هدایت شده از
بیان یا تلفظ
در لغتنامه اصطلاحات آواز، عبارات متفاوتی مشاهده میشن که هر کدوم در تبدیل شدن شخص به خوانندهای موفق اهمیت دارند. یکی از این اصطلاحات آواز، بیان یا تلفظ است. هر زمان شما در تمرین تنفس به مهارتهای لازم دست پیدا کردین، میتونین برای تقویت بیان از تکنیکهای موجود در این زمینه استفاده کنید.
بیان در لغتنامه اصطلاحات آواز به نحوه تلفظ و ادای کلمات گفته میشود. آشنایی با اصول زبانشناسی در تقویت بیان نقش مهمی دارد. خوانندگان باید به تلفظ ۲۹ واج فارسی که صامت و مصوت هستند، تسلط کافی داشته باشن. همچنین آشنایی با نقاط مختلف زبان در تلفظ صحیح واژهها نیز اهمیت بسیاری داره. حروف بر اساس ساختاری که دارن توسط نوک زبان، وسط و انتهای زبان به شکلی متفاوت تلفظ میشوند
هدایت شده از
Chest voice(صدای سینه)
هر شخص دارای یک گستره صدای بم هست که این صدا به کمک طنین ایجاد شده در قفسه سینه شکل میگیره. هر زمان فرکانس صدا در ناحیه قفسه سینه کم شده و به سمت سر افزایش پیدا کنه، به این فرایند پل صدا گفته میشه.
آکاپلا
هدایت شده از
مدیریت تنفس
دم و بازدم در خوانندگی باید به شکلی صحیح و اصولی انجام بشه. برای خروج صوت از حنجره ما نیاز به تنفس صحیح داریم. در واقع تولید صدایی قوی و واضح نیاز به تنفسی منظم و عمیق دارد. بدون وجود هوا و دم و بازدم به شکلی مناسب شما قادر به تولید صدا از حنجره خود نخواهید بود.
یکی از مهمترین بخشهای بدن در مدیریت تنفس، ماهیچه دیافراگم است. تقویت عملکرد دیافراگم بر روی تنفس صحیح و تولید صدایی نیرومند نقش مهمی داره
هدایت شده از
شش دانگ
شاید شما هم عبارت شش دانگ را شنیده باشین. در لغتنامه اصطلاحات آواز، شش دانگ صدایی هست که شخص توانایی خوندن مجموعه ۳ اکتاو را داشته باشد. افرادی که دارای صدای شش دانگ هستن، از وسعت صدای بسیار بالایی برخوردار هستند
هدایت شده از
(صدای سوت)
صدا توسط سه دامنه یا رجیستر از بخشهای سینه، میانی و سر به بیرون از حنجره منتقل میشود. سوت بالاترین و سینه پایینترین دامنه صدا محسوب میشه. در واقع صدا از محدوده سینه قدرت و وزن بیشتری دارد.
در لغتنامه اصطلاحات آواز به بالاترین محدوده صدا، رجیستر ویستل یا سوت گفته میشود. به دلیل شباهت این صدا به سوت این عنوان را انتخاب کردن. در صنعت خوانندگی زنان بیشتر از مردان توانایی خارج کردن صدای سوت از حنجره خودشون را دارن
هدایت شده از
14- دیافراگم: یک عضله بزرگ تنفسی که زیر ریه ها قرار دارد و در طول دم، صاف شده و به پایین می آید. این عبارت یکی از رایج ترین عبارات مورد استفاده خواننده ها در کلاس های درس مرتبط با تنفس صحیح می باشد.
15- طرز بیان: حالتی که بر اساس آن بخش هایی از کلمات، شامل مصوت ها و صامت ها شکل گرفته و تلفظ می شوند. برای خواننده های کلاسیک، این طرز بیان معمولا شامل مطالعه طرز بیان زبان های خارجی می باشد.
هدایت شده از
تن صدا
در لغتنامه اصطلاحات آواز، تن Tune همون کیفیت صدا هنگام آواز خوندن معنی شده. هر فرد تن صدای مشخصی دارد اما این بدان معنا نیست که نیازی به کوک کردن یا تنظیم صدای خودتون نداشته باشین.
هدایت شده از
22- ته گلویی: یک صدای بم و گرفته که بعضی از افراد به دلیل کمبود نفس با این صدا حرف می زنند. معمولا در انتهای جملات این صدا شنیده می شود.
23- توقف گلویی: وقتی یک فرد تارهای صوتی خودش را قبل از شروع یک صدای آواز گونه به هم فشار می دهد، این صدا ایجاد می شود. در ابتدای بسیاری از کلمات که با مصوت در زبان انگلیسی شروع می شوند، این صدا شنیده می شود مانند کلمه Umbrella
هدایت شده از
42- تن: کیفیتی از صدا. معمولا به صورت تن های خش دار یا شفاف توصیف می شود.
43- طنین صدا: مشابه با تن صدا، این عبارت نیز یکی از کیفیت های صدا را توصیف می کند.
44- لرزش صدا: یک تکنیک که در آن خواننده بین دو نوت مجاور، سریع صدای خودش را تغییر می دهد.
45- بدون صدا: یک طرز بیان که در آن صامت ها بدون مصوت هستند مانند حرف های S یا T.
46- ویبراتو: نوسان طبیعی بین گام ها ( حتی وقتی که یک نوت ثابت اجرا می شود) که در بسیاری از صداهای خوانندگان وجود دارد.
