✅سلسله نشست‌های تاریخ در قرآن. 📒نشست ششم، «آیه به مثابه تاریخ؛ نگاهی به کاربردهای تاریخی واژه آیه در قرآن» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری 💠زمان : پنج شنبه 1 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 12 الی 13 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست ششم، «ارتقای حیات مدنی براساس وقفنامه مسجد-مدرسه سپهسالار (شهید مطهری) در گستره میدان بهارستان» 👤ارائه دهنده: دکتر فاطمه روحانی قوچانی 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : چهارشنبه 31 فروردین ماه 1401 مصادف با هیجدهم ماه مبارک رمضان، ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

شهادت امیرالمؤمنین (ع) از منظر تاریخی (1) امام علی(ع) در سال چهلم هجری در حالی که در پی تجهیز لشکری جهت برخورد مجدد با شامیان بود، توسط عبدالرحمن بن ملجم مرادی یکی از خارجیانی که از جنگ نهروان جان به در برده بود، ضربت خورد. گفته می‌شود این فرد در مکه با دو تن از همفکرانش تصمیم گرفتند در شب نوزدهم ماه رمضان سال 40 هجری، علی(ع) را به همراه معاویه و عمروعاص- که از نظر آنها باعث خون ریزی و برادرکشی در جامعه اسلامی شده بودند- به قتل برسانند. ابن ملجم که با این هدف و با هدف انتقام از کشتگان نهروان، در ماه شعبان سال 40 هجری به کوفه آمد بود، در این شهر خواستار ازدواج با دختری خارجی مسلک - از آشنایان خویش- به نام قطام که پدر و برادر و عمویش در جنگ خوارج توسط سپاهیان امام علی (ع) کشته شده بودند، شد. قطام نیز- که در پی انتقام از علی(ع) بود- بخشی از مهریه‌اش را کشتن امام علی(ع) قرار داد و ابن ملجم را جهت کشتن امام علی(ع) تحریک کرد. سرانجام ابن ملجم- که بر اساس روایتی از رسول خدا (ص) از شقی‌ترین انسان‌ها بوده- در سحر هفدهم یا- طبق نقل مشهور- نوزدهم ماه مبارک رمضان هنگام ورود امیرالمومنین(ع) به مسجد کوفه، یا هنگام عبادت ایشان در محراب مسجد، يا طبق روايتي از امام باقر(ع) هنگام بيدار ساختن خفتگان در مسجد، با شمشیری که آن را به زهری کشنده آغشته کرده بود و با سردادن شعار «الحكم لله» به فرق علی(ع) زد. در این جنایت به جز قطام، افرادی چون مجاشع بن وردان یا -طبق نقل مشهور- وردان بن مجالد تمیمی (شخصی از قبیله تیم الرباب که پدر و عمویش خارجی بودند) ، شبيب بن بجرة یا شبیب بن نجده(یکی از خوارج) با این بهانه که علی (ع) حکمیت افراد را در دین پذیرفته و برادران صالحشان را کشته، با وی همکاری داشتند. بر اساس نقلی از ابوالفرج اصفهانی و مورخانی دیگر، اشعث بن قیس (م۴۰ یا ۴۲ق) نیز با ابن ملجم همکاری داشته و بر اساس نقلی دیگر میزبان وی بوده است. اشعث پیش از این نیز امام علی (ع) را به قتل تهدید کرده بود. نویسنده: حجت الاسلام دکتر یدالله حاجی زاده

✅سلسله نشست‌های تاریخ در قرآن. 📒نشست هفتم، «بیعت‌های عصر نبوی (ص) در قرآن» 👤ارائه دهنده:حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری 💠زمان : دوشنبه 5 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 12 الی 13 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

