تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلى عِبادِهِ الَّذِينَ اصْطَفى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ «59»
بگو: سپاس براى خداست و سلام بر آن بندگانش، كه آنان را برگزيد. آيا خدا بهتر است يا آنچه را كه شريك قرار مىدهند؟
پیام ها
1- مجازات مجرمان و نجات مؤمنان، از الطاف الهى است و بايد شكر آن را به جاى آورد. «فَساءَ مَطَرُ الْمُنْذَرِينَ- قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ»
2- شيوهى شكر را بايد از خدا بياموزيم. «قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ»
3- ستايش بندگان خدا و سلام بر آنان، در كنار ستايش خدا مطرح است.
«الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلى عِبادِهِ»
جلد 6 - صفحه 441
4- به ياد خدا باشيم، «قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ» تا خدا هم ياد ما را زنده بدارد. «سَلامٌ عَلى عِبادِهِ»
5- ياد اولياى خدا را فراموش نكنيد. «سَلامٌ عَلى عِبادِهِ»
6- اولياى خدا زندهاند و سلام ما را دريافت مىكنند. «سَلامٌ عَلى عِبادِهِ»
7- دل به خدا بسپاريم و بندهى او شويم تا سلام خدا و رسول را دريافت كنيم.
«سَلامٌ عَلى عِبادِهِ»
8- بندگى انسان، معيار گزينش الهى است. «عِبادِهِ الَّذِينَ اصْطَفى»
9- با سؤال، وجدانها را بيدار كنيد. «آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ»
أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاء فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَّا كَانَ لَكُمْ أَن تُنبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ (60):
كیست كه آسمانها و زمین را آفرید؟ و از آسمان براى شما آب فرستاد، پس به وسیلهى آن، باغهایى بهجتانگیز رویانید؛ كار شما نبود كه درختانش را برویانید، آیا معبودى با خداست؟ (نه) بلكه آنان قومى منحرفند.
«حدائق»، جمع «حدیقه»، به معناى باغى است كه دیوار داشته باشد، نظیر حدقهى چشم.
- تفكّر در آفرینش، بهترین راه وصول به خداست. «أمّن خلق»
- هر درخت و گیاهى كه مىروید، زیر نظر خداوند و با ارادهى اوست. «اَنبتنا»
- اِعمال قدرت الهى، از طریق اسباب عادّى است. «اَنبتنا به»
- زیبایى دلانگیز، یك ارزش است. «ذات بهجةٍ»
- طورى سخن بگوییم كه همه بفهمند. (خواصّ و اسرار گیاهان را همه نمىفهمند، ولى شادابى وزیبایى سبزه وگلها را همه درك مىكنند. «حدائق ذات بهجةٍ»
- وقتى به قدرت خدا پى مىبریم كه به ناتوانى خود - حتّى براى رویاندن یك درخت - پى ببریم. «ما كان لكم ان تنبتوا»
- با سؤالهاى پیامدار، وجدانها را بیدار كنیم. «أمّن خلق... ءالهٌ مع اللّه»
- جلوى شبهات را بگیرید. آفرینش آسمانها و زمین، مدعى ندارد، ولى كشت و زرع، مدعى دارد. بعضى مىگویند: ما منطقه را سبز و آباد كردیم. و لذا خداوند مىفرماید: «ما كان لكم ان تنبتوا شجرها» و در جاى دیگر مىفرماید: «ءانتم تَزرعونه ام نحن الزّارعون»(70) آیا شما كشت و زراعت مىكنید یا ما؟
- توحید، راه مستقیم و شرك، راه انحرافى است. «یعدلون»
-----
70) واقعه، 64.
تفسیر نور محسن قرائتی
دربارهى تلاوت آیهى 62
در روایات مىخوانیم: نمونهى مضطرّ واقعى، امام زمان (عجّلاللّه تعالى فرجه الشریف) است و بدترین سوء «و یكشف السوء»، سلطهى كفّار است كه در زمان آن حضرت برطرف مىشود و نمونهى «یجعلكم خلفاء» حكومت صالحان در آن زمان است.(72)
هر جا كه دعاى ما مستجاب نشود، دلیلى دارد، همچون:
الف: دعاى ما، طلبِ خیر نبوده وما گمان مىكردیم خیر است. (زیرا دعا، یعنى طلبِ خیر)
ب: نحوهى درخواست، جدّى و همراه با درماندگى نبوده است.
ج: در دعا اخلاص نداشتهایم، یعنى اگر به درگاه خداوند رو كردهایم، به دیگران نیز چشم امید داشتهایم.
البتّه گاهى به جاى استجابتِ آنچه مىخواهیم، خداوند حكیم مشابه آن را به ما مىدهد و گاهى به جاى خواستهى ما، كه نزد خداوند به مصلحت ما نیست، خداوند بلائى از ما دور مىكند و گاهى به جاى برآوردن حاجت در دنیا، در قیامت جبران مىكند و گاهى به جاى لطف به ما، به نسل ما لطف مىكند كه همهى این مطالب در روایات آمده است.
اجابتِ مضطرّ، كارى الهى است ولى سنّت الهى را تغییر نمىدهد. مثلاً سنّت خداوند آن است كه مردم به نحوى باید از دنیا بروند و همهى انسانها در لحظهى احتضار، مضطرّند و اگر خداوند به همه جواب مثبت دهد، باید قانون مرگ را لغو كند.
ریشهى ایمان به خدا
ریشهى ایمان به خدا، عقل و فطرت است؛ لكن مادّیون مىگویند: ریشهى ایمان به خدا ترس است. یعنى انسان چون خود را در برابر حوادث عاجز مىبیند، هنگام بروز حادثهاى تلخ، قدرتى را در ذهن خود تصوّر مىكند و به آن پناه مىبرد.
