السلام علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفناءک بخشی از مصائب بزرگ سیدالشهدا، اهانت‌ها و دشنام‌هایی است که در روز عاشورا از سوی انسان‌های پست و جاهل به آن حجت خدا و امام معصوم و انسان کامل داده شد. عبدالله بن حصین صدا زد: ای حسين[ع] نمی‌بینی آب چطور موج می‌زند؟! قطره‌ای از آن نمی‌چشی تا از تشنگی مرگ را دریابی. عبدالله بن حوزه برابر آن حضرت آمد و صدا زد: ای حسین[ع] تو را بشارت باد به دوزخ! امام فرمود چنین نیست؛ بلکه به سوی پروردگار مهربان می‌روم. هنگامی که امام نیزار پشت خیمه‌ها را آتش زد تا از پشت سر محفوظ باشد، شمر صدا زد‌ ای حسین[ع] به سوی آتش شتاب کرده‌ای! و سیدالشهدا در هر حال به یاد خدا بود: عطش الحسين(ع) حتى اشتد عليه فدنا ليشرب من الماء، فرماه حصين بن تميم بسهم فوقع في فمه فجعل يتلقى الدم من فمه و يرمى به الى السماء ثم حمد الله و اثنى عليه‏. و جز به او شکوه نبرد: فانتزع الحسين(ع) السهم، ثم بسط كفيه فامتلأت دما ثم قال اللهم انى اشكو إليك ما يفعل بابن بنت نبيك. یکی از صحنه‌های اندوهبار کربلا این است که زينب سلام‌الله علیها ناظر کشته شدن برادرش بود و هر چه ندای استغاثه سر داد کسی به او توجه نکرد. خَرَجَتْ أُخْتُهُ زَيْنَبُ إِلَى بَابِ الْفُسْطَاطِ فَنَادَتْ: عُمَرَ بْنَ سَعْدِ وَيْحَكَ أَ يُقْتَلُ‏ أَبُوعَبْدِاللَّهِ‏ وَ أَنْتَ تَنْظُرُ إِلَيْهِ!؟ فَلَمْ يُجِبْهَا بِشَيْ‏ءٍ فَنَادَتْ وَيْحَكُمْ أَ مَا فِيكُمْ مُسْلِمٌ فَلَمْ يُجِبْهَا أَحَدٌ بِشَيْ‏ءٍ. صلی الله علیک یا اباعبدالله https://eitaa.com/eiscahistory

السلام علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلّت بفناءک با آنکه از حدود هزار سال پیش، دوست و دشمن در تحریف واقعه کوشیده است و با آنکه حتی عالمی چون طریحی و فقیهی چون دربندی به قصد قربت در تکثیر دروغین و جعل حوادث برای این واقعه تلاش کرده اند و اکنون میتوان گفت ۶۰ تا ۷۰ درصد از روضه ها حقیقت ندارد؛ اما کشتن حجت خدا با بدترین وضعیت، حقیقت دارد؛ به خاک و خون کشیدن نوه رسول الله، حقیقت دارد؛ تشنگی فرمانده ۵۶ ساله صحرای کربلا و ممانعت از نوشیدن آب و تیر زدن به دهانش بجای آب، حقیقت دارد؛ وفاداری برادری پرچمدار تا پای جان، حقیقت دارد؛ کشتن نوجوان برادر در دامان عمو، حقیقت دارد؛ کشتن قاسم و حمل پیکر بیجانش به وسیله عموی داغدار، حقیقت دارد؛ کشتن طفل شیرخوار در بغل پدری مهربان، حقیقت دارد؛ کشتن جوانی خوش صورت و خوش سیرت در برابر چشمان پدر، حقیقت دارد؛ ضربات پی در پی به پیشوای آزاده و مظلوم، حقیقت دارد؛ بریدن سر بهترین انسانها و بخصوص فرزند فاطمه(س)، حقیقت دارد؛ کشتن برادری تنها در برابر چشمان خواهری با وقار و ناله جانسوز او در میان دشمنان، حقیقت دارد؛ اسب تاختن بر پیکر مطهر حجت خدا، حقیقت دارد؛ رها کردن جنازه شهیدان راه حق و آزادگی، حقیقت دارد؛ آتش خیمه و ظلم به بازماندگان یک فاجعه انسانی، حقیقت دارد؛ تنور و سر و اسارت بیمار و زنان و کودکان، حقیقت دارد؛ و کربلا حقیقتی جاودانه است و نور حسین(ع) خاموش شدنی نیست. صلی الله علی الباکین علی الحسین یا حسین(ع) عصر عاشورای ۱۴۴۲