شهادت امیرالمؤمنین (ع) از منظر تاریخی (2) امام علی(ع) که پس از این حادثه تنها دو روز زنده بود، ضمن اعتراض به ابن ملجم درباره جنايتي كه مرتكب شده بود، درباره خوش‌رفتاری با وي- تا زماني كه خود زنده است- به فرزندش امام حسن(ع) سفارشاتی داشت كه در روايات اهل بيت(ع) نيز انعكاس يافته است. همچنين آن حضرت وصایای اخلاقی نیز داشت که برخي از آنها در قالب نامه‌ای تنظیم شده است. در این وصیت نامه، علی(ع) در مرحله اول فرزندان و خاندانش و در مرحله بعد عموم مسلمانان را به رعایت تقوا، پرهیز از دنیا، ایجاد اصلاح بین مردم، توجه به اقشار نیازمند، خوش رفتاری با همسایگان، عمل به قرآن، برپاداشتن نماز و حج و جهاد، دوستی و همراهی با دیگران، امر به معروف و نهی از منکر و اموری دیگر سفارش کرده است. امام حسن(ع) در روايتي، وصاياي اميرالمومنين(ع) را به صورت مفصل نقل كرده است. امام باقر و امام كاظم(عليهما السلام) نيز به برخي از وصاياي حضرت اشاره كرده اند. در ايامي كه امام بستري بود اثیر بن عمرو که از پزشکان حاذق كوفه بود و در درمان جراحات تخصص داشت، امام را معاينه كرد ولی از بهبودي امام اظهار ناامیدي كرد. سرانجام با گذشت دو روز از ضربت ابن ملجم آن حضرت - بر اساس قول مشهور- در بیست و یکم ماه مبارک رمضان سال 40 هجری در کوفه و در سن 63، 64 يا 66 سالگي (جمعه دهم بهمن سال 39 هجری شمسی) و در حالی که چهار سال و اندی از خلافتش می‌گذشت به آرزوی دیرینه‌اش که پیش از این توسط رسول خدا(ص) به وی خبر داده شده بود و مشتاقانه منتظرش بود، رسید و شهید شد. بر اساس نقلي با انتشار خبر شهادت آن حضرت صداي گريه مردم در شهر كوفه همه جا را پر كرد و مردم همانند روز رحلت رسول خدا (ص) در هراس افتادند. شهادت علی(ع) در این زمان و توسط این فرد خارجی، ضربه سختی بر پیکره جامعه اسلامی وارد کرد. چرا که این فاجعه- همان گونه که امیرالمومنین(ع) نیز در روزهای پایانی عمر خویش به آن اشاره کرده- راه را برای زیاده خواهی‌های حاکمانی چون معاویه باز کرد. گفته عایشه که «عرب زین پس هر چه بخواهد انجام دهد که کسی جلودارش نیست»، مؤید این مطلب است. امیرالمومنین(ع)- طبق نقل شیعیان- پیش از شهادتش، فرزند ارشد خویش امام حسن(ع) را عنوان جانشین خویش معرفی کرد. آن حضرت این جانشینی را به دستور رسول خدا (ص) دانست و از امام حسن(ع) نیز خواست، هنگام رحلت، برادرش حسین(ع) را برگزیند. علاوه بر این آن حضرت ضمن وصایای دیگری، خواستار اجرای عدالت (قصاص) درباره قاتل خویش شد و از اهل بیت خویش و فرزندان عبدالمطلب به خصوص وصی خویش امام حسن(ع) خواست پس از رحلتش زیاده روی نکنند و در صورت تصمیم به انجام قصاص، تنها قاتل را، آن هم فقط با یک ضربت- که وی بر حضرت زده- قصاص کنند. ‏ پيشتر نيز آن حضرت كه خبر شهادت خويش را داده بود، مسلمانان را سوگند داده بود كه به جز قاتل خويش، كس ديگري را به قتل نرسانند. امام حسن(ع) پیکر آن حضرت را غسل داد و کفن کرد و خود بر وی نماز خواند. آن حضرت که از نبش قبر امیرالمومنین(ع) توسط گروههایی چون خوارج، منافقان، بنی مروان و بنی امیه هراس داشت، پیکر امام را به همراه برادرانش و تعدادی از شیعیان مورد اعتماد، مخفیانه در محلی خارج از کوفه موسوم به غَرِيّ یا- طبق روایتی از امام باقر(ع)- غریّین، که امروزه به آن نجف( نجف) گفته می‌شود، به خاک سپردند. بر اساس روايتي از امام صادق(ع)، اميرالمومنين(ع) ضمن وصيت به حسنين(ع) درباره تجهيز خويش، آنان را به محل قبرِ آماده خويش راهنمايي كرده است. روایات دیگری نیز از اهل بیت(ع) هست که آن حضرت در قبری که پیشتر حضرت نوح(ع) دفن شده بود، به خاک سپرده شده است. دفن پنهانی امام علی(ع)-که بر اساس روایتی از امام صادق(ع) دستور خود آن حضرت بوده- سبب شده درباره مکان قبر آن‌حضرت اقوال دیگری چون مسجد کوفه، رَحبه، مدینه و حتی محله کرخ بغداد هم مطرح شود. مکان قبر امام علی(ع) تا زمان امام صادق(ع) و پایان یافتن دولت بنی امیه نامعلوم بود به گونه‌ای که به جز تعداد معدودی از خواص شیعه، کسی از محل آن خبر نداشت. در این زمان امام صادق(ع) محل آن را برای شیعیان آشکار ساخت. در روایات اهل بیت(ع) از ثواب بسیار زیاد زیارت قبر آن حضرت سخن به میان آمده و به آن سفارش شده است. در یکی از این روایات رسول خدا (ص) زیارت امیرالمومنین(ع) را همانند زیارت خویش دانسته و از پاداش بسیار زیاد آن سخن گفته است. در روایات اهل بیت(ع) ضمن بیان آداب زیارت آن حضرت، زیارت نامه‌هایی نیز برای ایشان نقل شده است. طبق وصیت امام علی(ع) که خواستار قصاص قاتل خویش پس از رحلتش شده بود، امام حسن(ع) وی را به قتل رساند. نویسنده: حجت الاسلام دکتر یدالله حاجی زاده

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست ششم، «فعالیت‌های اجتماعی مساجد مصر عصر فاطمی در ماه رمضان» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید ناصر موسوی 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : دوشنبه 5 اردیبهشت ماه 1401 مصادف با بیست و سوم ماه مبارک رمضان، ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

