✅ مرور مختصری بر سبکهای مداحی و گریزی به سبک آهنگرانی
در روزگار ما سبکهای مداحی ذوات مقدسهی خاندان رسالت تنوع چندان ندارد .
در اینجا لازم میدانم ابتدا اشارهای به سبکهای موجود داشته باشم و در ادامه سبک حاجصادق را نیز بررسی نمایم .
1️⃣ سبک سنتی
سبکی ریشهدار و اصیل است اما متاسفانه به علت ابتذالی که در ذائقهها به وجود آمده مشتاقان زیادی ندارد .
اساتید موسیقی و آواز اکثر مداحان سنتی مثل حاجاسماعیل اخباری و حاجاصغر سعیدمنش (مشهور به اصغر شیشهبر) را میشناسند و همواره شنیدن صدای آنها را به شنیدن صدای مداحان امروزی ترجیح میدهند .
اصلا آنهایی که سنتیخوانند علیالقاعده میخوانند و لذا حنجرههای مداحان سنتی از سلامت و طول عمر بیشتری برخوردار است .
به عبارتی میتوانیم مداحی سنتی را به مثابهی شعر کلاسیک سنتی که تابع قانون است و مداحی امروزی را به مثابهی شعر نو که بی در و پیکر است تلقی نمائیم .
2️⃣ سبک تهرانی یا به زعم امروزیها (سبک نوین)
سبکیست که تابع قانون خوانندگی نیست و همانطوری که در بند اول اشاره کردم مانند شعر نو که بدعتی بود در شعر فارسی سبک نوین نیز بدعتی شد در ستایشگری و مداحی .
در این سبک اشعار ضعیف ارزش ویژهای دارند و خصوصا اشعار ترانه یا محاورهای که آفت مداحی هستند در سبک تهرانی حرف اول را میزنند و اشعار فخیم با زبان معیار را تحتالشعاع قرار دادهاند .
متاسفانه سبک تهرانی در سراسر کشور رواج فراوانی پیدا کرده و اصالت مداحی استانهای دیگر را زائل نموده .
امروزه مداحان شاخص هر استانی سبک خاص استان خویش را رها نموده و تهرانی میخوانند .
این سبک آفتها و آسیبهای فراوانی دارد که در اینجا مجالی برای ذکرشان نیست .
3️⃣ سبک جنوبی
سبکیست رو به زوال که دارد آرام آرام به فراموشی سپرده میگردد و جای خود را به سبک تهرانی میدهد .
اینکه جوانان بوشهری و خوزستانی سبک قدیمی و اصیل استان خویش را فراموش و به سبک تهرانی گرایش پیدا نمودهاند اسفناک است .
از ذاکران با اصالت سبک جنوبی در بوشهر میتوانیم آقایان ناخدا و گراشی را نام ببریم و در خوزستان نیز آقای حاجرضا نبوی سرآمد مداحان سبک اصیل جنوبیست .
4️⃣ سبک آهنگرانی
سبکی حماسی و منحصر به جناب حاجصادق است .
وجه تمایز این سبک انحصاری بودن آن است .
یعنی سبک آهنگرانی فقط از گلوی حاجصادق خریدار دارد و لا غیر .
پایهگذار سبک تهرانی یا نوین آقای حاجمنصور ارضیست اما نه فقط در پایتخت بلکه در سراسر ایران افراد بسیاری با تقلید از او به شهرت رسیدند اما تا اینلحظه کسی جز صادق آهنگران که مبدع سبک آهنگرانیست با سبک مذکور راه به جایی نبرده و شهرتی پیدا نکرده است .
البته بحث ما بحث کارشناسی و دنیاییست و اینکه مقلدان آهنگران اجر فراوان نزد ذوات مقدسه دارند بحث دیگریست .
تقلید از سبک آهنگران نه تنها نتیجه ندارد بلکه معایبی دارد از جمله اینکه مقلدان او با صدای خویش نمیخوانند و تلاش میکنند ادای او را درآورده و با صدای او بخوانند ، غافل از اینکه خدا به حنجرهی حاجصادق عنایتی فرموده که به حنجرههای مقلدان او نفرموده .