پس از شهادت پاره تن رسول‌الله پیکر مطهر آن حضرت بنا به دستور ابن‌زیاد مورد تهاجم اسبان قرار گرفت و یکی از زشت‌ترین و پست‌ترین اقدامات کینه‌توزانه در تاریخ ثبت شد. وزن اسب عربی را 350 تا 450 نوشته‌اند و همین نکته برای ذکر مصائب آن بزرگوار کافی است و نیازی به نعل تازه نبود تا هزار سال بعد برخی این دروغ را بسازند. همان اندازه اهانت به حجت خدا؛ مصیبتی بس سنگین است و نیاز به غلو و مبالغه در روایات این واقعه نیست. پیکر مطهر مظلوم کربلا و فرزند زهرا(س) یک شب در بیابان ماند و روز یازدهم محرم گروهی از بنی‌اسد که در نزدیکی کربلا زندگی می‌کردند و قبلاً نتوانسته بودند به امام بپیوندند، با اطمینان از رفع خطر لشکر عمر سعد، پیش آمدند و پیکر امام و دیگر شهدای کربلا را به خاک سپردند. مورخان و شیخ مفید و حتی ابن‌طاووس با بیان این مطلب سخنی از حضور امام سجاد(ع) نزده‌اند (الارشاد 114/2)؛ اما برخی روایات کلامی حاکی از حضور آن حضرت برای دفن پدر بزرگوار خویش است (الَّذِي أَمْكَنَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ أَنْ يَأْتِيَ كَرْبَلَاءَ فَيَلِيَ أَمْرَ أَبِيهِ فَهُوَ يُمْكِنُ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ أَنْ يَأْتِيَ بَغْدَادَ فَيَلِيَ أَمْرَ أَبِيهِ: رجال الکشی، ص464).

با سلام و آرزوی قبولی عزاداری‌ها و به امید سودمند بودن مطالب این کانال در ایام دهه محرم، از این پس به روال عادی، اخبار و گزارش‌های مربوط به این پژوهشکده توسط ادمین‌های محترم منتشر خواهد شد.

انتشار همزمان سه اثر به همت گروه تاریخ تشیع پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام: ✅کتاب های «پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم بر پایه منابع رجالی» تألیف حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر امامی حجتی ، «نقش قبیله خزاعه در تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام تا سال 260 هجری» اثر مشترک آقای دکتر اصغر منتظرالقائم و خانم دکتر زهرا حسین هاشمی و «تاریخ تشیع در ایران بر مبنای سکه شناسی از آغاز تا تاسیس صفویه» نوشته دکتر سیدمسعود شاهمرادی منتشر شدند

پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم هجری (حجت الاسلام علی اکبر امامی حجتی)

نقش قبیله خزاعه در تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلام تا سال 260 هجری (آقای دکتر اصغر منتظرالقائم و خانم دکتر زهرا حسین هاشمی)

تاریخ تشیع در ایران بر مبنای سکه شناسی از آغاز تا تأسیس صفویه (دکتر سیدمسعود شاهمرادی)

🔰به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن: 🔆کتاب «کسب و کار براساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت(علیهم السلام)» منتشر شد 🔗جزئیات خبر در لینک زیر↙️ quran.isca.ac.ir/News/Detail/375 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

انتصاب مدیر گروه سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طی حکمی حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری خمی را به عنوان مدیر گروه سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) منصوب کرد. رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت الاسام و المسلمین دکتر نجف لک زایی در این حکم آورده است: نظر به مراتب فضل، دانش و تجربیات ارزنده جنابعالی، و بنا به پیشنهاد رئیس محترم پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت (ع)، به موجب این حکم به مدت دو سال به عنوان «مدیر گروه سیره اهلبیت (ع)» منصوب می‌شوید. انتظار می‌رود با همکاری اندیشمندان و پژوهشگران کارآمد در این حوزه، برابر ساختار، مأموریت و اهداف گروه، در دست یابی به اهداف پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت (ع) تلاش لازم را مبذول نمایید. توجه به اولویت‌های ابلاغی پژوهشگاه به ویژه هماهنگی پروژه‌های گروه با مسائل قطب‌های فکری و فرهنگی، مورد تأکید است.

