#دانش‌های_زبانی #واج #صامت #مصوت #هجا #الگوی_هجایی ♦️واج: کوچک‌ترین واحد آوایی زبان است که خود معنایی ندارد؛ اما تفاوت معنایی ایجاد می‌کند. واژه‌ی «گل» را در نظر بگیرید؛ اگر پس از واج «گ»، مصوت کوتاه «--ُ» بیاوریم، «گُل» است؛ اما اگر «--ِ» بیاوریم، «گِل» است؛ بنابراین، «--ُ» و «--ِ» واج هستند؛ زیرا با این که به‌تنهایی معنایی ندارند؛ امّا در واژه تفاوت معنایی ایجاد می‌کنند. همین طور است، دو واج « ب‍ » و « ی‍ » به ترتیب در دو واژه‌ی «باد» و «یاد».... ❎ واج‌های زبان فارسی، ۲۹ تا هستند؛ ۶ مصوّت و ۲۳ صامت. ❎۶ مصوّت‌ عبارتند از: «--َ»، «--ِ»، «--ُ»: مصوّت‌های کوتاه «ٰا»، «یٖ» ، «وُ»: مصوّت‌های بلند ❎۲۳ صامت‌ عبارتند از: ء (ع)، ب، پ، ت (ط)، س (ث، ص)، ج، چ، ه (ح)، خ، د، ز (ذ، ض، ظ)، ر، ژ، ش، غ (ق)، ف، ک، گ، ل، م، ن، و، ی ✅ همان‌طور که می‌بینید برخی واج‌ها، دو یا چند شکل نوشتاری دارند که واج اصلی بیرون و واج‌های همسان آن، درون پرانتز آمده است. ✅ برخی شکل‌های نوشتاری، مانند «ی‍ ی‌‌‍‍»، «و»، «ه ‍ه»، «ا»، بین صامت‌ها و مصوّت‌ها مشترک هستند. 🔻«ی‍ ‌ی»: ۱- مصوّت بلند «ی‍ ی»: سیب، بازی، سینی ۲- صامت «ی‍ ی»: یار، یاد، روی 🔻«و»: ۱- مصوّت بلند «و»: بازو، دوست، تنور، نیکو ۲- مصوّت کوتاه «--ُ»: خود، خورشید، تو، دو، خوردن ۳- صامت «و»: ورزش، وادار، نانوا، گاو، ناو، توانا 🔻«ه ‍ه»: ۱- مصوّت کوتاه «--ِ»: خانه، دیده، سایه، قهوه، مدرسه ۲- صامت «ه»: ماه، کوه، فرمانده، توجّه، تشبیه 🔻«ا»: ۱- مصوّت بلند «ٰا»: دانا، توانا، رایانه، بادام ۲- صامت همزه‌ی آغازی «ا»: ابر، اسم، افت، اوّل، امید، احسان ♦️هجا: هجا یا بخش، واحد آوایی بزرگ‌تر از واج است که از ترکیب دو یا چند واج تشکیل می‌شود. در زبان فارسی، واج‌ها براساس الگوهای زیر، با هم ترکیب می‌شوند و هجاها را پدید می‌آورند. ❎ الگوهای هجایی زبان فارسی: ۱- صامت + مصوّت: با، بی، سو، دو (دُ)، که (کِ)، تو (تُ) ، آ (ء ا)، اَ (ء --َ)، اِ (ء --ِ)، اُ (ء --ُ) و... ۲- صامت + مصوّت + صامت: بَر، بار، دِل، گُل، سیب، خوش (خُش)، خوب، آب (ءاب)، اَز (ء --َ ز)، خواب (خاب)، خویش (خیش) و... ۳- صامت + مصوّت + صامت + صامت: گُفت، رَفت، اَسب (ء --َ سب)، عِشق، عَطر، سِفت، اِسم (ء --ِ سم)، آرد (ء ا ر د)، ایست (ء یست)، دوست، کاشت، بیست و... ✅با توجه به الگوهای هجایی بالا می‌توانیم به نتایج زیر برسیم: ۱- همه‌ی هجاهای هر واژه با صامت شروع می‌شوند؛ مثلاً: دانشمند: دا/ نِش/ مَند ۲- دومین واج هر هجا مصوّت است. ۳- اگر یک هجا، واج سوم یا چهارم داشته باشد، آن واج‌ها صامت هستند. ۴-در هر هجا، حدّاکثر یک مصوّت و سه صامت وجود دارد. ۵- در هر واژه، تعداد هجاها، با تعداد مصوّت‌ها برابر است؛ زیرا هر هجا تنها یک مصوّت دارد؛ مثلاً واژه‌ی «اشتهاآور» از ۵ هجا و ۵ مصوّت، تشکیل شده‌است: ء--ِ ش / تِ / ها / ء ا/ وَر ✅ برای تعیین واج‌های یک واژه، ابتدا آن را به هجاهای سازنده‌ی آن، بخش می‌کنیم؛ چند نمونه: ۱- مؤلّف: م-ُ- / ء --َ ل / ل-ِ-ف ۲- آسان: ء ا / سان ۳- اَلآن: ء --َ ل / ء ان ۴- خودخواهی: خُد/ خا / هی ۵- مؤدّبانه: مُ / ء--َد / دَ / با/ نِ ۶- بی اراده: بی / ء --ِ / را / دِ ۷- نیک‌سرشت: نیک/ سِ / رِشت پیروز باشید، یعقوب کیانی شاهوندی https://eitaa.com/hedayate10