✳️خلاصه ی کتاب
🔷فقه دانشی است که رفتارهای دینی مؤمنان را سامان می‌دهد و این رفتارها را در چهارچوب بایسته‌ها و نبایسته‌ها و در تعبیری دیگر، به حرام‌ها و حلال‌ها تقسیم می‌کند. فقه علاوه بر احکام عبادی، دارای ابوابی است که در حوزه روابط اجتماعی و معیشت انسان جای می‌گیرند و از نگاه نگارنده کتاب، همه آنها در کنار اهداف دنیوی مفهوم پیدا می‌کنند و به تعبیر دیگر، کفه اهداف دنیوی فقه سنگین‌تر از اهداف اخروی است؛ اما این اهداف دنیوی کدام‌اند و آیا این اهداف با یکدیگر تناسبی دارند؟ نویسنده کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد و از آن میان، چندین هدف دنیوی فقه را برشمرده است.
💠تلاش نویسنده بر آن بوده اهداف دنیوی فقه را از لابه‌لای متون فقهی و اقوال علما استخراج و یکجا عرضه کند تا بدین‌سان راه فهم و درک فقه را برای پژوهشگران فقه بگشاید و طرح و نقشه‌ای جامع و فراگیر فراروی آنان بگذارد و برداشت‌های گوناگون فقهی، هماهنگ و سازواره‌ای خودش را حفظ کند.
🔶پدیدآورنده اثر حاضر روش کار خود را بازگشت به فقه و متون فقهی و چگونگی و کجایی مقوله‌های یادشده در فقه می‌داند؛ یعنی در پی یافتن آن است که فقیه در کجا برداشت فقهی خود را در چارچوب این هدف مطرح کرده و در کجا این هدف او را به تأیید نظریه و دیدگاهی واداشته است.
🔷سودمندی این روش در آن است که مباحث جنبه نظری محض و کلی‌گویی پیدا نمی‌کنند و در اثبات و رد دیدگاه، بیشتر به روش استقرایی نزدیک است. فایده دیگر این روش آن است که راه چگونگی کاربرد اهداف یادشده را در استنباط فروع فقهی می‌گشاید و به قدرت اجتهادی آنان کمک می‌کند. با این روش، جرئت استنباط و اظهارنظر در مسائل مستحدثه با توجه به اهداف مزبور حاصل می‌آید.
⬅️نویسنده بر آن است که نظم، عدالت و امنیت از اهداف دنیوی فقه است و از این سه می‌توان پی برد که یکی از اهداف مهم دیگر فقه، ایجاد جامعه‌ای متوازن و هماهنگ است؛ جامعه‌ای بدون هرج و مرج که انسان‌ها در سامانه‌ای متقابل به حقوق یکدیگر احترام می‌گذارند و مدیران و شهروندان بر محور و ملاک عدالت رفتارهای خود را قرار می‌دهند و از آرامش و امنیت برخوردارند و با حفظ جان و مال و آبرو و کرامت و حرمت، زمینه‌های صعود روحی و معنوی را فراهم می‌سازند.
دانش فقه بیش از دیگر دانش های دینی، آمیختگی اهداف دنیوی و اخروی را در خود جای داده است.
◾️(پشت جلد) وجود اهداف دنیوی در دانش فقه امری انکارناپذیر است. اگر از هدف کلّی دنیوی فقه که همان سامان بخشی به زندگی انسان مؤمن در روی کره خاکی است، بگذریم، اهداف دیگری هم به طور خاص مورد توجّه فقه اند و می توان آنها را در شمار اهداف ثانوی و در طول هدف یاد شده مطرح کرد. در این میان، کتاب اهداف دنیوی فقه به اهداف زیر پرداخته است:
1.پاسداری از نظام زندگی انسان؛ 2. کمک به عدالت و حفظ آن؛ 3. حفظ کرامت انسان؛ 4. حفظ امنیت انسان.
🔶خرید الکترونیکی کتاب از نرم افزار کتابخوان پژوهان
💠 به همت پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت؛
✅درآمدی بر سبک بخشندگی منتشر شد
💠پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (ایسکا): کتاب درآمدی بر سبک بخشندگی؛ اصول و قواعد انفاق در نظام اخلاقی اسلام، تالیف کاظم دلیری، چاپ و روانۀ بازار نشر شد.
🔷به گزارش خبرنگار ایسکا: به همت پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت و در آستانۀ هفته پژوهش، کتاب درآمدی بر سبک بخشندگی؛ اصول و قواعد انفاق در نظام اخلاقی اسلام، تالیف حجت‌الاسلام کاظم دلیری، به تازگی از چاپ خارج و راهی بازار نشر گردید.
