پرهیز از انتقاد و سخت گیری از اصول تربیت اسلامی فرزندان
راههای تربیت اسلامی کودکان
طبق مطالعه ای كه تأثیرات دین را بر رشد و ارتقای كودكان بررسی كرده است، مشخص شده كودكانی كه والدین مذهبی دارند بهتر از دیگر كودكان رفتار میكنند و خود را با شرایط تطبیق میدهند.
در مطالعه ای که بر روی بیش از 16 هزار كودك كه بیشتر آنها در سالهای اولیه ی تحصیل بودند خواستند ارزشیابی كنند كه كودك چهقدر بر خود كنترل دارد، چند وقت یكبار رفتار ضعیف یا نامناسب از خود نشان میدهد و آیا بهخوبی به همسالانش احترام میگذارد و با آنها تعامل دارد یا نه؟ محققان نمرات بهدست آمده را با اظهارات والدین مبنی بر اینكه چند وقت یكبار به مكانهای مذهبی میروند، آیا در مورد دین با كودكشان صحبت میكنند یا خیر و آیا بر سر مسائل دینی در خانه مشاجره میكنند یا نه، مقایسه كردند.
نتیجه این بود: كودكانی كه والدینشان بهطور مرتب در مراكز دینی شركت داشتند (بهخصوص وقتی هر دوی آنها بسیار مرتب به این مراكز میرفتند) و با كودكشان در مورد دین صحبت میكردند، نسبت به كودكانی كه والدینشان مذهبی نبودند، هم از طرف والدین و هم از طرف مربیان نمره ی بهتری در مورد كنترل بر خود، مهارتهای اجتماعی و تمایل به یادگیری كسب كردند.
همچنین این پژوهش نشان داد هنگامی كه والدین غالباًً بر سر مسائل مذهبی بحث و مشاجره میكردند، كودكان بیشتر مشكل داشتند.
محققان در توجیه این یافتهها میگویند: آموزشهای مذهبی و تربیت اسلامی کودکان به سه دلیل میتواند برای كودكان خوب باشد؛ اول اینكه گروههای مذهبی از والدین حمایت اجتماعی میكنند و این برای رشد مهارتهای آنان مفید است. كودكانی كه بـه این گروههای مذهبی آورده میشوند وقتــی همـان حرفهای والدین شــان را میشنوند كه بزرگســـالان دیگر هـم آنها را تأیید میكنند، حرفهای والدین شـان را در خانـه عمـیقتر درك میكنند.
دوم اینكه در تربیت اسلامی کودکان انواع ارزشها و هنجارهایی كه در گروههای مذهبی مبادله میشود، اغلب به فداكاری و طرفــداری از خانـواده گرایش دارند. این ارزشها در شكلگیری ارتباط والدین با كودكان و در نتیجه رشد كودكان در واكنش به این ارتباط بسیار بسیار مهم هستند .
در آخر سازمانهای مذهبی مهارتهای والدین را با معانی مقدس عجین میكنند.
تربیت اسلامی کودکان چگونه باید انجام پذیرد؟
والدین در راستای پرورش مذهبی کودکان باید از برخی رفتارها که به ظاهر برای پرورش مذهبی، ولی در واقع مانع چنین هدفی هستند، پرهیز کنند که موارد ذیل نمونه ای از راههای تربیت اسلامی کودکان می باشد می باشد:
1- پرهیز از به کارگیری مفاهیم منفی: به منظور پرورش کودک و تربیت اسلامی کودکان باید به حلاوت ها و زیبایی های دین تأکید کرد. کودکان باید با محبت و عشقی که خداوند به همه انسان ها مخصوصاً کودکان دارد، آشنا شوند. چون تصویر اولیه ای که والدین از بالاترین موضوع مذهبی، یعنی خداوند ایجاد می کنند، در گرایش کودک به مذهب اثر شگرفی دارد. بسیاری از والدین در برابر شیطنت های کودکان، مشکلات رفتاری و حتی رفتارهای طبیعی آن ها که خارج از حوصله خودشان است، به استفاده ابزاری از مفاهیم مذهبی روی آورده و خداوند را متهم می کنند که کودکان شلوغ را عذاب می کند و تصویر یک موجود شکنجه گر را از خداوند در ذهن کودک ترسیم می کنند؛ در حالی که عذاب خداوند برای مکلف گناه کار است نه کودکان.
2- تربیت اسلامی کودکان با پرهیز از اجبار در رفتارهای مذهبی: بررسی ها نشان می دهد که بیش تر مخالفان مذهب، از دو گروه می باشند، گروه اول: کسانی که در دوران کودکی و نوجوانی از آگاهی و تربیت مذهبی مناسب برخوردار نبوده اند. گروه دوم: کسانی هستند که تربیت مذهبی آن ها در کودکی با خشونت و سخت گیری همراه بوده است و در حالی که مساله ای را نمی فهمیده اند، آن ها را وادار به عمل کردن به آن می کردند. لذا والدین متدین نباید فرزندان خود را در انجام عبادات و رفتارهای دینی تحت فشار قرار دهند. آن ها باید کلیات دین را بگویند و رفتارها را به او آموزش دهند و در امور جزئی نیز به طور نامحسوس، رفتار و اعمال فرزندان خود را کنترل کنند.
3- پرهیز از انتقاد و سخت گیری: برای دست یابی به تربیت اسلامی کودکان، نباید کودکان و نوجوانان را در معرض انتقاد و ایرادهای فراوان قرار داد و آن ها را به صورت منفی با مذهب و ارزش ها آشنا کرد. شخصیت مذهبی کودک زمانی شکل می گیرد که متناسب با خواسته ها و روحیات و کشش های درونی او رفتار شود و آن در صورتی است که انگیزه های مذهبی به همراه امید و احساس های مثبت به او منتقل شود، نه سخت گیری و انتقاد؛ چرا که انتقاد زیاد از آن ها در هر زمینه ای که باشد، آنان را به سرکشی وامی دارد و تذکر فراوان، موجب پیدایش لجاجت و مقاومت می شود.
