✳️تبلیغ در حساس ترین لحظه ها
«ابوبصیر» می گوید: امام صادق (ع) در آخرین لحظه های عمرش فرمود: همه اقوام و خویشان مرا خبر کنید .
همین که همه بستگانش را خبر کردیم و همه در خانه حضرت جمع شدند، حضرت فرمود: شفاعت ما هرگز نصیب کسی که نماز را سبک می شمارد نخواهد شد .
- بحارالانوار، ج 11، ص 105 .
امام صادق (ع) با تدوین فقه و حدیث و نشر معارف اهل بیت، تشیع را آسیب ناپذیر ساخت و سهم ایشان چنان بزرگ است که مذهب شیعه را «مذهب جعفری » نامیدند .
«علامه طباطبایی » می گوید: احادیثی که از امام صادق (ع) و امام باقر (ع) نقل شده، از مجموع احادیثی که از پیامبر و ده امام بزرگوار ضبط شده بیشتر می باشد .
- شیعه در اسلام، علامه طباطبایی، ص 140 .
و به دلیل همین رهبری مذهبی و فکری و علمی سیاسی دستگاه خلافت سخت نگران بود .
به همین جهت هر از چند گاهی، به بهانه ای امام را به عراق احضار کرده و نقشه قتل ایشان را می کشیدند که هر بار به نحوی خطر از وجود مقدس امام برطرف می گردید . ولی سرانجام، دستگاه خلافت در شوال سال 1418 امام را مسموم و به شهادت رسانید .
برگرفته از مقاله «نگاهی به شیوه های تبلیغی امام صادق علیه السلام» - استاد نیازی
https://eitaa.com/jadiddddd
✳️نهی از منکر با محبت
👈امام صادق (ع) شنیده بودند که از مسلمانان مردی به نام «شقرانی » شراب خورده است و به دنبال فرصتی بودند که نهی از منکر کنند .
روزی او برای دریافت سهمی از بیت المال نزد حضرت آمد . حضرت ضمن این که سهمی از بیت المال به او دادند با لحنی ملاطفت آمیز فرمودند:
کار خوب از هر کسی خوب است، ولی از تو به واسطه آشنایی که با ما داری و آزاد شده پیامبر هستی زیباتر است .
و کار بد از هر کسی بد است، و از تو به خاطر همین انتساب زشت تر و قبیح تر است .
شقرانی با شنیدن این جمله دانست که امام از شراب خواری او آگاه بوده و در عین حال به او محبت کرده است . نادم گشت و در درونش تحولی ایجاد شد .
- بحارالانوار، ج 47، ص 349 .
آری، توجه به کمالات، موقعیت و شخصیت افراد یکی از عوامل بازدارنده از منکرات و کارهای زشت است .
✳️اختصار در سخن
👈از ویژگی های تمام معصومین اختصار در سخن و خطابه و پرهیز از سخنان زاید بوده است . امام صادق (ع) می فرماید:
«ثلاثة فیهن البلاغة التقرب من معنی البغیة و التعبد من حشو الکلام و الدلالة بالقلیل علی الکثیر»
- تحت العقول ، ص 330 .
سه چیز از بلاغت است: استفاده از رساترین عبارات برای رسانیدن مطالب، مخاطبان و دوری از سخنان زاید و بیهوده که شنونده را خسته می کند و استفاده از جملات کوتاه و پر معنا .
✳️ترغیب به نشر فرهنگ اهل بیت عليهم السلام
حضرت به شیعیان توصیه و سفارش می کردند که به زیارت یکدیگر بروید، که این دید و بازدیدها دل هایتان را زنده می دارد . و احادیث و سخنان ما را به یکدیگر نقل کنید، که سخنان و احادیث ما، شما را به یکدیگر پیوند می دهد و بهره گیری از آنها هدایتتان می کند و نجاتتان می بخشد .
اما اگر آنها را ترک کنید گمراه شده و هلاک می گردید . پس به احادیث و سخنان ما توجه نمائید که من نجات شما را با عمل به آنها تضمین می کنم .
- کافی، ج 2، ص 186 .