✳️این اثر بیست‌وهفتمین عنوان از آثار مکتوب پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت و هجدهمین کتاب از آثار گروه اخلاقِ این پژوهشکده است که پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر کرده است. این کتاب که در صدد سامان‌بخشی به اصول، شرایط و آداب انفاق در اسلام است، با نگاهی نو و گسترده به این موضوع، می‌کوشد رفتارهای انفاقی پیروان اهل بیت(ع) را بهبود بخشد.
🔷درآمدی بر سبک بخشندگی در 464 صفحه به نگارش درآمده و شامل شش فصل است؛ عناوین فصل های این کتاب عبارتند از:
- فصل نخست: مفاهیم؛
- فصل دوم: شرایط انفاق؛
- فصل سوم: رتبه بندی نوع انفاق بر حسب نیازهای انسان؛
- فصل چهارم: اصول و قواعد انفاق بر خود و بستگان؛
- فصل پنجم: اصول و قواعد انفاق بر عموم نیازمندان؛
- فصل ششم: آداب انفاق.
⬅️در معرفی پشت جلد این کتاب چنین آمده است: انفاق بجا، نیکو و سازنده، یکی از سنجه‌های مهم دین‌داری و از نشانه‌های سلامت و صلاح فرد و جامعة اسلامی است. برای این موضوع، رعایت اصول و قواعدی، سزاوار و بایسته است؛ از یک‌سو کمیّت انفاق باید با سلسله‌مراتب نیازهای انسان و نیز با روابط انسانی، اسلامی و ایمانی متناسب باشد، از سوی دیگر و هم‌زمان با آن، آداب انفاق باید رعایت گردد تا ضمن دوری از آفات، کیفیت آن نیز ارتقا یابد.
🔶کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه‌های ظهور» به قلم خدامراد سلیمیان و به سفارش پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
💠بر اساس این گزارش در چکیده این کتاب آمده است: بحث «نشانه‌های ظهور و قیام حضرت مهدی علیه السلام و به‌طور ویژه «نشانه‌های حتمی» در میان مباحث گسترده و گوناگون مهدویت از بحث‌هایی است که امروزه در کانون نگاه دوستداران و نیز مخالفان و دشمنان این باور قرار گرفته است.
🔶روشن است که سخنان پیشوایان معصوم(ع) در جایگاه استوارترین تکیه‌گاه برای باورهای دینی پس از آیات قرآن در این باره پرده از پدیده‌هایی بر می‌دارد که در آخرالزمان و در پیوند با ظهور و قیام امام مهدی، رخ خواهد داد و البته برخی از این سخنان در گذر زمان تا امروز دگرگونی‌هایی مانند: نقل به معنا، تقطیع، تصحیف، و حتی جعل و تحریف را پشت سر گذاشته است که این خود دستاویزی برای مخالفان و دشمنان در القای شبهه در این زمینه شده، آسیب‌ها و تشویش‌هایی را نیز در پی داشته است.
🔶بررسی این روایات به‌ویژه از نگاه اعتبار منبع، سند، متن و دلالت آن بر محتوا، و نیز اشاره به برخی زمینه‌های صدور و نقل این روایات، موضوع این پژوهش است. در کنار آن، اشاره به برخی واژگان و پرداختن به کلیّات و بحث‌های پیرامونی آن می‌تواند کمک فراوانی به روشن‌ترشدن بحث کند.
از این رو این پژوهش در پاسخ به این پرسش بنیادین سامان یافته که روایات نشانه‌های ظهور از نظر منبع، سند، دارای چه میزان اعتباری است؟ و متن و محتوای آن، چگونه تبیین و تحلیل می‌شود؟.
💠در این پژوهش با توجه به موضوع و نوع تحلیل و تبیینی که در بررسی روایات نشانه‌های ظهور شکل خواهد گرفت، و نیز گونه‌های روایات نشانه‌ها، به‌صورت بررسی و نقد منبعی، استنادی و محتوایی خواهد بود.
✅پس از بازنمایی اعتبار منبع و سند برخی روایات نشانه‌های حتمی ظهور، بی‌پایگی پاره‌ای از این روایات روشن شد. با این بیان که با توجه به جذابیت مضمون نشانه‌ها سخنانی در این باره از بنیان جعل و یا سخنانی دستخوش دگرگونی‌هایی شده است.
