با تشکر از همه دوستانی که نسبت به سوالی که طرح کرده بودم واکنش نشان داده و پاسخ خود را برایم ارسال کردند با توجه به اینکه پاسخ دوستمان جناب آقای سعید فتحی گویاتر و کاملتر از پاسخ سایر دوستان بود با عرض پوزش از سایر عزیزان صرفا پاسخ ایشان را بدون هیچ ویرایشی اینجا قرار می دهم و از خداوند متعال برای این عزیز و سایر عزیزان توفیقات روزافزون طلب می کنم.

سلام و عرض ادب حقیر احاطه ای به بیانات امیر المومنین و سائر حضرات و قرآن ندارم متاسفانه، ولی در پاسخ به سوالتون این نکته به ذهنم میاد که ظلمی که میشه و واکنش ما به اون وابستگی به این داره که طرف مقابل کی باشه و اون ظلم در چه سطحی باشه. مثلا اگر از طرف نزدیکان و همسایه و ... باشه و مساله هم فردی باشه تو این موارد به نظر میاد که تقابل و انتقام گیری کار درستی نباشه و حتی در قرآن در مورد قضیه قتل و قصاص هم بعد از اینکه حق رو برای حفظ امنیت اجتماعی در قصاص به اولیای دم میده از باب اخلاق اجتماعی، توصیه به گذشت میکنه. اما در مورد تقابل حق و باطل و مخصوصا جبهه کفر علیه مستضعفین عالم، توصیه به عدم سکوت و تلاش و تعاون جمعی برای دفاع از حق میشه. مثلا وقتی طرف مقابل نه فقط در حد تقابل فکری بلکه به صورت عملی علیه ما اقدام میکنه میفرماید « من اعتدی علیکم فاعتدوا ...» اگه اون حمله کرد شما نشینید هی نگا کنید. تهش این میشه که در مسائل فردی و زندگی عادی باید اهل گذشت و تحمل بود ولی در مسائل کلان اجتماعی و مخصوصا در مقابل دشمنی که بر علیه شما اقدام کرده باید فعال و متحرک بود و نه منفعل و دست بسته!

مقدار عمل به گفته ها هر وقت می خواستم چیزی بنویسم یا به کسی توصیه ای بکنم این آیه شریفه جلوی چشمانم مجسم می شد که «لم تقولون ما لاتفعلون» (سوره صف، آیه 2) یعنی چرا دیگران را توصیه می کنید به چیزی که خودتان عمل نمی کنید؟! و همین باعث خودداری یا سستی در بیان نکته ای می شد که به ذهنم رسیده و شایسته تذکر دادن می دیدم. اما اخیرا به روایتی از امیرالمومنین علیه السلام برخورد کردم که موضع بنده را در این قضیه تغییر داد و جرأت بیشتری برای توصیه کردن و تذکر دادن بخشید. جریان از این قرار است که عده ای به محضر آن حضرت می رسند و می گویند که ما تا خودمان به چیزی کامل عمل نکنیم دیگران را به آن توصیه نمی کنیم همچنین تا از چیزی به طور کامل اجتناب نکنیم دیگران را از آن نهی نمی کنیم. حضرت در پاسخ روش اینان را نقد می کند و می فرماید روش شما درست نیست؛ بنا نیست خودتان به طور کامل به چیزی عمل کنید تا دیگران را بدان دعوت کنید بلکه همین که مقداری از یک کار خیر را انجام دادید کافی است که دیگران را به آن کار دعوت کنید و همچنین همین که مقداری از یک کار زشت اجتناب کردید کافی است که دیگران را از آن کار نهی کنید. این هم متن روایت: قَالُوا يَا وَصِيَّ رَسُولِ اللَّهِ لَا نَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ حَتَّى نَعْمَلَ بِهِ كُلِّهِ وَ لَا نَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ حَتَّى نَنْتَهِيَ عَنْهُ كُلِّهِ فَقَالَ لَا بَلْ مُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلُوا بِهِ كُلِّهِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ إِنْ لَمْ تَنْتَهُوا عَنْهُ كُلِّهِ. (إرشاد القلوب ديلمي؛ ج‏1 ؛ ص14)

دعاهای مستجاب نشده امروز توی مسجد امیرالمومنین قم میزبان استاد بهرامپور بودیم. بنده سال هاست که توفیق همکاری با ایشان را دارم و یکی از ویژگی های بارز ایشان که برای من درس آموز بوده نشاط و شادابی علمی ایشان است. او که هم اکنون بیش از هشتاد بهار از عمرش را سپری کرده همانند یک دانش پژوه جوان با شادابی و نشاط کامل به کارهای علمی و قرآنی اش می پردازد و ایده های نویی برای فعالیت های خود تعریف می کند. امروز هم با همان نشاط همیشگی اش به مسجد آمده بود تا برای مخاطبین تفسیر سوره یس را شروع کند. به مناسبت ایام رجب سخن خود را درباره دعای هر روز ماه رجب آغاز کرد و حضار را به این فراز از دعا توجه داد که می فرماید« یا من یعطی من سأله...» و به همین مناسبت درباره جایگاه دعا و درخواست کردن از خدا مطالبی را بیان کرد و نشان داد که خود دعا کردن و مسألت نموده موضوعیت دارد و انسان در دعا کردن نباید اجابت محور باشد؛ انسان باید تا می تواند در هر عرصه ای دعا کند و هر چیزش را از خدا بخواهد حال در ظاهر اجابت شود یا نشود. اصل دعا کردن نماد عبودیت است و انسان را در مراتب معنوی رشد می دهد و اجابت دعا در مرتبه ثانوی قرار دارد. ایشان در این راستا به خاطره جالبی اشاره کردند و فرمودند یک روز با فرزند علامه طباطبایی مواجه شدم و درباره علامه پرسیدم. وی در پاسخ گفت که شش ماه از فوت علامه گذشته بود که یک شب ایشان را در عالم رویا زیارت کردم و از وضعیت آن عالم سوال کردم. آن مرحوم در پاسخ گفت که فلانی من وقتی آمدم اینجا ملاحظه کردم که بابت دعاهایی که در دنیا کرده بودم ولی ظاهرا اجابت نشده بود چه پاداش های با ارزشی به من دادند. اکنون آرزو می کنم که ای کاش هیچ کدام از دعاهایم در دنیا اجابت نشده بود! شخصا این مطلب را در روایتی دیده بودم اما شنیدن این جریان لطف دیگری داشت و بیش از پیش جایگاه دعا و درخواست از درگاه الهی را برایم روشن کرد و این بیت حافظ را برایم تداعی نمود که می گوید: حافظ وظیفه تو دعا کردن است و بس در بند آن مباش که نشنید یا شنید @hasgarlu

اخلاق قول دادن در روایت داریم که مومن آینه مومن است؛ بر این اساس، انسان بایستی رفتار خودش را در رفتار دیگران مشاهده کند و از آن عبرت بگیرد یعنی انسان باید ببیند آن رفتاری که خودش دارد وقتی دیگران همان رفتار را مرتکب می شوند چه جلوه ای دارد آیا قابل قبول است یا نه؛ اگر قابل قبول بود خودش هم آن عمل را انجام دهد و اما اگر دید آن رفتار جلوه خوشی ندارد خودش نیز از انجام آن عمل اجتناب کند. اخیرا یکی از دوستان به من قول داده بود فلان کار شما را من انجام می دهم و از این بابت موجب خوشحالی بنده گشته بود اما وقتی زمان عمل فرا رسید تازه متوجه شد که این کار چه سختی هایی دارد لذا وقتی با وی تماس گرفت دیدم دچار تردید شده و بسیار مشتاق است که او از او بی خیال شوم و کار را به کس دیگری واگذار کنم. با خودم گفتم کاش او از ابتدا همه جوانب مساله را بررسی می کرد و بی هوا به بنده قول نمی داد تا الان هم موجب شرمندگی خودش شود و هم مرا دلسرد و ناامید کند. از قضا یکی دو روز پس از این ماجرا یکی از آشنایان کاری را از بنده درخواست کرد و من هم قبول کردم اما وقتی آمدم انجام دهم دیدم کار سخت و حوصله بری است و زمان زیادی هم می طلبد لذا خواستم که عذرم را بخواهم و کار را به خودش برگردانم اما به یاد رفتار دوستم افتادم و با خودم گفتم این بنده خدا الان روی من حساب باز کرده و دلخوش کرده که من این کار را برایش انجام خواهم داد خدا را خوش نمی آید دلسردش کنم لذا تصمیم گرفتم سختی های کار را به جان بخرم و به هر نحوی شده کار وی را به اتمام برسانم. اما از این به بعد بدون بررسی ابعاد قضیه بی هوا به کسی قول ندهم و بی خود دلخوشش نکنم. اینکه امروزه روان شناسان می گویند به فرزندانتان مهارت نه گفتن را یاد بدهید شاید بی ربط با این داستان نباشد یعنی انسان بهتر است از ابتدا کاری را قبول نکند و یا خواست قبول کند تمام جوانب آن را بسنجد و سپس جواب مثبت بدهد اما اگر پس از سنجش کم و کیف کار به آن پاسخ مثبت داد و به هر دلیلی سنجش وی با واقعیت مطابق در نیامد بهتر است سختی کار را تحمل کند بی شک خدای متعال در جای دیگری برایش جبران می کند. @hasgarlu