری برای رسیدن به اهدافشان استفاده کنند. استفاده از خرافات یکی از اموری است که به راحتی می تواند آنها را سوار بر گرده مردم کند، و آن وقت است که مسیر گم می شود، و رسیدن به آن اهداف، محال. به نظر می رسد رسیدن به تمدن نیاز به سروصدا ندارد، رسیدن به تمدن، نیازمند تفکر سالم، رفتار درست و قانونمند، و رعایت اصول اخلاقی و قانونی و حقوقی است. اگر کسی تمدن می خواهد، باید نظام حقوقی خود را اصلاح کند و در اجرای آن تبعیض روا ندارد. اگر کسی تمدن می خواهد، خیلی ساده، باید باور به اشتراک گذاشتن همه افکار و اندیشه ها در کنار هم داشته باشد. اگر کسی تمدن می خواهد، باید به کوشد که در سه اصل علم و قانون و اخلاق، جدیت بخرج بدهد. اینها و مشابه اینهاست که در عمل می تواند ما را به تمدن برساند. ما خوشحال خواهیم شد که عده ای باور به این طلیعه داشته باشند، اما خواهش مان از آنها این است که در تمدن، تأسیس مهم است، اما مهم تر فکر کردن برای تداوم آن است. @jafarian1964

🔰به مناسبت ایام سوگواری آخر ماه صفر #تاریخ_سیاسی_امامان_شیعه بصیرت افزایی در سیره سیاسی ائمه اطهار علیهم السلام 🔰حفظ "استقلال فکری" و "هویت سیاسی " در تاریخ شیعه ، "عیاری" فراتر از حرکت نظامی و انقلابی https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰پرسش یکی از مخاطبین کانال ✅سلام استاد تاکید بر هویت ایرانی و پاس داشتن آن،آیا به علت ذاتی هویت هر جامعه است یا به علت اینکه هویت ما با تشیع عجین شده؟به عبارت دیگر آیا هویت برای هر جامعه ای به مثابه فطرت برای انسان است؟یعنی همانگونه که هر انسانی برای رسیدن به کمال باید به فطرت خود بازگشت نماید و به مقتضای آن عمل کند،آیا هر جامعه ای هم برای رسیدن به کمال باید به هویتی که در طول تاریخش شکل گرفته مراجعه کند؟ اگر پاسخ این باشد تنها ملاک ارزش هویت ایرانیان،حریت آنها در طول تاریخ و تشیع آنهاست،دیگر دلیلی برای تاکید زیاد بر هویت به صورت مستقل باقی نمی ماند زیرا در این صورت مثلا جامعه حجاز هم همدتش پاس بدارد،درحالی در هویت آنها نه حریت و حماسه (به اندازه کافی) دیده میشود و نه اسلام اصیل. ✅جواب : نجفی با سلام و تشکر از پرسش گر عزیز به عرض می رسانم که پرسش شما بیشتر در دو بخش قابل بررسی است : 🔶اول : آیا جامعه هویت ذاتی دارد ؟ و آیا این هویت در جامعه به منزله فطرت در فرد انسانی است ؟ در پاسخ باید گفت دیدگاه های متفاوتی برای هر دو سوال مطرح است ، برای هویت عده ای به "ذات " قائل هستند و برخی هم آن را "رودخانه ای " و گروهی "موزائیکی " فرض می نمایند ۰ در حقیقت یک گروه برای هویت جمعی جامعه بیشتر ذات ثابت و دسته دوم ، تحول و تغییر قائلند۰ از نظر راقم سطور هویت ، ذات دارد و حتی خود تحول در هویت نیز تابع قوانین ثابت می باشد ۰ مسئله مهمی که بعد از این فرض اول مطرح می گردد این است که این ذات در ملل مختلف ثابت است ؟ و یا اینکه هر ملتی ذات خاص خود را دارد ؟ این مطلب تا حدودی شبیه بحث فرهنگ است ۰ آیا ما میتوانیم از یک فرهنگ مشترک بین الملل سخن بگوئیم و در عین حال از فرهنگ ملی به مثابه یک روح و خصیصه ذاتی یک ملت بحث کنیم؟ من در نظریه هویت ملی خودم که در کرسی های نظریه پردازی مطرح نمودم این خصیصه ثابت را در ذات و یا هسته اصلی جامعه و تغییرات را در پیرامون ذات و به مثابه "عرض " تفسیر و تعبیر کرده ام و سه عنصر عدالت خواهی و حق طلبی و معنویت گرایی را که در طول تاریخ ایران ، برجسته تر است را با سه اصل طولی اسلام شیعی و زبان فارسی و وحدت سرزمینی شامل جغرافیا و ۰۰ تفسیر و تحلیل نموده ام ۰مشتاقان را به مطالعه نظریه تکوین هویت ملی ایرانیان ارجاع می دهم ۰ 🔶دوم : اینکه بحث هویت از نظر ریشه های فکری و فلسفی به چه چیزی بر می گردد ، خودش بحث دامنه داری است ، من به تبعیت از نظر علامه طباطبایی و استاد مطهری که برای فرد و جامعه توامان اصالت قائل هستند این نظریه را در نظریه هویت ملی تعمیم داده و بازتاب های آن را بررسی نموده ام ۰ البته بحث حریت و یا بحث از یک عامل واحد به این صورتی که شما عنوان کرده اید مد نظر و قبول من نمی باشد ۰ 🔴موفق باشید👇 https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰گزارش در مورد خلاصه نظریه هویت ملی از خبرگزاری مهر ۱۳۸۷ ✅به گزارش خبرگزاري مهر، اين كرسي سوم خرداد ماه توسط پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي برگزار شد. اين كرسي با ارايه نظريه دكتر موسي نجفي عضو هيئت علمي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي درباره "تكوين و تكون هويت ملي ايرانيان"، ارزيابي و نقد دكتر سريع القلم، دكتر نجف لكزايي و دكتر كچوئيان با حضور اعضاي كميته داوران، استاد كريم مجتهدي، استاد دكتر داوري اردكاني، حجت الاسلام پارسانيا و دكتر عماد افروغ برگزار شد. به گزارش مهر، نظريه پرداز اولين كرسي نظريه پردازي در بيان عوامل تكوين ملي ايرانيان با بكارگيري تمثيل هسته و پيرامون و طرح شواهد تاريخي گفته بود : پادشاهي در كنار تشيع، زبان و موقعيت جغرافيايي از عناصر ايجاد ملت ايران بوده است.  به گزارش خبرنگار دانشگاهي مهر، دكتر "موسي نجفي" - عضو هيأت علمي پژوهشگاه علوم انساني در ارائه نظريه خود در اولين كرسي نظريه پردازي كه چهارشنبه شب سوم خرداد ماه در پژوهشگاه علوم انساني برگزار شد گفت: بحث تكوين و تكون هويت ملي ايرانيان يك بحث كليدي و كلان است و از نظر مفهوم شناسي و روش شناسي يك حوزه وسيع بين رشته اي را از تاريخ، علوم انساني و فلسفه در برمي گيرد كه چند مقطع تاريخي اعم از قبل اسلام تا اسلام، 9 قرن اول اسلامي و 5 قرن بعدي از محدوده هاي تاريخي اين بحث است و تمركز اصلي بحث اين كرسي بر روي تشيع صفوي به بعد است.    وي در بيان نظريات رقيب نظريه خود گفت: نظريه ايران باستان نظريه اي تاريخ سازانه و نژادگرايانه است كه مي گويد ايران اگر مجدي هم داشته باشد به قبل از اسلام برمي گشته كه يك گفتمان سياسي است كه در دوره پهلوي ايجاد شد و احياي ناسيوناليست ايراني از بعد جنگ جهاني تا اوايل دوره پهلوي براي وحدت ملي با تكيه بر تاريخ و زبان فارسي مدنظر بوده است. "نجفي" افزود: نظريه دوم كه از امتزاج فرهنگ ايران و اسلام صحبت مي كند بازگشت به فرهنگ خويشتن را توصيه كرده و نظريه سوم مي گويد بين ايران، اسلام و غرب يك هويت رودخانه اي وجود دارد كه در دوران اخير توصيه مي شود براي هويت گرايي به در پيش گرفتن پلوراليسم توصيه شده است. نظريه پرداز اولين كرسي نظريه پردازي با بيان اينكه براي ايجاد ملت به وجود يك احساس جمعي مشترك نياز است، گفت: هر ملتي براي خود ذاتي را دارد كه بيان كننده حقيقتي است دارد و اين حقيقت مي تواند روح ملي ايرانيان را نشان دهد كه اسلام با عنصر متعالي خود توانست به يك حقيقت ذاتي براي ايرانيان تبديل شود و ايرانيان به تدريج مسلمان شوند. وي با اشاره به تحقير ايرانيان توسط اعراب