حضرت علی (علیه السلام): الا فراط فی الملامة یشب نیران اللّجاج؛ زیاده روی در ملامت،
آتش لجاجت را شعله ور می کند.
انتقاد و سخت گیری بی مورد نه تنها تربیت اسلامی کودکان را مورد خدشه قرار می دهد، بلکه موجب مشکلات روحی و روانی نیز می گردد.
4- پرهیز از استدلال های فراتر از توانایی های ذهنی کودک و نوجوان:
شیوه تبلیغ انبیا این بود که با هر فردی به اندازه درک و فهم خود او سخن می گفتند، توجه به این مساله لازم است که کودکان هنوز به دوره تفکر مذهبی شخصی نرسیده اند و ذهن آن ها قدرت کافی برای درک مسائل و ادله پیچیده را ندارد و از هر استدلالی برای اثبات خداوند و یا هر جنبه ای از دین که فراتر از توانایی های ذهنی آن ها باشد، برداشت های ساده، مطلق و غیرواقعی خواهند داشت و اغلب از معنای ظاهری جملات فراتر نخواهد رفت. وقتی هم که در درک مساله شکست بخورند این شکست را متوجه استدلال و بطلان اصل مساله می دانند.
5- جلوگیری از ادامه و تثبیت تفکر خام مذهبی برای تربیت اسلامی کودکان:
کودکان در سنین خردسالی از طریق تخیل، نمادسازی و الگوسازی به تفکر می پردازند. آن ها برای بیان احساس ترس و اضطراب خود، آن را به شکل غول و هیولا به تصویر می کشند و موجودات خوب و دوست داشتنی را به صورت فرشته و امثال آن ترسیم می کنند، به منظور نزدیک تر کردن درک و تفکر کودکان به حقایق چنین مفاهیمی، باید آن ها را به تجارب محدود کودکانه خودشان ارجاع داد؛ به عنوان مثال وقتی کودک از والدین خود درباره مکان، اندازه و شکل خداوند سوال می کند باید در پاسخ او با بیان های سلبی گفته شود: خدا مثل ما نیست که دست و پا داشته باشد، در خانه ای زندگی کند یا قابل دیدن و لمس کردن باشد.
چنین پاسخی هم به زدوده شدن مفاهیم خام موجود در ذهن کودک کمک می کند و هم سوال و کنجکاوی و میل درونی کودک به کشف حقایق دینی باقی مانده و ادامه آن به کشف درونی دین منجر خواهد شد.
منبع:
کتاب تقویت نظام خانواده و آسیب شناسی آن(جلد اول).
@madraneha
مراقب تغذیه کودکان باشید.
برخی از خوراکی ها شاید همان لحظه تاثیر نگذارد ولی در بلند مدت سلامت کودکان را به مخاطره می اندازد، مثلا چیپس...
سیب زمینی در حالت های مختلف مدت هضمش در معده متفاوت است :
سیب زمینی که درآتش و زغال پخته می شود حدود نیم ساعت در معده هضم می شود و بهترین حالت است...
سیب زمینی آب پز حدود 2 ساعت در معده هضم می شود...
سیب زمینی سرخ کرده 8 ساعت زمان می برد تا هضم شود...
و
چیپس اصلا هضم نمی شود...
یادمان باشد
هر چقدر از این مواد به کودکان بدهیم و به گوارش آنها فشار بیاوریم از عمر آنها می کاهیم.
❤️ @madraneha
خاک قم گشته مقدس از جلال فاطمه
نور باران گشته این شهر از جمال فاطمه
گرچه شهر قم شده گنجینه علم و ادب
قطرهای باشد زدریای کمال فاطمه.
باعرض سلام و شب بخیر
ولادت حضرت معصومه(س) وآغاز دهه کرامت و روز دختر برهمه زنان و مادران و دختران پاک و عزیز و مهربان و مادران آینده مبارک باد.
#فدای_دخترم
@madraneha
در هلال اول ذیقعده پیدا روی تو
حضرت کاظم بود محو رخ دلجوی تو
🌸🍃
آل حیدر شادمان از این که دنیا آمدی
شد بهشتی بو مدینه با بهشتی بوی تو
🍃🌺
زادروزت روز دختر باشد وهر دختری
افتخارش باشد اي بانو شود رهجوی تو
🌸🍃
دامن مادر بود معراج تو یا فاطمه
واژه ي معصومه باشد شهرت نیکوی تو
🍃🌺
#میلاد_کریمه_اهل_البیت_حضرت #معصومه_سلام_الله_علیها_مبارک
✨ @madraneha
هوای خانوم خونه و دخترای گل زندگی را بیشتر داشته باشیم...
طنزهمسرانه
لطفا جدی نگیرید وجوگیر نشوید...
📱 *گوشیم حلالت...!*
یه آقایی رفت خونه دید زنش نشسته داره گریه میکنه.
گفت: چته چرا گریه میکنی؟!
مادرش گفت:
چه انتظاری داری از زنی که طلاقش دادی؟!
مرد گفت کی طلاقش دادم؟!
مادرش گفت:
امروز ظهر براش پیام فرستادی که طلاقت دادم!
مرد گفت:
من از صبح گوشیمو گم کردم، شاید اونی که گوشیمو پیدا کرده پیام فرستاده، گوشیتو بده بهش زنگ بزنم.
زنگ زد به گوشیش، یه آقایی جواب داد.
مرد گفت:
تو پیام فرستادی به زنم که طلاقت دادم؟!
دزده گفت:
آره... از صبح تا حالا مخمو خورده!
مدام میگه گوجه بگیر، خیار بگیر، سبزی بگیر،گوشت بگیر..... ، اينو ببر، اونو بيار، خواهرت اینو گفت، مادرت این کارو کرد.....
منم کلافه شدم بجای تو طلاقش دادم و راحتت کردم!
مرد گفت:
گوشیم حلالت!
😂😘😂😘😂😘
@hamsardarl
کانال #همسرداری_ویژه😁
✅تلاش براى خوب بودن از خصوصيات فطرى نوجوانان است.