مادّیون با این محاسبه، ایمان را زاییدهى ترس مىدانند؛ امّا اشتباه آنان این است كه تفاوت رفتن به سوى خدا را با اصل ایمان به خدا نمىفهمند. مثلاً ما هنگام دیدن سگ و احساس خطر، سراغ سنگ مىرویم. امّا آیا مىتوان گفت: پیدایش سنگ به خاطر سگ است؟ همچنین ما هنگام اضطرار و ترس رو به خدا مىرویم، آیا مىتوان گفت: اصل ایمان به خدا زاییدهى ترس است؟
علاوه بر آنكه اگر سرچشمهى ایمان ترس باشد، باید هر كس ترسوتر است، مؤمنتر باشد. در حالى كه مؤمنان واقعى، شجاعترین افراد زمان خود بودهاند و باید انسان در لحظاتى كه احساس ترس ندارد، ایمانى هم نداشته باشد، در حالى كه ما در لحظههایى كه ترس نداریم خدا را به دلیل عقل و فطرت قبول داریم. در حقیقت ترس و اضطرار، پردهى غفلت را كنار مىزند و مارا متوجّه خدا مىكند و لذا منكران خدا هرگاه در هواپیما یا كشتى نشسته باشند و خبر سقوط یا غرق شدن را بشنوند و یقین كنند كه هیچ قدرتى به فریادشان نمىرسد؛ از عمق جان به یك قدرت نجاتبخش امید دارند. آنها در آن هنگام به یك نقطه و به یك قدرت غیبى دل مىبندند كه آن نقطه، همان خداى متعال است.
-----
72) تفسیر نورالثقلین.
- از راههاى شناخت خدا و یكتایى او، توجّه به یك قدرت نجاتبخش و بریدن از قدرتها ووسایل دیگر در هنگام اضطرار است. «أمّن یجیب»
- شرط استجابت دعا، قطع امید از دیگران واخلاص در دعاست. «یجیبالمضطر»
- آنان كه با سكوت، از خداوند حاجتى مىخواهند، خداوند از حالشان با خبر است ولى دوست دارد بندگانش حاجت خود را به زبان آورند. «اذا دعاه»
- انسان بر طبیعت حكومت دارد. «یجعلكم خلفاء الارض»
- آیا در حال اضطرار، به قدرتهاى مادّى توجّه مىكنید؟! «ءاله معاللّه»
تفسیر نور آقای محسن قرائتی
أَمَّن يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (63):
كیست كه شما را در تاریكىهاى خشكى و دریا (به وسیلهى ستارگان) هدایت مىكند، و كیست كه بادها را پیشاپیش (باران) رحمتش به عنوان بشارت مىفرستد، آیا معبودى با خداست؟ خداوند برتر است از آن چه براى او شریك قرار مىدهند.
شاید مراد از هدایت در تاریكىهاى دریا و خشكى، هدایت از طریق ستارگان باشد. زیرا در جاى دیگر مىخوانیم: «و بالنّجم هم یهتدون»(73)
-----
73) نحل، 16.
- بهترین راه خداشناسى، توجّه كردن به مشكلات و بنبستهاى زندگى و پیدا شدن راهحل وروزنههاى امید به لطف خداوند است. «أمّن یهدیكم - منیرسل»
- حركت بادها با تدبیر اوست. «یرسل الریاح»
- اگر وجدان خود را قاضى كنیم، در مىیابیم كه جز او خدایى نیست. «ءالهٌ مع اللّه»
- هرگونه شرك، محكوم است. «عمّا»
- قرار دادن شریك براى خداوند، توهین به مقام اوست. «تعالى اللّه عمّایشركون»
💠📖🕋📖💠
#قرائت_روزانه_قرآن کریم
⭐️قرار روزانه- هر روز، قرائت یک صفحه از قرآن کریم هدیه به امام زمان عج⭐️
☘🌸🌸🌸🌸🌸☘
✨صفحه 383✨
أعوذُ باِللَّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
أَمَّنْ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۶۴﴾
يا كسي كه آفرينش را آغاز كرد، و سپس آنرا تجديد ميكند، و كسي كه شما را از آسمان و زمين روزي ميدهد، آيا معبودي با خداست ؟ بگو دليلتانرا بياوريد اگر راست ميگوئيد. (۶۴)
قُلْ لَا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۶۵﴾
بگو كساني كه در آسمان و زمين هستند از غيب آگاهي ندارند جز خداو نميدانند كي برانگيخته ميشوند. (۶۵)
بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْهَا بَلْ هُمْ مِنْهَا عَمُونَ ﴿۶۶﴾
اين مشركان اطلاع صحيحي درباره آخرت ندارند، بلكه در اصل آن شك دارند، بلكه نابينا و اعمي هستند. (۶۶)
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَإِذَا كُنَّا تُرَابًا وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ ﴿۶۷﴾
كافران گفتند: آيا هنگامي كه ما و پدرانمان خاك شديم باز هم از دل خاك بيرون ميآئيم. (۶۷)
لَقَدْ وُعِدْنَا هَذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِنْ قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۶۸﴾
اين وعده اي است كه به ما و پدرانمان از پيش داده شده اينها همان افسانه هاي خرافي پيشينيان است. (۶۸)
قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ ﴿۶۹﴾
بگو در روي زمين سير كنيد، ببينيد عاقبت كار مجرمان به كجا رسيد؟ (۶۹)
وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ ﴿۷۰﴾
از تكذيب و انكار آنها غمگين مباش، و اينهمه غصه آنها را مخور، و سينه ات از توطئه آنها تنگ نشود. (۷۰)
وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۷۱﴾
مي گويند اين وعده (عذاب را كه به ما ميدهي) اگر راست ميگوئيد كي خواهد آمد؟ (۷۱)
قُلْ عَسَى أَنْ يَكُونَ رَدِفَ لَكُمْ بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ ﴿۷۲﴾
بگو شايد پاره اي از آنچه را عجله ميكنيد نزديك و در كنار شما باشد! (۷۲)
وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ ﴿۷۳﴾
پروردگار تو نسبت به مردم فضل و رحمت دارد ولي اكثر آنها شكرگزار نيستند. (۷۳)
وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ ﴿۷۴﴾
و پروردگارت آنچه را در سينه هاشان پنهان ميدارند و آنچه را آشكار ميكنند بخوبي ميداند. (۷۴)
وَمَا مِنْ غَائِبَةٍ فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ ﴿۷۵﴾
و هيچ موجودي پنهان در آسمان و زمين نيست مگر اينكه در كتاب مبين (در لوح محفوظ و علم بيپايان پروردگار) ثبت است. (۷۵)
إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۷۶﴾
اين قرآن اكثر چيزهائي را كه بني اسرائيل در آن اختلاف دارند براي آنها بيان ميكند. (۷۶)
قرآن هدیه به امام زمان
💠📖🕋📖💠 #قرائت_روزانه_قرآن کریم ⭐️قرار روزانه- هر روز، قرائت یک صفحه از قرآن کریم هدیه به امام زمان عج
أَمَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ (64):
كیست كه آفرینش را آغاز مىكند، سپس آن را (در قیامت) باز مىگرداند و كیست كه شما را از آسمان و زمین روزى مىدهد؟ آیا با خداوند معبودى هست؟ بگو: اگر راست مىگویید برهانتان را بیاورید.