3️⃣ – بخش سيره اجتماعی
✅امام صادق (ع) و توجه به جوانان
👈یکی از شیوه های دیگر تبلیغی حضرت دعوت به دانش اندوزی و کسب معارف دینی بود . حضرت اصحاب و شاگردانش را به دانش اندوزی و کسب معارف تشویق می نمود و می فرمودند:
«لست احب ان اری الشاب منکم الا غادیا فی حالین اما عالما او متعلما»
- بحارالانوار، ج 1، ص 170 .
دوست ندارم یکی از شما جوانان را جز در یکی از دو حال ببینم: یا دانشمند و عالم باشید و یا متعلم و دانشجو . و بدین گونه به جوانان بهای بیشتری در مسائل تبلیغی می دادند .
✳️امام صادق (ع) و توجه به ظرفیت افراد
حضرت شخصی را برای ماموریتی به منطقه ای فرستاد . او در گزارش خود به امام از مردم منطقه به شدت انتقاد کرد .
امام فرمود: ای سراج، ایمان ده درجه دارد . بعضی یک درجه ایمان دارند و بعضی دو درجه . بعضی هم هفت تا ده درجه . نباید کسانی که ایمان کامل تری دارند از دیگران بیش از ظرفیت آنها توقع داشته باشند .
- ره توشه راهیان نور، ویژه محرم 1419 .
✳️امام صادق (ع) و تبلیغ پنهانی
امام صادق (ع) در میان امامان معصوم، تنها امامی بود که با دو حکومت مروانی و عباسی معاصر بود . دو حکومت و قدرتی که عملا با شریعت اسلام و بنیانگذار آن به نبرد برخاسته بودند و در این راستا بدعت گذاران و مذهب سازان گوناگونی هم پدید آورده بودند .
حضرت که نظاره گر این شبهه افکنی ها و تبلیغات ضددینی بودند، بهترین راه را در نشر فرهنگ اسلامی در پرتو تقیه (تلاش پنهانی) دیدند .
و بدین گونه توانستند خدمات بسیاری را در بعد فرهنگی به عالم تشیع بنمایند .
- بر امام صادق چه گذشت، سید محمد حسن موسوی کاشانی، ص 103 .
حضرت به اصحاب خود نیز سفارش می کردند که مخفیانه عمل کنند و در هر عملی که انجام می دهند توجه کامل داشته باشند که مخالفان و دشمنانشان متوجه آنان نشوند و می فرمودند: مبلغان خاموش ما باشید .
✳️امام صادق (ع) و نوآوری
یکی از روش های تبلیغی حضرت نوآوری بود . یکی از دانشمندان مسیحی درباره حضرت می گوید: امام صادق (ع) سرمنشا مجموعه ابتکارات و افکار و روش های جدید است . - مغز متفکر شیعه، ص 59 .
نویسنده کتاب «مغز متفکر شیعه » می نویسد:
امام صادق (ع) شخصیتی است که مذهب شیعه را از خطر نابودی نجات داد . او بود که نخستین بار نظریه «بطلمیوس » در موضوع مرکزیت کره زمین و گردش خورشید به دور آن را مورد انتقاد قرار داد و رکزیت خورشید را مطرح ساخت او نخستین کسی بود که عقیده عناصر چهارگانه آب، آتش، خاک، هوا را مطرح ساخت . او نخستین پایه گذار عرفان در اسلام بود . او پدید آورنده فرهنگ جامع شیعه بود . او پایه گذار تئوری حرکت تمام موجودات و ده ها نظریه جدید علمی بود که تفصیل آن را در همان کتاب باید مطالعه نمود.