آنها هميشه فكر مى كنند كه خوب هستند. والدين بايد همواره اين احساس را در آنان تقويت كنند.
تشويق و تقويت والدين و مربيان موجب تقويت حس اعتماد به نفس نوجوانان مى گردد و بهتر شدن رفتار آنان كمك شايانى مى كند.
زمانى كه نوجوان يك عمل خوبى (مثل كمك به ديگران) انجام مى دهد و يا چيزى را به دوستش مى بخشد، بايد به رفتار او ارج نهند و تشويق نمايند. اين عمل در ذهن او به صورت يك عادت مثبت نقش مهمى ايفا مى كند.
@madraneha
سلاله:
بچه ها شنونده های خوبی نیستند اما مقلدهای خیلی خوبی هستند!
داد بزنید=داد میزنند
لج کنید=لج میکنند
اول سلام کنید=اول سلام میکنند
احترام بگذارید=احترام میگذارند
تغییر را از خودمان آغاز کنیم...
🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
یکی از راههای استقلال کودکان تصمیمگیری است
به کودک خود اجازه تصمیمگيرى بدهید.
مسلما والدين بايد محدوديتهايی را برای فرزند خود قائل شوند، اما بعضی وقتها بهتر است اجازه دهيد كه زمام كار در دست كودک باشد و تصمیماتی را هر چند مضحک و کوچک بگیرند؛ حتی اگر او تصميمهای عجيب و غريب بگيرد.
مثلا اگر میخواهد كه در وسط تابستان، پالتو یا کلاه زمستانی بپوشد، به او اجازه دهيد كه اين كار را بكند؛ پس از مدتی گرمش میشود و میفهمد كه پوشيدن یک لباس نازک در اين فصل، مناسبتر است.
اگر شما اجازه دهيد كه او خودش به اين نتيجه برسد، به او امكان يادگيری و رشد دادهايد.
@madraneha
🎨برای کودک نقاشی نکشید!
🖍مهم ترین دلیل اینکه والدین نباید برای کودک نقاشی بکشند این است که همیشه نقاشی های شما خیلی شبیه به واقعیت است تا نقاشی کودک.
به؟ همین دلیل کودک به مرور احساس ناتوانی در نقاشی کشیدن می کند و مدام از شما می خواهد که برایش نقاشی بکشید.
🖌بعلاوه خلاقیت کودک در نقاشی کشیدن نیز کاهش می یابد و فقط طبق الگوهای شما پیش خواهد رفت.
🖍اگر فرزندتان از شما درخواست نقاشی کشیدن کرد، موضوعات ساده و در دسترس را برای او بکشید مثل اشکال هندسی، اعداد و در نهایت میوه ها...
@madraneha
حضرت امام رضا(علیه السلام) می فرمایند:
*لا يَتِمُّ عَقْلُ امْرِءٍ مُسْلِمٍ حَتّى تَكُونَ فيهِ عَشْرُ خِصالٍ:*
عقل شخص مسلمان تمام نيست، مگر اين كه ده خصلت را دارا باشد:
*1ـ أَلْخَيْرُ مِنْهُ مَأمُولٌ.* از او اميد خير باشد.
*2ـ وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ.* از بدى او در امان باشند.
*3ـ يَسْتَكْثِرُ قَليلَ الْخَيْرِ مِنْ غَيْرِهِ،* خير اندك ديگرى را بسيار شمارد.
*4ـ وَ يَسْتَقِلُّ كَثيرَ الْخَيْرِ مِنْ نَفْسِهِ.* خير بسيار خود را اندك شمارد.
*5ـ لا يَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوائِجِ إِلَيْهِ،* هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود.
*6ـ وَ لا يَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ.* در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود.
*7ـ أَلْفَقْرُ فِى اللّهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الْغِنَى.* فقر در راه خدايش از توانگرى محبوبتر باشد.
*8ـ وَ الذُّلُّ فىِ اللّهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الْعِزِّ فى عَدُوِّهِ.* خوارى در راه خدايش از عزّت با دشمنش محبوبتر باشد.
*9ـ وَ الْخُمُولُ أَشْهَى إِلَيْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ.* گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد.
*10ـ ثُمَّ قالَ(عليه السلام): أَلْعاشِرَةُ وَ مَا الْعاشِرَةُ؟* سپس فرمود: دهمى چيست و چيست دهمى؟
*قيلَ لَهُ: ما هِىَ؟* به او گفته شد: چيست؟
*قالَ (عليه السلام): لا يَرَى أَحَدًا إِلاّ قالَ: هُوَ خَيْرٌ مِنّى وَ اَتْقَى.*
فرمود: احدى را ننگرد جز اين كه بگويد او از من بهتر و پرهيزكارتر است.
(بحارالأنوار، ج ۷۵ ص۳۳۶ باب ۲۶ و تحف العقول، ص ۴۴۳)
🔴 #بچه_رو_محدود_نکنیم.
💠امام موسى کاظم علیهالسلام فرمودند:
خوب است که بچه در کودکیاش بازیگوش باشد ، تا در بزرگسالی بردبار گردد...
📙أصول الكافی،ج۶،ح۵۱
#تربیت_فرزند
رفتار با کودک لجباز
روش تقویت رفتار ناهمساز
وقتی شدت رفتارهای کودک نسبت به قبل کاهش یافت والدین باید روش «تقویت رفتار نا همساز» را اجرا کنند، یعنی رفتار مقابل رفتار منفی کودک را به محض سر زدن از کودک ، تقویت کنند ، مثلا کودکی که گریه می کند به محض آن که ساکت شد ، توسط والدین مورد توجه و تشویق قرار گیرد .
🌴✅🌴
تهدید نکنید....
هدف از بزرگ کردن کودک این نیست که او را مطیع و فرمانبردار خود تربیت کنیم. باید به کودکان فرصت فکر و خطا کردن بدهد. تهدید کردن کودک باعث می شود تا اعتمادبهنفس او از بین برود و در بزرگسالی دچار مشکل بشود.