«امیر المؤمنین امام علی (ع) اسوه برای تمام عصرها» امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع) از یاران خاص و مخلص رسول خدا(ص)، و اولین مرد مسلمان بود. او شاگرد ممتاز مکتب پیامبر بود که در جهان اسلام از آغاز تا کنون همتایی ندارد. دارای ویژگی‌ها و فضائل برجسته‌ای‌‌ است که از دیگر صحابه وی را ممتاز می‌‌نماید. خصلت‌هایی که به حسب ظاهر متضاد می‌‌نماید اما به جهت اخلاص و ایمان و توانائی بالا، در وجود آن حضرت جمع شده است. او در عین زهد و پارسائی مرد کار و تلاش، در عین شجاعت، مرد رعایت ضوابط اسلامی و اصول اصیل الهی و انسانی بود. در عین توان مدیریتی بالا بدور از ریاست طلبی و مقام خواهی بود. در عین علم و دانش وافر بدور از تکبر و حسد، مؤسس دانش علم نحو و پیشنهاد دهنده نکات ارزشمند در حل مشکلات اسلامی در دوران خلفا بود. او ارزش‌های‌‌ انسانی را پاس می‌‌داشت و عدالت، آزادی خواهی، سخاوت و بخشش‌هایش نمونه و زبانزد بود که نزول آیات متعددی را در باره وی مانند آیه ولایت و ایثار و انفاق نهان و آشکار و به مقدار سیصد آیه دانسته‌اند. هر مأموریتی که رسول خدا (ص) به او محول کرد به خوبی از عهده آن برآمد. پرچمدار سپاه پیامبر در جنگ‌های مختلف بود. او در جنگ خندق و خیبر در انجام مأموریت خود به خوبی عمل کرد. به دستور خدا و پیامبرش مسئول ابلاغ آیات اولیه سوره برائت در حج شد. در مأموریت یمن موفق عمل کرد و افراد قبیله همدان و مردم یمن ایمان آوردند و در کسب رضایت مردم قبیله بنی جُذَیمه چنان عمل کرد که خوشنودی و رضایت پیامبر (ص) را به دنبال داشت. و در جریان جنگ تبوک در مدینه، مانع هر گونه توطئه منافقان گردید. شخصیتی که دوست و دشمن را را وادار به اعتراف به فضل خود کرده و مسیحی و مسلمان و دیگران، زبان به مدحش ستوده‌اند مگر آنان که از عدالتش ناراحت شده و یا پیرو اندیشه‌‌ها‌ی باطل و یا طرفدار امویان بودند که خلافت را برای رسیدن به قدرت می‌دانستند. بسیاری از اصناف خود را منتسب به علی(ع) می نمایند از عرفا و اهل فتوت گرفته تا مردان میدان مبارزه و جهاد. سیره امام علی (ع) نسخه شفا بخشی است که در هر زمان و مکانی قابل استفاده است. بیش از 1400 سال از دوران زندگی ایشان می‌گذرد اما مردانی غیر مسلمان هم آرزوی حضور وی را در عصر حاضر دارند. اما در هر زمانی گروهی اندک با تبلیغات وسیع در صدد تخریب چهره وی برآمدند، از یاران منقطع حضرت به نام خوارج گرفته تا بنی امیه، بنی زبیر و بنی عباس تا نیروهای مزدوری که امروزه در فضای مجازی تلاش می‌کنند این چهره نورانی و اسوه تقوا و عدالت را در زمینه‌های مختلف تخریب کنند و فاصله‌ای مخصوصاً بین مردم ایران و رهبرشان امام علی (ع) ایجاد کنند و انواع اتهامات و شبهات را منتشر می‌کنند. گویا سخن رسول گرامی اسلام (ص) در همه مقاطع تاریخی مصداق دارد که فرمود: ای علی هرگز مؤمن با تو دشمن نیست و هرگز منافق تو را دوست ندارد. آری چراغی را که ایزد بر فروزد هر آن کس پوف کند ریشش بسوزد. نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری

✅سلسله نشست‌های تاریخ در قرآن. 📒نشست هفتم، «بیعت‌های عصر نبوی (ص) در قرآن» 👤ارائه دهنده:حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری 💠زمان : دوشنبه 5 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 12 الی 13 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست نهم، «رمضان در مساجد اهل سنت» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد فلاح زاده 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : چهار شنبه 7 اردیبهشت ماه 1401 مصادف با بیست و چهارم ماه مبارک رمضان، ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های تاریخ در قرآن. 📒نشست هشتم، «تاریخ در قرآن» 👤ارائه دهنده:آیت الله محمد هادی یوسفی غروی 💠زمان : پنج شنبه 8 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 12 الی 13 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست دهم، «مساجد شیعی در ایران پیشا صفویه» 👤ارائه دهنده: دکتر محمد حسین افراخته 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : شنبه 10 اردیبهشت ماه 1401 مصادف با بیست و هشتم ماه مبارک رمضان، ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست یازدهم، «جایابی و الگوی مسجد؛ بررسی موردی مسجد النبی در عصر پیامبر(ص)» 👤ارائه دهنده: دکتر مهدی حمزه نژاد 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : یک شنبه 11 اردیبهشت ماه 1401 مصادف با بیست و نهم ماه مبارک رمضان، ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

✅سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست دوازدهم، «نقش و کارکرد مساجد در حوزه پاسخگویی دینی و مقابله با شبهات و هجمه های اعتقادی» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید حسن هاشمی جزی 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : سه شنبه 20 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست سیزدهم، «نقش مسجد-مدرسه ها در پویایی حوزه های علمیه» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید ناصر موسوی 💠زمان : سه شنبه 27 اردیبهشت ماه 1401 ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

سلسله نشست‌های جایگاه، کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی. 📒نشست چهاردهم، «نقش مسجد در پاسخگویی به سوالات و شبهات دینی» 👤ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید حسن هاشمی جزی 📒دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد قرائتی 💠زمان : سه شنبه 3 خرداد ماه 1401 ساعت 18 ⬅️لینک ورورد به جلسه 🌐 http://dte.bz/historyconf 🌐https://bbb04.dte.ir/b/6eg-aih-u5a-tbi 🌐https://bbb01.dte.ir/b/vv2-jpi-207-uen 📒مجری: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و مرکز همکاری های علمی و بین الملل 🌐https://eitaa.com/eiscahistory