از آیهى 60 تا این آیه، پنج مرتبه پى در پى، جملهى «ءالهٌ مع اللّه» آمده است كه براى باطل كردن شرك و نفى خدایان دروغین مىباشد.
روزىِ انسان، گاهى مثل نور، هوا و باران، از آسمان است و گاهى مثل سبزى و میوه از زمین و گاهى از حیوانات است كه آنها نیز با واسطه، از زمین استفاده و رشد مىكنند و گاهى از معادن است كه آنها نیز از زمین هستند.(74)
از نظر قرآن هیچ آفریدهاى محو نمىشود بلكه از نظر ماست كه مفقود مىشود.(75) معاد، برگرداندن معدوم نیست تا بعضى خیال كنند كارى محال است، بلكه رجوع موجودات به شكل اوّل است، بعد از تغییرى كه در شكل آنها به وجود آمده است.
آیات تكرارى قرآن، با نوآورى همراه است: از آیهى 60 تا 64، جملهى «أاله مع اللّه» تكرار شده، لكن هر بار با یك جملهى تازه همراه است:
* در آیهى 60 مىخوانیم: «بل هم قوم یعدلون» مشركان انحراف دارند.
* در آیهى 61 مىخوانیم: «بل اكثرهم لایعلمون» انحرافشان به خاطر جهل است.
* در آیهى 62 مىخوانیم: «قلیلا ما تذكّرون» و حالا كه جاهلند، كمتر متذكّر مىشوند.
* در آیهى 63 مىخوانیم: «تعالى اللّه عمّا یشركون» خداوند از شرك آنان منزّه است.
* در آیهى 64 مىخوانیم: «قل هاتوا برهانكم» اینها بىدلیل به سراغ شرك رفتهاند.
-----
74) تفسیر نمونه.
75) تفسیر المیزان.
- همان قدرتى كه در آغاز آفرید، باز هم مىتواند آن را برگرداند. «یبدؤا - یعید»
- معاد، جسمانى است. «یعیده»
- با سؤال، وجدانها را بیدار كنید. «أمّن یبدؤا الخلق - من یرزقكم - ءاله»
- مخالفان شما اگر برهان دارند بپذیرید. «قل هاتوا»
- اسلام، دین برهان است و از مخالفان خود هم برهان مىطلبد. «قل هاتوا برهانكم»
تفسیر نور محسن قرائتی
قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ (65)
بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِّنْهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمِونَ (66)
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَئِذَا كُنَّا تُرَاباً وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ (67)
لَقَدْ وُعِدْنَا هَذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِن قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ (68):
بگو: جز خداوند، هیچ كس در آسمانها و زمین، غیب نمىداند و كسى نمىداند چه زمانى برانگیخته خواهد شد.
بلكه علم مشركان در قیامت به كمال خواهد رسید، بلكه آنان (امروز)دربارهى آن (آخرت) در شك هستند، بلكه نسبت به (چگونگى) وقوع آن كورند.
و كسانى كه كفر ورزیدند، گفتند: آیا هرگاه ما و پدرانمان (بعد از مرگ) خاك شدیم، آیا حتماً (زنده از گور) بیرون آورده مىشویم؟
در حقیقت به ما و نیاكانمان از قبل، این وعده داده شده، (لكن) این وعده جز افسانههاى پیشینیان چیز دیگرى نیست.
غیب، چند نوع است: نوعى از آن را خداوند به انبیا مىآموزد، «تلك من انباء الغیب نوحیها الیك»(76) ولى نوعى دیگر نظیر علم به زمان وقوع قیامت، مخصوص ذات مقدّس اوست.
كلمهى «مَن» براى موجودات باشعور است، بنابراین چه بسا در آسمانها علاوه بر فرشتگان موجودات باشعورى باشند كه در قیامت همچون انسانها مبعوث شوند.
جملهى «بل ادّارك علمهم فىالآخرة» نظیر جمله «كلاّسیعلمون ثمّ كلاّسیعلمون»(77) است.
كلمهى «ادّارك» از «تدارك» به معناى پیوستن و ملحق شدن اجزا مىباشد. یعنى مشركان در دنیا گرفتار تشتّت فكرند، ولى در آخرت اطلاعات آنها بهم پیوسته و به علم مىرسند، البتّه دیگر چه سود!
كلمه «اساطیر» جمع «اُسطوره» بهمعناى افسانه است. كافران به پیامبران تهمت مىزدند كه آنچه دربارهى قیامت مىگویید، مطالب بىاساسى است كه براى سرگرمى بیان مىشود.
-----
76) هود، 49.
77) نبأ، 4 - 5.