#تربیت_فرزند
#هنر_زندگی_کردن
🔰
#تربیت_فرزندصالح
#خانواده_موفق
🆔 @madraneha 🌴✅🌴✅
بیشتر بچه هایی که رغبتی به مرتب کردن اتاق و وسایل شان ندارند، یک دلیل مشترک دارند:
آنها فقط نمی خواهند این کار را انجام دهند، برای آنها معمولا چیزهای دیگری هیجان انگیز است، مثل تماشای تلویزیون یا ارتباط با دوستان.
اگر تمیز کردن اتاق فرزندتان تبدیل به جنگ همیشگی شده، باید فقط
"در اتاق را ببندید"!
یادتان باشد هروقت که امکان دارد، در اتاقش را ببندید و "بیخیال این قضیه شوید!"، این انتخابی کاملا منطقی است که پیش روی شماست، مخصوصا زمانی که رفتارهای چالش برانگیز زیاد دیگری وجود دارد که باید درمورد آنها روی فرزندتان کار کنید. گذشته از این ها، این شلختگی مال ِ اوست و اگر دوست دارد این مدلی زندگی کند بگذارید این کار را بکند.
🌸🍃
❤️ @madraneha
والدین #الگوی عملی و رفتاری #فرزندان خود هستند لذا فرزندان آنگونه می شوند که والدین هستند و نه آنگونه که #والدین می خواهند باشند...
@madraneha
همسرتان را در تربیت فرزندتان دخالت دهید
همسرتان را در تربیت فرزندتان دخالت دهید، حتی اگر روشش را قبول ندارید. تا زمانی که روش همسرتان کودک آزاری نیست، داشتن رابطه با پدر بهتر از تنها تربیت کردن فرزندتان است. از نوزادی فرزندتان را ساعاتی با پدرش تنها بگذارید تا رابطه ی پدری و فرزندی شکل بگیرد.
در بازی همسرتان با فرزندتان دخالت نکنید و مرتب همسرتان را تصحیح نکنید. بچه ها بدون کمک شما راحتتر با پدر خود ارتباط برقرار میکنند و مهارت تطبیق دادن با دیگران را می آموزند.
#تربیت_فرزند
❤️ @madraneha
🍀🌹
شیوه های تربیت دینی دختران در جهان امروز.
فرزند شما، دختر باشد یا پسر، زشت باشد یا زیبا، باهوش باشد یا کمهوش، احترام او به عنوان یک انسان لازم و واجب است. باید او را پذیرفت و حرمت و کرامت او را ارج نهاد.
شرایط زندگی در عصر حاضر، به شکلی است که حضور زنان و دختران در همه امور اجتماعی اجتنابناپذیر شده است و قشر زنان و دختران، نزدیک به نیمی از نیروهای فعال و کارآمد جامعه را تشکیل میدهند. در این شرایط، وجود برخی مسائل و آسیبهای فردی و اجتماعی، همچون: فرار از خانه، روابط نامشروع، ازدواج ناموفق و طلاق، دامنگیر جامعه دختران و زنان شده است که پیامدهای ناگواری را در جامعه به دنبال خواهد داشت.[1]
بنابراین، در چنین شرایطی توجه به تربیت درست و اسلامی دختران، امری ضروری بوده و موجبات رشد، بالندگی و امنیت جامعه را در پی خواهد داشت.
الف. نقطه شروع:
شاید بتوان گفت شروع تربیت فرزند، از زمان انعقاد نطفه آغاز میشود و چنین مسئولیتی، متوجه مادر است. خداوند متعال وظایف و دستورات و راهنماییهایی را برای مادر در زمان بارداری و شیردهی[2] قرار داده است. در این مدت، کودک مستقیماً از مادر تغذیه میکند و مادر مسئول حفظ دو نفر است و دو تکلیف دارد؛ یکی برای خود و دیگر برای کودک. او موظف است که غذای حلال به کودک بدهد و خود نیز از حلال مصرف کند؛ زیرا تغذیه مادر، در شیر او اثر میگذارد.
این قاعده، در غذای روح نیز جاری است؛ چراکه فکر و اندیشه گناه و حرام و همچنین خاطرات تلخِ مادر، در فرزند او تأثیر بدی خواهد گذاشت. بنابراین، هر مادری موظف است که اندیشهها و بینشهای خود را تعالی بیشتری بخشد.[3]
محمدتقى مجلسى که از علماى بزرگ اسلام است، در تربیت فرزندش اهتمام فراوان داشت. شبى براى نماز و عبادت به مسجد جامع اصفهان رفت و فرزند خود را نیز به همراه برد. فرزند بازیگوش در حیاط مسجد ماند و به بازی پرداخت. وى مشک پُر از آبى را که در گوشه حیاط مسجد قرار داشت، با سوزن سوراخ کرد و آب آن را به زمین ریخت. با تمامشدن نماز، وقتى پدر از مسجد بیرون آمد، با دیدن این صحنه، ناراحت شد. دست فرزند را گرفت و به سوى منزل رهسپار شد. رو به همسرش کرد و گفت: «مىدانید که من در تربیت فرزندم دقت بسیار داشتهام. امروز عملى از او دیدم که مرا به فکر واداشت. با اینکه در مورد غذایش دقت کردهام که از راه حلال به دست بیاید، نمىدانم به چه دلیل دست به این عمل زشت زده است! حال بگو چه کردهاى که فرزندمان چنین کارى را مرتکب شده است.»