کتاب مذهب شیعه منتشر شده از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اثر دوايت .م. دونالدسن نخستین اثر مفصل یک خاورشناس در وصف مشهدالرضا(ع) به شمار می‌رود. او شانزده سال در ايران بوده و در مشهد سكونت داشته و تاریخ این شهر و زائران آن در حدود 100 سال پیش را گزارش می‌کند. پژوهشکده تاریخ و سیره به جهت ارزش علمی این کتاب و اینکه نقطه آغاز مطالعات مستند اماميه در غرب به شمار می‌رود، به ترجمه و تعلیقات آن به قلم دو تن از اساتید تاریخ اقدام کرده است. به مناسبت ولادت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) برشی از این کتاب درباره حرم مطهر رضوی که مؤلف از کتب جغرافیای تاریخی گزارش کرده است، (صفحه 294 ـ 296 از جلد اول) در پی می‌آید: در قرن ششم هجرى (دوازدهم ميلادى)، و در دوران حكومت سلطان سنجر سلجوقى [سال حكومت 511-552ق]، مردى به نام ابوطاهر قمى، با هزينه شخصى خود و يا به خرج سلطان، اين بنا را بازسازى كرد. ساختمان جديد صد سال پابرجا ماند؛ ولى هنگام حمله مغولان به‏شدت خسارت ديد. چون در سال 617ق/1220م، پس از قتل‏عام نيشابور به دست تُولوگ‏خان، وى با سپاه فراوانى به توس رسيد و همان كار را تكرار كرد. او شهر توس (طابران قديم) را ويران و مرقد واقع در مشهد را كه قبور على بن موسى‏الرضا عليه‏السلام و هارون الرشيد در آن قرار دارد، تاراج كرد؛ ولى مغولان مرقد را كاملاً ويران نكردند؛ زيرا چند كتيبه موجود در ضريح كنونى به تاريخ 612 ق/1215م، يا پنج سال پيش از اين حمله مغول بازمى‏گردد.

اين مقبره در آغاز قرن چهاردهم ميلادى (هشتم هجرى)، در دوران حكومت سلطان محمد الجايتو [سال حكومت 703-716ق] كه نخستين [ايلخان] مغول شيعه بود، بازسازى و نوسازى شد. در كتاب تاريخ ‏مغولان مى‏خوانيم مادر الجايتو، فرزندش را مسيحى تربيت كرد و او را به نام نيكولاس غسل تعميد دادند؛ اما پس از مرگ مادر، همسرش وى را به مسلمانى ترغيب كرد. الجايتو اسلام را دين رسمى قرارداد؛ حال آن‏كه ياساى غازان نيز اجرا مى‏شد. مبالغ حاصل از اوقاف مرقد، بنابر وصيت بانيان آن‏ها مصرف گرديد و در اين زمان؛ كه درآمد بقعه به دست شيعيان افتاد، مزار امام رضا عليه‏السلام در مشهد تجديد بنا شد. با اين‏كه الجايتو در اعتقاد مذهبى خويش، به‏ويژه موقعى كه بشدت از نزاع حنفيه و شافعيه بر سر احكام نكاح خشمگين شد، ثابت‏قدم نبود؛ اما بر سكه‏هاى اواخر دوران او نقش سلام و صلوات خداوند بر ائمه اثنى عشر به چشم‏ مى‏خورد. ابن‏بطوطه سيّاح [م 779ق] نيز چند سال بعد در قرن هشتم‏هجرى (734ق/1333م) از اين مرقد بازسازى شده ديدار كرده، مى‏گويد مشهد را شهرى بزرگ، پرجمعيت و سرسبز يافته است، او مى‏نويسد: بالاى مزار، گنبدى عظيم قراردارد كه با پرده‏هاى ابريشمين و قنديل‏هاى زرين آراسته شده است و زير گنبد و مقابل مزار امام، قبر هارون‏الرشيد است. خدّام پيوسته بر سر مزار شمعدان‏هايى [روشن] قرارمى‏دهند؛ اما وقتى شيعيان على عليه‏السلام براى زيارت وارد حرم مى‏شوند، بر قبر هارون‏الرشيد لگد مى‏زنند و در عوض به حضرت رضا عليه‏السلام درود مى‏فرستند.

به مناسبت غزوه بنی قریظه بنی‌قریظه نام گروهی از یهودیان عصر پیامبر است که در مدینه با آن حضرت و مسلمانان زندگی می‌کردند و غزوه یا نبردی به نام آنان ثبت شده است. پس از مهاجرت پیامبر و مسلمانان از مکه به یثرب، آنان با سه قبیله یهودی که گروه‌های متنفذ و تأثیرگذار فرهنگی و اقتصادی این شهر بودند پیمانی امضا کردند و قرار شد هر یک از مسلمانان و یهودیان بر آیین خود باشند و در امور شهروندی و دفاع از مهاجم، یکدیگر را حمایت کنند. نام دو گروه دیگر بنی‌قینقاع و بنی‌نضیر است. یکی دو سال پس از زندگی مسالمت‌آمیز، یکی از گروه‌های یهودی پیمان خود را زیر پا گذاشت و با مسلمانان وارد جنگ شد. قرآن این پیمان‌شکنی را تأیید کرده و مورخان جزئیات و عوامل آن را بیان کرده‌اند. از جمله این عوامل، ارتباط گروه‌های یهودی با مشرکان مکه و پیشرفت‌های مسلمانان در مدینه و مناطق اطراف بود. به ترتیب دو قبیله بنی‌قینقاع و بنی‌نضیر با مسلمانان اعلام جنگ داده و پس از محاصره و تسلیم بدون درگیری از منطقه کوچ کردند و آیاتی از سوره حشر در این باره نازل شد: هُوَ الَّذي أَخْرَجَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ دِيارِهِمْ لأَوَّلِ الْحَشْرِ ما ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّه‏... آنان گمان می‌کردند قلعه‌هایشان مانع از قدرت الهی خواهد بود... گروه سوم (بنی‌قریظه) در شرایط بحرانی و در بحبوبحه جنگ احزاب به همکاری با مشرکان پیوستند و مسلمانان پشت خندق را از داخل مدینه تهدید کردند. از این رو پیامبر به دستور خداوند آنان را نیز در دژهایشان محاصره کرد تا ناچار به تسلیم شدند. درباره سرنوشت مردان یا جنگجویان بنی‌قریظه روایاتی گوناگون وجود دارد که برخی حاکی از کشته شدن صدها نفر از این گروه یهودی به دست مسلمانان است. در دهه‌های اخیر محققان به بررسی این گزارش‌ها پرداخته و چنین اتفاقی را در صدر اسلام به دلایلی غیر ممکن دانسته‌اند. اولاً سیره پیامبر که در مثل فتح مکه، همه مخالفان خود را بخشید و آزاد کرد، با چنین گزارش‌هایی سازگار نیست. ثانیاً جمعیت مدینه و گروه‌های یهودیان در آن زمان به اندازه‌ای نبود که بتوان پذیرفت صدها نفر از آنان کشته و اسیر شده باشند. ثالثاً در اخبار تاریخی فقط به کشته شدن کمتر از ده نفر در این واقعه تصریح شده و نام و چگونگی مقابله آنان بیان شده است ضمن آنکه بنا به آیات قرآن که: لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏ (گناه کسی را دیگری به دوش نمی‌کشد) دلیلی ندارد افرادی که در پیمان‌شکنی دخالت نداشتند به گناه سران بنی‌قریظه دچار شوند. اصل اسارت عده‌ای و کشته شدن عده‌ای دیگر در این نبرد به دلیل آیه «وَ أَنْزَلَ الَّذينَ ظاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ صَياصيهِمْ وَ قَذَفَ في‏ قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَريقاً تَقْتُلُونَ وَ تَأْسِرُونَ فَريقا» که به گفته مورخان و مفسران درباره این حادثه نازل شده، تأیید می‌شود؛ اما نمی‌توان آمارهای ارائه شده را پذیرفت. به نظر می‌رسد پذیرش برخی روایات و آمار مبالغه‌آمیز از سوی برخی مسلمانان و درج در کتاب‌ها، به دلیل قوانین جزائی تورات است که چنین اجازه‌ای به فاتحان داده و تصور شده مسلمانان نیز چنین اقدامی کرده‌اند در صورتی که شواهدی از این کشتار در لابلای کتب تاریخی نیست و آنچه هست روایاتی است که نقل شده و نقدهای جدی بر آن وارد است. برخی محققان مانند دکتر شهیدی که جزو نخستین ناقدان داستان بنی‌قریظه است، روایات عجیب درباره کشته شدگان را ناشی از رقابت‌های گروه‌های مسلمان در آن زمان می‌داند و اینکه برخی خواسته‌اند در آمار تلفات دشمنان به دست خود مبالغه کنند. به قلم حجت الاسلام دکتر صادقی