حاجصادق آهنگران از شروع جنگ تحمیلی تا حتی یک دهه بعد از امضای قطعنامه یکهتاز عرصهی مداحی کشور بود و بزرگان سایر سبکها قادر به رقابت با او نبودند .
برای مثال آقای ارضی که پایهگذار سبک نوین است در سالهای دفاع مقدس صدایی به مراتب بهتر و زیباتر از صدای امروز خود داشت اما هیچکس او را نمیشناخت و نهایت شهرت او به لشکر محمد رسوالله خلاصه میشد .
در سالهای دفاع مقدس ذاکران بسیاری مقلد سبک آهنگرانی بودند اما هیچ اسمی از آنها شنیده نمیشد .
اصلا آنروزها همه آهنگرانی میخواندند و هنوز اثری از سبک نوین نبود و حتی بعضی از ذاکرانی که امروزه در سبک تهرانی شاخصند در ابتدا (به اعتراف خودشان) مقلد حاجصادق بودند اما وقتی متوجه شدند تقلید از صادق آهنگران نتیجه ندارد رو به سبک نوین آورده و صاحب شهرت شدند .
خلاصه اینکه خداوند اراده فرموده سبک آهنگرانی سبکی باشد انحصاری و منحصر به گلوی حاجصادق و تقلید از او نتیجه ندارد و همانطوری که میبینید مقلدان او نه در کشور بلکه در شهر خویش شناخته یا مشهور نمیگردند .
در خاتمه ضمن عذرخواهی و اظهار علاقه به دوستان جوانی که مقلد سبک آهنگرانی هستند توصیه میکنم اولا تا به میانسالی نرسیدهاند تقلید از سایر سبکها را پیشه نمایند تا بلکه در آینده صاحب سبک و پایهگذار سبک خاصی بشوند ، ثانیا اگر ترجیحشان ادامهی سبک آهنگرانیست از ادا درآوردن و تلاش برای اینکه با صدای حاجصادق بخوانند صرف نظر نمایند .
یادتان نرود خیلیها مثل حاجحسین سازور توانستند ارضی بشوند اما هیچکس صادق آهنگران نخواهد شد .
فَبَشِّر عِبادِ الَّذینَ یَستَمِعونَ القَول فَیَتَّبِعونَ اَحسَنَه
✍ شاعر اهلبیت علیهمالسلام
ابراهیم سنائی
@ebrahim_sanaei
فرازی از یک مثنوی
پیشکش به روح آسمانی و مقدس پرچمدار کربلا حضرت زینب کبری سلام الله علیها
تو آفریده شدی تا که بار غم بکشی
ز چار سالگی آوارگی ، ستم بکشی
تو آفریده شدی تا که رنج را بخری
و سهم چشم تو باشد همیشه دربدری
شبی که زاده شدی کوه تا کمر خم شد
چهار فصلِ تو همرنگ با مُحرم شد
تو از قبیلهی درد از نژاد اندوهی
و در تحملِ اندوه مثل یک کوهی
عجین نموده گِلت را خدا به درد ای گل !
و جز تو با گُلِ دیگر چنین نکرد ای گل !
چه در وجود تو بود ای دلیلِ ایمانم؟!
که مستِ چشمِ تو شد کربلا ، نمیدانم
فدای غربتِ چشمانت ای بهارِ علی !
که در حضور تو خم گشت ذوالفقار علی !
چه نسبتیست تو را با غروب ، ای خورشید؟!
که غصه کرده به جانت رسوب ، ای خورشید !
مگر چه حضرت ساقی تو را به ساغر ریخت؟!
که روحِ سبزِ تو را با بلا به هم آمیخت
توئی که مستِ مِی از ساغری ز جنس غمی
تو سرسپردهی پیغمبری ز جنس غمی....
شاعر؛
ابراهیم سنائی
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
✅ رباعی
خطاب به شاعران نه ، بلکه تاجرانی که عناوین شاعر آئینی و شاعر شهدا را یدک میکشند اما برای شرکت در مجالس مذهبی و یادوارههای شهیدان نرخهای نجومی ارائه میدهند .