زن کمى فکر کرد و عاقبت گفت: «راستش هنگامى که فرزندمان را در رحم داشتم، یک بار وقتى به خانه همسایه رفتم، درخت انارى که در خانهشان بود، توجه مرا جلب کرد. سوزنى را در یکى از انارها فرو بردم و مقدارى از آب آن را چشیدم.» پدر با شنیدن سخن همسرش، آهى کشید و به راز مطلب پى برد.[4]
ب. اهداف تربیت:
تربیت، یعنی مدیریت اراده. هدف از تربیت دختران در اسلام، علاوه بر خودسازی و پرورش باورهای دینی، آشنایی آنان با مهارتها و شیوههای زندگی است؛ تا در زندگی آیندهشان به عنوان یک همسر، مادر و شهروند موفقِ جامعه اسلامی نقشآفرینی نمایند.[5] بنابراین، در تربیت دختران، چهار هدف از اهمیت خاص برخوردار است:
1. تربیت اندیشه:
از آنجایی که تربیت دختران در خانواده، غالباً جهتگیری احساسی و عاطفی دارد و آنان بیشتر به اطاعت و پذیرش تشویق میشوند، زمینه رشد عقلی و تجربه اندیشهورزی کمتری نسبت به پسران دارند. بنابراین، توجه به رشد و تقویت تعقل دختران امری ضروری است؛ چرا که آنان مادران و مربیان جامعه آینده هستند و بیش از دیگران به تفکر و تعقل نیاز دارند تا بتوانند هم خود و هم فرزندان خویش را از گمراهی و لغزش بازدارند.[6]
2. تربیت ایمانی:
آنچه در تریت دینی مورد توجه است، رشد و تقویت باورها و ارزشهای دینی است. با پرورش دینی و آموزههای اعتقادی و عبادی، بذر ایمان در دختران نهادینه خواهد شد؛ به دیگر سخن، تربیت ایمانی، یعنی همیشه و همه جا با خدا زیستن و به یاد خدا بودن. رسیدن به چنین بینشی، موجب میشود تا دختران به تقوای الهی نایل شده و زیست مؤمنانهای را تجربه کنند.
پیامبر گرامی اسلام9 فرموده:
افتَحوا عَلى صِبیانِکم أوَّلَ کلِمَةٍ بـ لا إلهَ إلَّااللَّهُ؛[7] ... زبان کودکانتان را نخستین بار با کلمه «لا إله إلّااللَّه» باز کنید.
همچنین امام باقر و امام صادق8 فرمودهاند:
چون پسر به سه سالگى رسید، باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو: لا إله إلّااللَّه. سپس، رهایش کنند تا سه سال و هفت ماه و بیست روزِ او کامل شود. سپس، باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو: محمّد رسول اللَّه. پس، او را رها کنند تا چهار سالش تمام شود. آنگاه باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو: صلّى اللَّه على محمّد وآله. سپس، رهایش کنند تا پنج سال او تمام شود. آنگاه از او بپرسند: دست چپ و راستت کدام است؟ اگر ش
ناخت، باید صورتش را به سمت قبله برگردانده، به او بگویند: سجده کن. سپس، رهایش کنند تا هفت سال او تمام شود. پس، وقتى هفت سال او تمام شد، باید به او بگویند: صورت و دو دستت را بشوى.[8]
3. تربیت احساس و عاطفه:
با توجه به پژوهشهای صورتگرفته، علت فرار دختران، کمبود محبت و عدم احساس تعلق و وابستگی عاطفی با اعضای خانواده بیان شده است. همچنین، دلیل دوستیهای نامشروع دختران و پسران نیز همین عامل است.[9] بنابراین، توجه به احساسات و عاطفه دختران و پرورش صحیح آن، از اهمیت ویژهای برخوردار بوده که در پرتوی محبت و مهربانى اعضای خانواده، بهویژه مادر میسر خواهد بود. از سوی دیگر، مدیریت و رهبری صحیح احساسات و عاطفه در دختران، موجب شایستگی آنان در وظایفشان میشود؛ زیرا دختران امروز، مادران و مربیان آیندهاند و پرورش عاطفی در آنان برای ایفای نقش همسری مادری، از ضروریات تربیتی به شمار میآید.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ9 أَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَارْحَمُوهُمْ وَإِذَا وَعَدْتُمُوهُمْ شَیئاً فَفُوا لَهُمْ فَإِنَّهُمْ لَا یدْرُونَ إِلَّا أَنَّکمْ تَرْزُقُونَهُم؛[10] رسول اکرم9 فرمود: کودکان را دوست بدارید و به آنها مهربانی کنید و هرگاه به آنان وعده دادید، وفا نمایید؛ زیرا آنها شما را روزیدهنده خود میدانند.
4. تربیت اخلاقی:
نقش الگویی زن در جامعه، بسیار بااهمیت است؛ زیرا تأثیرگذاری او، چه در نقش همسر و مادر و چه به عنوان شهروند جامعه اسلامی، انکارناپذیر است. تربیت اخلاقی دختران، مهم است؛ چه اینکه اگر آنان پاک و مهذب باشند، پسران نیز پاک و مهذب خواهند بود.[11]بنابراین، پرورش فضیلتهای اخلاقی همچون: صبر، حیا، عفت، گذشت، عزت نفس، بخشش، صداقت، مسئولیتپذیری، قناعت و آراستگی ظاهری در رشد و کمال انسانی دختران نقش بسزایی ایفا میکند.
ج. شیوههای تربیتی دختران:
آنچه در تبیین شیوههای تربیتی فرزندان مهم است، توجه به نگرش و رفتارهای والدین به عنوان مولفهای تأثیرگذار در تربیت است؛ به عبارت دیگر، هر آنچه در سبک و شیوه زندگی والدین، بهخصوص مادر، در منظر دختر خانه است، بر تربیت او مؤثر خواهد بود. با توجه به این امر، میتوان روشهای تربیتی را در شش عنوان: الگودهی، احترام و تکریم، بازی، تغافل، نصیحت و موعظه، تشویق و تنبیه، بیان نمود.
1. الگودهی:
الگوهای تربیتی، همان رویکردهای کلی است که شاکله و روح حاکم بر رفتار والدین و مربیان را تشکیل میدهد. دانشمندان چهار الگوى تربیتى برای فرزندان ارائه نمودهاند.[12] در اینجا ضمن اشاره به این چهار مورد، الگوی پنجمی را نیز یادآور میشویم که به نظر نویسنده از سایر الگوها، کاملتر است.
یک. الگوى تربیتى مبتنى بر سختگیرى
فرزندانی که با این شیوه تربیت میشوند، از نظر عاطفى و روانى، دچار اضطراب و افسردگى خواهند شد؛ چون کمتر محبت میبینند؛ البته به جهت سختگیرى، شاید افرادی پُرتلاش و مسئولیتپذیر شوند.