✅به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ،کتاب «ازدواج و همسرداری انبیا از منظر قرآن و حدیث» منتشر شد
🔶کتاب «ازدواج و همسرداری انبیا از منظر قرآن و حدیث» نوشته محمدمهدی فیروزمهر عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
❎به گزارش پرتال جامع علوم و معارف قرآن، در معرفی این کتاب عنوان شده است: ازدواج و همسرداری مقوله‌ای است که تدبیر الهی در زندگی مقرر کرده و انسان نمی‌تواند از آن بیگانه باشد؛ حتی انبیا که در اوج لذات معنوی زندگی می‌کردند با ازدواج و همسرداری بیگانه نبودند. تحولات عصر جدید بر زندگی انسان از جمله در مقوله ازدواج و روابط زوجین تأثیر داشته و تنگناهایی را به وجود آورده است. بازگشت به وحی و معارف اصیل انبیا که صادق‌ترین و امین‌ترین راهنمایان بشرند، می‌تواند روزنه امیدی برای برون‌رفت از این تنگناها باشد.
🔶انگیزه این نوشتار نشان دادن نگاه و سیره انبیا الهی درباره ازدواج و همسرداری است. مطمئن‌ترین راه دستیابی به نگاه و سیره انبیا(ع) در هر مقوله‌ای از جمله ازدواج و همسرداری، رجوع به قرآن و سخنان معصومان(ع) است. اطلاعات مطرح شده در قرآن و سخنان معصومان(ع) درباره نگاه و سیره انبیا(ع) در خصوص ازدواج و همسرداری، فراوان و تفصیلی نیست؛ لیکن همین اطلاعات کم و کلی، پاسخگوی بسیاری از سؤال‌ها و چالش‌های موجود در جامعه امروز است.
🔶کتاب «ازدواج و همسرداری انبیا از منظر قرآن و حدیث» در 191 صفحه و با قیمت 38 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وارد بازار نشر شده است.
💠https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir/289
💠سخنی با خواننده
❇️پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله بر اساس نخستین آیات وحی، سنگ زیرین بنای تمدن اسلامی را بر پایه علم و قلم استوار ساخت. آن حضرت همواره بر جایگاه و نقش کلیدی دانش و دانش‌اندوزی در رشد و توسعه فردی و اجتماعی تأکید می‌ورزید. در سده‌های بعدی هرچند یاران و پیروان آن بزرگوار تلاش کردند عَلَم عِلم را بر دوش کِشند و نظام دانش‌افزایی را زنده بدارند، رفته‌رفته مناسبات و تعاملات علمی، جای خود را به منازعات سیاسی و جنگ‌های داخلی داد. سالیانی دراز گذشت تا مسلمانان نیک دریافتند که قوه محرکه تمدن‌سازی اسلام در دانش و گرامیداشت عالِم نهفته است؛ ازاین‌رو راهبردهایِ نظامی را که بر آتش اختلاف می‌دمید، رها کردند و بر راهبردهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی که وحدت‌ساز و تعالی‌بخش بود، روی آوردند.
✅ستیغ این دگرگونی در سده چهارم و پنجم هجری قمری به بار نشست. فرق و مذاهب اسلامی در کنار یکدیگر و نه در برابر همدیگر، به تکاپوی علمی دامن زدند و از فاصله‌ها کاستند و بر غنای علمی خویش و جامعه اسلامی افزودند. بار دیگر دانش و دانشمند بر صدر جای گرفت و تمدن اسلامی جان تازه‌ای یافت و خوش درخشید.
♈️تاریخ تشیع، دوران غیبت تا سقوط دولت آل‌بویه ( ۲۶۰ - ۴۵۰ )، عصر طلایی شیعیان است. در این دو سده، از یک سو بافتارهای بیرونی، زمینه را برای رشد علمی جامعه شیعه فراهم ساخت و از سوی دیگر شیعیان زیدیه، اسماعیلیه و امامیه در کنار یکدیگر قرار گرفتند و با الهام از آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام، با درک بهنگام موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام به تناسب رویکردهای خود و با استفاده از بافتارهای درونی خویش، به تعامل سازنده با عصر شکوفایی تمدن اسلامی دست زدند و خیزش علمی بزرگی را برای تشیع به ارمغان آوردند.
⏺ظهور شخصیت علمی جهانی و دانشمند نام‌آشنای شیعی، شیخ مفید، یکی از صدها دستاورد خیزش علمی شیعیان در این دوران است. شیخ مفید به عنوان نماد برجسته خیزش علمی شیعه، با استفاده از بافتارهای تحول‌یافته خلافت عباسی به عنوان نهاد مشروع حاکم بر جهان اکثریت، توانست رهبری و مدیریت تحولات گفتمانی جامعه شیعه را به عهده بگیرد و میان آرمان‌گرایی سیاسی شیعی و واقع‌گرایی جمعیتی آن تعادل برقرار سازد و برگ زرینی بر کتاب پربرگ و بار تاریخ تشیع بیفزاید.