- انكار معاد، كفر است. «قال الّذین كفروا»
- اگر حقیقتى را ما نپذیرفتیم، دلیل آن نیست كه واقع نمىشود یا وجود ندارد. «ءاذا كنّا»
- تكرار سؤال، همراه با ناباورى، نشانهى انكار است. «ءاذا - ءانّا»
- یكى از كارهاى دشمنان، ایجاد شك در مسایل عقیدتى است. «ءانّا لمجرمون»
- قدیمى بودن حرف، نشانهى ضعف آن نیست. «لقد وعدنا هذا ... من قبل»
- همهى انبیا وعدهى معاد مىدادند. «لقد وعدنا هذا نحن و اباؤنا من قبل»
- خلافكار، دنبال یافتن شریك جرم است. «نحن و اباؤنا»
- افسانه خواندن سخنان انبیا، یكى از حربههاى كافران است. «اساطیر الاوّلین»
💠📖🕋📖💠
#قرائت_روزانه_قرآن کریم
⭐️قرار روزانه- هر روز، قرائت یک صفحه از قرآن کریم هدیه به امام زمان عج⭐️
☘🌸🌸🌸🌸🌸☘
✨صفحه 384 ✨
أعوذُ باِللَّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۷۷﴾
و مايه هدايت و رحمت براي مؤ منان است. (۷۷)
إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ بِحُكْمِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ ﴿۷۸﴾
پروردگار تو ميان آنها در قيامت به حكم خود داوري ميكند و اوست قادر و دانا. (۷۸)
فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ ﴿۷۹﴾
پس بر خدا توكل كن كه تو بر طريقه حق آشكار هستي (۷۹)
إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿۸۰﴾
تو نميتواني سخنت را به گوش مردگان برساني و نميتواني كران را هنگامي كه روي بر ميگردانند و پشت ميكنند صدا كني! (۸۰)
وَمَا أَنْتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ مُسْلِمُونَ ﴿۸۱﴾
و نيز نميتواني كوران را از گمراهي برهاني، تو فقط ميتواني سخن خود را به گوش كساني برساني كه آماده پذيرش ايمان به آيات ما هستند و در برابر حق تسليمند. (۸۱)
وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ ﴿۸۲﴾
هنگامي كه فرمان عذاب آنها رسد (و در آستانه رستاخيز قرار گيرند) جنبنده اي را از زمين براي آنها خارج ميكنيم كه با آنها تكلم ميكند و ميگويد: مردم به آيات ما ايمان نميآورند. (۸۲)
وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ ﴿۸۳﴾
به خاطر بياور روزي را كه ما از هر امتي گروهي را از كساني كه آيات ما را تكذيب ميكردند محشور ميكنيم و آنها را نگه ميداريم تا به يكدگر ملحق شوند (۸۳)
حَتَّى إِذَا جَاءُوا قَالَ أَكَذَّبْتُمْ بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۸۴﴾
تا زماني كه (به پاي حساب) ميآيند به آنها ميگويد آيا آيات مرا تكذيب كرديد و در صدد تحقيق بر نيامديد شما چه اعمالي انجام ميداديد. (۸۴)
وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لَا يَنْطِقُونَ ﴿۸۵﴾
در اين هنگام فرمان عذاب بر آنها واقع ميشود و آنها سخني ندارند كه بگويند. (۸۵)
أَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۸۶﴾
آيا آنها نديدند ما شب را قرار داديم كه در آن بيارامند و روز را روشني بخش، در اين امور نشانه هاي روشني است براي كساني كه آماده پذيرش ايمانند. (۸۶)
وَيَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ ﴿۸۷﴾
به خاطر بياوريد روزي را كه در صور دميده ميشود و تمام كساني كه در آسمانها و زمين هستند در وحشت فرو ميروند جز كساني كه خدا به خواهد و همگي با خضوع در پيشگاه او حاضر ميشوند. (۸۷)
وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ ﴿۸۸﴾
كوهها را ميبيني و آنها را ساكن و جامد ميپنداري در حالي كه مانند ابر در حركتند اين صنع و آفرينش خداوندي است كه همه چيز را متقن آفريده او از كارهائي كه شما انجام ميدهيد آگاه است. (۸۸)
إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ (80)
وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ (81):
بىشك، نمىتوانى دعوت خود را به گوش مردگان برسانى، ونمىتوانى كران را آنگاه كه روى برمىگردانند و پشت مىكنند، فراخوانى (و حقیقت را به آنان بفهمانى).
تو هدایت كننده كوران از گمراهیشان نیستى؛ تو فقط مىتوانى سخن خود را به گوش كسانى برسانى كه به آیات ما ایمان آوردهاند و در برابر حقّ تسلیم هستند.
مرگ و حیات در فرهنگ قرآن، هم به مرگ و حیات طبیعى و مادّى گفته مىشود و هم به مرگ و حیات معنوى.
قرآن، كسانى را كه تحت تأثیر كلام حقّ قرار نمىگیرند، مرده مىداند «انّك لا تسمع الموتى» چنانكه مكرّر مىفرماید: شهدا را مرده ندانید، آنان زنده و شادمانند و به یكدیگر نوید مىدهند و از رزق الهى كامیابند. بنابراین، زندههاى سنگدل و لجوج، مردهاند، و شهیدان كه از دنیا رفتهاند، زندهاند. بهتر است مسئله را كمى باز و روشن كنیم:
مراحل حیات
حیات، داراى مراحلى است:
1. حیات نباتى. قرآن مىفرماید: «یحیى الارض بعد موتها»(79) خداوند زمین را بعد از مرگ به وسیلهى باران زنده مىكند.
2. حیات حیوانى. قرآن مىفرماید: «یحییكم»(80) ما به شما حیات دادیم.
3. حیات روحى. «لینذر مَنكان حیّاً»(81) تا افراد زندهرا هشدار دهى. یعنى كسانى كه عقل و فطرت سالم دارند ونیز مىفرماید: دعوت انبیا براى حیات شماست، «دعاكملمایحییكم»(82)
4. حیات سیاسى واجتماعى. «ولكم فى القصاص حیاة»(83) اگر با اجراى حكم قصاص، عدالت برقرار كردید، جامعه زنده است (وگرنه جامعهى مردهاى دارید).
5. حیات اخروى. «یالیتنى قدّمت لحیاتى»(84) اى كاش براى حیات و زندگى حقیقى در آخرت چیزى مىفرستادم و ذخیرهاى مىاندوختم.
پاسخ یك اشكال
در تفسیر نمونه(85) مىخوانیم: فرقهى وهّابیون، آیهى «انّك لاتسمع الموتى» را دستاویز تفكّر انحرافى خود قرار داده، مىگویند: پیامبر اكرم از دنیا رفته وهیچ سخنى را نمىشنود، بنابراین معنا ندارد كه ما پیامبر را زیارت كنیم وخطاب به او مطالبى را بیان كنیم.
پاسخ فرقهى مذكور این است كه آیه در مقام یك تشبیه اجمالى است؛ نظیر تشبیه قلب سنگدلان به سنگ در تأثیر ناپذیرى، «قلوبكم ... كالحجارة»(86) نه اینكه قلب آنان در همه چیز مثل سنگ است، زیرا قرآن، حیات برزخى را دربارهى شهدا پذیرفته ونسبت به آن، روایاتى از شیعه و سنّى نقل شده است:
1. محمّدبن عبدالوهّاب در كتاب الهدیة السنیه، ص 41، مىگوید: پیامبر بعد از وفاتش داراى حیات برزخى، برتر از حیات شهداست و سلام كسانى را كه به او سلام مىدهند مىشنود.
2. روایات فراوانى در كتب شیعه واهلسنّت، در این زمینه آمده است كه پیامبر و امامانعلیهم السلام سخن كسانى را كه بر آنها از دور و نزدیك، سلام مىدهند مىشنوند و پاسخ مىدهند و حتّى اعمال مردم بر آنان عرضه مىشود.(87)
3. ما خود شاهد هزاران نمونه از توسلاتى هستیم كه عین سخن و درخواست افراد متوسّل، لباس عمل پوشیده است.