و پيدايش جنبش شهودي ها اظهار داشت: شهودي ها اهل مساوات بودند و با تمسك به آيه قرآن بر اين اعتقاد استوار بودند كه بين آنها و اعراب فرقي وجود ندارد ولي به تدريج عنصر عدالت خواهي در شهودي ها ضعيف شد و به اهالي تفسير خوانده شدند كه از اين پس ادعاي برتري نسبت به اعراب را داشتند و بعدها نيز به دوره ايران باستان بازگشت به خرج دادند كه در يك جمع بندي كلي به اين نقطه رسيده مي شود كه واكنش ايرانيان در بربار تفاخر عربي يك واكنش افراطي بوده است. دكتر "نجفي" افزود: شكست شهودي ها نشان داد كه حركتشان يك حركت ادبي سياسي بوده ولي آنچه كه اهميت مي يابد اين است كه ايرانيان با شكست جنبش شهودي ها سعي مي كنند هم اسلام را قبول را كرده باشند و هم جوهر و تشخصي را نه به معناي گرايش ناسيوناليستي يا قوميت گرايي بلكه به عنوان روح ملي پيشه كنند و در اين نقطه است كه ايرانيان به تفكيك بين اسلام و اعراب مي رسند. ايراني ها بعد از شكست شهوديه به كم كردن نظام سازي و نهاد سازي روي مي آورند و قالب سلطنت را قبول مي كنند و سلطنت ايران باستان در دوره اسلام و البته بدون تعصبات قومي و ويژگي هاي زردشتي ظاهر مي شود. عضو هيأت علمي پژوهشگاه علوم انساني در بيان نقش زبان در ايجاد حس مشترك گفت: در دوراني كه ايراني ها مسلمان شدند زبان به عنوان يك عامل پيوند دهنده بين آنها است ولي اين زبان نتوانسته كه به عنوان يك درد مشترك تبديل شود و ايجاد كننده ملت باشد. نظريه پرداز اولين كرسي نظريه پردازي در بيان عوامل تكوين ملي ايرانيان با بكارگيري تمثيل هسته و پيرامون و طرح شواهدي تاريخي، اظهار داشت: پادشاهي در كنار تشيع، زبان و موقعيت جغرافيايي از عناصر ايجاد ملت ايران بوده است https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰کلاس دکتری علوم سیاسی - دکتر نجفی ✅جلسه درس تاریخ اندیشه سیاسی (3) 🔴موضوع بحث : مشخصه های فلسفه سیاسی کلاسیک و بحث فضیلت محوری https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi

🔰*دکتر موسی نجفی: انقلاب اسلامی، «تمدن نوین اسلامی» می‌سازد، نه «تمدن مهدوی»* ✅موسی نجفی در بخش نخست سخنانش به بحث درباره روش تحلیل تاریخ پرداخت و تاریخ را به چند گونه تقسیم کرد و گفت: یک تاریخ «نقلی» داریم که متن و ماده تاریخ است. خود متن تاریخ هم به دو قسمتِ «واقعه» و «حادثه» تقسیم می‌شود. عاشورا یک واقعه است که در دل آن حوادثی رخ می‌دهد. اگر شما واقعه را نشناسید، حوادث ربطش را به هم از دست می‌دهد. خود انقلاب اسلامی هم یک واقعه است که اگر آن را نشناسیم، انتخابات و جنگ و امام را نمی‌توانیم بشناسیم. گونه دوم تاریخ «تحلیل تاریخ» یا صورت تاریخ است. این گونه به وقایع هویت می‌دهد. چرایی و چگونگی وقایع به تاریخ تحلیلی برمی‌گردد. یک تاریخ بالاتر هم داریم که «فلسفه تاریخ» است. قواعدی که باعث می‌شود جامعه متحول شود در فلسفه تاریخ جا می‌گیرد. این خودش دو نوع دارد؛ 1- فلسفه نظری تاریخ 2- فلسفه علم تاریخ. او دو شکل از فلسفه تاریخ را برشمرد و گفت: یک وقت از فلسفه تحول تاریخ صحبت می‌کنیم؛ اینکه مثلاً چرا انقلاب اسلامی رخ داد؟ یک وقت هم از فلسفه تطور صحبت می‌کنیم؛ یعنی مثلاً چرا جامعه بسته قاجاری به پهلوی رسید؟ یک وقت نوع جامعه تغییر می‌کند و یک وقت خود جامعه تغییراتی می‌کند. یکی بحث درباره بودن است و یکی بحث درباره شدن. https://eitaa.com/drmousanajafi https://Sapp.ir/drmousanajafi