دو. الگوى تربیتى مبتنى بر محبت و عدم قاطعیت
در این الگو، حق، همیشه با فرزند است و هرچه میخواهد، در اختیارش میگذارند. فرزندانی که با این شیوه تربیت میشوند، انسانهایی ضعیف النفس، وابسته و پُرتوقع خواهند شد و در برابر مشکلات، مقاوم و صبور نیستند. این افراد در زندگى خانوادگى و اجتماعى، بهشدت دچار مشکل خواهند شد؛ هرچند از نظر عاطفى، کمتر احساس کمبود کنند.
ناز پرورده تنعم نبرد راه به دوست
عاشقی شیوه مردان بلا کش باشد[13]
سه. الگوى تربیتى مبتنى بر عدم محبت و عدم قاطعیت
فرزندانی که با این شیوه تربیت میشوند، به لحاظ عاطفى، دچار اختلال هستند؛ زیرا محبت نمىبینند و به دلیل اینکه قاطعیت در تربیت آنان وجود نداشته است، احتمال بزهکارى و رفتارهای ناهنجار در آنان بسیار بالاست.
چهار. الگوى تربیتى مبتنى بر محبت و قاطعیت:
دانشمندان، این الگو را بهترین الگوى تربیت کودک میدانند؛ زیرا در این شیوه، فرزندان، هم به لحاظ عاطفى تأمین میشوند و هم افرادی پرتلاش، صبور و مسئولیتپذیر خواهند شد.
پنج. الگوى تربیتى مبتنى بر محبت، قاطعیت و کرامت:
بر اساس منابع اسلامی، الگوی پنجمی قابل ارائه است. این الگو، مبتنى بر محبت، قاطعیت و کرامت است. مهمترین ویژگی این الگو، «تکریم» است. تکریم، به معنای احترامگذاشتن به فرزند و ارزش قائلشدن براى اوست. کودک یا نوجوانی که محترم شمرده شود، به احساسِ خودْارزشمندى، عزت و کرامت نفس دست مییابد و خود را به گناه و زشتىها آلوده نمىکند.
مَن کَرُمَت علیه نفسُهُ هانت علیه شَهَواتُهُ؛[14] هر کس احساس بزرگواری کند خواهش های نفسانی برایش بی مقدار می نماید.
اوّلین و مهمترین الگوی تربیتی برای یک دختر، مادر اوست. یک مادر چه بخواهد و چه نخواهد، فرزند دخترش، بهخصوص در دوران کودکی، از او تقلید میکند. شیوه الگودهی برای دختران، اثر تربیتی بیشتری دارد؛ زیرا آنان در آینده نقشهای مادری و همسری را بر عهده خو
اهند گرفت. بنابراین، شاید اوّلین قدم مؤثر در تربیت فرزندان، اصلاح رفتار والدین، بهویژه مادر است. رفتار مادر با پدر، نوع آرایش و پوشش مادر در خانه و اجتماع، ادبیات کلامی مادر با دیگران و خلاصه شخصیت ظاهری و باطنی مادر، از جمله مواردی است که همیشه در مقابل دیدگان فرزندان است.[15]
2. احترام و تکریم:
فرزند شما، دختر باشد یا پسر، زشت باشد یا زیبا، باهوش باشد یا کمهوش، باید او را پذیرفت و حرمت و کرامت او را ارج نهاد؛[16] زیرا این کرامت را خداوند در بدو خلقت به او داده[17] و او نیازمند احترام و تکریم است. تکریم و بزرگداشت فرزند، از شیوههای زمینهسازی و شخصیتدادن به جایگاه و منزلت او در خانواده و جامعه است. اهمیت این موضوع بهویژه در دوران نوجوانی، بسیار نمود پیدا میکند؛ زیرا در این دوره، او به دنبال کسب هویت است. از ویژگی مهمّ این روش، بهویژه در تربیت دختران، بهرهمندی والدین از محبت کلامی و غیرکلامی در روابط خود با دختران است؛[18] به عبارت دیگر، مهرورزیدن به دختران نوجوان، نوعی تکریم شخصیت آنان است. بنابراین، تلاش کنیم که متناسب با روحیات و خلقیات نوجوان، هویت او را گرامی بداریم تا او را در مسیر صحیح هدایت نماییم.[19]
رسول اکرم9 فرمود: «أَکرِمُوا أَوْلَادَکمْ وَأَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یغْفَرْ لَکمْ؛[20] فرزندان خود را احترام کنید و با آنان مؤدّب برخورد نمائید. تا خداوند شما را بیامرزد.»
در ادامه، به نمونههایی از تکریم فرزندان اشاره میکنیم:
˜ سلامکردن به کودکان؛[21]
˜ اجازه خواستن از کودکان برای استفاده از وسایل آنها؛
˜ پذیرش دعوت کودکان و دعوت از آنان برای مهمانی؛
˜ با احترام صداکردن؛
˜ شرکت در بازی کودکان؛
˜ مشورتگرفتن از آنها در برخی امور.
3. بازی:
بازی، از نیازهای طبیعی کودک و عاملی مهم در رشد او به شمار میآید. توجه به بازی کودکان و همراهشدن با آنان، از سفارشهای پیامبر رحمت9 است.
«مَنْ کانَ عِنْدَهُ صَبِی فَلْیتَصَابَ لَهُ؛[22] کسی که کودکی دارد، باید با او بازی کند.»
چونکه با کودک سر و کارت فتاد.
