استاد محمدی قائینی
#مکتب_شناسی_فقهی #مکتب_فقهی_قم1 #استاد_محمدی_قائینی 💢 پیشینه شناسی مکتب قم ❇️ #مکتب_قم در برخی وج
#مکتب_شناسی_فقهی
#مکتب_فقهی_قم2
#استاد_محمدی_قائینی
💢 برخی مولفه های مکتب فقهی قم
🔻 #استظهارات_عرفی
❇️ فهم عادی بشری از آیات و روایات را استظهارات عرفی می‌نامیم. یعنی #عرف عام از ظاهر همین آیات و روایات چه می‌فهمند و چه برداشتی دارند. در این مرحله نگاه می‌کنیم خود شنونده، فقیه و مجتهد چگونه با ذهن عادی و عرفی با متن روبرو می‌شود. هر چه فهم فقیه با برداشت عرفی جامعه نزدیک تر و با ذوق سلیم منطبق تر باشد، این نوع استظهار دقیق تر حاصل شده است.
🔻 #استظهارات_فقهی
❇️ استظهارات فقهی یعنی مجتهد در رابطه با اقوال و آرای علمای گذشته چقدر دارای تبحر و تسلط است و تا چه میزان به ظهورات کلام ایشان اهمیت می‌دهد و این کلام را قرینه فهم کلام معصوم قرار می‌دهد.
🔻 اعتنا به شهرت و اجماع
❇️ #مکتب_قم به اجماعات، شهرت‌ها و فتاوای مشهور اهمیت می‌دادند. زیرا این موارد را #منشاء_ظهور کلام معصوم می‌دانستند و بر این باور بودند که از این طریق بهتر می‌توان پی به مراد روایت برد. لذا اگر در مسئله #شهرت یا اجماعی وجود داشت، آن را قرینه بر فهم کلام معصوم قرار می‌دادند.
🔻 توجه به اصول
❇️ توجه #مکتب_قم به استظهارات عرفی و فقهی به معنای بی اعتنایی به مبانی و قواعد اصولی نیست. قمی‌ها با اصول آشنا و به آن مسلط و معتقد هستند ولی از اصول در موارد ضرورت بهره می‌برند و در مرحله اول تلاش می‌کنند مسئله را با قرائن و امور مربوط به متن آیه و روایت حل کنند. اما اگر در موردی روایتی نداشتند یا در دلالت با مشکل مواجه می‌شدند، سراغ اصول می‌رفتند.
❇️ حاج شیخ (ره) هرچند اهمیت ویژه ای برای استظهارات عرفی و فقهی قائل بود ولی در اصول نیز دارای خبرویت بودند. ایشان در اصول کتاب #دررالفوائد را دارند که در مرحله ای قرار بود حتی جایگزین کفایه آخوند خراسانی شود ولی بدلایلی این اتفاق نیافتاد.
🔻 آیت الله بروجردی، مؤسس مکتب جدید فقهی
❇️ پس از حاج شیخ (ره)، مرحوم آیت الله #بروجردی (ره) این روش را ادامه و بلکه توسعه دادند. روش ایشان دارای ابداعاتی است که گاهی نیاز را به اصول بسیار کاهش می‌دهد. آقای بروجردی (ره) متعلق به #حوزه_اصفهان هستند و فرمودند هرچند به نجف رفتم ولی در آنجا چیزی به من اضافه نشد بلکه تنها بر تجربه من افزوده شد. ایشان اگر چه نجف دیده است ولی هنگامی به آنجا رفته است که شخصیت علمی‌اش شکل گرفته که بیشتر متأثر از برخی قدماء است و بعد از ورود به قم و بررسی کتاب درر الأصول، با نوآوری‌های خویش به تکمیل روش مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری (ره) می‌پردازد.
❇️ روش خاص ایشان که در برخی زوایا می‌توان #ابداع و اختراع ایشان نامگذاری شود و از آن به عنوان مکتب فقهی جدیدی یاد کرد، اجمالا این گونه بود که برخی قرائنی را کشف می‌نمودند که تأثیر جدی بر فهم کلام متکلم می‌گذاشت. قرائن صدور روایت به حسب زمان، به حسب مکان، به حسب راوی به حسب شرایط محل صدور، طبقه بندی راویان، خصوصیات راوی، به حسب ناقل و شنونده روایت که فهمنده ها هم متفاوت و دارای فهم‌ها و ذائقه‌های گوناگون هستند. برخی دارای فهم فقهی یا فلسفی یا اجتماعی و غیره هستند. از نظر ایشان همه این مؤلفه‌ها در فهم و برداشت از کلام معصوم (ع) مؤثر است و بر اساس همین #قرائن به تفسیر روایات می‌پرداختند.
❇️ این شیوه منحصر به فرد آیت‌الله #بروجردی (ره) مسیر جدیدی را گشود و مدرسه فقهی #قم را در تراز یک مکتب مستقل و متفاوت ارتقاء داد و آثار آن حتی حوزه نجف را نیز تحت تأثیر قرار داد. لذا می‌بینیم مرحوم آقای خویی (ره) دسته بندی احادیث را از آیت‌الله بروجردی (ره) گرفته‌اند به خلاف آقای حکیم (ره).
🆔 @ghaeeni