هدایت شده از
نَواک، زیرایی (زیر و بمی) یا ارتفاع صوت کیفیتی است ادراکی در مورد صداها که اجازهٔ درجهبندی و ترتیبدهی آنها، برمبنای زیر و بمی را به ذهن میدهد. نَواک به عنوان پدیدهای ذهنی معادل با تغییراتی است که در دنیای فیزیکی برای بسامد (فرکانس) صداها رُخ میدهد. در زبان عموم از آن به زیر و بَمی یاد شده و در نوشتههای قدیمیتر به آن (ارتفاع) گفته میشدهاست. معمولاً صدای با فرکانس بیشتر (مانند صدای زنان) را بالا (زیر) و صدای با فرکانس کمتر (مانند صدای مردان) را پایین (بَم) مینامند.[۱][۲]زیر و بمی صدا رابطهٔ نزدیکی با فرکانس دارد اما این به معنای مساوی بودن این دو مفهوم نیست. فرکانس یک مفهوم علمی است که قابل اندازه گیریست در حالی که زیر و بمی ادراک شخصی هر فرد از موج صداست که بهطور مستقیم قابل اندازهگیری نیست.
هدایت شده از
صلوات دعا سلامتی مناجات امام زمان سلام مورد روضه مرثیه مورد روضه متن روضه مقتل داستان شعر گریز با جمله ی لایوم کیومک یا اباعبدالله واتمام روضه با جملات الا لعنه الله علی القوم الظالمین فسیعلموالذین ظلموا ای منقلب ینقلبون
هدایت شده از
فرد یا میتواند راست مغز باشد یا چپ مغز. یعنی یک طرف مغز غالب است. افراد چپ مغز از نظر ماهیت روشمند و تحلیلی هستند. افراد راست مغز خلاق و هنری هستند. نظریه چپ مغز و راست مغز در دهه 1960 توسط یک روانشناس به نام راجر دبلیو اسپری مطرح شد
هدایت شده از
اطلاعات دقیق در مورد عملکردها و ویژگیهای نیمکره چپ مغز:
این توانایی را دارد که مجموع هر موقعیتی را درک کند / به مسایل از زاویه بالاتری نگاه کند.
حرکت عضلات بزرگ مانند عضلات مربوط به راه رفتن را کنترل میکند.
نقش مهمی در حفظ تعادل بازی میکند.
مسئول ارتباطات غیر کلامی است.
میتواند بو، طعم و صدا را حس کند.
مسئول عملکردهای عاطفی است.
رفتار دوری و اجتناب را تنظیم میکند.
سیستم ایمنی بدن را کنترل میکند.
مسئول عملکردهای غیر ارادی بدن مانند هضم، ضربان قلب و تنفس است.
توسط تجربیات جدید تحریک میشود.
توانایی فرد در توجه به جزئیات را تحت تأثیر قرار میدهد.
مهارتهای حرکتی ظریف را کنترل میکند.
صداها را به زبان تبدیل کرده و معانی را ترجمه میکند.
شما به احتمال زیاد در دروس نظری خصوصاً ریاضی و علوم عالی هستید. نیمکره چپ مغز، مغز دیجیتال نیز نامیده میشود. این نیمکره مسئول مسئول موارد زیر است:
کلامی
تحلیلی
نظم
خواندن
نوشتن
محاسبات
ترتیب دهی
منطق
ریاضیات
فکر کردن با کلمات
تفکر طولی
زبانهای مبتنی بر تصویر مانند زبان افراد لال و ناشنوا
افراد چپ مغز معمولاً در زمینههای زیر برتری دارند:
تحلیلگر کسب و کار
برنامه نویس
خبرنگار
دانشمند
مدیر شبکه
هدایت شده از
نیمکره راست مغز سمت چپ بدن را کنترل میکند. یک شخص راست مغز در کارهای هنری سرآمد است. بصری و شهودی است. به آن مغز آنالوگ نیز گفته میشود. نیمکره راست مغز مسئول موارد زیر است:
خلاقیت
خیال پردازی
بینش
تفکر کل نگر
هنر
تجسم احساسات
نشانههای غیر کلامی
ریتم
خیال بافی
احساسات
افراد راست مغز معمولاً در زمینههای زیر برتری دارند:
طراحی گرافیکی
طراح داخلی
نوازنده
نقاش
روانشناس
مشاور
مدیر
اطلاعات دقیق درباره عملکردها و ویژگیهای نیمکره راست مغز:
اجازه میدهد تا کودکان خردسال مفهوم بیشتر را در مقابل کمتر درک کنند و بفهمند.
نیمکره راست مغز مسئول برخی از عملکردهای شناختی مانند توجه، پردازش اشکال و الگوهای بصری، احساسات، ابهام کلامی و معانی ضمنی است.
كودكان زير ۳ سال عمدتاً توسط نیمکره راست مغز اداره ميشوند
هدایت شده از


صفحه اصلی
خدمات
گالری تصاویر
گالری فیلم
مقالات
درباره ما
تماس با ما
هر نیمکره مغز چه مهارتی را کنترل میکند؟ وظایف نیمکره چپ و راست
مقالات
/
هر نیمکره مغز چه مهارتی را کنترل میکند؟ وظایف نیمکره چپ و راست
فهرست مطالب
مغز انسان چگونه کار میکند؟
برتری جانبی مغزی چیست؟
تئوری چپ مغز و راست مغز
آیا تسلط نیمکرههای مغز بین افراد متفاوت است؟
آسیب مغزی و اثرات آن بر بدن
نکاتی در مورد هشیار نگه داشتن مغز
نکاتی در مورد افزایش خلاقیت
مغز ارگان حیاتی سیستم عصبی مرکزی است. این ارگان پیچیده متشکل از میلیاردها نورون به هم پیوسته و گلیا است. دو نیمه جانبی مغز که به عنوان نیمکره چپ و نیمکره راست نیز شناخته میشوند دارای سلولهای عصبی / گیرندهای هستند که برای عملکردهای مختلف بدن مورد استفاده قرار میگیرند. نیمکره چپ مغز وظیفه شناختی مانند گفتار و زبان را بر عهده دارد.
نیمکره راست مغز بیشتر روی خلاقیت و تشخیص چهره کار میکند. اگرچه عملکردهای مغز بر اساس نیمکرههای آن تقسیم میشوند و حتی عملکردهای خاصی نیز برای اجرای آنها لازم است، اما باز هم هر عملکرد به کل مغز نیاز دارد. اگرچه جنبه تحلیلی برخی از انواع شخصیتها نسبت به جنبه هنری آنها بیشتر است، اما در هر صورت مغز بصورت كلی استفاده میشود. بسیاری از افراد، ممکن است همزمان هم منطقی و هم خلاق باشند.