کتاب «تاریخ تشیع در ایران بر مبنای سکه شناسی از آغاز تا تأسیس صفویه» منتشر شد کتـاب «تاریخ تشیع در ایران بر مبنای سکه شناسی از آغاز تا تأسیس صفویه» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشـگاه علـوم و فرهنـگ اسـامی منتشـر شـد. کتـاب «تاریخ تشیع در ایران بر مبنای سکه شناسی از آغاز تا تأسیس صفویه» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) که به تازگی منتشر شده است، حاصل پژوهش سید مسعود شاهمرادی می‌باشد. کتاب حاضر تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا تأسیس حکومت صفویه را از دریچه متون و نشانه‌های حک شده بر سکه‌های این دوران به بررسی و تحلیل پرداخته است. در این کتاب آمده است: مطالعات تاریخ تشیع در ایران نیازمند استفاده از دانش‌های مکمل مطالعات تاریخی برای دستیابی بیشتر و دقیق‌تر به حقایق تاریخی است. از جمله دانش‌هایی که می‌تواند محققان را در این مسیر یاری نماید، مطالعات سکه شناسی است. کتاب حاضر تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا تأسیس حکومت صفویه را از دریچه متون و نشانه‌های حک شده بر سکه‌های این دوران بررسی و تحلیل کرده است.

کتاب «پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم بر پایه منابع رجالی» منتشر شد کتـاب «پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم بر پایه منابع رجالی» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشـگاه علـوم و فرهنـگ اسـامی منتشـر شـد. کتـاب «پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم بر پایه منابع رجالی» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) که به تازگی منتشر شده است، حاصل پژوهش علی اکبر امامی حجتی می‌باشد. این کتاب با مبنای تاریخی و بهره جستن از علوم جغرافیا و رجال، به نشان دادن وضعیت شیعیان در محدوده آثار رجالی و کمک به اطلاع رسانی درست به آمار تمدنی و مذهبی پرداخته است. در این کتاب آمده است: تاریخ پر فراز و فرود مذهب تشیع، شاهد حضور بزرگ‌مردانی در عرصه علم و فقاهت بوده است که در مناطق مختلفی از سرزمین‌های اسلامی ظهور کرده‌اند. از درون کتب رجالی و تراجم، اطلاعاتی چند درباره این شخصیت‌ها می‌توان استخراج نمود که با طبقه‌بندی و تحلیل داده‌ها به تفکیک مناطق شیعه نشین می‌توان آماری کاربردی و سودمند در جهت آشنایی با چگونگی گسترش، پراکندگی و نوزایی‌هایی تاریخی این مذهب ارائه داد. این نوشتار با مبنای تاریخی و بهره جستن از علوم جغرافیا و رجال، ضمن نشان دادن وضعیت شیعیان در محدوده آثار رجالی، کمک به اطلاع رسانی درست به آمار تمدنی و مذهبی است.

کتاب «نقش قبیله خزاعه در تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلام» منتشر شد کتـاب «نقش قبیله خزاعه در تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلام» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشـگاه علـوم و فرهنـگ اسـامی منتشـر شـد. کتـاب «نقش قبیله خزاعه در تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلام» بـه همـت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) که به تازگی منتشر شده است، حاصل پژوهش اصغر منتظرالقائم و زهرا حسین هاشمی می‌باشد. این کتاب به نقش «قبیله خزاعه» در تحولات تاریخ اسلام پرداخته است. در این کتاب آمده است: قبیله خزاعه در تحولات تاریخ اسلام تا سال 260 هجری سهم عمده‌ای در رویدادهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی داشت. بررسی نقش کنشگران این قبیله نشان می‌دهد بافت فرهنگی ـ مذهبی و سیاسی در حمایت و همراهی با تشیع و گسترش معارف اهل بیت (علیهم السلام) بوده است و در میان نخبگان این قبیله، در مقایسه با سایر قبایل، راویان شیعی متعددی در عصر امامان شیعه (علیهم السلام) وجود داشتند. با این بررسی دو عنصر تداوم و تغییر نقش کنشگران خزاعی را در سیر آرام تحول و تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام و تاریخ تشیع می‌نماید.