- دورنمایی از زندگانی امام صادق، عقیقی بخشایشی، ص 75،
🔰#فهرست مطالب مقدمه https://eitaa.com/jadiddddd/8 ✅ شناسه امام صادق (ع) https://eitaa.com/jadiddddd/13 ✅ فضائل امام صادق (ع) https://eitaa.com/jadiddddd/18 و نيز https://eitaa.com/jadiddddd/34 ✳️نمونه خدمات امام صادق (ع) https://eitaa.com/jadiddddd/26 ✳️ ويژگی های امام صادق (ع) https://eitaa.com/jadiddddd/35 https://eitaa.com/jadiddddd
🔰اصحاب حضرت
💦ابوحمزه
ابوحمزه از اصحاب خاص امام سجاد شد، و امام باقر و امام صادق و امام كاظم عليه السلام را درك و از فيوضات آن ها استفاده كرد تا جائي كه امام رضا عليه السلام فرمود: ابوحمزه لقمان زمان خود بود، زيرا كه چهار نفر از ما را خدمت كرده (و استفاده برده ) بود.
شاگردان مكتب ائمه 1
💦ميهمان خراسانى و تنور آتش
ماءمون رقّى - كه يكى از دوستان امام جعفر صادق عليه السلام است - حكايت نمايد:
در منزل آن حضرت بودم ، كه شخصى به نام سهل بن حسن خراسانى وارد شد و سلام كرد و پس از آن كه نشست ، با حالت اعتراض به حضرت اظهار داشت :
ياابن رسول اللّه ! شما بيش از حدّ عطوفت و مهربانى داريد، شما اهل بيت امامت و ولايت هستيد، چه چيز مانع شده است كه قيام نمى كنيد و حقّ خود را از غاصبين و ظالمين باز پس نمى گيريد، با اين كه بيش از يك صد هزار شمشير زن آماده جهاد و فداكارى در ركاب شما هستند؟!
امام صادق عليه السلام فرمود: آرام باش ، خدا حقّ تو را نگه دارد و سپس به يكى از پيش خدمتان خود فرمود: تنور را آتش كن .
همين كه آتش تنور روشن شد و شعله هاى آتش زبانه كشيد، امام عليه السلام به آن شخص خراسانى خطاب نمود: برخيز و برو داخل تنور آتش بنشين .
سهل خراسانى گفت : اى سرور و مولايم ! مرا در آتش ، عذاب مگردان ، و مرا مورد عفو و بخشش خويش قرار بده ، خداوند شما را مورد رحمت واسعه خويش قرار دهد.
در همين لحظات شخص ديگرى به نام هارون مكّى - در حالى كه كفش هاى خود را به دست گرفته بود - وارد شد و سلام كرد.
حضرت امام صادق سلام اللّه عليه ، پس از جواب سلام ، به او فرمود: اى هارون ! كفش هايت را زمين بگذار و حركت كن برو درون تنور آتش و بنشين .
هارون مكّى كفش هاى خود را بر زمين نهاد و بدون چون و چرا و بهانه اى ، داخل تنور رفت و در ميان شعله هاى آتش نشست .
آن گاه امام عليه السلام با سهل خراسانى مشغول مذاكره و صحبت شد و پيرامون وضعيّت فرهنگى ، اقتصادى ، اجتماعى و ديگر جوانب شهر و مردم خراسان مطالبى را مطرح نمود مثل آن كه مدّت ها در خراسان بوده و تازه از آن جا آمده است .
پس از گذشت ساعتى ، حضرت فرمود: اى سهل ! بلند شو، برو ببين در تنور چه خبر است .
همين كه سهل كنار تنور آمد، ديد هارون مكّى چهار زانو روى آتش ها نشسته است ، پس از آن امام عليه السلام به هارون اشاره نمود و فرمود: بلند شو بيا؛ و هارون هم از تنور بيرون آمد.
بعد از آن ، حضرت خطاب به سهل خراسانى كرد و اظهار داشت : در خراسان شما چند نفر مخلص مانند اين شخص - هارون كه مطيع ما مى باشد - پيدا مى شود؟
سهل پاسخ داد: هيچ ، نه به خدا سوگند! حتّى يك نفر هم اين چنين وجود ندارد.
امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: اى سهل ! ما خود مى دانيم كه در چه زمانى خروج و قيام نمائيم ؛ و آن زمان موقعى خواهد بود، كه حدّاقلّ پنج نفر هم دست ، مطيع و مخلص ما يافت شوند، در ضمن بدان كه ما خود آگاه به تمام آن مسائل بوده و هستيم .
