چالش‌های پیش روی جامعه فقهی در غیبت اجتماعی علم کلام
🔻دلیل فزونی گاف‌های #مجریان، #مداحان، #سلبریتی‌ها و #مسئولین #مناسک‌گرا چیست؟
1. #فرهنگ از علوم مختلف در کنار عناصر متنوع دیگری تغذیه می‌شود. اما این که کدام علوم و با چه نسبتی، حضور فرهنگی پیدا می‌کنند در #تعالی یا #انحطاط_فرهنگی موثر است.
2. حضور پر رنگ #طب در لایه‌های مختلف فرهنگ را در ایام #کرونا شاهد بودیم. #علوم_طبیعی نیز حضور جدی و تا حدی پنهان در فرهنگ دارند. اما آنچه به #فرهنگ_شیعی ایران عمق و غنا بخشیده، علومی چون #حکمت، #عرفان، #کلام، #اخلاق و #فقه است.
3. فرهنگ مبتنی بر کلام عقلی در عصر #آل‌بویه، #بازار_عرفانی در قرن پنجم، اعتلای فرهنگی در عصر خواجه‌نصیر و علامه حلی تحت تاثیر فقه مبتنی بر #کلام_فلسفی و اصلاحات سیاسی و اجتماعی محقق کرکی با حضور فقه مبتنی بر #کلام_عقلی در عصر #صفویه شاهد تاریخی #نیاز_فقه_به_پشتوانه‌های_نظری است.
۴. اما اکنون با #غیبت_علم_کلام و حضور فقه بدون پشتوانه‌های نظری در عرصه فرهنگ روبرو هستیم. در چنین شرایطی است که آگاهی بسیاری از افراد عمق ندارد و کمی #شهرت، #قدرت یا #ثروت به راحتی افراد را دچار انحراف و #مناسک‌گرایی را بر جامعه حاکم می‌کند.
۵. شاهد این سخن را در میان افرادی که پس از انقلاب به این منابع نادر دست یافتند جست‌وجو کنید. دلیل شکست امثال #شیخ-فضل‌الله نیز تکیه به چنین افرادی بود و الا در میان کوخ‌نشینان که امام بر آنها تکیه داشت از این‌گونه ریزش‌ها کمتر مشاهده می‌شود.
✍️#ابراهیمی‌پور
https://eitaa.com/ghebrahimipour
(قسمت دوم)
اما آن بخش از کلام که در بخش حکمت عملی قرار می‌گیرد، خود علمی اجتماعی محسوب می‌شود.
🔷 عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه سخنان خود به دانش اجتماعی #کلامی_اشعری اشاره کرد و گفت: #ابن‌خلدون اندیشمند قرن هفتم هجری، «#علم_عمران» را مبتنی بر کلام اشعری تأسیس و شرح مفصل آن را در مقدمه کتاب تاریخی خود بیان می‌کند، مقدمه‌ای که بسیار مفصل به صورتی کتابی مستقل مورد توجه قرار گرفت و بعدها تحت عنوان #مقدمه_ابن_خلدون شهرت یافت.
🔷 وی افزود: علم عمران ابن خلدون، او را قادر به تبین اجتماعی از حوادث تاریخی در صدر اسلام می‌سازد که اقناع عمومی را به دنبال دارد، وی از #سقیفه، #اختلافات امیرالمؤمنین علیه‌السلام و معاویه، #قیام_عاشورا، #حکومت‌طلبی_ابن_زبیر و #امکان_ظهور_منجی_بشریت، تبیین اجتماعی ارائه می‌نماید. تبیین‌های او، از سوی فلاسفه، متکلمین، فقها، محدثین و مورخین، مورد انتقادهای فراوانی قرار گرفته است و جای انتقادهای اجتماعی در میان آنها خالی است.
🔷 حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسمی‌پور به دانش اجتماعی کلامی شیعی نیز اشاره کرد و ابراز داشت: به خلاف علم عمران که مبتنی بر کلام اشعری تاسیس شد، کلام شیعی (احتمالا به دلیل سیطره فلسفه و فقه) به تاسیس علم اجتماعی اقدام نکرده است، اما نظریه هایی در این خصوص ارائه نموده و ظرفیت های تولید چنین دانشی را برای خود محفوظ داشته است.
🔷 وی با بیان اینکه کار علم کلام به عنوان یک علم عملی، همواره یک فعالیت و عملیات فرهنگی است گفت: علم کلام دائم تلاش می‌کند دیگران را نسبت به یک مسئله اقناع کند از سوی دیگر آنچه زمینه‌ساز شکل‌گیری و ترویج فرهنگ دینی است، قدرت و حمایت سیاسی است بنابراین اندیشه اجتماعی کلامی، به منظور موفقیت در فضای فرهنگ عمومی، پیوند وثیقی با قدرت دارد.
🔷 وی افزود: درک دقیق این ضرورت ها متکلمینی مثل #خواجه_نصیر الدین طوسی و #علامه_حلی را بر آن داشت تا با رویکرد اجتماعی، در مورد #فرهنگ (باورها، ارزش ها، هنجارها و رفتارها)، #تقسیم_کار اجتماعی، #همنوایی_اجتماعی، #همبستگی_اجتماعی و #کنترل_اجتماعی دست به نظریه پردازی بزنند، این انباشت علمی حاکمی از کلام شیعی برای تأسیس علمی مدون و با موضوع و روش مشخص تحت عنوان کلام اجتماعی، ظرفیت بالایی دارد.
🔶 دکتر حسن یوسفیان نیز در ادامه این کرسی ترویجی در سخنانی گفت: برخی‌ها معتقدند که باید کلام را توسعه داد و امتداد عملی اش را توسعه داد تا شاخه‌های متعددی داشته باشد.
🔶 وی افزود: ارائه کننده محترم از ابن خلدون گفت، خب ابن خلدون وقتی وارد جامعه شناسی می شود مبانی کلامی نیز در او نیز موثر خواهد بود.
♻️ خاطرنشان می‌شود: در پایان این کرسی ترویجی دکتر شرف‌الدین، دکتر گلستانی، دکتر جعفری، دکتر پرهیزکار، دکتر چراغی و برخی دیگر از حاضرین، به بیان دیدگاه‌ها و نظریات خویش پرداختند و سؤالات خود را مطرح کردند.
🌐 کانال مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
🔰 @iki_ac_ir