هم زبان کودکان باید گشاد[23]
این شیوه، بیشتر در مرحله تمهید و آمادهسازی، یعنی سنین کودکی و نوجوانی فرزندان مورد استفاده قرار میگیرد. کودکان در هنگام بازی، بسیاری از مهارتهای زندگی آیندهشان را میآموزند؛ به بیان دیگر، بازی، ابزاری است که موجب افزایش ادراک و شناخت کودک به خود و دیگران میشود. همچنین، در بازی میتوان به نقاط ضعف و قوت دختران پی برد؛ برای نمونه، دختران احساسات، عواطف و محبت خود را در بازی با عروسک یا همسالانشان بروز میدهند. بنابراین، اگر یک مادر به جایگاه بازی در تربیت کودک خود توجه داشته، مهارتهای لازم را در این امر فرا گرفته باشد، به گسترده ترین توانمندی دست یافته است.[24]
امام صادق7 فرمود: «دَعِ ابنَک یلعَب سَبعَ سِنینَ، وَیؤَدَّب سَبعَ سِنینَ وَألزِمهُ نَفسَک سَبعَ سِنین... ؛[25]بگذار فرزندت هفت سال بازى کند، هفت سال تربیت شود و هفت سال، او را با خود، همراه بدار... .»
4. تغافل:
تغافل، شیوهای از برخورد والدین با رفتارهای نامطلوب فرزندان است؛ یعنی چشمپوشی و نادیدهگرفتن این گونه رفتارها. غالباً فرزندان دختر، شرم و حیای بیشتری نسبت به پسران دارند. ازاینرو، استفاده از این شیوه، تأثیر مطلوبتری در حذف رفتارهای منفی آنان خواهد داشت.
5. نصیحت و موعظه:
انسان به دلیل ویژگیهای مادیِ زندگی خود، همیشه در معرض جهل، غفلت، گمراهی و فساد قرار دارد. بهرهگیری از پند، موعظه و نصیحت، در غفلتزدایی او بسیار مؤثر خواهد بود. دختران نیز از این قاعده مستثنا نیستند؛ بلکه به لحاظ وابستگی عاطفی به والدین، نصیحتپذیرترند. بنابراین، در تربیت دختران، بهرهگیری از پند، موعظه و نصیحت، بسیار اثربخش خواهد بود. در منابع دینی، از موعظه به عنوان: زندهکننده قلب، بیداربخش، جلادهنده دل و برطرفکننده غفلت نام برده شده است.[26]
6. تشویق و تنبیه:
تشویق و تنبیه، یک نوع ابزار تربیتی است؛ اما به دلیل کاربرد فراوان و نتیجهبخش بودن آن، به عنوان یک روش مطرح میشود. با بهرهگیری از این شیوه میتوان رفتارهای مطلوب را تثبیت کرد و رفتارهای نامطلوب را حذف نمود. برخی از والدین در استفاده از تشویق و تنبیه، زیادهروی میکنند و یا در جای مناسب، تشویق یا تنبیه مناسب را بهکار نمیبرند و نتیجهای هم نمیگیرند. بنابراین، استفاده بجا و مناسب از تشویق و تنبیه، شرط لازم در این روش است تا در نهایت، رفتارهایی بر اساس تعقل و تفکر را ثمر بخشد.[27]
آنچه در این شیوه حایز اهمیت است و نتیجه را دوچندان میکند، بهرهگیری از ابزار محبت و مهرورزی است؛ به این معنا که هم در تشویق و هم در تنبیه، روح حاکم بر رفتار مربی، محبت و عشق باشد. از این شیوه، در بسیاری از موضوعات همچون: رعایت نظم، حیا و عفاف میتوان بهره گرفت.
رسول اکرم9 فرمود: «جُبِل
َتِ الْقُلُوبُ عَلَى حُبِّ مَنْ أَحْسَنَ إِلَیهَا وَبُغْضِ مَنْ أَسَاءَ إِلَیهَا؛[28] دلها بر دوستداشتن کسى که به آنها نیکى کند و نفرتداشتن از کسى که به آنها بدى کند، سرشته شدهاند.»
همچنین، رسول الله(ص) رسول مهربانی9 فرموده:
«مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَکَأَنَّما أَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وُلْدِ إِسْماعِیلَ؛[29].
کسى که دخترش را خوشحال کند، مثل آن است که بندهاى از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده باشد.».
گویند خانوادهاى از دست فرزند شرورشان کلافه شده بودند و پدر نیز هر بار او را به باد کتک مىگرفت؛ به امید اینکه بر اثر تنبیه، دست از کارهاى زشتش بردارد؛ اما فایدهاى نداشت. روزى پدری که از دست فرزند شرورش به تنگ آمده بود، دست فرزند خود را گرفت و نفسزنان، نزد حضرت ابوالحسن7 آورد و از وى شکایت کرد. حضرت فرمود: «فرزندت را نزن.» مرد از خودش پرسید: پس، چگونه فرزندم را تربیت کنم! امام ادامه داد: «براى ادبکردنش از او دورى و قهر کن.»[30] امام فرمود: «ولى مواظب باش که قهرت زیاد طول نکشد و هرچه زودتر با فرزندت آشتى کن.»[31].
پی نوشت ها:
[1]. محمد احسانی، «تربیت زنان و دختران در سیره معصومین:»، ماهنامه طوبی، ش 26، ص67.
[2]. سوره بقره، آیه 233.
[3]. عبدالله جوادی آملی، زن در آینه جمال و جلال، ص 136.
[4]. حسین مظاهری، خانواده در اسلام، ص 161.
[5]. ر.ک: داوودی، سیره تربیتی پیامبر9 و اهلبیت:، ج 2، ص 34؛ حاجی دهآبادی و جعفری، «مسائل تربیتی دختران از منظر قرآن و روایات»، بانوان شیعه، ش 18؛ محمد احسانی، «تربیت زنان و دختران در سیره معصومین:»، ماهنامه طوبی، ش 26، ص 67.
[6]. حاجی دهآبادی و جعفری، «مسائل تربیتی دختران از منظر قرآن و روایات»، بانوان شیعه، ش 18.
[7]. محمد محمدی ریشهری، حکمتنامه کودک، ص 138.
[8]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 281.
[9]. فرحناز فردوسیان و علیاصغر مهری، «بررسی علل فرار دختران از منزل و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن»، فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی، ش 7؛ فاطمه زوارهای، «عوامل مؤثر بر فرار دختران از خانه»، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، ش 7.