مغز انسان چگونه کار میکند؟

مغز انسان یک ارگان پیچیده است. در حدود ۳ پوند وزن، حدود ۱۰۰ میلیارد نورون و ۱۰۰ تریلیون اتصال دارد. مغز شما مرکز فرماندهی تمام افکار، احساسات، و کارهای شما است.
قسمتهای مختلفی از مغز شما توسط الیاف عصبی به هم متصل شدهاند. اگر یک آسیب مغزی ارتباط بین دو طرف مغز را قطع کند، شما هنوز هم میتوانید عملکردهای خود را داشته باشید. اما عدم اتصال دو نیمکره باعث ایجاد برخی از اختلالات میشود. مغز انسان دائماً در حال سازماندهی مجدد خود است. برای تغییر، چه از نظر جسمی و چه از طریق تجربه زندگی، سازگار است. این یک خصوصیت ویژه برای یادگیری است.
همینطور که دانشمندان به ترسیم الگوهای مغز ادامه میدهند، دانش ما درباره اینكه چه قسمتهایی از مغز عملکردهای لازم را کنترل میکنند، بیشتر و بیشتر میشود. این اطلاعات برای پیشبرد تحقیقات در مورد بیماریها و آسیبهای مغزی و نحوه بهبودی آنها بسیار حیاتی است.
برتری جانبی مغزی چیست؟
اطلاعاتی که وارد نیمکره چپ میشوند، از کالوس کالوسوم عبور میکنند و به سمت راست مغز میروند و بالعکس. عملکرد دو نیمکره مغز (نیمکره راست و چپ) به هم وابسته است.
هرکدام از آنها نقشی در پردازش اطلاعات دارند، اگرچه هریک در عملکردهای خاصی قویتر هستند. این فرآیند برتری جانبی مغز نامیده میشود. میزان برتری جانبی مغز در همه یکسان نیست.
تئوری چپ مغز و راست مغز

فرد یا میتواند راست مغز باشد یا چپ مغز. یعنی یک طرف مغز غالب است. افراد چپ مغز از نظر ماهیت روشمند و تحلیلی هستند. افراد راست مغز خلاق و هنری هستند. نظریه چپ مغز و راست مغز در دهه 1960 توسط یک روانشناس به نام راجر دبلیو اسپری مطرح شد.
کلینیک کاردرمانی برای کودکان و بزرگسالان: درمان در مرکز کاردرمانی
وظایف نیمکره چپ مغز

نیمکره چپ مغز سمت راست بدن را کنترل میکند. اگر نیمکره چپ مغز غالب باشد، فرد منطقی است و از نظر علمی و نظری توانمندتر است.
اطلاعات دقیق در مورد عملکردها و ویژگیهای نیمکره چپ مغز:
این توانایی را دارد که مجموع هر موقعیتی را درک کند / به مسایل از زاویه بالاتری نگاه کند.
حرکت عضلات بزرگ مانند عضلات مربوط به راه رفتن را کنترل میکند.
نقش مهمی در حفظ تعادل بازی میکند.
مسئول ارتباطات غیر کلامی است.
میتواند بو، طعم و صدا را حس کند.
مسئول عملکردهای عاطفی است.
رفتار دوری و اجتناب را تنظیم میکند.
سیستم ایمنی بدن را کنترل میکند.
مسئول عملکردهای غیر ارادی بدن مانند هضم، ضربان قلب و تنفس است.
توسط تجربیات جدید تحریک میشود.
توانایی فرد در توجه به جزئیات را تحت تأثیر قرار میدهد.
مهارتهای حرکتی ظریف را کنترل میکند.
صداها را به زبان تبدیل کرده و معانی را ترجمه میکند.
شما به احتمال زیاد در دروس نظری خصوصاً ریاضی و علوم عالی هستید. نیمکره چپ مغز، مغز دیجیتال نیز نامیده میشود. این نیمکره مسئول مسئول موارد زیر است:
کلامی
تحلیلی
نظم
خواندن
نوشتن
محاسبات
ترتیب دهی
منطق
ریاضیات
فکر کردن با کلمات
تفکر طولی
زبانهای مبتنی بر تصویر مانند زبان افراد لال و ناشنوا
افراد چپ مغز معمولاً در زمینههای زیر برتری دارند:
تحلیلگر کسب و کار
برنامه نویس
خبرنگار
دانشمند
مدیر شبکه
وظایف نیمکره راست مغز

نیمکره راست مغز سمت چپ بدن را کنترل میکند. یک شخص راست مغز در کارهای هنری سرآمد است. بصری و شهودی است. به آن مغز آنالوگ نیز گفته میشود
هدایت شده از
. نیمکره راست مغز مسئول موارد زیر است:
خلاقیت
خیال پردازی
بینش
تفکر کل نگر
هنر
تجسم احساسات
نشانههای غیر کلامی
ریتم
خیال بافی
احساسات
افراد راست مغز معمولاً در زمینههای زیر برتری دارند:
طراحی گرافیکی
طراح داخلی
نوازنده
نقاش
روانشناس
مشاور
مدیر
اطلاعات دقیق درباره عملکردها و ویژگیهای نیمکره راست مغز:
اجازه میدهد تا کودکان خردسال مفهوم بیشتر را در مقابل کمتر درک کنند و بفهمند.
نیمکره راست مغز مسئول برخی از عملکردهای شناختی مانند توجه، پردازش اشکال و الگوهای بصری، احساسات، ابهام کلامی و معانی ضمنی است.
