قاعده ضمان الید

مفاد اين قاعده اين است كه، هر كسي كه بر مال ديگري تسلّط پيدا كند، به هر نحوي؛ ظلماً، جهلاً، امانةً، احساناً، ضامن آن مال مي‌شود و تا زماني كه آن را به صاحبش باز نگرداند، اين ضمان از عهده‌اش ساقط نمي‌شود.

۵ - منبع ۱ - تفاوت قاعده ضمان اليد و قاعده «يد» [ویرایش] مفاد قاعده ضمان اليد، اثبات ضمان بر كسي است كه بر مال ديگري استيلا يافته است در حالي كه قاعده ید، درصدد اثبات اماره بر مالك بودن «يد» است. ۲ - موضوع قاعده [ویرایش] این قاعده، شامل موارد ذیل می‌شود: ۱) يد عدواني و اماني كه يد اماني، مادامي كه اماني است، تخصيصاً خارج مي‌شود؛ ۲) ضمان منافع مستوفاة – منافعي كه از آن‌ها استفاده شده - و غير مستوفاة. ۳ - مدرك قاعده [ویرایش] ۳.۱ - سيره عقلاء ميان عقلاء مرسوم است كه هر كس بر مال ديگري استيلا يافت، او را ضامن مي‌دانند و اين سيره، به علت عدم ردع شارع، حجيت دارد و امضاء شده است. ۳.۲ - نبوي مشهور «علي اليد،ما اخذت حتي تودیه» اولين شخصي كه اين خبر را نقل كرده، "احسائي" در عوالي الئالي مي‌باشد و سپس "محقق نوري"، در مستدرك الوسائل به تبع "احسائي" نقل كرده است. در مورد سند اين روايت دو احتمال وجود دارد: از طرفي به نظر مي‌رسد مصدر اوليه آن، کتب روایی اهل سنت می‌باشد. مثل سنن ابن‌ماجه، ابن داود و ترمذي، بدين علت كه در هيچ يك از جوامع اوليه روائي شيعه ذكر نشده است و به همين علت شهرت روایی ندارد و چون مورد عمل قدماء نبوده است، شهرت فتوائی هم ندارد و نقل شيخ طوسي، ابن زهره، سید مرتضي هم احتمالاً در مقام احتجاج و الزام اهل سنت است. پس چون شهرتي در ميان نيست، ضعف سندي آن قابليت جبران را ندارد. ولي از طرف ديگر افرادي مثل ابن ادريس – كه خبر واحد را حجت نمي‌دانند ـ، بر آن اعتماد كرده‌اند و همين موجب حصول اطمينان به صدور اين روایت مي‌شود و عدم نقل در جوامع روائي شيعه هم شايد بدين جهت بوده كه مفاد آن با قواعد مسلّم بين عقلاء منافاتي نداشته است. از نظر دلالی هم اين روايت تمام است. «يد»، ظهور در مطلق يد دارد. ۳.۳ - تسالم فقهاء ايشان بر اين مطلب اتفاق نظر دارند كه يد غاصب، ضامن است و تا زماني كه مال ماخوذه را باز گرداند؛ اين تسالم نمي‌تواند مدرك قاعده باشد چون: اولاً: تسالمي حجت است كه شامل متقدمين هم بشود در حالي كه اين تسالم مربوط به متأخرين است. ثانياً: تسالم در صورتي حجت است كه مدرك انحصاري باشد، در حالي كه در این مقام، سيره عقلاء هم وجود دارد و ممكن است اين تسالم مستند به سيره عقلاء باشد. ثالثاً: تسالم مذكور اخص از مدعي و مختص به «يد غاصب» است. ۳.۴ - ادله دال بر احترام مال مسلمان مثل صحيحه حلبي و صحيحه محمد بن مسلم و صحيحۀ ابن بصير از امام صادق (علیه السلام): چون احترام مال مسلمان، مقتضی ضمان يد مستولي بر آن است. ۳.۵ - صحيحه ابن اسامة زيد شحّام از امام صادق (علیه السلام) ايراد اين روایت اين است كه مربوط به حكم تكليفي عدم جواز تصرف در مال غير بدون رضایت اوست و بحث ما در قاعده، در مورد حكم وضعي ضمان است. در نتيجه، سیره عقلاء و ادله دال بر احترام مال مسلمان – بنابر عدم اختصاص قاعده به حكم قبل از تلف – مستند قاعده ضمان اليد مي‌باشد. تطبيقات: ۱) اگر شخصي پارچه‌اي كه متعلق به غير است را به خياط داد تا لباسي از آن بدوزد، اين شخص ضامن اجرت خياط است ولي حق ندارد، آنچه كه دوخته شده را تغيير دهد يا بشکافد. ۲) در منافعي كه وجوداً متضاد هستند و در يك زمان جمع نمي‌شوند، شخص غاصب، ضامن منفعتی است كه ارزش بيشتري دارد. ۳) در مواردي كه مال دست به دست گشته است، همه آن دست‌ها به صورت علي‌البدل، ضامن آن هستند هر چند استقرار ضمان بر عهده كسي است كه مال، نزد او تلف گرديده است. ۴) در صورتي كه عين باقي است ولي نمي‌توان آنرا به صاحبش بازگرداند. غاصب، بايد بدل حیلوله را به مالك بپردازد. ۴ - منابع [ویرایش] ۱- بجنوردي، محمدحسين؛ القواعد الفقهيه، قم، انتشارات الهادي، چاپ اول، ۱۴۱۹ه.ق. ۲- فاضل لنكراني، محمد؛ القواعد الفقهيه، قم، انتشارات اعتماد، چاپ دوم،‌ ۱۴۲۵ه.ق. ۳- جمعي از نويسندگان، دروس تمهيدية في القواعد الفقهيه. بی جا، بی تا. ۴- ايرواني‌، القواعد الفقهيه، قم، انتشارات سید الشهدا، چاپ اول، ۱۴۰۳ه.ق. ۵- احسائي، ابن ابي جمهور؛ عوالي اللئالي، قم، انتشارات سيد الشهداء، چاپ اوّل، ۱۴۰۳ه.ق. ۶- نوري طبرسي، حاج ميرزا حسين؛ مستدرك الوسائل، قم، موسسه آل البيت (عليه‌السّلام)، چاپ محققه اول، ۱۴۰۸ه.ق. ۷- ترمذي، ابن عيسي محمد، سنن ترمذي، بيروت، دارالفكر للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۰۳ه.ق. ۸- قزويني، محمد بن يزيد؛ سنن ابن ماجه، بيروت، دارالفكر للطباعة و النشر و التوزيع،۱۴۱۰ه.ق. ۹- سجساني، ابن‌الاشعث، سنن ابن داود، بيروت، دارالفكر للطباعة، چاپ اول، ۱۴۱۰ه.ق. ۱۰- حرعاملي، محمد بن حسن؛ وسائل الشيعه، قم، موسه آل البيت عليه‌السّلام، چاپ دوم، ۱۴۱۴ه.ق. ۱۱- كليني، محمد بن يعقوب؛ اصول كافي، تهران، دارالكتب الاسلامية، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ه.ش.