💠پژوهشکده اسلام تمدنی با هدف ایجاد بینش تمدنی بر پایه اسلام اصیل و تأمین بنیادهای نظری و پشتوانه‌های علمی تمدن نوین اسلامی - ایرانی، بررسی ظرفیت‌های تمدنی جهان اسلام را در راستای احیای تمدن اسلامی در دستور کار خویش نهاده است.
⏺آنچه اکنون پیش روی خوانندگان گرامی قرار دارد، در راستای تحقق هدف مذکور ساخته و پرداخته گردیده که حاصل پژوهش جناب آقای دکتر محمد باغستانی عضو محترم هیئت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی است.
✅این اثر خیزش علمی شیعه را در سده‌های چهارم و پنجم از زاویه بافتارهای بیرونی و درونی نهاد علم کاویده و به بررسی عوامل مؤثر در درخشش نماد این دوران، شیخ مفید، پرداخته است. تحلیل‌های تاریخی، بهره‌گیری از منابع معتبر و دست اول، وفور ارجاعات و مستندات تاریخی، دسته‌بندی‌های نو، توجه به ظرایف و دقایق گزارش‌های تاریخی و تمرکز بر مسئله دانش از چشم‌انداز تمدن‌سازی از جمله ویژگی‌هایی است که این پژوهش را از سایر پژوهش‌های این حوزه متمایز ساخته است.
✅ضمن سپاس از مؤلف ارجمند و ناظر محترم دکتر علی ناظمیان فرد، از ارزیابان این اثر جناب آقای دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی و جناب آقای دکتر سیدجمال موسوی و شورای محترم علمی گروه هنر و تمدن اسلامی و اعضای شورای محترم میز تمدن اسلامی و ریاست آن شورا جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری و جناب آقای دکتر سیدحسین سیدی مدیر محترم گروه هنر و تمدن اسلامی و کارشناس محترم گروه جناب آقای رضا سلطانی و شورای محترم پژوهشکده اسلام تمدنی تشکر می‌کنم. بایسته است از حمایت‌های ریاست محترم دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی جناب حجت‌الاسلام و المسلمین آقای مسعودی و ریاست محترم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر لک‌زایی که زمینه انتشار این اثر را فراهم ساختند، نیز نشر پژوهشگاه که عهده‌دار آماده‌سازی فنی و چاپ و نشر آن بوده است، تشکر نمایم.
سیدمصطفی احمدزاده
رئیس پژوهشکده اسلام تمدنی
💠سخنی با خواننده
✅پژوهش در حوزه اندیشه سیاسی از منظر دینی با هدف شناخت مبانی، سرشت و ساختار آن در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ضرورتی انکارناپذیر یافته است. ژرف‌نگری در مبانی دینی مشتمل بر عقل و آموزه‌های وحیانی و عرف جامعۀ اسلامی - ایرانی، شرطی اساسی در پویایی پژوهش‌ها برای دستیابی به الگوی مطلوب حکومت اسلامی در دوره جدید است؛ ازاین‌رو شناخت، بازخوانی، بازنگری و بومی‌سازی مسائل علم و اندیشه سیاسی جایگاه ویژه‌ای در این پژوهش‌ها دارند.
✳️بی‌تردید قصد اولیه انقلاب اسلامی هدفمندی و ارتقای کیفیت زندگی مؤمنان بر اساس نص اسلامی بود. لازمۀ تحقق این هدف، تربیت اندیشمندان فراوان و انجام تحقیقات به‌روز، کارآمد و معتبر علمی بود که در این راستا با راهنمایی استادان و همکاری طلاب فارغ‌التحصیل علوم سیاسی، زمینه شکل‌گیری پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در سال ۱۳۷۳ فراهم شد. تجربه نو و موفق این پژوهشگران در معرفی بخشی از میراث سیاسی عالمان شیعی و تألیف آثاری مستقل درباره مسائل نوپیدای سیاسی، زمینه را برای گسترش فعالیت‌های این مرکز و ارتقای آن به پژوهشکده‌ای مستقل مهیا کرد.