كودكان زير ۳ سال عمدتاً توسط نیمکره راست مغز اداره ميشوند
کاردرمانی صافی کف پا: درمان کف پای صاف با کاردرمانی جسمی
آیا تسلط نیمکرههای مغز بین افراد متفاوت است؟
تسلط نیمکرههای مغز در افراد مختلف متفاوت است. نیمکره مغز استفاده شده در هر فعالیت، همیشه برای یک فرد یکسان نیست. برخی از متخصصان معتقدند که فعالیتهای مغز تحت تأثیر راست دست یا چپ دست بودن فرد است.
درک اینکه کدام بخش از مغز در یک فرد غالب است، در تعیین سبک یادگیری او مؤثر است. افراد چپ مغز یادگیرنده بصری هستند. از طرف دیگر، افراد راست مغز یادگیرنده شنوایی هستند.
آسیب مغزی و اثرات آن بر بدن
آسیب مغزی که به عنوان سكته مغزی نیز شناخته میشود، به طور قابل توجهی بر بدن تأثیر میگذارد. همانطور که میدانید مغز در بیشتر فرآیندهای حیاتی بدن نقش دارد.
با این حال، نیمکرهای که آسیب دیده است میتواند مشخص کند که چه علائم و مشکلات خاصی میتواند در بدن ایجاد شود.
آسیب در نیمکره چپ مغز
از آنجا که نیمکره چپ مغز سمت راست بدن را کنترل میکند، هرگونه آسیب در آن میتواند به ضعف سمت راست بدن منجر شود. در اثر آسیب نیمکره چپ مغز، ممکن است مشکلات زیر ایجاد شود:
مشکل در درک کلمات نوشتاری و گفتاری.
دشواری در بیان کلمات نوشتاری و گفتاری.
فرد برای هماهنگی یا برنامهریزی حرکات محرک برای صحبت کردن که در پزشکی به آن آپراکسی گفته میشود، مشکل دارد.
تکلم نامفهوم یا تغییر در صدا (دیسارتریا).
مشکل داشتن با اعداد.
مشکل در برخورد با مشکلات پیچیده.
آسیب در نیمکره راست مغز
نیمکره راست مغز سمت چپ بدن را کنترل میکند. هرگونه آسیب در سمت راست مغز میتواند به ضعف سمت چپ بدن منجر شود. در صورت صدمه به نیمکره راست مغز، مشکلات زیر میتواند ایجاد شود:
تمركز بر روی یك كار برای بیمار چالش برانگیز میشود.
سمت چپ بدن نمیتواند عملکرد مناسبی داشته باشد.
پردازش اطلاعات در زمینه تصویری سمت چپ دچار مشکل میشود.
بیمار نمیتواند اطلاعات قبلی را بخاطر بیاورد و همچنین در یادگیری اطلاعات جدید با مشکل مواجه میشود.
فرد در شناسایی مشکلات یا حتی ایجاد راه حل ناکام است.
مهارتهای ارتباطات اجتماعی فرد تحت تأثیر قرار میگیرد مانند تفسیر زبان انتزاعی، درک جوکها، نتیجهگیری و درک علائم غیر کلامی.
مشکل در یادآوری وقایع مهم مانند زمان، تاریخ و مکان.
مشکل در سازماندهی مواردی مانند تنظیم اطلاعات و برنامهریزی.
نکاتی در مورد هشیار نگه داشتن مغز

فعال نگه داشتن مغز ممکن است به افزایش نشاط و احتمالاً تولید سلولهای جدید مغز کمک کند. پزشکان همچنین اظهار داشتند که عدم تحریک ذهنی ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد. در اینجا چند نکته برای تحریک مغز آورده شده است:
هر روز مدتی را صرف خواندن، نوشتن یا هر دو کنید.
هرگز یادگیری را متوقف نکنید. در کلاسهای مختلف شرکت کنید، به یک سخنرانی بروید، یا سعی کنید مهارت جدیدی کسب کنید.
جدول کلمات متقاطع و سودوکو را حل کنید.
بازیهای حافظه، بازیهای تختهای، بازیهای کارتی یا بازیهای ویدیویی را انجام دهید.
سرگرمی جدیدی را دنبال کنید که نیاز به تمرکز دارد.
هدایت شده از
فعالیتهایی که توسط نیمکره چپ انجام میشود
کلمات
منطق
اعداد
ترتیب
محاسبات خطی و پشت سر هم
تحلیل
لیستها
فعالیتهایی که توسط نیمکره راست انجام میشود
ریتم
آگاهی از فضا، مسیریابی
ابعاد و فاصله
تصور
خیالپردازی
رنگ
هوشیاری کلی
خلاقیت
موسیقی
هدایت شده از
[۷/۸، ۱۰:۱۸] کربلایی حسن امیرپور: شعر در ادبیات دارای اجزای تشکیلدهنده زیر است:
بیت
مصراع
قافیه
ردیف
[۷/۸، ۱۰:۱۸] کربلایی حسن امیرپور: است
1- بیت
کوچک ترين واحد یک شعر بيت است. به عنوان مثال، شعرفوق از شش سطر تشکيل شده است که به هر يک از اين سطرها، يک بيت اطلاق میگردد.
2- مصراع
هر بیت از دو قسمت تشکیل شده است که هر یك از این بخش ها را یك مصراع میگویند. كمترین مقدار سخن موزون یك مصراع است .به عنوان مثال، شعر بالا شامل 12 مصراع است.
3- قافیه
به كلمات آخر بیتها كه آخرین حرف اصلی آنها یکسان باشد قافیه میگویند. در واقع كلماتی که یک اهنگ داشته باشند. کلمات زیر در شعر مذکور قافیه هستند:
آموخت/ برافروخت روشن/ گلشن دان/ پنهان
روی/ جوی بیش/ خویش تجلی/ تعالی
4- ردیف
در پایان هر مصراع یا هر بیت، اگر کلمه یا کلمههایی با یك معنی بعد از قافیه تكرار شود؛ به این کلمهها ردیف اطلاق میگرد. مثلا: در شعر فوق، در بیت آخر کلمههای است و است ردیف هستند.