4. در صحیح بخارى مىخوانیم: رسول خداصلى الله علیه وآله با كفّار هلاكشدهى جنگ بدر گفتگو مىكرد و همین كه مورد سؤال عمر قرار گرفت، فرمود: «والّذى نفس محّمد بیده ما انتم باسمَع» به خدایى كه جانم در دست اوست، شما از آنان شنواتر نیستید.(88)
5. حضرت علىعلیه السلام در پایان جنگ جمل فرمود: لاشهى كعببن سور را بنشانند، سپس به او كه هلاك شده بود فرمود: واى بر تو كه علم و دانش، تو را سودى نبخشید و شیطان تو را گمراه كرد و به دوزخ فرستاد.(89)
-----
79) عنكبوت، 50.
80) جاثیه، 26.
81) یس، 70.
82) انفال، 24.
83) بقره، 179.
84) فجر، 24.
85) تفسیر نمونه، ج 15، ص 543.
86) بقره، 74.
87) كشفالارتیاب،ص109.
88) صحیحبخارى، ج5، ص97.
89) شرح نهجالبلاغه ابن ابىالحدید، ج 1، ص 248.
- كار كوردلان را به خداوند واگذار كن. «فتوكّل... انّك لا تسمع الموتى»
- اگر شنونده سنگدل باشد، سخن حقّ از گویندهى پاك و شایسته نیز در او اثرى ندارد. آرى، لامپ سوخته با اتّصال به هیچ برقى روشن نمىشود. «انّك على الحقّ المبین - انّك لا تسمع الموتى»
بر سیه دل چه سود خواندن وعظ
نرود میخ آهنین در سنگ
- بىاثر بودن تبلیغ پیامبران، به خاطر ابهام در كار نیست، بلكه به خاطر كوردلى منكران است. «اِنّك على الحقّ المبین - انّك لا تسمع الموتى»
- ایمان به منزلهى روح در كالبد است. كسانى كه با دیدن معجزه وشنیدن منطق، ایمان نمىآورند، لاشهاى بىروح و مرده هستند. «انّك لا تسمع الموتى» آرى حقّ شنوى و حقّ پذیرى، نشانهى سلامت روح است.
- اگر انسان به یقین برسد، اعراض مردم در او اثرى ندارد. «انك على الحق المبین - ولّوا مدبرین»
- افراد كر مىتوانند با اشاره چیزى بفهمند، ولى افراد شنوا كه به حقیقت پشت كرده واز اهل حق
ّ دور شدهاند، اشارات را هم نمىفهمند. «ولّوا مدبرین»
- بدتر از اعراض، تداوم اعراض است. «ولّوا مدبرین»
تفسیر نور آقای محسن قرائتی
وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ (83)
حَتَّى إِذَا جَاؤُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْماً أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (84):
و (یاد كن) روزى كه از هر امّتى گروهى از كسانى كه آیات ما را انكار مىكنند محشور مىكنیم، پس آنان از پراكنده شدن منع مىشوند.
چون گردآیند، (خداوند) مىفرماید: آیا آیات مرا دروغ انگاشتید و حال آن كه به آنها احاطهى علمى نداشتید، آیا شما (در طول حیات جز تكذیب) چه مىكردید؟
با توجّه به اینكه در قیامت همهى مردم محشور مىشوند، «و حشرناهم فلم نغادر منهم احداً»(91) و آیهى مورد بحث (83 نمل) مىفرماید: از هر امّتى تنها گروهى را محشور مىكنیم، روشن مىشود كه این آیه مربوط به قیامت نیست، بلكه مربوط به رجعت است كه قبل از قیامت گروهى زنده مىشوند.
در قرآن براى زنده شدن در دنیا، نمونههایى آمده است، از جمله در سورهى بقره مىخوانیم: خداوند به گروهى فرمان مردن داد، سپس آنان را زنده كرد؛ «فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم»(92) یا در جاى دیگر مىفرماید: ما شما را بعد از مرگ در همین دنیا زنده كردیم؛ «بَعَثناكم مِن بَعد مَوتِكم»(93) و به حضرت عیسىعلیه السلام مىفرماید: تو با اذن من مردهها را زنده از قبرها خارج مىكنى؛ «اذ تخرج المَوتى بِاِذنى»(94) و دربارهى یكى از اولیاى خدا مىفرماید: او را براى صد سال میراندیم و بعد از این مدّت او را زنده كردیم؛ «فاَماتَه اللّه مائة عام ثمّ بَعَثه»(95) همچنین در روایات بسیارى نیز وارد شده است كه قبل از قیامت، افرادى كه در ایمان یا كفر برجستگى دارند، به ارادهى خداوند زنده مىشوند و با حاكمیّت اهل حقّ، براى مدّتى زندگى مىكنند و سردمداران كفر، كیفر مىشوند.
-----
91) كهف، 47.
92) بقره، 243.
93) بقره، 56.
94) مائده، 110.
95) بقره، 259.
تفسیر نور آقای محسن قرائتی
💠📖🕋📖💠
#قرائت_روزانه_قرآن کریم
⭐️قرار روزانه- هر روز، قرائت یک صفحه از قرآن کریم هدیه به امام زمان عج⭐️
☘🌸🌸🌸🌸🌸☘
✨صفحه 385✨
أعوذُ باِللَّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ ﴿۸۹﴾
كساني كه كار نيكي انجام دهند پاداشي بهتر از آن خواهند داشت و آنها از وحشت آن روز در امانند. (۸۹)
وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۰﴾
و آنها كه اعمال بدي انجام دهند به رو در آتش افكنده ميشوند آيا جزائي جز آنچه عمل ميكرديد خواهيد داشت. (۹۰)
إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ﴿۹۱﴾
(بگو) من مامورم پروردگار اين شهر (مقدس مكه) را عبادت كنم همان كسي كه اين شهر را حرمت بخشيده و همه چيز از آن اوست و من مامورم كه از مسلمين باشم. (۹۱)
وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ ﴿۹۲﴾
و اينكه قرآن را تلاوت كنم هر كس هدايت شود براي خود هدايت شده و هر كس گمراه گردد (گناهش به گردن خود اوست) بگو من فقط از انذار كنندگانم. (۹۲)
وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۹۳﴾
بگو حمد و ستايش مخصوص ذات خداست به زودي آياتش را به شما نشان ميدهد تا آنرا بشناسيد و پروردگار تو از آنچه انجام ميدهيد غافل نيست. (۹۳)
متن و ترجمه سوره قصص
سوره 28 قرآن کریم
جزء 20
تعداد آیات 88
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
طسم ﴿۱﴾
طسم. (۱)
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ ﴿۲﴾
اينها آيات كتاب مبين است. (۲)
نَتْلُو عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسَى وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۳﴾
ما از داستان موسي و فرعون به حق بر تو ميخوانيم، براي گروهي كه ايمان بياورند. (۳)
إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ ﴿۴﴾
فرعون برتريجوئي در زمين كرد و اهل آنرا به گروههاي مختلفي تقسيم نمود، گروهي را به ضعف و ناتواني ميكشاند، پسران آنها را سرمي بريد و زنان آنها را (براي كنيزي) زنده نگه ميداشت، او مسلما از مفسدان بود. (۴)
وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ ﴿۵﴾
اراده ما بر اين قرار گرفته است كه به مستضعفين نعمت بخشيم، و آنها را پيشوايان و وارثين روي زمين قرار دهيم! (۵)
وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (93):
وبگو: ستایش براى خداست. به زودى آیاتش را به شما نشان خواهد داد و آن را خواهید شناخت. وپروردگارت از آنچه انجام مىدهید غافل نیست.