-بحارالا نوار: ج 47، ص 123، ح 176، به نقل از مناقب ابن شهرآشوب .
شاگردان امام صادق (ع)
معرفی کتاب
نام كتاب : صفحاتي از زندگي امام جعفرصادق (ع)
نويسنده:محمدحسين مظفر
https://eitaa.com/jadiddddd
ب : دوران امامت حضرت
مدّت امامت امام صادق (ع)
مدّت امامت : حضرت در سنين 34 سالگى ، روز دوشنبه ، هفتم ذى الحجّه يا ربيع الا وّل ، در سال 114 هجرى ، پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و خلافت رسيد و حدود 34 سال امامت و هدايت جامعه اسلامى را بر عهده داشت .
هنگامى كه امام جعفر صادق عليه السلام به منصب امامت نايل آمد، در موقعيّت حسّاسى قرار گرفته بود، چون دولت بنى العبّاس تازه روى كار آمده بود و تنها تلاش آن ها استحكام و ثبات پايه هاى حكومت خود بود؛ و ناچار بودند كه افكار عموم ، مخصوصا سادات بنى الزّهراء را به خود جلب و جذب نمايند.
بر همين اساس امام عليه السلام از موقعيّت موجود زمان ، به نحو اءحسن استفاده نموده و با تشكيل جلسات مختلف در رشته هاى گوناگون علوم و فنون ، ابعاد مختلف اسلام و معارف الهى را تبيين و تشريح نمود.
طبق گفته مورّخين و محدّثين : بيش از دوازده هزار شاگرد از اقشار مختلف در جلسات درس و محاضرات آن حضرت شركت نموده و در علوم و فنون مختلف از درياى بى كران علوم حضرتش بهره مى گرفتند.
و چهارصد جلد كتاب از جواب ها و مطالب آن حضرت نوشته شده است ، كه به عنوان اصول ((اءربعمائة )) معروف مى باشد.
و بر همين اساس ، شيعه به عنوان مذهب جعفرى معروف گرديد.
رهبران و پيشوايان مذاهب چهارگانه اهل سنّت از شاگردان امام جعفر صادق عليه السلام بوده اند.
آن حضرت مدّت 15 سال و اندى ، هم زمان با جدّ بزرگوارش ، امام زين العابدين عليه السلام ؛ و مدّت 19 سال پس از آن ، با پدر عظيم القرش حضرت باقرالعلوم عليه السلام ؛ و سپس مدّت 34 سال امامت و زعامت جامعه اسلامى را بر عهده داشت ، كه روى هم عمر پربركت آن حضرت را 68 سال گفته اند.
تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از: اصول كافى : ج 1، تهذيب الا حكام : ج 6، تذكرة الخواصّ، اعيان الشّيعة : ج 1، مستدرك الوسائل : ج 6، كشف الغمّة : ج 2، مجموعه نفيسه ، تاريخ اهل البيت :، ينابيع المودّة ، اعلام الورى طبرسى : ج 1، جمال الاُسبوع ، دعوات راوندى ، بحارالا نوار: ج 47 و 88، عيون المعجزات ، دلائل الا مامة طبرى ، ارشاد شيخ مفيد و... .
https://eitaa.com/jadiddddd
🔰بخش های زندگانی حضرت
👈مراحل زندگى حضرت صادق (ع)
💦الف : همراه پدر
امام صادق (ع) به عنوان بزرگترين و بزرگوارترين فرزند امام باقر (ع) در طول مدت حدود نوزده سال امامت آن حضرت ، در تمامى صحنه هاى مبارزه فرهنگى و سياسى در كنار پدر بزرگوارش و همراه او بود.
وى از نزديك شاهد تلاش ها و كوشش هاى اساسى و بنيادى پدرش در راه تثبيت اصول و مبانى اعتقادى امامت و گسترش معارف اسلام ناب محمّدى در جامعه اسلامى بود، و مى ديد مردم كه تا آن زمان اسلام و احكام و معارف آن را جز از زبان سردمداران اموى و مزدوران سر سپرده آنان نشنيده و در نتيجه با اسلام اصيل فرسنگ ها فاصله گرفته بودند تا چه اندازه تشنه حقايق و معارف اسلام ناب هستند و حق جويان و دانش پژوهان به محض احساس امنيّت و مصونيت نسبى از سوى دستگاه خلافت ، چگونه و با چه شور و علاقه اى به بيت امامت روى مى آورند و از محضر امام بهره دينى و علمى مى برند.
منتهی الآمال
https://eitaa.com/jadiddddd
تکرار
💦اسم لقب کنیه
👈اسم مبارك آن حضرت ، جعفر بود
👈و كنيت شريفش، ابوعبداللّه
و القاب آن حضرت : صابر و فاضل و طاهر و صادق بود و مشهورترين القاب آن جناب ، صادق است .
منتهی الآمال
💦الغاب حضرت صادق (ع)
لقب هايش : (صابر)، (فاضل)، (طاهر)، (قاهر)، (باقى )، (كامل)، (منجى)، (فاطر)، و (صادق) است كه لقب اخير از همه مشهورتر است
-ر. ك : كشف الغمّه ، ج 2، ص 155 ، تبريز؛
بحارالانوار ، ج 47، ص 11 ، بيروت .
لقب هاى ياد شده هر كدام ، نمايشگر ظهور و تجلى بيشتر اين صفات و كمالات در وجود مبارك اين پيشواى عظيم الشاءن در زندگى فردى و برخوردهاى اجتماعى آن حضرت است وگرنه امام صادق (ع) و ديگر امامان معصوم مظهر همه ارزش ها و متصف و ملقب به همه لقب هاى نيك هستند.
منتهی الآمال
💦عمر مبارك آن بزرگوار
شصت و پنج سال بود.
در سال هشتاد و سوم هجرت و بنابر مشهور در هفدهم ربيع الاول كه روز ولادت با سعادت حضرت رسول (ص) است بدنيا آمد و در سال صد و چهل و هشت 25 شوال المكرم به امر منصور دوانيقي مسموم و شهيد شد.
كتاب منتهي الامال
💦تعداد فرزندان امام صادق (ع)
تعداد فرزندان : تعداد شش فرزند پسر و چهار دختر براى آن حضرت گفته اند.
تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از: اصول كافى : ج 1، تهذيب الا حكام : ج 6، تذكرة الخواصّ، اعيان الشّيعة : ج 1، مستدرك الوسائل : ج 6، كشف الغمّة : ج 2، مجموعه نفيسه ، تاريخ اهل البيت :، ينابيع المودّة ، اعلام الورى طبرسى : ج 1، جمال الاُسبوع ، دعوات راوندى ، بحارالا نوار: ج 47 و 88، عيون المعجزات ، دلائل الا مامة طبرى ، ارشاد شيخ مفيد و... .
چهل داستان و چهل حديث از امام هادي عليه السلام
🔰فضايل و مناقب حضرت
💦علم حضرت به اعمال دوستان
مهزم مي گويد: »براي ديدن امام صادق (ع) به مدينه رفتم و منزلي اجاره كردم. پس از مدتي تمايلي به كنيز صاحب خانه پيدا كردم و روزي دست او را با شهوت فشار دادم. همان روز به خدمت امام رسيدم و حضرت فرمودند:
امروز كجا بودي؟ من به دروغ گفتم كه صبح را در مسجد به سر آوردم.
حضرت فرمودند: اما تعلم ان هذا لاينال الا بالورع
يعني: آيا نمي داني به مقام ولايت، جز با ورع و پرهيزگاري نمي توان رسيد؟«
علم به باطن افراد
ابي بصير مي گويد: »روزي من جنب بودم و چون ديدم كه عده اي به خدمت امام صادق مي روند، من هم با حالت جنابت رفتم. حضرت فرمودند: آيا نمي داني به خانه هاي ما جنب نبايد وارد شود؟«
💦عبادت و خشيت امام صادق (ع)
ابان بن تغلب مي گويد امام صادق را ديدم در ركوع و سجده هستند و هفتاد تسبيح از ايشان در ركوع و سجود شنيدم.
در خرائج راوندي است كه راوي مي گويد: امام صادق را در مسجد رسول الله ديدم به نماز است و سيصد مرتبه سبحان ربي العظيم و بحمده از ايشان شنيدم.
مالك بن انس مي گويد: بهتر از جعفر بن محمد، در علم و تقوا نديدم و هر وقت كه او را مي ديدم، يا در ذكر بود و يا روزه بود و يا مشغول نماز بود. او از اكابر زهاد و از بندگان شايسته اي بود كه از خدا مي ترسيد و در خانة خدا خاشع و گريان بود.
سالي در مكه با او بودم، چون موقع تلبيه شد نمي توانست تلبيه بگويد و مي گفت و مي گرييد كه: اگر بگويم لبيك و او بگويد لالبيك چه كنم؟
💦سعة صدر امام صادق (ع)
💦 نان و گوشت بر فقرا
همچنين آورده اند:
وقتى تاريكى شب همه جا را فرا مى گرفت ، امام جعفر صادق عليه السلام كيسه اى را برمى داشت و در آن نان و گوشت مى ريخت و بر دوش مبارك خود حمل مى نمود؛ و نيز با مقدارى پول بر مى داشت و به سوى محلّ سكونت نيازمندان و بى نوايان اهالى مدينه مى برد؛ و آن ها را در بين آن ها تقسيم مى كرد، بدون آن كه آنان امام عليه السلام را بشناسند.
و هنگامى كه آن حضرت به شهادت رسيد و به لقاء اللّه پيوست ، فقراء ديدند آن شخص گمنام ديگر نمى آيد، پس از مدّتى فهميدند كه او امام جعفر صادق عليه السلام بوده است .
-اعيان الشّيعة ، ج 1، ص 666.
💦مرا به حال خود وا گذاريد
در روايات متعدّدى وارد شده است :
هرگاه كه امام جعفر صادق عليه السلام در باغستان و مزرعه ، بيل در دست داشته و مشغول كشاورزى و كارگرى مى بود؛ و اصحاب و دوستان ، حضرت را با آن حالت مشاهده مى كردند، عرضه مى داشتند: ياابن رسول اللّه ! چرا در اين موقعيت خود را به زحمت انداخته ايد؟!
اجازه فرمائيد تا ما كمك كنيم و شما استراحت نمائيد؟
حضرت در جواب مى فرمود: مرا به حال خود وا گذاريد، من علاقه مندم كه خداوند مرا در حالتى مشاهده نمايد كه با دست خود زحمت مى كشم و كار مى كنم و جسم خود را براى بدست آوردن روزى حلال به زحمت و مشقّت انداخته ام .
-كافى : ج 5، ص 76، بحارالا نوار: ج 47، ص 57، وافى : ج 17، ص 30 و 36.
بعضى از بزرگان همانند مرحوم إ ربلى حكايت كرده اند:
روزى مگسى بر صورت منصور دوانيقى نشست و منصور با دست خود آن را دور ساخت ، مگس بار ديگر برگشت و بر همان جاى اوّل نشست و باز منصور آن را دور كرد.
و اين كار چند مرتبه تكرار شد تا آن كه منصور به خشم آمد، در همان حال ، امام جعفر صادق عليه السلام وارد شد.
منصور گفت : ياابن رسول اللّه ! خداوند متعال براى چه مگس را آفريده است ؟
حضرت در پاسخ فرمود: براى آن كه به وسيله آن ، جبّاران را ذليل و متواضع گرداند.
-كشف الغمّة : ج 2، ص 373.
💦صبر امام صادق (ع)
اسماعيل كه پسر بزرگ امام صادق بود از دنيا رفت. امام صادق (ع) با كمال خوشرويي از مردمي كه براي تعزيت آمده بودند پذيرايي فرمود، به قدري كه مورد تعجّب شد.
از حضرت در اين مورد سؤال نمودند. آن بزرگوار فرمودند بايد تسليم امر خداوند بود. و در مصيبت ديگري فرمودند: ما اهلبيت قبل از مصيبت فعاليت خود را انجام مي دهيم ولي چون مصيبت آمد راضي و تسليم تقدير الهي هستيم.
كتاب منتهي الامال