نکته 1: در بیتی که ردیف وجود دارد، قافیه قبل از ردیف واقع میشود .
نکته 2: آوردن قافیه در شعر اجباری است، اما ردیف اختیاری است
[۷/۸، ۱۰:۱۹] کربلایی حسن امیرپور: تقسیمبندی شعر
شعر در ادبیات فارسی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
1- شعر کلاسیک یا کهن
2- شعر نو
در ادامه توضیحاتی برای تقسیمبندی ارائه میشود.
1- شعر کلاسیک یا کهن
شعر کلاسیک یا کهن، تاریخی بیش از هزار سال دارد. این نوع شعر تماما موزون است که وزن آن استوار بر ساختاری به نام عروض است. این وزنهای عروضی براساس طول هجاهاست و هر مصراع آن به قالبهایی تقسیمبندی میگردد که هجاها باید در آن قالبها جای گیرند.
درواقع شعر هجایی با شعر عروضی بهدلیل دارا بودن همین قالبها با هم تفاوت دارند. بهاین صورت که شعر هجایی در قالبی قرار نگرفته و برپایه هجاهای مصراع تشکیل ایجاد میشود.
انواع شعر کلاسیک یا کهن در ادبیات فارسی
در ادبیات کلاسیک فارسی، انواع شعر به یازده نوع براساس وزن تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
مثنوی
مثنوی در لغت به معنی دوتایی است. مثنوی شعریست که در هر بیت آن دو قافیه بهکار رفته است که با قافیه سایر بیتها متفاوت است. از معروفترین مثنویها میتوان شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی، منطق الطیر عطار و بوستان سعدی را نام برد. مثال:
بشنو از نی چون حکایت میکند از جداییها شکایت میکند
از نیستان تا مرا ببریدهاند از نفیرم مرد و زن نا لیدهاند
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق
هرکسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگاری وصل خویش
[۷/۸، ۱۰:۱۹] کربلایی حسن امیرپور: رباعی
دارای چهار مصراع است که در آن مصراع های اول، دوم و چهارم آن یک قافیه یکسان داشته و شاعر در انتخاب قافیه سوم آزاد است. از معروفترین شاعران رباعی سرا میتوان به رودکی، خیام، عطار؛ مولوی و ابوسعید ابوالخیر اشاره کرد. رباعی زیر از “خیام” است:
روز تورا دسترس فردا نیست واندیشه ی فردات بجز سودا نیست
ضایع مکن این دم ،ار دلت شیدا نیست کاین باقی عمر را بها پیدا نیست
غزل
در غزل مصراع اول و مصراعهای زوج دارای قافیه یکسانی هستند و تعداد ابیات آن به طور معمول بین ۵ تا ۱۲ بیت است. غزل زیبای زیر از مولوی است:
روزها فکر من این است و همه شب سخنم که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود به کجا می روم آخر ننمایی وطنم
مانده ام سخت عجب کزچه سبب ساخت مرا یاچه بوده است مراد وی از این ساختنم
مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک چند روزی قفسی ساخته اند از بدنم
آنچه از عالم علوی است من آن می گویم رخت خود باز برآنم که همانجا فکنم
[۷/۸، ۱۰:۲۰] کربلایی حسن امیرپور: قصیده
این نوع شعر در ادبیات همانند غزل است و تنها تفاوت اصلی آن در تعداد ابیات ان است. تعداد ابیات در قصیده حداقل ۱۶ تاست و حداکثر آن به انتخاب شاعر آزاد است. قصیده زیبای زیر از استاد سخن سعدی است:
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
صوفی از صومعه گو خیمه بزن بر گلزار که نه وقتست که در خانه بخفتی بیکار
بلبلان وقت گل آمد که بنالند از شوق نه کم از بلبل مستی تو، بنال ای ه
هدایت شده از
شیار
آفرینش همه تنبیه خداوند دلست دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
کوه و دریا و درختان همه در تسبیحاند نه همه مستمعی فهم کنند این اسرار
خبرت هست که مرغان سحر میگویند آخر ای خفته سر از خواب جهالت بردار
مسمط
مسمط یکی دیگر از انواع شعر است که از رشتههای مختلف به وجود میآید. قافیه رشتهها با یکدیگر فرق دارند و در هر رشته همه مصراعها به غیر از مصراع پایانی باهم قافیه یکسانی دارند. به هربخش رشته اطلاق میشود و مصراع پایانی هر رشته را بند مینامند، ضمن اینکه تمامی بندها هم قافیه هستند. مسمط از لحاظ ساختمان به قصیده شباهت دارد. به مسمط زیر که از منوچهری ست توجه کنید
[۷/۸، ۱۰:۲۰] کربلایی حسن امیرپور: خیزید و خز آرید که هنگام خزان است باد خنک از جانب خوارزم وزان است
آن برگ رزان بین که برآن شاخ رزان است گویی به مثل پیرهن رنگرزن است
دهقان به تعجّب سر اتگشت گزان است کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار
مستزاد
این قالب شعر به گونهای است که به آخر هر مصراع آن کلمه یا عباراتی اضافه میشود. درواقع این کلمات یا عبارات اضافه شده معنی مصراعهای قبلی و بعدی خود را تکمیل میکنند. به شعر زیر در این قالب از محمد تقی بهار توجه کنید:
باشه ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست کار ایران با خداست
مذهب شاهنشه ایران زمذهبها جداست کار ایران با خداست
ترجیع بند
این قالب شعر درادبیات، ساختاری شبیه به غزل دارد، با این تفاوت که بعد از هر چند بیت، یک بیت تکرار میگردد که به این بیت تکراری بند یا برگردان میگویند که میتواند با بیت های دیگر هم قافیه باشد. به طورکلی این نوع شعر از چند قطعه شعر تشکیل شده که این قطعات هم وزن و هم قافیه هستند و در پایان هر رشته شعر یک بیت با قافیه جداگانه تکرار میگردد. شعر زیر از سعدی نمونه ای از ترجیع بند است:
یک روز بخوان حدیث سعدی باشد که بگیرد از تو پندی
یک چندبخیره ، عمر بگذشت من بعد ، برآن سرم که چندی
بنشینم و صبر پیش گیرم
دنبالهی کار خویش گیرم
عشق آمد و رسم عقل برداشت شوق آمد و بیخ صبر، بر کند
در هیچ زمانه ای نزاده است
[۷/۸، ۱۰:۲۰] کربلایی حسن امیرپور: ترجمر
ورود |
کلید واژه را وارد کنید …
دسته بندی ها
دسته بندی ها
انتخاب دسته
آخرین نوشته ها
(بدون عنوان)
انواع روش های رفرنس دهی
تفاوت های مقاله ژورنالی و کنفرانسی
چگونگی استفاده از علائم نگارشی
شعر و انواع آن در ادبیات فارسی
انواع شعر در ادبیات فارسی
شعر و انواع آن در ادبیات فارسی
ادبیات عبارت است از نوعی آثار خلاقانه مکتوب که دارای ارزش بالا و ماندگاری هستند. شعر و انواع آن در ادبیات یکی از اشکال رایج ادبیات است که نکتهای را به مخاطب ارائه میکند. البته برای نوشتن این شکل از ادبیات داشتن مهارت کافی مورد نیاز است. شعر از زبان توصیفی، مانند ابزارهای ادبی استفاده میکند.
با این حال، شعر دارای نوشتار، ویژگیها، اهداف و ساختار منحصر بهفردی است که استفاده از آن زیبایی یک متن را دو چندان میکند. در این مقاله قصد بر این است که به یک بررسی اجمالی از تعاریف،؛ اجزا و انواع شعر پرداخته شود.
شعر چیست؟
شعر در معنای لغوی به دانش و فهم ادراک اطلاق میشود که چامه، سرود، سخن و چکامه نیز خوانده میشود و درواقع یکی از کهنترین گونههای ادبی و شاخهای از هنر است. شعر، کلامیست موزون که برای به اشتراک گذاشتن ایدهها، بیان احساسات و خلق تصویر؛ هنرمندانه نوشته میشود. شعر از طریق ساختار کلمات و قافیهای که خوانندگان را با آن پیوند میدهد، به برانگیختن قوه تخیل خوانندگان میانجامد.
با همه این تفاسیر تعریف کامل و جامعی از شعر، کار بسیار دشواری است، بهطوری که میتوان اذعان داشت که شاعران و بزرگان زیادی آن را تعریفناپذیر عنوان کردهاند. بنابراین نمیتوان یک تعریف یکسان برای آن بیان کرد، اما برای آگاهی از نظرات شاعران و نویسندگان در باب تعریف شعر؛ لازم دانسته شد که تعدادی از این نظرات در اینجا عنوان شود:
شعر و انواع آن در ادبیات فارسی
افلاطون:
»شعر علم نیست زیرا نه میتوان آن را به تعلم کسب کرد و نه میتوان به دیگران آموخت، بکه امری است الهی و یکی از اسرار خدایان است«.
ابن سینا:
» شعر، کلامی خیالانگیز است که از اقوالی موزون و متساوی ساخته شده باشد«.
دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی:
» شعر حادثه ای است که در زبان
هدایت شده از
ین دم ،ار دلت شیدا نیست کاین باقی عمر را بها پیدا نیست
غزل
در غزل مصراع اول و مصراعهای زوج دارای قافیه یکسانی هستند و تعداد ابیات آن به طور معمول بین ۵ تا ۱۲ بیت است. غزل زیبای زیر از مولوی است:
روزها فکر من این است و همه شب سخنم که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود به کجا می روم آخر ننمایی وطنم
مانده ام سخت عجب کزچه سبب ساخت مرا یاچه بوده است مراد وی از این ساختنم
مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک چند روزی قفسی ساخته اند از بدنم
آنچه از عالم علوی است من آن می گویم رخت خود باز برآنم که همانجا فکنم
شعر و انواع آن
قصیده
این نوع شعر در ادبیات همانند غزل است و تنها تفاوت اصلی آن در تعداد ابیات ان است. تعداد ابیات در قصیده حداقل ۱۶ تاست و حداکثر آن به انتخاب شاعر آزاد است. قصیده زیبای زیر از استاد سخن سعدی است:
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
صوفی از صومعه گو خیمه بزن بر گلزار که نه وقتست که در خانه بخفتی بیکار
بلبلان وقت گل آمد که بنالند از شوق نه کم از بلبل مستی تو، بنال ای هشیار
آفرینش همه تنبیه خداوند دلست دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
کوه و دریا و درختان همه در تسبیحاند نه همه مستمعی فهم کنند این اسرار
خبرت هست که مرغان سحر میگویند آخر ای خفته سر از خواب جهالت بردار
مسمط
مسمط یکی دیگر از انواع شعر است که از رشتههای مختلف به وجود میآید. قافیه رشتهها با یکدیگر فرق دارند و در هر رشته همه مصراعها به غیر از مصراع پایانی باهم قافیه یکسانی دارند. به هربخش رشته اطلاق میشود و مصراع پایانی هر رشته را بند مینامند، ضمن اینکه تمامی بندها هم قافیه هستند. مسمط از لحاظ ساختمان به قصیده شباهت دارد. به مسمط زیر که از منوچهری ست توجه کنید:
همچنین مطالعه کنید استعاره در ادبیات
خیزید و خز آرید که هنگام خزان است باد خنک از جانب خوارزم وزان است
آن برگ رزان بین که برآن شاخ رزان است گویی به مثل پیرهن رنگرزن است
دهقان به تعجّب سر اتگشت گزان است کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار
مستزاد
این قالب شعر به گونهای است که به آخر هر مصراع آن کلمه یا عباراتی اضافه میشود. درواقع این کلمات یا عبارات اضافه شده معنی مصراعهای قبلی و بعدی خود را تکمیل میکنند. به شعر زیر در این قالب از محمد تقی بهار توجه کنید:
باشه ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست کار ایران با خداست
مذهب شاهنشه ایران زمذهبها جداست کار ایران با خداست
ترجیع بند
این قالب شعر درادبیات، ساختاری شبیه به غزل دارد، با این تفاوت که بعد از هر چند بیت، یک بیت تکرار میگردد که به این بیت تکراری بند یا برگردان میگویند که میتواند با بیت های دیگر هم قافیه باشد. به طورکلی این نوع شعر از چند قطعه شعر تشکیل شده که این قطعات هم وزن و هم قافیه هستند و در پایان هر رشته شعر یک بیت با قافیه جداگانه تکرار میگردد. شعر زیر از سعدی نمونه ای از ترجیع بند است:
یک روز بخوان حدیث سعدی باشد که بگیرد از تو پندی
یک چندبخیره ، عمر بگذشت من بعد ، برآن سرم که چندی
بنشینم و صبر پیش گیرم
دنبالهی کار خویش گیرم
عشق آمد و رسم عقل برداشت شوق آمد و بیخ صبر، بر کند
در هیچ زمانه ای نزاده است مادر به جمال، چون تو فرزند
باد است نصیحت رفیقان و اندوه فراق، کوه الوند
من نیستم ،ارکسی دگرهست از دوست به یاد دوست خرسند
این جور که می بریم تا کی وین صبر که می کنیم تاچند
چون مرغ به طمع دانه دردام چون گرگ به بوی دنبه دربند
افتادم و مصلحت چنین بود بی بند نگیرد آدمی پند
مستوجب این وبیش از اینم باشد که چو مردم خردمند
بنیشنم و صبر پیش گیرم
دنبالهی کار خویش گیرم
شعر و انواع
ترکیببند
همانند ترجیع
هدایت شده از
روی می دهد و در حقیقت گوینده ی شعر با شعر خود، عملی در زبان انجام می دهد که خواننده، میان زبان شعری او و زبانی روزمره و عادی تمایزی احساس می کند«.
مهدی اخوان ثالث:
» شعر محصول بیتابی آدم است در لحظاتی که شعور نبوت بر او پرتو انداخته. حاصل بیتابی در لحظاتی که آدم در هالهای از شعور نبوت قرار گرفته است. شاعر بیهیچ شک و شبهه طبعا و بالفطره باید به نوعی، دیوانه باشد و زندگی غیر معمول داشته باشد و این زندگی های احمقانه و عادی که غالبا ماها داریم، زندگی شعری نیست. باید همه عمر، هستی، هوش، همت، همه خان و مان و خلاصه تمامت بود و نبود وجود را داد«.
رضا براهنی در کتاب “طلا در مس ” مینویسد:
»تعریف شعر کار بسیار مشکلی است، اصولاً یکی از مشکل ترین کارها در این زمینه است، شاید بشود گفت که شعر تعریف ناپذیر ترین چیزی است که وجود دارد«.
همچنین مطالعه کنید استعاره مصرحه
اجزای شعر
شعر در ادبیات دارای اجزای تشکیلدهنده زیر است:
بیت
مصراع
قافیه
ردیف
در ادامه با آوردن یک شعر از “شبستری(گلشن راز)” تمام این اجزا را توضیح خواهیم داد.
به نام آن که جان را فکرت آموخت چراغ دل ،به نور جان بر افروخت
ز فضلش هر دو عالم گشت روشن ز فیضش خاک آدم،گشت گلشن
جهان،جمله،فروغ نور حق دان حق اندر وی، زپیدایی است پنهان
خرد را نیست تاب نور آن روی برو از بهر او ،چشم دگر جوی
در اوهر چه بگفتند از کم و بیش نشانی داده اند از دیده ی خویش
به نزد آن که جانش در تجلی است همه عالم کتاب حق تعالی است
1- بیت
کوچک ترين واحد یک شعر بيت است. به عنوان مثال، شعرفوق از شش سطر تشکيل شده است که به هر يک از اين سطرها، يک بيت اطلاق میگردد.
2- مصراع
هر بیت از دو قسمت تشکیل شده است که هر یك از این بخش ها را یك مصراع میگویند. كمترین مقدار سخن موزون یك مصراع است .به عنوان مثال، شعر بالا شامل 12 مصراع است.
3- قافیه
به كلمات آخر بیتها كه آخرین حرف اصلی آنها یکسان باشد قافیه میگویند. در واقع كلماتی که یک اهنگ داشته باشند. کلمات زیر در شعر مذکور قافیه هستند:
آموخت/ برافروخت روشن/ گلشن دان/ پنهان
روی/ جوی بیش/ خویش تجلی/ تعالی
4- ردیف
در پایان هر مصراع یا هر بیت، اگر کلمه یا کلمههایی با یك معنی بعد از قافیه تكرار شود؛ به این کلمهها ردیف اطلاق میگرد. مثلا: در شعر فوق، در بیت آخر کلمههای است و است ردیف هستند.
نکته 1: در بیتی که ردیف وجود دارد، قافیه قبل از ردیف واقع میشود .
نکته 2: آوردن قافیه در شعر اجباری است، اما ردیف اختیاری است .
شعر و انواع آن در ادبیات فارسی
تقسیمبندی شعر
شعر در ادبیات فارسی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
1- شعر کلاسیک یا کهن
2- شعر نو
در ادامه توضیحاتی برای تقسیمبندی ارائه میشود.
1- شعر کلاسیک یا کهن
شعر کلاسیک یا کهن، تاریخی بیش از هزار سال دارد. این نوع شعر تماما موزون است که وزن آن استوار بر ساختاری به نام عروض است. این وزنهای عروضی براساس طول هجاهاست و هر مصراع آن به قالبهایی تقسیمبندی میگردد که هجاها باید در آن قالبها جای گیرند.