«الحمدللّه»، بهترین جمله براى ستایش الهى است كه هم بارها پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله به گفتن آن مأمور شده و هم در سورهى حمد همهى مسلمانان، هر روز باید آن را تكرار كنند.
سعدى دربارهى غفلت انسان از عاقبت كارش مىگوید:
كنون باید اى خفته بیدار بود
چو مرگ اندر آید زخوابت چه سُود
تو غافل در اندیشهى سود و مال
كه سرمایهى عمر شد پایمال
كنون كوش كاب از كمر در گذشت
نه وقتى كه سیلاب از سرگذشت
سكندر كه بر عالمى حكم داشت
در آن دم كه بگذشت عالم گذاشت
میسّر نبودش كز و عالمى
ستانند و مهلت دهندش دمى
- رسالت الهى، لطفى است كه باید براى آن شكر كرد. «انّما اُمرت... و قل الحمدللّه»
- آنچه تاكنون از آیات الهى دیدهاید، گوشهاى از آنهاست؛ آیات دیگرى نیز در آینده به شما نشان خواهد داد. «سیریكم آیاته»
- مهلتهاى الهى را نشانهى غفلت خداوند نگیرید. «و ما ربّك بغافل»
- نظارت دائمى خداوند، از شئون ربوبیّت اوست. «وما ربّك بغافل»
- انسان در برابر اعمال خویش مسئول است. «وما ربّك بغافل عمّاتعملون»
- از كفر و شرك مخالفان نگران نباش. «و ما ربّك بغافل عمّاتعملون»
💠📖🕋📖💠
#قرائت_روزانه_قرآن کریم
⭐️قرار روزانه- هر روز، قرائت یک صفحه از قرآن کریم هدیه به امام زمان عج⭐️
☘🌸🌸🌸🌸🌸☘
✨صفحه 386 ✨
أعوذُ باِللَّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُمْ مَا كَانُوا يَحْذَرُونَ ﴿۶﴾
حكومتشان را پابرجا سازيم و به فرعون و هامان و لشكريان آنها آنچه را بيم داشتند از اين گروه نشان دهيم. (۶)
وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ ﴿۷﴾
ما به مادر موسي الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن، و نترس و غمگين مباش كه ما او را به تو باز ميگردانيم، و او را از رسولانش قرار ميدهيم. (۷)
فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا إِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ ﴿۸﴾
(هنگامي كه مادر از سوي كودك خود سخت در وحشت فرو رفت او را به فرمان خدا به دريا افكند) خاندان فرعون او را از آب گرفتند تا سرانجام دشمن آنان و مايه اندوهشان گردد، مسلما فرعون و هامان و لشكريان آن دو خطاكار بودند. (۸)
وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۹﴾
همسر فرعون (هنگامي كه ديد آنها قصد كشتن كودك را دارند) گفت او را نكشيد، نور چشم من و شماست ؟ شايد براي ما مفيد باشد، يا او را پسر خود برگزينيم و آنها نميفهميدند (كه دشمن اصلي خود را در آغوش خويش ميپرورانند!). (۹)
وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَى فَارِغًا إِنْ كَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَنْ رَبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۰﴾
قلب مادر موسي از همه چيز (جز ياد فرزندش) تهي گشت، و اگر قلب او را به وسيله ايمان و اميد محكم نكرده بوديم نزديك بود مطلب را افشا كند. (۱۰)
وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۱۱﴾
مادر به خواهر او گفت وضع حال او را پيگيري كن، او نيز از دور ماجرا را مشاهده كرد، در حالي كه آنها بيخبر بودند. (۱۱)
وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَهُمْ لَهُ نَاصِحُونَ ﴿۱۲﴾
ما همه زنان شيرده را از قبل بر او تحريم كرديم (تا تنها به آغوش مادر برگردد) خواهرش (كه بيتابي ماموران را براي پيدا كردن دايه مشاهده كرد) گفت: آيا شما را به خانواده اي راهنمائي كنم كه ميتوانند اين نوزاد را كفالت كنند و خيرخواه او هستند؟ (۱۲)
فَرَدَدْنَاهُ إِلَى أُمِّهِ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۳﴾
ما او را به مادرش بازگردانديم تا چشمش روشن شود، و غمگين نباشد، و بداند وعده الهي حق است ولي اكثر آنها نميدانند. (۱۳)
وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ (7)
فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوّاً وَحَزَناً إِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ (8):
و ما به مادر موسى الهام كردیم كه او را شیر بده، پس هرگاه (از فرعونیان) براو بیمناك شدى، او را (در جعبهاى گذاشته و) بهدریا بیفكن و (از این فرمان) مترس و (از دوریش) غمگین مباش، (زیرا) ما او را به تو بازمىگردانیم و او را از پیامبران قرار مىدهیم.
پس (مادر موسى چنان كرد، چیزى نگذشت كه) فرعونیان، او را (دیده و از آب) برگرفتند تا سرانجام، دشمن و مایه اندوهشان گردد. همانا فرعون و هامان و سپاهیانشان خطاكار بودند.
به فرعون گفته شده بود كه امسال كودكى به دنیا مىآید كه اگر بزرگ شود تو را سرنگون مىكند. او دستور داد تمام نوزادانى را كه به دنیا مىآیند بكشند؛ امّا همین كه موسى به دنیا آمد، خداوند به مادرش الهام كرد كه او را شیر دهد، آنگاه در صندوقى گذارده و به دریا اندازد.