صفحه اول روزنامه «ایران» که خبر قتل ناصرالدین شاه قاجار را منتشر ساخته بود

برگزاری جلسه مشترک پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) با گروه برنامه‌ریزی و بودجه پژوهشگاه جلسه مشترک پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) با گروه برنامه‌ریزی و بودجه پژوهشگاه در روز دوشنبه 24/06/1399 از ساعت 7 الی 8 در سالن جلسات پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) برگزار شد. حجت الاسلام دکتر مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) در این جلسه در خصوص وضعیت بودجه سال گذشته و امسال و اطلاع رسانی پرداخت‌ها به پژوهشکده، مطالبی را مطرح کرد. سپس دکتر ابراهیمی، مدیرکل گروه برنامه‌ریزی و بودجه پژوهشگاه، نکاتی را درباره تخصیص سال گذشته و سال جاری ارائه کرد. ایشان اضافه کرد: امسال قصد داریم برای هیأت علمی دیگر از گزارش دستی استفاده نکنیم و از طریق تایم شیت هیأت علمی عمل کنیم. در مورد محقق رسمی هم از طریق تایم شیت اعمال می‌کنیم. اما در حصوص کارمندان، در تایم شیت کارمندی، فعالیت‌هایی که به خروجی منجر می‌شود را لحاظ می‌کنیم. در ادامه، هر یک از مدیران گروه‌های پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به بیان نظرات و پیشنهادات خود پرداختند. در پایان حجت الاسلام دکتر مطهری با اشاره به نکات دکتر ابراهیمی گفتند: اگر هیأت علمی از طریق تایم شیت گزارش بدهد، همان موظفی 120 یا 136 ساعت خود را گزارش داده است و مقدار ساعت اضافه که به این مقدار موظفی اضافه می‌شود، نه تنها محاسبه نمی‌شود بلکه در آخر سال اگر جمع شود، معاونت پژوهشی از هیأت علمی انتظار ساعت کار پژوهشی بالاتری را خواهد داشت و این به ضرر هیأت علمی خواهد بود

برگزاری جلسه مشترک پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) با معاونت پژوهشی پژوهشگاه جلسه مشترک پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) با معاونت پژوهشی پژوهشگاه در روز دوشنبه 24/06/1399 از ساعت 30/8 الی 10 در سالن جلسات شهید سلیمانی پژوهشگاه برگزار شد. حجت الاسلام دکتر مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) در خصوص وضعیت طرح‌ها و پروژه‌ها اعلان رضایت کرد و از معاونت پژوهشی پژوهشگاه در خصوص جذب هیأت علمی دو گروه «فرهنگ و تمدن» و «دانشنامه» درخواست حل مشکل نمود. سپس حجت الاسلام و المسلمین ذاکری، مدیر گروه سیره اهل بیت (علیهم السلام)، درباره تأخیر برخی پروژه‌ها گفت: تماس‌ها گرفته می‌شود، تأکیدها می‌شود، بالاخره مشکلاتی برای پژوهشگر بیرونی پیش می‌آید، نمی‌شود پژوهشگر را تهدید کرد. وجود این مشکلات و تأخیرها، به حساب پژوهشکده آورده نشود. در ادامه دکتر صفری، مدیر دانشنامه، گفت: باکس هیأت علمی برای دانشنامه فعال شود؛ دانشنامه مجاز به جذب پژوهشگران نخبه و با تجزبه‌ای که در رشته تاریخ هستند باشد و کنترل منابع در دانشنامه همانند دائره المعارف اضافه شود. حجت الاسلام و المسلمین یعقوب نژاد، معاون پژوهشی پژوهشگاه، از تشکیل چنین جلساتی تشکر و استقبال کرد و در خصوص پیشنهاد دکتر صفری نکاتی را اشاره کرد و گفت: هر پژوهشکده باید نقشه راه و مجوز جذب داشته باشد. در پایان حجت الاسلام دکتر مطهری، در خصوص حل مشکل دانشنامه گفت: جلسه‌ای با حضور رئیس محترم پژوهشگاه، حجت الاسلام دکتر لک زایی؛ معاون محترم پژوهشی، حجت الاسلام و المسلمین یعقوب نژاد و دانشنامه تشکیل شود.

پنجاهمین جلسه شورای عالی دانشنامه اهل بیت(علیهم السلام) برگزار شد. پنجاهمین جلسه شورای عالی دانشنامه اهل بیت(علیهم السلام) در روز پنج شنبه 27/06/1399 در محل سالن جلسات کوثر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزارشد. در این جلسه، اعضای محترم شورای عالی دانشنامه اهل بیت(علیهم السلام)، به بررسی مدخل امام باقر(علیهم السلام)، به نویسندگی، حجت الاسلام و المسلمین سید قاسم رزاقی موسوی، از صفحه 36 تا صفحه 104 پرداختند و تذکراتی در مورد: رعایت ایجاز در متن؛ رعایت سبک دایره المعارفی؛ رعایت ترتیب تاریخی در پاورقی‌ها؛ رعایت شیوه نامه نگارش دانشنامه اهل بیت(علیهم السلام) و رعایت آدرس منابع به نویسنده مدخل، ارائه گردید.

هفته دفاع مقدس و یاد و نام همه شهدای عزیز را گرامی می داریم. یکی از شهدای دفاع مقدس شهید زرین، تک تیر انداز افسانه ای، معروف به گردان تک نفره می باشد. ماجرای شهید زرین را شهید خرازی اینگونہ نقل ڪرده است: "من خودم بعد از عملیات طریق القدس نزدیڪ ایشان بودم، با یڪ بشاشیت و روحیہ خیلی بالایی ایشان داشت ڪارش را انجام میداد... من دیدم ڪه عراقیها را ایشان هدفشان میگرفت و آنها بہ زمین میخوردند. در این موقع بود ڪه جایی ڪه او شلیڪ میڪرد توسط عراقیها ڪشف شد و یڪ تیر رها شد. ڪنار زرین ایستاده بودم ڪه این تیر آمد و از ڪنار گوش ایشان رد شد و لالہ گوش زرین را سوراخ ڪرد؛ اما خم بہ ابرو نیاورد و ڪارش را با جدیت بیشتر ادامہ داد ..." شخصیت شهید عبدالرسول زرین ڪه جزو یڪی از اسطوره های ڪشورمان است گمنام مانده است . بعد از شهادت ایشان رادیو دشمن با شادی اعلام ڪرد شڪارچی خمینی را زدیم ... شهید زرین در عملیات خیبر بہ شهادت رسید...

دکتر محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام استناد افرادی که قائل به وجود حضرت رقیه(س) هستند، به کتاب‌هایی می‌باشد که در ارتباط با انساب اهل بیت(ع) نوشته شده و برخی از این کتاب‌ها مثل «لباب الأنساب» نوشته ابن فُندُق بيهقی، «مطالب السئول فی مناقب آل الرسول» نوشته کمال الدین محمد بن طلحه الشافعی و «مناقب ابن شهر آشوب» برای امام حسین(ع) سه یا چهار دختر ذکر کردند. لذا با توجه به اینکه در برخی از مقاتل به نام رقیه(س) در کلام امام حسین(ع) اشاره شده، این افراد بر این باورند که این دختر وجود داشته و بنده هم با توجه به شواهد و قرائن موجود اگرچه اثبات صد درصدی وجود ایشان از نظر علمی سخت است ولی بر این باور هستم که دلایل، برای وجود حضرت رقیه(س) قوی‌تر از دلایل نبود ایشان است و امام(ع) دختری خردسال داشتند که در واقعه کربلا همراه ایشان بوده و در شام هم از دنیا رفته است. نقلی که در قدیمی‌ترین منبع در ارتباط با شهادت ایشان آمده از «کامل بهائی» نوشته عمادالدین طبری شیعی است که در قرن هفتم بوده و با سیدبن‌طاووس هم عصر بوده است. البته ایشان از کتابی به نام «حاویه» که به گفته مرحوم شیخ عباس قمی از کتاب‌هایی بوده که صاحب «کامل بهائی» در اختیار داشته و بعدها از بین رفته، داستان شهادت آن حضرت را آورده است. در این کتاب آمده حضرت رقیه(س) در هنگام اسارت در شام، بهانه پدر را گرفتند و به سبب سن کم ایشان بزرگترها شهادت امام را از او پنهان کرده بودند و وقتی یزید متوجه شد، دستور می‌دهد که سر مطهر امام(ع) را مقابل او قرار دهند که ایشان با دیدن سر پدر، جان به جان آفرین تسلیم می‌کنند.

💢♨️ #رویدادهای_علمی کرسی ترویجی فقر نظریه/تئوری در سیره پژوهی اهل بیت علیهم السلام پیش نشست کنفرانس بین المللی آسیب شناسی مطالعات تاریخ اهلبیت در دوره معاصر ارائه کننده: دکتر سید علیرضا واسعی 🗓یکشنبه سیزدهم مهر ساعت ۱۰ 🏡پژوهشگاه حوزه و دانشگاه لینک ورود به جلسه 💢♨️ https://www.skyroom.online/ch/rihu/meeting1

✅دیدار با اصحاب قلم با حضور حجه الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری 💠عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم ✍️معرفی مجموعه آثار سیره معصومان در کتاب های چهارگانه شیعه 🌐https://eitaa.com/isca24/8003

یکی از قدیمی ترین تصاویر پیاده روی اربعین (1909 م)