درواقع شعر هجایی با شعر عروضی بهدلیل دارا بودن همین قالبها با هم تفاوت دارند. بهاین صورت که شعر هجایی در قالبی قرار نگرفته و برپایه هجاهای مصراع تشکیل ایجاد میشود.
انواع شعر کلاسیک یا کهن در ادبیات فارسی
در ادبیات کلاسیک فارسی، انواع شعر به یازده نوع براساس وزن تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
مثنوی
مثنوی در لغت به معنی دوتایی است. مثنوی شعریست که در هر بیت آن دو قافیه بهکار رفته است که با قافیه سایر بیتها متفاوت است. از معروفترین مثنویها میتوان شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی، منطق الطیر عطار و بوستان سعدی را نام برد. مثال:
بشنو از نی چون حکایت میکند از جداییها شکایت میکند
از نیستان تا مرا ببریدهاند از نفیرم مرد و زن نا لیدهاند
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق
هرکسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگاری وصل خویش
رباعی
دارای چهار مصراع است که در آن مصراع های اول، دوم و چهارم آن یک قافیه یکسان داشته و شاعر در انتخاب قافیه سوم آزاد است. از معروفترین شاعران رباعی سرا میتوان به رودکی، خیام، عطار؛ مولوی و ابوسعید ابوالخیر اشاره کرد. رباعی زیر از “خیام” است:
روز تورا دسترس فردا نیست واندیشه ی فردات بجز سودا نیست
ضایع مکن ا
هدایت شده از
بند است، اما در اینجا بندها تکراری نیستند ولی باز هم، هم قافیهاند. به عنوال مثال، ترکیببند زیر از وحشی بافقی است:
دوستان شرح پریشانی من گوش کنید داستان غم پنهانی من گوش کنید
قصهی بی سر و سامانی من گوش کنید گفتگوی من و حیرانی من گوش کنید
شرح این قصه ی جانسوز نگفتن تاکی ؟
سوختم ،سوختم ، این راز نهفتن تاکی ؟
روزگاری من ودل، ساکن کویی بودیم ساکن کوی بت عربده جویی بودیم
دین و دل باخته، دیوانهی رویی بودیم بسته سلسلهی سلسله مویی بودیم
کس در آن سلسله، غیر از من و دل بند نبود
یک گرفتار از این جمله که هستند نبود
قطعه
یکی دیگر از انواع شعر در ادبیات قطعه است که این قالب شعری دارای حداقل دو بیت است که فقط مصراعهای زوج آن دارای قافیه یکسانی هستند. شعر زیر از رودکی نمونهای از قطعه است:
[۷/۸، ۱۰:۲۱] کربلایی حسن امیرپور: زمانه پندی آزاد وار داد مرا زمانه را چو نکو بنگری همه پند است
به روز نیک کسان گفت : غم مخور زنهار بسا کسا که به روز تو آرزو مند است
دو بیتی
شعری است که از دو بیت یا همان چهار مصراع تشکیل شده است. مصراعهای اول، دوم و چهارم در این نوع دارای قافیه یکسانی هستند و شاعر در انتخاب قافیه در مصراع سوم آزاد است. همانطور که میدانید دوبیتیهای بابا طاهر از شهرت خاصی برخوردار است. مانند:
تو که نوشم نیی، نیشم چرایی ؟ تو که یارم نیی، پیشم چرایی
تو مرهم نیی ریش دلم را نمک پاش دل ریشم چرایی ؟
مفرد
مفرد شعری تک بیتی است که شاعر منظور و مقصود خود را در همان یک بیت شرح میدهد. در مفرد ممکن است دو مصراع هم قافیه باشند یا ممکن است نباشند. نمونهای از شعر مفرد از صائب تبریزی را در زیر مشاهده میکنید:
زنقصان گهر باشد گران خیزی بزرگان را که خود داری میسر نیست گوهرهای غلطان را
[۷/۸، ۱۰:۲۱] کربلایی حسن امیرپور: شعر نو فارسی
در آغاز قرن ۱۴ هجری شمسی، عده ای از شاعران به این فکر افتادند که رعایت تساوی وزن و نظم قافیه را در شعر کنار بگذارند و اشعاری را بسرایند که از این اصول پیروی نکنند. به این ترتیب، این اشعار سروده شده قالب و شکل کاملا متفاوتی با شعرهای پیش از خود داشتند.
[۷/۸، ۱۰:۲۱] کربلایی حسن امیرپور: ابداع کننده این سبک و قالب شعر درادبیات را نیمایوشیج میدانند، به همین دلیل به این نوع سبک از اشعار؛ شعر نو گفته میشود. شعر نو خود به سه دسته تقسیم میشود که شامل:
قالب نیمایی
نیمایی یکی از انواع شعر میباشد با وزن عروضی، با این تفاوت که در اینگونه اشعار قافیه در جای مشخص و ثابتی قرار نمیگیرد. از جمله شاعرانی که به این سبک از شعر پرداختهاند میتوان به نیمایوشیج، فروغ فرخزاد؛ اخوان ثالث و سهراب سپهری اشاره کرد. شعر زیر نمونهای از قالب نیمایی از سهراب سپهری است:
تو مرا یاد کنی یا نکنی
باورت گر بشود گر نشود
حرفی نیست
اما نفسم میگیرد
در هوایی که نفسهای تو نیست
شعر آزاد یا سپید
در این نوع از شعر، ابیات وزن و آهنگ دارند، اما عروضی نیستند و قافیه در جای ثابت و مشخصی قرار نمیگیرد. اغلب شعرهای شاملو از این سبک شعر تبعیت میکند.
از پنجرههای دلم به ستارههایت نگاه میکنم
چرا که هر ستاره آفتابیست
من آفتاب را باور دارم
من دریا را باور دارم
[۷/۸، ۱۰:۲۲] کربلایی حسن امیرپور: انواع شعر کاربردی در مداحی از لحاظ محتوا وپیام
حماسی
آیینی
مرثیه
مدح
پندیات
مناجات