در این آیه نسبت به مادر حضرت موسى، دو امر، دو نهى و دو بشارت آمده است: دو امر: «اَرضعیه - اَلقیه»، دو نهى: «لاتخافى - لاتحزنى»، دو بشارت: «رادّوه - جاعلوه»
كلمه «خوف»، در مورد احتمال خطر و كلمه «حُزن» در مورد نگرانى قطعى بكار مىرود.(25)
مراد از دریا در این آیه، رود عظیم نیل در كشور مصر است كه به جهت بزرگى و عظمت، دریا خوانده شده و كاخ فرعون در ساحل آن بنا شده بود.
وقتى خداوند بخواهد، دشمن انسان نیز مأمن و ملجأ او مىشود. «التقطه آلفرعون» (عدو شود سبب خیر، گر خدا خواهد.)
گر نگهدار من آن است كه من مىدانم
شیشه را در بغل سنگ نگه مىدارد.
-----
25) تفسیر المیزان.
- در اضطرابها و بنبستها، خداوند بهترین هادى و حامى مؤمنان است.«اوحینا»
- زن نیز مىتواند مورد الهام الهى قرار گیرد. «اوحینا الى امّ موسى»
- نزول امدادهاى غیبى با بهرهگیرى از امكانات مادّى منافاتى ندارد. شیردادن و در صندوق گذاردن، منافاتى با توكّل ندارد. «ارضعیه»
- در هیچ شرایطى نباید شیر مادر را از فرزند دریغ داشت. «ارضعیه»
- در دستورهاى الهى اسرارى نهفته است كه شاید در نظر ابتدایى، معقول نیاید. «القیه فى الیم»
- در راه اجراى فرامین الهى، نه از چیزى بترسیم و نه نسبت به مسئلهاى نگران باشیم. «لاتخافى و لاتحزنى» (مادر موسى دو نگرانى داشت: یكى ترس از كشته شدن فرزند و دیگرى غم فراق او، كه خداوند هر دو را همان گونه كه در آیات بعد خواهیم خواند به نحو احسن جبران فرمود.)
- آنچه در راه خداوند داده شود، به بهترین وجه باز مىگردد. «القیه - رادّوه، جاعلوه من المرسلین» (مادر موسى به فرمان خداوند فرزندش را رها كرد،خداوند هم او را برگرداند و هم به مقام نبوّت رساند.)
- خداوند، اخبارى از غیب را در اختیار افرادى كه بخواهد قرار مىدهد. «جاعلوه من المرسلین»
- فرعون واسطه نجات موسى از دریا شد، وسرانجام به دست او در همان دریا غرق گردید. «التقطه آل فرعون لیكون لهم عدوّاً وحزنا» (آرى، خدا مىتواند نوزاد بىدست وپا را در دریا حفظ كند، ولى انسان صاحب دست وپا را غرق سازد)
- خواست انسان در مقابل ارادهى الهى بى اثر است. «لیكون لهم عدوّاً و حزنا»
فرعون گمان كرد كه هدیهاى براى او رسیده است؛ امّا خداوند اراده فرموده بود كه دشمنش را در دامان او بپروراند.
- فرعون و وزیر و لشكریانش طرح دادند و عمل كردند، ولى تدبیر خداوند همهى آنها را خنثى كرد. «كانوا خاطئین»
- طرّاح، مشاور، آمر ومباشر، همگى به نوعى در جرم شریكند. «كانوا خاطئین»
وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِّي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَن يَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَداً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (9):
و (چون) همسر فرعون (احساس كرد كه آنان قصد كشتن كودك را دارند خطاب به فرعون) گفت: او را نكشید (كه او) روشنى چشم من و توست. شاید به ما سودى برساند یا او را به فرزندى بگیریم، ولى آنها نمىفهمیدند (كه چه كسى را در آغوش خویش مىپرورانند).
در زندگى حضرت موسى، چند زن، نقش محورى و اساسى داشتهاند: مادر موسى، خواهر موسى، زن فرعون و همسر موسى، در این آیه نقش زن فرعون در جلوگیرى از قتل او بیان شده است.
- زنان، در امور اجتماعى داراى نقشى مؤثّرند. «قالت امرأت فرعون»
(زن فرعون، رأى فرعون را تغییر داد و شوكت، سلطنت وثروت فرعون هیچ یك مانع او نشد)
- با طرح پیشنهادات صحیح و سریع، از القاى طرحهاى انحرافى جلوگیرى كنیم. قبل از آنكه فرعون تصمیم خود را ابراز كند، همسرش راه درست برخورد با مسئله را القا نمود. «قالت امرأت فرعون قُرّة عین لى و لك لاتقتلوه»
- در بیان پیشنهادات از كلمات عاطفى ودلنشین استفاده كنیم. «قُرّة عین لى ولك»
- دلهاى همه به دست خداست. او مىتواند سختترین دلها همچون دل فرعون را نیز نرم سازد. «قُرّة عین لى و لك»
- در برخورد با منكرات، ابتدا از راه عاطفه وارد شویم و سپس به امر و نهى بپردازیم. «قرة عین لى و لك لا تقتلوه»
- از نهى از منكر زبانى، غفلت نورزیم كه بسیار كارساز است. «لا تقتلوه» (زن فرعون با گفتن «لاتقتلوه» از كشته شدن موسى جلوگیرى كرد، چنانكه یكى از برادران یوسف با گفتن «لاتقتلوا یوسف» از كشته شدن یوسف جلوگیرى كرد.)