💠این پژوهشکده در راستای ایفای رسالت خود، تولیدات پژوهشی فراوانی را به جامعۀ علمی ارائه کرده است؛ از آن جمله می‌توان به تألیف، تصنیف و ترجمه ده‌ها کتاتاب در حوزه اندیشه سیاسی اسلام اشاره کرد. چشم‌انداز آینده این پژوهشکده تبدیل‌شدن به مرجعی علمی درباره اندیشه سیاسی - دینی است تا بتواند با گردآوری مهم‌ترین تلاش‌ها و اندیشه‌ها به بسیاری از علاقه‌مندان این حوزه خدمات علمی مؤثری ارائه کند.
⏺اثر حاضر دفتر چهارم از مجموعه نشست‌ها و گفتگوهای طرح پژوهشی حکمت سیاسی متعالیه است که با مدیریت آقای شریف لک‌زایی از سال ۱۳۸۴ در این پژوهشکده در دست اجراست. این مجموعه با هدف تبیین ظرفیت‌های فلسفه متعالیه برای ورود به حوزه حیات اجتماعی و سیاسی و معرفی توانمندی فلسفه سیاسی اسلامی طراحی شده و در حال انجام است. مباحث این مجموعه دربردارنده بخشی از نشست‌هایی است که در سال‌های اخیر و پس از همایش سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه برگزار شده است. این همایش با اشراف و سخنرانی حکیم و فقیه متأله، حضرت آیت‌الله جوادی آملی در سوم بهمن ۱۳۸۷ برگزار شد. اهمیت مباحث به‌ویژه نقدها، پرسش‌ها و تأملاتی است که در نشست‌ها مطرح شده است. گفتنی است عنوان‌ها و موضوع‌هایی که در کمیته علمی همایش به تصویب رسیده و به صورت عمومی اعلام شده، در چهار محور به شرح زیر است:
✅کلیات: با موضوع‌هایی چون جایگاه حکمت متعالیه در اندیشه سیاسی اسلامی، الزامات ورود حکمت متعالیه به عرصه سیاست، قبض و بسط اندیشه سیاسی در حکمت متعالیه و بررسی و تحلیل آثار حکمای حکمت متعالیه - به‌ویژه صدرالمتألهین و امام خمینی - از منظر اندیشه سیاسی.
مفاهیم: با موضوع‌هایی چون انسان‌شناسی، نبی‌شناسی، امامت و ولایت، آزادی و اختیار، تحلیل فلسفی مشروعیت، تحلیل فلسفی عدالت، تحلیل فلسفی قدرت و تحلیل فلسفی امنیت در حکمت متعالیه.
✅مناسبات: با موضوع‌هایی چون رابطه کلام و فلسفه سیاسی، نسبت اخلاق و یاست، رابطه سیاست و شریعت، فلسفه سیاسی متعالیه و فلسفه‌های سیاسی جدید و بررسی تطبیقی حکمت متعالیه، حکمت مشاء و حکمت اشراق از منظر فلسفه سیاسی.
تاریخ اندیشه: با موضوع‌هایی چون شیوه تعامل صدرالمتألهین با حکام صفوی، مقام صدرالمتألهین در تاریخ فلسفه سیاسی اسلامی، تأثیر حکمت متعالیه بر اندیشه سیاسی متفکران مسلمان معاصر و پیروان حکمت متعالیه و نقش آنان در تحولات سیاسی و اجتماعی معاصر به‌ویژه نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی.
💠بر خود فرض می‌دانیم از تمام استادان و پژوهشگرانی که در به‌ثمر‌رسیدن این طرح همکاری کرده‌اند، به‌ویژه مدیر محترم این طرح پژوهشی، دکتر شریف لک‌زایی، تشکر کنیم؛ همچنین از ارزیاب محترم اثر حاضر حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر بهرام دلیر و نیز تلاش‌های رئیس محترم اداره امور پژوهشی، دکتر محمود فلاح و زحمات آقای پرویز کاظمی تشکر می‌نماییم و پیروزی و موفقیت همگان را از خداوند متعال مسئلت می‌کنیم.
✅همچنین از ریاست محترم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حجت‌الاسلام و المسلمین آقای دکتر نجف لک‌زایی که مساعدت‌های مؤثر ایشان نقشی اساسی در به‌سرانجام‌رسیدن متن حاضر داشت، قدردانی می‌شود. در پایان از اداره نشر پژوهشگاه به جهت آماده‌سازی و چاپ اثر تشکر و قدردانی می‌شود.
این پژوهشکده در راستای حیات و بالندگی خود از انتقادها و پیشنهادهای علمی استادان، صاحب‌نظران و پژوهشگران محترم استقبال می‌کند. امید است این فعالیت‌ها موجبات رشد و پویایی اندیشه سیاسی اسلام را فراهم سازد.
دکتر منصور میراحمدی
مدیر پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی