هدایت شده از الحان و نغمات قرآنی
#حجاز
معرفی #مقام_حجاز
معنای لغوی حجاز، نام منطقه‌ای در شبه جزیره عربستان و همچنین نام پرده‌ای از پرده‌های موسیقی است و گفته‌اند صدایی که از زنگوله خیزد.
مقام حجاز در تلاوت قرآن چیست؟
حجاز از جمله مقام‌های اصیل و قدیمی عرب است. بعضی آن را از الحان اهل مدینه و مکه و حجاز می‌دانند و برخی معتقدند صحرانشینان منطقه حجاز در طی مسیر‌های طولانی سوار بر شتر شده و تحت تاثیر راه رفتن این حیوان نغمات خاصی را زمزمه می‌کردند که با گذشت زمان بر وسعت آن‌ها افزوده شد و به مرور به دلیل منحصر به فرد بودن اعراب نام حجاز را بر آن نهاده‌اند.
این مقام را در مغرب «الحجازالکبیر» و در عراق به عنوان «مثنوی» می‌شناسند.
کیفیت آهنگ:
این نغمه تا حدودی با حجاز پارسی اختلاف دارد و عرب‌ها حق مطلب را ادا کرده‌اند و با فاصله یک پنجم این گوشه را آغاز می‌کنند که خود یک جهش معنوی به سوی دنیای بالا است، از این رو مناجات به درگاه الهی با این مقام خوانده می‌شود. به روایتی صوت قرآن نیز در آهنگ حجاز بسیار موثر می‌افتد و در قلوب اهل ایمان جای می‌گیرد.
حجاز حالتی جهشی دارد و گویی انسان می‌خواهد با خدای خود راز و نیاز کند، مانند مناجات بالای گلدسته‌های مساجد. اساتید لحن در توصیف این مقام آن را ناله‌ای از غم هجران حوادث گذشته می‌دانند و اجرای آن را با جریانی بسیار ملایم و روان همراه دانسته و هر نوع تکلف در آن را باعث کاهش میزان اثرگذاری قلمداد کرده‌اند.
موضوع آیات:
از مقام حجاز در آیات؛ بشارت، انذار، خوف، القاء مطلب، عظمت، جاودانگی، هشدار، عقاب و عتاب، اوامر، صفات الهی، تحکم، تأکید، خطاب و بلندنظری بهره می‌جویند.
همچنین گوشه‌های حجاز در آیات توحید، اسماء و صفات الهی، نشانه‌های الهی و خود حجاز در آیات اصحاب یمین مومنین به کار می‌رود و برخی آیات نعمت‌های خداوند، تذکر و یادآوری امر و توصیه و خلقت جهان هستی و موجودات و نیز فراخوان عمومی را نام برده‌اند.
تأثیرها: حجاز نغمه‌ای بسیار جذاب و گسترده است. برخی گوشه‌های آن سرور معنوی به ارمغان می‌آورد و برخی دیگر حالت بشارت‌دهنده دارد و عشق و محبت الهی را در انسان زنده می‌سازد و حالتی که این مقام در ذهن متصور می‌سازد، حالت ذهنی و ضمیری آن است و غالباً تلاوت با این مقام در ذهن شنونده فاصله دور و بعد مسافت را ایجاد می‌کند و شنونده احساس می‌کند که از مکانی بالا و دور سخن می‌گویند.
جایگاه اجرا:
این مقام غالباً با مقام سه‌گاه و صبا تجانس داشته است و پس از مقام بیات، صبا و سه‌گاه اجرا می‌شود.
گوشه‌ها و نغمه‌های فرعی:
از جمله نغمه‌های فرعی این مقام، می‌توان به نغمه‌های «شهناز، حجازکار، سوز دل، شت عریان، اوج آرا» اشاره کرد و برخی دیگر به «نغمات فرعی زنگران، کارکرد، کار (حجازکار) اصفهان، غطا، نسوی، رمل، منصوری و دوکا» اشاره کرده‌اند.
قاریان برتر:
می‌توان اساتید رفعت، عبدالفتاح شعشعاعی، مصطفی اسماعیل، کامل یوسف و حصان را نام برد.
@alhanqurani