- طاغوتها از ابتدایىترین عواطف انسانى نیز بىبهرهاند و نیاز به تذكّر دارند. «لا تقتلوه»
- فوائد امر ونهى را بگوییم تا مردم آسانتر بپذیرند. «لاتقتلوه عسى أن یَنفعنا»
- در نظام طاغوتى، ملاك وضع یا لغو قوانین، هوسها و منافع شخصى طاغوتهاست. (قانون قتلِ عام نوزادانِ پسر، بر اساس منافع شخصى فرعون وضع شد و باز بر پایهى امید به منافع آینده در مورد نوزاد آب آورده (حضرت موسى) همین قانون لغو گردید.) «لا تقتلوه عسى أن یَنفعنا»
- برخى انسانها در ظاهر بسیار بلند پروازند، ولى درباطن اسیر نیازهاى درونى خویش هستند. فرعون كه ادّعا مىكرد: «انَاربّكمالاعلى» سرانجام مىپذیرد كه ممكن است یك نوزاد آب آورده براى او سودمند واقع شود. «عسى أن یَنفعنا»
- فرعون از فرزند پسر محروم بود. لذا با پذیرش نوزاد از آب آورده، به حقارت و عجز خود بیشتر پى برد. «نتّخذه ولدا»
- گاه ایجاد علاقه و محبّت میان افراد بر اساس یك خط غیبى است كه خود طرفین نیز از آن غافلند. «وهم لا یشعرون»
وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَى فَارِغاً إِن كَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَن رَّبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ (10)
وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَن جُنُبٍ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (11):
ودل مادر موسى (از هر چیز، جز فكر فرزند) تهى شد (و) اگر قلب او را استوار نساخته بودیم تا از ایمان آورندگان (به وعدهى ما باقى) بماند، همانا نزدیك بود كه (به واسطه جزع وفزع) آن (راز) را افشا كند.
و(مادر موسى) بهخواهر او گفت: (صندوق حامل موسى را) دنبال كن پس او از دور وى را زیر نظر داشت، در حالى كه (دشمنان) متوجّه نبودند (كه آنكه او را تعقیب مىكند خواهر موسى است و از این تعقیب، چه هدفى دارد).
تفسیر المیزان، آیهى «و اصبح فؤاد اُمّ موسى فارغا» را با توجّه به سیاق و ظاهر آیات قبل و بعد، چنین معنا نمودهاند: دلِ مادر موسى به واسطهى وحى الهى آرام گرفت و دیگر خوف و ترسى نداشت و اگر آن وعدهى الهى نبود، مادر موسى به سبب شدّت اضطراب، آن راز را افشا مىكرد.
مادر موسى بعد از آنكه فرزندش را در صندوقى گذارده و در دریا انداخت، به خواهر موسى مأموریّت داد تا مخفیانه این جریان را پیگیرى كند. او نیز به دور از چشم مأموران حكومتى، صندوق را دنبال كرد تا اینكه از دریا نجات یافت و در دامان همسر فرعون قرار گرفت. او همچنان موسى را زیر نظر داشت تا اینكه متوجّه شد درباریان فرعون به دنبال دایگانى براى شیردادن به كودك هستند؛ امّا موسى هیچ سینهاى را نمىپذیرد، سرانجام خواهر موسى با طرح پیشنهاد دایگى مادرش و پذیرش دربار، مأموریّتش خاتمه یافت.
- افشاى اسرار از نشانههاى سستى و ضعف ایمان است. «لتبدى به لولا ان ربطنا على قلبها»
- آرامش دلها به دست خداست. «ربطنا على قلبها»
- از نشانههاى ایمان، آرامش خاطر ودل آرام است. «ربطنا... لتكون من المؤمنین»
- آنچه در نظر الهى مهمّ است، ایمان است و زن و مرد تفاوتى ندارند. «لتكون من المؤمنین» در صورتى كه باید مىفرمود: «من المؤمنات»
- زنان ودختران نیز باید از تدبیرهاى لازم در مسائل اجتماعى برخوردار باشند. «قالت لاُخته قصّیه»
- در امور حساسیّت برانگیز، كارها را به دیگران واگذار كنیم. «لاُخته» در ماجراى موسىعلیه السلام حساسیّت بر روى مادر بیشتر بود و امكان داشت كه مطلب افشا گردد.
- توكّل به خدا به معناى بىتفاوتى در مسائل نیست. با اینكه مادر موسى زن باایمانى بود، ولى باز هم دخترش را براى تعقیب ماجرا فرستاد. «من المؤمنین، قالت لاخته قُصّیه»
- در برخورد با نظامهاى طاغوتى و خفقانآور، تعقیب ومراقبت امرى ضرورى است. «قُصیّه»
- براى حفظ اسرار، عادّىسازى در رفتار یك امر لازم است. «عنجُنُب» (خواهرموسى از دور صندوق برادر را زیر نظر داشت، تا این مراقبت بسیار عادّى باشد وسبب حساسیّت وتحریك دشمن نشود.)
- مؤمن، مأموریّت خود را به دور از توجّه دشمن به انجام مىرساند. «و هم لایشعرون»
وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِن قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَهُمْ لَهُ نَاصِحُونَ (12):
و ما (به دهان گرفتن سینهى) زنان شیرده را از پیش بر او ممنوع كردیم، پس (خواهر موسى كه مأموران را در جستجوى دایه دید) گفت: آیا مىخواهید شما را بر خانوادهاى راهنمایى كنم كه سرپرستى او را براى شما بپذیرند و براى او خیرخواه باشند؟
«مراضع» جمع «مرضع»، یعنى زنان شیرده و دایه.
- اگر خداوند نخواهد، تشكیلات عریض و طویلى همچون دستگاه فرعون نیز از تأمین غذاى یك كودك عاجز مىماند. «حرّمنا»
- ابتدایىترین كارها مثل مكیدن نوزاد نیز با ارادهى الهى است و اگر او نخواهد، اتّفاق نخواهد افتاد. «حرّمنا»
- رضاع و سپردن نوزاد به دایه براى شیردادن، سابقهاى تاریخى و طولانى دارد. «المراضع»
- وقتى سر انسان متكبّر به سنگ خورد، راهنمایى و پیشنهاد دیگران، حتّى یك فرد ناشناس را نیز به راحتى مىپذیرد. «فقالت هل ادلّكم»
- پیشنهادات خود را در رابطه با چیزى كه حساسیّت برانگیز است، به طور عادّى مطرح كنیم. «هل ادلّكم»
- در برابر دشمن باید زیرك بود. (خواهر موسى، نامى از مادر به میان نیاورد و نگفت: «على اُمّه»، بلكه آن را به صورت ناشناس ذكر كرد.) «على اهلبیتٍ»
- نیازمندىهاى نوزاد، منحصر در غذا نیست، بلكه او به خانواده و كانون محبّت نیز احتیاج دارد؛ لذا خواهر موسى سخن از سرپرستى همهجانبه كرد، نه تنها تغذیه. «یكفلونه»
- پیش نهادهاى خود را به گونهاى مطرح كنیم كه مخاطب، آن را به نفع خود بداند. «یكفلونه لكم»
- كفالتى ارزشمند است كه با خیرخواهى و محبّت همراه باشد. «یكفلونه لكم و هم له ناصحون»