شد پیکر مردان خدا صد تِکه
میکرد گلوی پاکشان خون چِکه
تا اینکه تو در خلوت خود بنشینی
آنگاه بگویی غزلی یک سِکه
شاعر :
ابراهیم سنائی
پینوشت : بیت شعری که روی تصویر است از من نیست .
ابراهیم سنائی:
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
🔲 هجوم
✅ قالب شعر 👈 غزل
✅ وزن شعر 👈 مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
اَللهمَ العَن اَوَّلَ ظالِم ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ آخِرَ تابِع لَهُ عَلیٰ ذٰلک
شغال نعره زد ؛ ای شیر ! باز کن در را
که شعله ور نکنم لانه با کبوتر را
غرور نحس مرا له نکن درآ دیگر
وگرنه می شکنم احترام کوثر را
درآ ! چهل نفر اینجا نشسته اند به خشم
که با طناب ببندند دست حیدر را
مغیره آمده ، هیزم فراهم آورده
که روبراه نماید بساط آذر را
یکی نبود بگوید ؛ چه می کنی نامرد؟!
مگر ز حافظه بردی شکوه خیبر را؟!
لگد به در نزن ای بی حیای بی غیرت !
و شعله ور نکن این بیت روح پرور را
غرور کاذب دنیا چرا فریبت داد؟!
مگر قبول نداری جهان دیگر را؟!
خلاصه رفت عقب - دورخیز - اما بعد
تمام خانه شنیدند آه مادر را
فقط نه چوبه ی در را ، که در حضور علی
شکست با لگدی حرمت پیمبر را
کلید خورد همانجا نبرد عاشورا
و ریخت روی زمین خون یاس پرپر را
طناب گردن حیدر نهاد ، اما بعد
به روی نیزه فرستاد هیجده سر را
کجاست مهدی موعود تا به خون خواهی
بگیرد از دل سنگ انتقام آخر را
شاعر ؛
ابراهیم سنائی
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
✅ همراهان گرامی ! سلام
برای آشنایی شما با بعضی قواعد شعری از این لحظه بالای اشعاری که در کانال شخصی به اشتراک میگذارم ، اسم قالب و همچنین وزن شعر را مینویسم ، بلکه خدمت کوچکی به علاقمندان شعر فارسی کرده باشم .
ارادتمند شما - ابراهیم سنائی
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
✅ ضروری - آموزش مجازی شعر
🙏 لطفا بخوانید و در گروهها منتشر فرمائید
همراهان گرامی ! سلام
بنا دارم انشاءالله از هفتهی آینده به آموزش قواعد شعری از جمله قافیه ، قالبها ، صنایع و تا حدودی اوزان عروضی بپردازم .
درک نکاتی که در این دورهی آموزشی خواهد آمد برای علاقمندان شعر فارسی ، شاعران تازهکار ، خطبا (اهالی منبر و تریبون) ، مجریها و ذاکران آلالله لازم است .
لذا توصیه میکنم چنانچه هنوز عضو کانال شخصی من نشدید اقدام و کانال اشعار حقیر را به دوستان اهل ذوقتان نیز معرفی بفرمائید .
ابراهیم سنائی - شاعر
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
⛔ اشتباه نکنید !
✅ توضیحی دربارهی آموزش مجازی شعر
(شعر) هنرِ اول است و با همهی هنرها تفاوتی اساسی دارد .
تمام هنرهای عالم اکتسابیاند و میشود از طریق آموزش آنها را بیاموزیم اما هنر سرودنِ شعر اکتسابی نیست .
شعر هنری بالفطره و مادرزادیست .
یعنی فقط کسی میتواند بسراید که شاعر متولد شده باشد و اگر چنین نباشد امکان ندارد از طریق آموزش شاعر شود .
هنرجو با هر ضریب هوشی هر هنری را که بخواهد فرا میگیرد و البته کیفیت یادگیری بستگی به هوش هنرجو دارد .
کسی که سنتور را فرا میگیرد اگر مشکاتیان نشود دستکم میتواند نوازندهای ضعیف یا متوسط گردد و چندین آهنگ را بنوازد .
هنرجوی خطاطی ممکن است آقای میرعماد نگردد اما دستکم میتواند خطاط معمولی یا متوسطی بشود .