به نام خدای بزرگ تاریخ شهادت امام رضا روز 23 ذیقعده روز زیارتی امام رضا ع نامیده شده است آیا این نامگذاری به سبب شهادت آن¬حضرت در این روز است یا سببی دیگر دارد؟ از گزارش¬های منابع كهن تاریخی بر می¬آید که سبب این نامگذاری، شهادت آن حضرت در 23 ذیقعده نبوده؛ بلکه سببی دیگر دارد که قابل بررسی است؛ چراکه منابع مربوط درباره تاریخ شهادت آن حضرت به لحاظ سال و ماه و روز، نقل¬های پراكنده و پر غباری را ذکر کرده¬اند که فضاى پر التهابى را موجب شده‏اند. اجمالا 13 قول درباره روز شهادت آن حضرت نقل شده که از جمله آنها روز 23 ذیقعده سال 203ق است؛ گزارش 23 ذیقعده را شیخ مفيد در مسار الشيعة (مصنفات، ج7، ص34) و بيرونى در آثار الباقية، (ص533) با تعبير برخى گفته‏اند نقل کرده¬اند و آن را نپذیرفته¬اند؛ چنان¬که شیخ مفید در دو کتاب الإرشاد (مصنفات، ج12، ص247) و المقنعة، (ص479) شهادت آن¬حضرت در ماه صفر را پذیرفته است. مجلسى نیز در بحار، (ج49، ص)293 به نقل از العدد آورده و آن را نپذیرفته است. نظر تحقیقی در بارۀ شهادت نظر تحقیقی در بارۀ شهادت امام رضا ع روز جمعه يا شنبه، آخر ماه صفر سال 203 هجرى است که برابر با روز هفدهم شهريور سال 197 خورشيدى و هشتم سپتامبر 818 ميلادی است. این گزارش افزون بر قرائن و شواهد تاریخی، در منابع فراوانی ذکر شده است مانند خليفةبن‏خياط در تاريخ، (ص312)، اشعرى در المقالات و الفرق، (ص94)، نوبختى در فرق الشيعة، (ص86)، طبرى، در تاريخ، (ج5، ص146)، طبرسى در إعلام الورى، (ج2، ص41)، سمعانى در الانساب، (ج3، ص74)، ابن‏جوزى در المنتظم، (ج10، ص115)، ابن‏اثير در الكامل، (ج6، ص351) ابن‏العبرى در تاريخ مختصر الدول، (ص134)، ابن‏خلكان در وفيات الاعيان، (ج3، ص270) اربلى در كشف الغمة، (ج2، ص267، به نقل از جنابذى)، ذهبى، در سير اعلام النبلاء، (ج9، ص391)، يافعى در مرآة الجنان، (ج2، ص10، با تعبير قيل، ابن‏كثير، البداية و النهاية، (ج10، ص249)، عسقلانى در تهذيب التهذيب، (ج7، ص387)، ابن‏صباغ در الفصول المهمة، (ج2، ص1023) و ابن‏طولون در الائمة الاثنى عشر، (ص98). یکی از نشانه¬ها كه بر مطلب پيش‏گفته گواهی مى‏دهد، گزارش‏هايى است كه درباره سبب مسموميت آن حضرت بيان شده است. برخى از منابع، سبب مسموميت را انارى دانسته‏اند كه در باغ مسكونى امام ع در طوس بر درخت بود (صدوق، عيون اخبار الرضا، ج2، ص240) و به دستور مأمون كنده و زهرآگين شده و به امام ع خورانيده شد. (يعقوبى، تاريخ، ج2، ص453. محمدبن‏حبان، الثقات، ج8، ص457. ابوالفرج، مقاتل الطالبيين، ص567) برخى نيز آن را انگورى دانسته‏اند(طبرى، تاريخ، ج5، ص146 و ابوالفرج اصفهانى، همان و سبط ابن‏جوزى، تذكرة الخواص، ص355) كه به فرمان مأمون زهرآلود گشت و به امام خورانيده شد(مفيد، الإرشاد (مصنفات، ج12، ص270) و شايد به هر دو ميوه مسموم گشته باشد؛ چراكه صدوق به نقل از هرثمةبن‏أعين اين دو ميوه را - كه به فرمان مأمون آغشته به زهر شده بودند - سبب مسموميت امام ع ثبت كرده (صدوق، عيون اخبار الرضا، ج2، ص250 - 245.) و ابن‏شهرآشوب نيز همين گزارش را آورده است(مناقب آل‏أبى‏طالب، ج4، ص403 - 402). گفتنى است اين دو ميوه در آخر تابستان به بازار مى‏آيند و جالب اين است كه بر مبناى محاسبه نجومى به امر وسط، ماه صفر سال 203 هجرى - كه امام رضاعليه السلام در آن شهيد شد برابر با شهريور همان سال بوده(زمانى قمشه‏اى، هيئت و نجوم اسلامى، ج2، ص330) و اين هم‏زمانى شهادت امام ع با رسيدن اين دو ميوه، نشانه درستی گزارش شهادت امام در آخر ماه صفر است؛ چرا كه اگر آن گرامى را با انار مسموم كرده باشند، اين ميوه هنوز بر درخت بوده و از نوبر آن، امام ع را مسموم كرده‏اند و اگر با انگور مسموم كرده باشند، اين ميوه در آن زمان، فراوان بوده و اگر مسمومیت به هر دو ميوه را بپذیريم، مانعى وجود ندارد؛ چون زمان، زمان بهره‏گيرى از هر دو بود. نتيجه برپایه استدلال یادشده امام رضاعليه السلام در جمعه يا شنبه، آخرين روز ماه صفر سال 203 هجرى در ساعت‏هاى نخست شب (صدوق، عيون اخبار الرضا، ج2، ص241 و ص247) و در 55 سالگى(مروج الذهب، ج4، ص5.) به شهادت رسید و اين روز به محاسبه نجومى به امر وسط، برابر است با روز هفدهم شهريور سال 197 خورشيدى (197/6/17)، مطابق با هشتم سپتامبر 818 ميلادى كه 71641 روز پس از آغاز هجرت پيامبر (ص) بود (زمانى قمشه‏اى، هيئت و نجوم اسلامى، ص330). آن حضرت در مدت زمان حيات خود، 35 سال در كنار پدر تجربه آموخت و به مدت بيست سال نيز، جايگاه رفيع امامت را عهده‏دار بود. ديگر نقل‏های نپذیرفتنی ديگر نقل‏ها درباره روز شهادت ایشان كه پذيرفتنى نيست، چنين‏ است: 1- روز اول ماه رمضان، (مجلسى، بحار، ج49، ص293 (به نقل از: العدد و او از: الدّر و ذخيرة)) 2 - نُه روز باقى‏مانده از رمضان، (صدوق، عيون اخبارالرضا، ج2، ص245. حاكم، تاريخ نيشابور، ص26. بيرونى، آثار الباقية، ص533)