[10]. کلینى، الکافی، ج 6، ص 49.
[11]. علی قائمی، اسلام و تربیت دختران، ص 128.
[12]. پل هاک، موفقیت در تربیت فرزندان، ص 61.
[13]. غزلیات حافظ، تصحیح: خطیب رهبر، ص 215، ش 159.
[14]. ابنشعبه حرانی، تحف العقول، ص 278.
[15]. محمدرضا شمشیری، «تربیت دختران در آئینه روایات معصومین:»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش 9، ص 139.
[16]. علی قائمی، اسلام و تربیت دختران، ص 250.
[17]. سوره اسراء، آیه 70.
[18]. طبرسى، مکارم الأخلاق، ص 221.
[19]. محمدرضا شمشیری، «تربیت دختران در آئینه روایات معصومین:»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش 9، ص 139.
[20]. طبرسى، مکارم الأخلاق، ص 222.
[21]. پیامبر اکرم9فرمود: «پنج چیز است که تا هنگام مرگ از آنها دست بر نخواهم داشت: ... سلامکردن به کودکان، تا سنّتى باشد پس از من.» (صدوق، امالی، ص 71)
[22]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 483؛ همچنین، امام علی7 فرمود: «مَنْ کانَ لَهُ وَلَدٌ صَبَا؛ کسی که فرزندی دارد، باید با او کودکی کند.» (کلینی، الکافی، ج 6، ص 50)
[23]. مولوی، مثنوی معنوی، دفتر 4، بیت 2577.
[24]. حسینیزاده، سیره تربیتی پیامبر9 و اهلبیت:، ج 1، تربیت فرزند، ص 122.
[25]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 492.
[26]. داوودی، سیره تربیتی پیامبر9 و اهلبیت9، ج 2،تربیت دینی، ص 194.
[27]. محمدرضا شمشیری، «تربیت دختران در آئینه روایات معصومین:»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش 9، ص 139.
[28]. ابنشعبه حرانی، تحف العقول، ص 37.
[29]. طبرسى، مکارم الأخلاق، ص 221.
[30]. حلى، عدة الداعی، ص 89.
[31]. بذرافشان، صد حکایت تربیتی، ص 18.
@madraneha
⭕️ فرزندانی که در خانه به شبکههای اجتماعی فرار کردهاند! / در کنار سواد رسانهای نیازمند تربیت رسانهای هستیم
🔸 «مهدی محمدی» رئیس فرهنگسرای رسانه در برنامه تلویزیونی #چاپ_اول:
🔹 آسیب اجتماعی فرار از خانه هنوز هم برای والدین ضدارزش است اما باید به آنها بگوییم که فرزندتان در خانه به شبکههای اجتماعی فرار کرده است. در حقیقت، در خانه هستند اما به این شبکهها فرار میکنند.
🔹 والدین نظارت کمی بر فعالیت مجازی فرزندان خود دارند. در حقیقت موضوع فرار از خانه هنوز هم برای ما ضدارزش است اما در خانههایمان این فرار رخ میدهد.
🔹 متاسفانه بعضی پدر و مادرها دوست دارند که شیک باشند و افراد مدرنی به نظر بیایند به همین دلیل یک سری فضاها و آزادیهایی را بیش از اندازه برای فرزندان در نظر میگیرند؛ این فضا مخرب است و والدین هم نظارتی ندارند.
🔹 بنابراین اتفاقاتی که رخ میدهد خیلی ناگوار است. واقعا دردناک است که از بچههایمان بپرسیم که میخواهید چه کاره شوید و در پاسخ بگویند میخواهیم اینفلوئنسر یا سلبریتی لایکی شویم.
🔹 امکان نظارت والدین بر مصرف اینترنت کودکان در کشورمان وجود دارد اما فرهنگش را نداریم. خیلی از این اپلیکیشنها نیز قابلیت کنترل دارد. حتی برای بچهای که تازه با گوگل آشنا شده است میتوانید محدودیت سنی تعریف کنید.
🔹 این روزها صحبت از سواد رسانهای زیاد میشود اما به نظرم باید به تربیت رسانهای فکر کنیم. همانطور که پدر و مادرهای امروزی بر تربیت غذایی کودکانشان حساس هستند در این شئون نیز باید حساس باشند.
🔹 چیزی که من در لایکی میبینیم وندالیسم یا آنارشیسم است. البته نمیخواهیم وجوه سرگرمی در خانوادهها را کتمان کنیم؛ هر خانوادهای باید شادی داشته باشد اما یک اما بزرگ وجود دارد و آن هم این است که کجا و چگونه؟
💞💞💞💞💞
#همسرداری
#خانواده
💞 #رفتار_کودکانه_و_همسرانه
💠 در روایت داریم هر کس بچّه دارد باید با او رفتار #کودکانه کند. گاهی پدر و مادرها با تغییر صدا و ظاهر خود و حتّی پایین آوردن ظاهری سطح فکر خود با کودک #بازی میکنند. در واقع والدین باید سعی کنند رفتار، گفتار و تعامل آنها با کودک مطابق #نیاز و نگاه او به دنیای اطرافش باشد و البته باید در رفتار کودکانه، چارچوبهای #تربیتی نیز رعایت شود.
💠 در زندگی مشترک این قانون کاربرد بسیار مهمّی برای #درک همسر و ایجاد رابطه صمیمی دارد و میتواند در مدارا کردن با همسر کمک شایانی باشد.
💠 سعی کنیم در زندگی از #نگاه همسرمان به قضایا نگاه کنیم. نیازها، علائق، استعدادها و گلایههای او را ببینیم و با توجّه به آنها عکسالعمل و رفتارهای خود با همسر را #مدیریّت کرده و همیشه خود را جای او بگذاریم تا او را بفهمیم.
💠 قلق همسرتان را پیدا کنید و با تفاوتهای کلی روانشناسی زن و مرد آشنا شوید تا بتوانید همانگونه که با کودکتان رفتار کودکانه میکنید با همسرتان رفتار #همسرانه کنید.
🆔 @madrarneha