در رشتهی بازیگری هم اگر هنرجو نتواند عزتالله انتظامی یا پرویز مشایخی بشود دستکم میتواند سیاهیلشکر یا بازیگر ضعیفی باشد .
یعنی با فرا گرفتن قواعد هر رشتهای میشود در آن رشته هنرمندی شایسته شد اما فرا گرفتن قواعد شعری کسی را شاعر نمینماید الا اینکه شاعر متولد شده باشد .
در اینجا برای اثبات عرائضم مثالهایی تقدیم شما خواهم کرد .
اگر دانشگاههای کشور را بگردید اساتید بزرگواری را با مدرک دکترای ادبیات فارسی پیدا میکنید .
آنها مهارتهای ادبی و قواعد شعر را به خوبی و حتی به مراتب بهتر از شعرا میشناسند اما از سرودن یک رباعی یا حتی یک بیت شعر عاجزند الا بعضیها که بالفطره شاعر بودهاند .
از آنسو در مقابل اساتید محترم دانشگاه افراد بیسوادی مشاهده میگردد که حتی نمیتوانستند اسمِ شریف خویش را بنویسند اما نام آنها به عنوان شاعر در تاریخ شعر فارسی میدرخشد .
حیدر یغما متخلص به (یغما) شاعری بیسواد است که در یک کورهی آجرپزی کارگری میکرد و از همین رو به (شاعر خشتمال نیشابوری) مشهور است .
او سواد نوشتن نداشت و خودش در اینباره میگفت :
(مرا اکابرِ دوران سواد یاد نداد
گمانم اینکه فراتر ز من نداشت سواد)
یغما در امضاهایش اسم خود را به غلط (یقما) مینوشت اما غزلیات ارزشمندی از این شاعر بیسواد در تذکرهها ثبت است که در اینجا به مطلع و مقطع یک غزل از ایشان اشاره میکنم ؛
(تنم در وسعت دنیای پهناور نمیگنجد
روان سرکشم در قالب پیکر نمیگنجد
نشان قبر نگذارید بعد از مرگ یغما را
شهاب طارم اسرار در مقبر نمیگنجد)
از یغما که بگذریم میپردازیم به (شاطر عباس صبوحی) که البته سالها قبل از یغما میزیسته است .
او نیز سواد خواندن و نوشتن نداشت اما غزلها و مسمطات زیبایی از او به جا مانده که مشهورترینِ آنها غزلیست که ابیاتی از آن را با هم میخوانیم ؛
(روزه دارم من و افطارم از آن لعل لب است
آری افطار رطب در رمضان مستحب است
زیر لب وقت نوشتن همهکس نقطه نهد
ای عجب ! نقطهی خال تو که بالای لب است
روز ماه رمضان زلف مَیَفشان که فقیه
بخورد روزهی خود را به گمانش که شب است)
لذا با توجه به آنچه که عرض کردم این دوره یک دورهی شعرشناسی در حد ضرورت است و کسی که بالفطره شاعر نبوده با دانستن مطالبی که در آینده خواهم گفت تنها میتواند در شعرشناسی مهارت لازم را فرا بگیرد و شاعر نخواهد شد اگرچه ممکن است افرادی وجود داشته باشند که به شکل مادرزادی شاعرند اما تا کنون استعداد آنها کشف نگردیده و انشاءالله در خلال دوره شکوفا خواهد شد .
و السلام علیکم و رحمةالله
ابراهیم سنائی - شاعر
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
📢 قابل توجه شاعران تازهکار ، اهالی منبر و تریبون ، مجریها و مداحان اهلبیت علیهمالسلام
✅ آموزش مجازی شعر
در کانال شخصی (حاجابراهیم سنائی) به نشانی زیر👇
@ebrahim_sanaei
🙏 لطفا این پیام را در گروههای مجازی منتشر فرمائید .
ابراهیم سنائی:
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei
✅ آموزش مجازی شعر
✅ مقدمه
آدمی در هر رشتهای که فعالیت مینماید باید ابزار کار خویش را خوب بشناسد تا بتواند از بهترینِ آنها بهره بگیرد .
یک خطاط اگر قلم ، مرکب و کاغذ مرغوب را نشناسد خطاط موفقی نخواهد شد .