3- هفت روز باقى‏مانده از ماه رمضان، (طبرسى، إعلام الورى، ج2، ص41 (با تعبير قيل). اربلى، كشف الغمة، ج2، ص297 (به نقل از صدوق در عيون اخبارالرضا)) 4- سيزدهم ذى‏القعده، (ابن‏خلكان، وفيات الأعيان، ج3، ص270 (با تعبير وقيل) يافعى، مرآة الجنان، ج2، ص10 و ابن‏طولون، الأئمة الإثنى عشر، ص98 (با تعبير قيل)) 5- بيست و سوم ذى‏القعده، (مفيد، مسار الشيعة (مصنفات، ج7، ص34) و بيرونى، آثار الباقية، ص533 (با تعبير برخى گفته‏اند) و مجلسى، بحار، ج49، ص293 (به نقل از: العدد)) 6- پنجم ذى‏الحجه، (يافعى، مرآة الجنان، ج2، ص10 و ابن‏طولون، الأئمة الإثنى‏عشر، ص293 (و قيل: بل توفى خامس ذى‏الحجة)) 7- ششم ذى‏الحجه (طبرى امامى، دلائل الإمامة، 351 (در يكى از نسخه هايش با تعبير ويُروى)) 8- آخر ذى‏الحجه (مسعودى، اثبات الوصية، ص182.) 9- هجدهم جمادى‏الأول (نجاشى، رجال، ج1، ص251.) 10- اول محرم (اللّباب فى تهذيب الأنساب، ج2، ص30.) 11- چهاردهم صفر (مجلسى، بحار، ج49، ص293 (و قيل)) 12- هفدهم صفر (كفعمى، المصباح، ص523 510.) 13- شش روز مانده از ماه صفر (حسن‏بن‏محمد قمى، تاريخ قم، ص199.) درباره سبب زیارت امام رضا ع در 23 ذیقعده، مرحوم محدث قمی در مفاتیح الجنان به نقل از ابن طاووس آورده که ایشان فرموده است: در برخی از نوشته¬های غیر عرب از اصحاب ما آمده است که زیارت امام رضا ع در 23 ذیقعده از دور یا نزدیک مستحب است. این مطلب در برخی از نسخه¬های کتاب اقبال الاعمال ابن طاووس آمده(ج2، ص23، چاپ دفتر تبلیغات) نه در همه نسخ¬های آن. وانگهی در هیچ روایتی نیز، این مطلب به دست نیامده است. بنابراین برای این مطلب مستند حدیثی به دست نیامده است؛ هرچند زیارت معصومان از جمله امام رضا ع برپایه روایات مربوط به زیارت¬های آنان در هر روز و هر لحظه ثواب و استحباب دارد؛ چنان¬که در روایت منقول از آنحضرت چنین آمده است: عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ شَدَّ رَحْلَهُ إِلَى زِيَارَتِي اسْتُجِيبَ دُعَاؤُهُ وَ غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ فَمَنْ زَارَنِي فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ كَانَ كَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ ص وَ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حَجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ كُنْتُ أَنَا وَ آبَائِي شُفَعَاءَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هَذِهِ الْبُقْعَةُ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ لَا يَزَالُ فَوْجٌ يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ فَوْجٌ يَصْعَدُ إِلَى أَنْ يُنْفَخَ فِي الصُّورِ. (بحار، ج99، ص44). به قلم حجت الاسلام و المسلمین یدالله مقدسی.