‌‎‌‎‌‌‎‌‎‎ ☘️ «وزیر» یا «وزر» ☘️ ‼️به بهانه بررسی صلاحیت کابینه پیشنهادی ریس جمهور در مجلس شورای اسلامی‼️ 🗣. آیت الله العظمی جوادی آملی: کسی که نداند یا نتواند بار مملکت را بردارد، «وزیر» نیست خودش «وزر» است! «وزر» یعنی سنگینی و «وزیر» یعنی کسی که بار سنگین مملکت را بر می دارد؛ باید کاری انجام داد که باری از دوش خود و دیگران برداشته شود و نگذاشت که مردم زیر بار مشکلات، خم شوند. لذا انبیای الهی از خداوند، «وزیر» طلب می کردند. حضرت موسی می فرماید خدایا ﴿وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا مِنْ أَهْلِي * هَارُونَ أَخِي * اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي﴾، یعنی وزیری برای من انتخاب کن که پشتیبان من باشد که هم بار من را سبک کند و هم بار مملکت را! ✅ کسی که نداند یا نتواند بار مملکت را بردارد، «وزیر» نیست خودش «وزر» است! توییتر https://x.com/nabaviantwt ایتا http://eitaa.com/nabavian تلگرام https://t.me/Drsmnabavian ویراستی https://virasty.com/nabavian_mahmud اینستا https://instagram.com/drsmnabavian

📸 تصاویری از تشرف آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی به زیارت حرم حضرت معصومه(س) https://hawzahnews.com/xd2wj @HawzahNews

💠 #حدیث روز 💠 🚩 حسرت زیارت 🔻امام جعفر صادق علیه‌السلام: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ أَحَدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا وَ هُوَ یَتَمَنَّى أَنَّهُ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع لَمَّا یَرَى لِمَا یُصْنَعُ بِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ مِنْ کَرَامَتِهِمْ عَلَى اللَّهِ ◼️ هیچ کس نیست در روز قیامت مگر اینکه آرزو می‌کند، ای کاش امام حسین علیه‌السلام را #زیارت کرده بودم، آن هنگامی که می‌بیند که با زوار امام حسین علیه‌السلام چه می‌کنند، چقدر نزد خداوند مورد کرامت واقع می‌شوند. 📚 وسائل الشیعه/ ج۱۴/ص۴۲۴ ‌ ‌ •┈┈••✾••┈┈• @HawzahNews