یک نقاش اگر رنگ ، آبرنگ ، قلم و بوم خوب را بشناسد و از نوع مناسب آنها بهره بگیرد طبعا آثاری ماندگار ارائه خواهد داد .
شعر در بعضی رشتهها مثل مداحی ، خوانندگی و مجریگری اهمّ ابزار کار است و در رشتههایی مثل سخنوری و خطابه نیز از جمله ابزار لازم کار است .
اصلا شعر زینت سخنرانیست و برای راحتتر رساندن مطلب بسیار موثر و مفید است و گاهی یک بیت شعر کار یک ساعت سخنرانی را میکند .
لذا لازم است عزیزان مداح ، خواننده و مجری شعر را خوب بشناسند و اهالی منبر و تریبون نیز اگر از شعر بهره میگیرند الزاما لازم است آنرا بشناسند تا با قرائت اشعار مفید تاثیر بیشتری بر روی مخاطب بگذارند .
اگر خواننده شعر و خصوصا اوزان عروضی را بلد باشد مثلا میداند دستگاه افشاری قالب شعری مثنوی در وزن (فاعلاتن فاعلاتن فاعلات) را میطلبد .
امروزه نود درصد مداحان گرامی قالبهای شعری را نمیشناسند و برای مثال اصلا تفاوتی بین رباعی ، دو بیت و دو بیتی قائل نیستند و هر گاه با دو بیت شعر روبرو گردند آنرا دو بیتی یا رباعی معرفی میکنند در حالیکه این دو قالب شعری با هم متفاوتند و گاهی ممکن است شعری که فقط دو بیت دارد نه رباعی باشد ، نه دو بیتی .
گاهی مداح بزرگواری خطاب به حضار مجلس میگوید ؛ (ابتدا یک غزل میخوانم) ولی چهارپاره قرائت میکند و این ناشی از عدم آگاهی او در زمینهی شعر است .
آقایان مجری مثلا نام شهیدی را که در شعر آمده برمیدارند تا نام شهید منظور خویش را جاگزین نمایند ، غافل از اینکه هر اسمی نمیتواند جای اسم دیگری بنشیند .
یا اینکه قید زمان شعر را به ضرورت مجلس عوض میکنند .
برای مثال شاعری زبانحال صدیقهی طاهره سلام الله علیها را اینگونه سروده ؛
(امشب به نخل آرزویم برگ پیداست
در چهرهی زردم نشان مرگ پیداست)
اما مجری برنامهای که روز برگزار میگردد به راحتی قید زمان شعر را تعویض و به جای (امشب) میگوید ؛ (امروز به نخل آرزویم برگ پیداست) ، غافل از اینکه این دو واژه از نظر وزنی با هم مطابقت ندارند .
اشکال عمدهای که علاوه بر عدم آگاهی به این جماعت گرامی وارد است این است که میگویند ؛ (ای بابا ! مردم که نمیفهمند) در حالیکه اولا این جمله توهین آشکار به حضار در مجلس است .
ثانیا باید احتمال حضور حداقل یک کارشناس در مجلس را بدهند و از بیم حضور او باید تمام حضار را کارشناسان خبرهای بپندارد که شعر را میشناسند .
خلاصه عدم آگاهی گاهی موجب سوتیهای ناخوشایندی میگردد که در شان خطیب ، مداح ، خواننده یا مجری نمیباشد .
حقیر در این دورهی کوتاه آموزشی قصد دارم عزیزان مذکور را در حد کافی با شعر آشنا نمایم بلکه اولا با شناخت شعر از سوتیها و اشتباهات در امان بمانند و ثانیا سلیقهی انتخاب شعر را در آنها ارتقا بدهم تا از انتخاب اشعار ضعیف و دارای اشکالات فنی پرهیز نموده و اشعاری درخور شان مخاطب برگزینند .
بَشِّر عِبادِ الَذینَ یَستَمِعون القَول فَیَتَّبِعونَ اَحسَنَه
✍ ابراهیم سنائی - شاعر
✅ برای عضویت در کانال اشعار (حاجابراهیم سنائی) در محیط ایتا اینجا کلیک کنید👇
http://eitaa.com/ebrahim_sanaei