جلسه دفاع از اولین رساله سطح چهار تاریخ اهل بیت علیهم السلام در جامعة الزهرا(س) برگزار شد. اولین رساله سطح چهار تاریخ اهل بیت(ع) با عنوان واکاوی ازدواجهای علویان با مخالفان ، علل و پیامدها در روز سه شنبه هفتم تیرماه ۱۴۰۱ با حضور هیأت داوران بررسی و با درجه عالی مورد پذیرش قرار گرفت. نویسنده سرکار خانم اعظم ابوالحسن عراقی از دانش پژوهان سطح چهار جامعة الزهرا(س) بودند و دکتر حمید رضا مطهری استاد راهنما و سرکار خانم دکتر ناهید طیبی استاد مشاور و آقایان دکتر محمد جواد یاوری و دکتر حسین قاضی خانی داوری آن را بر عهده داشتند.

*قاتل امام جواد(ع) ❌ روضه مشهور دهه‌های اخیر درباره امام جواد(ع) این است که همسرش ام‌الفضل دختر خلیفه مأمون بعد از اینکه امام را مسموم کرد همراه کنیزانش به شادمانی پرداخت! همچنین پیکر امام چندی بر بام و زیر آفتاب بود و... ↩️ اساساً شهادت امام به دست همسرش یکی از اقوال است و برخی مسبب حادثه را شخص خلیفه معتصم یا یکی از کارگزاران او می‌دانند. 📖 منابعی که او را قاتل معرفی می‌کند، مانند دلائل الامامه منسوب به طبری، گویند ام‌فضل پس از این جنایت پشیمان شد و گریست. 📌 اهانت و جسارت به پیکر مطهر امام در منابع معتبر نیست و دستگاه خلافت در برابر شیعیان و دوستان آن حجت خدا و ذریه رسول، جرأت چنین بی‌حرمتی نداشت. 📌به قلم حجت الاسلام والمسلمین دکتر صادقی.