❇️ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با آیت الله اعرافی دیدار کرد + عکس ◽️رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با حضور در قم با مدیرحوزه های علمیه کشور دیدار و گفت وگو کرد. @HawzahNews | خبرگزاری‌حوزه

جزییات جدید از معافیت و کسری خدمت سربازی 🔹براساس تعریف ستاد کل نیرو‌های مسلح از نوع خدمت سربازان در مناطق مختلف، افرادی که در شهر خودشان تا ۲۰۰ کیلومتر شعاع محل سکونت‌شان که بومی تلقی می‌شوند، خدمت می‌کنند، باید ۲۱ ماه خدمت کنند. بیش از این میزان مسافت، سرباز غیربومی محسوب می‌شود که باید ۱۸ ماه خدمت کند. #سربازی ✅ @Khabar_Fouri

🎥 من و شما الان ، ماموریت جدی‌مون؛ کار ،کار ، کار... قال مولی الموحدین امیرالمؤمنین علیه‌السلام: رُبَّ فائتٍ لایُدرَکُ اِلحاقُه! چه‌بسا از دست رفته‌ای که دیگر نتوان به آن رسید! (غرر الحکم و درر الکلم , جلد۱ , صفحه۳۸۳ ) #عزیزدلها #شهید_جمهور #رئیسی_عزیز #شهید_رئیسی #اربعین @ShahidJomhor

🎬 #شبهات_اربعین/ پیاده‌روی اربعین، حرکت دینی یا سیاسی؟ منشأ و خاستگاه این پیاده‌روی یک عرق دینی است؛ یعنی برآمده از گزاره‌های دینی مثل زیارت، محبت اهل بیت، ثوابِ تلاش برای زیارت امام حسین. پیاده‌روی اربعین همانند تقویت جبهه محبان اهل بیت(ع) و انتقال پیام قیام امام حسین(ع) به جهانیان دارای پیامدهای سیاسی عظیمی است. https://hawzahnews.com/xcZrs @HawzahNews / خبرگزاری حوزه

💢 اسامی پذیرفته‌شدگان نهایی آزمون دكتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد ♦️سرپرست سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش كشور از اعلام اسامی پذیرفته‌شدگان نهایی آزمون ورودی دوره دکتری «Ph.D» نیمه‌متمرکز سال ۱۴۰۳ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه آزاد اسلامی خبر داد. 👇👇👇👇 https://result2.sanjesh.org/RSPHD/phd1403final/ 🔗 @MoallemanNews

💢تمدید فراخوان جذب سرباز طلبه 🔹 با توجه به درخواست های مکرر ادارات؛ مهلت ثبت درخواست سرباز طلبه ها برای خدمت در مدارس استان خراسان رضوی به مدت ۲۴ ساعت (تا ساعت ۸ صبح ۳۰ مرداد) تمدید شد. 🔹مقتضی است روسا، معاونین و کارشناسان محترم نسبت به اطلاع رسانی لازم و گسترده به طلاب محترم علاقه مند، اقدام نمایند. لینک سامانه نجاح حوزه علمیه: http://login.ismc.ir 🔹 نکته: سهمیه ادارات در تخصیص سربازطلبه بر مبنای میزان جذب، قابل افزایش خواهد بود. 🔗 @MoallemanNews

🔔 طلاب غیرغایب بالای ۳۵ سال برای معافیت سربازی به سامانه نجاح مراجعه کنند ◻️ معاون امور طلاب و دانش‌آموختگان مرکز مدیریت حوزه علمیه منطقه کاشان گفت: طلاب غیرغایب بالای ۳۵ سال که دارای ۲ فرزند هستند برای معافیت از خدمت سربازی به سامانه پیشخوان حوزه‌های علمیه مراجعه کنند. ◻️ طلاب باید با مراجعه به سامانه (نجاح) قسمت صدور گواهی(گواهی طرح معافیت جدید فرزندان) درخواست خود را ثبت کنند. ◻️ متقاضی باید پس از تائید کارشناس مربوطه و دریافت پیامک، گواهی پرینت، تصویر تمامی صفحه‌های شناسنامه و کارت ملی خود، همسر و فرزندانش را به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی پلیس۱۰+ تحویل دهد. 📎 بیشتر بخوانید @HawzahNews / حوزه‌نیوز

جرم های ذوجنبتین