بسم الله الرحمن الرحیم سالروز شهادت امام باقر علیه السلام موضوع: امام باقر علیه السلام و جهاد تبیین جهاد تبیین عبارت از روشن‌گری، تفسیر و تبیین است. تبیین برای رفع جهل دیگران و یا برای از بین بردن انحرافات و فهم نادرست. از اینرو امام در هر دو قسم به تبیین و روشنگری دست زدند. شایان توجه است این جهاد امام در مقابل دو مرحله از اقدامات حاکمان برای انحراف جامعه بود؛ 1. مرحله پیشینی: حق نمایی و مشروعیت بخشی با قلب حقایق که بنیامیه با شبکه تبلیغاتی گسترده خود درصدد خاموش ساختن فرهنگ اهلبیت و واقعنمایی فرهنگ جاهلی اموی بود 2. مرحله پسینی: با تحریف درصدد توجیه عملکرد باطل و ظلم وستمهای خود بود. (امروز هم در مرحله حساس نظام اسلامی هستیم و بعد از پیروزی انقلاب دشمن با استفاده از غفلت خواصّ به تحریف مبانی نظام پرداخت و سعی کرد با فضا سازی تبلیغاتی و ایجاد شبهه بین مردم که پشتوانه نظام اسلامی‌اند فاصله ایجاد کند و در مقام نهادینه کردن اندیشه سکولاریسم برآمد و پس از آن جبهه جدیدی را در جنگ نرم در برابر نظام گشود و با کمک بعضی از منحرفان فکری و ایجاد شبهه به متزلزل کردن اندشیه ولایی که در ولایت فقیه تبلور یافت، پرداخته است که ضرورت توجه بیشتر به جهاد تبیین از منویات مقام معظم رهبری را میطلبد.) جلوه های جهاد تبیین در سیره امام باقر علیه السلام: جهاد تبیین امام را باید با توجه به فضای فکری و فرهنگی جامعه عصر امام باقرعلیه السلام در نظر گرفت. با توجه به سیاستهای فرهنگی حاکمان بنی امیه مبنی بر بهرهگيري از سیاست حديثسازي و نسبت دادن آن به پيامبر يا استفاده از اسرائيليات، جبرگرايي كه معاويه آن را تبليغ ميكرد، گسترش مرزهای جغرافیایی اسلام و ورود فرهنگ و افكار بیگانه با ترجمه متون یونانی، آرامي و هندی که نتیجه آن کم رنگ ساختن اندیشه اهلبیت و جلوگیری از جریان نظام فرهنگي اسلام مبتنی بر امامت و ولایت و نهادینهسازی فرهنگ جاهلی اموی در جامعه بود. در این فضا امام در محورهای زیر به جهاد تبیین دست زد؛ 1.تبیین دانش در حوزه های مختلف علمی با هدف تأمین زیرساخت علمی فرهنگی جامعه دینی): نهضت علمی امام باقر علیه السلام در حوزههای مختلف(قرآن، حدیث، فقه و کلام) با بیان دقیق مسئله توحید، مسئله امامت، تقیه، بدا و رجعت و دیگر موضوعات مختلف مرتبط با رفتار و اخلاق مسلمانان در جامعه صورت گرفت. 2. مبارزه با انحرافات با هدف جلوگیری از تحریف ها و رفع موانع تحقق اهداف دینی در محورهای زیر: الف) انحرافات فکری: کیسانیه: کیسانیه اولین گروه از میان مسلمانان بودند که از مسیر اعتقاد به امامت اهل بیت^ جداشدند و مسئله امامت محمد حنفیه از فرزندان غیر فاطمی امام علی& را مطرح نموده او را پس از امیرالمومنین، امام حسن و امام حسین^، امام چهارم دانستند. خالصیه یا کربیه(قائل‌ به زنده بودن محمد بن حنفيه)، سراجیه؛ اصحاب «حسان بن سراج»(قائل به رجعت محمد حنفیه)، هاشمیه؛ اصحاب «ابوهاشم عبدالله فرزند محمد حنفیه، حربیه؛ معتقد به امامت عبدالله بن معاویه از نوادگان جعفر طیار(محمد حنفیه زنده و همان مهدی موعود است و از مکه ظهور خواهد کرد). بتریه: بتریه گروهی از شیعیان میباشند که ضمن پذیرش ولایت امیرالمومنین و دعوت مردم به ولایت آن حضرت، خلافت ابوبکر و عمر را نیز پذیرفته و مخالفتی نداشتند. آنان به لحاظ سیاسی اهل قیام بوده و هرکسی از فرزندان علیّ ابن ابیطالب علیه السلام که امربه معروف و نهی از منکر نموده علیه حکومت قیام نماید، حمایت میکردند و وی را امام میدانستند. اندیشههای این فرقه اگرچه از زمان امام سجاد علیهالسلام آغاز شده بود، در دوره امام باقر علیهالسلام نیز حضور داشته و افکار خویش را منتشر مینمودند و تعیّن یافتن چنین گروهی در عصر امام باقر علیهالسلام اتفاق افتاده و نام «بتریه» از این دوران بر آنان اطلاق شده است. امام، سران بتریه مانند حکم بن عتیبه، سالم بن ابی حفضه و ابوالمقدام و سلمه بن کهیل و کثیرالنوا را باعث گمراهی بسیاری از افراد معرفی نمودند. امام باقر علیه السلام با رد گرایش نظامی آنان اشاره داشتند که «حتی اگر بتریه یک خط نبرد از شرق تا غرب عالم تشکیل دهند، خداوند از طریق آنان عزت را به جهانیان عطا نخواهد نمود». کثیر النوا مخالفتهای با امامت امام باقر علیهالسلام داشته و در انکار امامت آن حضرت میکوشید. غلات: غلو در اصطلاح بهمعنی افراط در دین یا بزرگ کردن امری یا شخصی بر خلاف واقع؛ که از صدر اسلام تا کنون بوده و همواره آسیب به چهره واقعی شیعه زده است و در این دوره در قالب کربیه(پیروان «ابنکرب» یا «ابوکرب ضریر»)، مغیریه: پیروان مغیرة بن سعید بجلی، بیانیه: پیروان بیان بن سمعان و هاشمیه: پیروان ابوهاشم بروز داشته و امام از مواضع تند غالیان تبرّی جسته و شعیان را ازپذیرش آموزههای این طایفه برحذر میدارد.

انحرافات اجتماعی: این انحرافات در قالب گرایش به امامت محمد حنفیه، شکل گیری زمینه های گرایش به زیدیه، مشکلات اجتماعی شیعیان کوفه بدلیل دوری از امام بود که به صورت اندیشههای متفاوت گروههای شیعی در موضوعات مختلف از جمله شیوه مقابله با حکومت و ویژگیهای امام تجلی یافت. ج) انحرافات سیاسی: این انحرافات که ناشی از همان انحراف فکری است در مقام عملکرد سیاسی شیعیان در قالب جریانهای مختلف سیاسی بروز یافت. از جمله میتوان به جریان سیاسی کیسانی- عباسی، جریان سیاسی زیدی- حسنی در کنار جریان سیاسی اعتدال گرای امامیه را میتوان اشاره داشت. 3.تربیت شاگردان متخصص و متعهد با هدف تقویت بدنه فعال فرهنگی جامعه؛ که هرکدام در حوزههای مختلف محل رجوع شیعیان و علاقمندان به علوم اهل بیت بودند(زراره، محمد بن مسلم، ابوبصیر و.در فقه، جابر بن جعفی، ابی یعفور، حمران و عبدالملک بن اعین، ابوعبیده حذّا و.. در حدیث و کلام، ابوالجارود و.. در تفسیر و..) پیامد و نتیجه جهاد تبیین: مهمترین پیامد و نتیجه جهاد تبیین امام باقر علیه السلام را میتوان تشکیل جامعه اعتقادی امامیه(بادوخط فکری فقهی و حدیثی)درکنار جامعه اعتقادی عموم مسلمان براساس تعالیم دستگاه حاکم و سیاستهای فرهنگی بنیامیه دانست. البته درکنار آن میتوان به پیامدهای دیگری مانند نظام مند شدن تعالیم شیعه، تخصصی شدن علوم و نقش علمای شیعه درحدیث، کلام، فقه، تفسیر..، شکلگیری حوزههای علمی شیعی، مقام افتا و فراگیری شیوه استنباط و ظهور بزرگان فقهی و حدیثی در مدینه اشاره داشت که البته بیشتر در ادامه در زمان امام صادق علیه السلام تجلی و بروز یافت. به قلم حجت الاسلام والمسلمین سید قاسم موسوی رزاقی.