❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن(1) 👈 سده‌های‌اخیر، تغییرات و تحولات زیادی در زندگی بشر رخداد داد. این تغییر و تحولات محدود به سبک‌زندگی و بهره‌گیری از ابزار و تکنولوژی و... نشد و به مدلهای برداشت از متون مقدس هم رسید. دنیای فهم خوانش و تفسیر قرآن در دوره معاصر به شدت تحت تأثیر جریانهای اجتماعی و روشهای نوین فهم و معنا شناسی قرار گرفت. چنانکه فهم و تفسير قرآن به طرز محسوسى از دوره‌هاى پيشين متفاوت و در حال متفاوت‌تر شدن است. 👈بله گسست و شکاف زیادی بین تفاسیر جدید و قدیم شکل‌گرفته و این جریان‌های تفسیری بیشتر و بیشتر هم خواهند شد.. در دوره معاصر؛ مَناهِج، اتّجاهات و اُسلوبهای تفسیری جدیدی شکل‌گرفته که برخی از آنها پا را فراتر از مبانی، رویکردها و روش‌های تفسیری گذاشته و از مرز وحیانی بودن قرآن عبور کرده و به جغرافیای تحریف یا زمینی بودن قرآن وارد شده‌اند. شاید کمی شگفت‌انگیز باشد امّا حقیقتی است که دنیای تفسیر و تبیین قرآن دروه معاصر ما درحال عبور از گذری است که خروجی آن می‌تواند تولّد تفاسیر ‌ساختار‌شکن و در مواردی کاملاً معارض با آنچه تا کنون از فهم و تفسیر قرآن می دانستیم باشد. بزودی در سلسله نوشتارهایی بصورت موردی و خاص به این جریانها و اشخاص خواهیم پرداخت. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸

❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن(2) (جریان تفسیر ادبی معاصر) 👈زوجهای دانشی را می شناسیم که بر روند علمی جهان تأثیرگذار بودند. یکی از مشهورترین آنها "مادام کوری" و "پیر کوری" بودند که در سال 1903 بخاطر کشف رادیوم و جلو بردن چند قدمی این دانش، جایزه نوبل فیزیک را بصورت مشترک دریافت کردند. در جریانهای معاصر تفسیر نیز زن و شوهری بودند که توانستن جریان و مکتب جدیدی را پایه‌گذاری کنند، یا لا اقل آنقدر در این مکتب تفسیری نقش داشتند که به اسم آنها شناخته شود. سخن از "امین الخولی" و "بنت شاطی" است که "جریان تفسیر ادبی معاصر" را پایه‌ریزی کردند و برای جا انداختن آن تلاش بسیاری کردند. گرچه قبل از آنها "شیخ محمد عبده " گام در این مسیر گذاشت و "طه حسین" برای آن قواعدی برشمرد ولی کسی که این روش تفسیری را به یک مکتب تبدیل کرد شاگرد محمد عبده یعنی امین الخولی بود. براساس این روش و جریان تفسیری؛ نگاه‌دینی به قرآن باید بعد از مطالعه ادبی صِرف درباره آن باشد چراکه قرآن قبل از آنکه کتاب ایمان باشد یک کتاب به زبان عربی است و بر اساس قواعد و ادبیات عرب سخن گفته است. این جریان معتقد است قرآن نه بر اساس وحدت موضوع است و نه به ترتیب نزول و ظهور آیات و تفسیر ترتیبی و سوره به سوره و جزء به جزء قرآن فهم دقیق و درک صحیحی از معانی و مقاصد آن را به دست نمی‌دهد، از این رو باید قرآن را به صورت موضوعی و همه آیات مربوط به یک موضوع را کنار هم و در ارتباط با یکدیگر تفسیر کرد. بر اساس این منهج تفسیری، برای تفسیر باید دو صنف مطالعه درباره قرآن کریم انجام گیرد: 1) پیرامونی 2) درونی. در مطالعات پیرامونی، مفسر برای شناخت عمیق‌تر و دقیق‌تر روح عربیت، باید ادبیات عرب جاهلی را صحیح مطالعه کند و در مطالعات درونی باید تمرکز خود را بر روی معناشناسی واژگان، تطوّر آنها و فهم مخاطبان عصر نزول از آن واژگان بگذارد. این جریان معتقد است؛ کتب لغت در زمینه فهم معنی آیات چندان کمکی به ما نکرده و باید برای فهم معنی با بررسی دقیق به اجتهاد رسید. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸

❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن(3) (جریان ساختارشکن- قرآن مؤرخین) سال 2019 میلادی کتابی در فرانسه تحت عنوان « قرآن المؤرخين- قرآن تاریخ‌نگاران » منتشر شد و هدف اصلی آن شک‌آفرینی در اصالت قرآن بود. این کتاب به «بافت و چگونگی پدید آمدن قرآن کریم» اختصاص داشته و روش به کار رفته در آن تاریخی – انتقادی است. این پروژه پژوهشی به سرپرستی "محمد علی امیرمعزی"، استاد دانشگاه سوربون فرانسه و شاگرد سابق "هانری‌کربن" با همکاری "گیوم دی" و جمعی از اساتید و محققین غربی، در طول مدتی بیش از پنج سال در فرانسه نگارش یافته و در پاریس به چاپ رسید. امیرمعزی با مطالعات قرآنی‌اش با یعنی "فرهنگ قرآن"(با ویراستاری و مقدمه‌ی مفصلِ ایشان) وبعد "قرآنِ صامت و قرآنِ باطن" عقائد غالیانه خود را نمایان کرده، و در نهایت به "قرآنِ مورخان رسید. این مجموعه سه جلدی در جلد اول به چگونگی پیدایش قرآن و بررسی محتوای آن پرداخته، جلد دوم و سوم به تفسیر و تحلیل 114 سوره قرآن پرداخته است و البته سپس جلد چهارمی افزوده شد که نه به مسئله پژوهش، بلکه به موضوع کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی می پردازد. این کتاب تلفیقی از نظریات قرون دوم و سوم هجری در موضوع رشد غالی‌گری و پژوهش‌های مستشرقان در موضوع چگونگی پیدایش قرآن است که به دو هدف؛ خدشه در اصالت قرآن و اباحی‌گری یاری می‌رساند. خروجی چنین نگاهی به قرآن، فقدان اصالت برای قرآن و برساختگی آن جریان آخِرالزمان‌گرای مسیحی یهودی است. تا زمان نگارش این متن، بخش کمی از این کتاب از فرانسه به فارسی ترجمه شده و ترجمه و نشر آن در بین جامعه ایرانی می‌تواند با توجه به جذابیت نظریه‌پردازی‌های جدید، موجی از شبهات و فهم و تفسیرهای ساختارشکنانه را به دنبال داشته باشد. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸

❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن (4) (جریان نومعتزلیان-1) 1️⃣ خاستگاه فکری جریان نومعتزله در آرای معتزلیان قدیم بوده و درپی بنای معرفتی اسلام بر پایه عقل گرایی هستند. بعد از انقلاب صنعتی غرب و پیشرفت ظاهری غربیان جریانی در بین مسلمانان به دنبال پاسخ «علل عقب‌ماندگی اسلامی» بود. غربیان خود نیز با غرور به جامعه اسلامی نگریسته و "ارنست رنان" فیلسوف فرانسوی ادعا می کرد که سازگاری بین اسلام و علم وجود نیست و اسلام مخالف خردگرایی است و یا "هانوتوکس"، مورخ و سیاستمدار فرانسوی نیز، اسلام را مسئول عقب ماندگی کشورهای مسلمان می دانست. 2️⃣ جریان نومعتزلیان برای دستیابی به اسلام و تفسیرقرآنی کارآمد که به جنبه‌های علمی و کاربردی اسلام، در حیات فردی، اجتماعی و سیاسی تاکید داشته و بر پیوند بین عقل و وحی اشاره کند، به دنبال ارائه تفسیری عقلانی از قرآن افتادند. طبیعی است توجه به اخبارتفسیری برای ایشان معنایی ندارد. این گروه سکولار، به جدایی دین از سیاست معتقدند ولی به دانش سیاست و حکومت علاقه دارند و اسلام منهای حکومت و حکومت منهای دین را دوست دارند. 3️⃣ بر اساس تاریخ ظهور و جغرافیای مناطق شکل‌گیری، نومعتزلیان به سه گروه؛ شبه قارۀ هند، عرب و ایرانی تقسیم می شوند. در هند شاه ولی الله دهلوی، رویکرد عقلانی معتزله را احیا کرد و عبیدالله سندیکه وفضل الرحمن از دیگر شخصیتهای شبهه قاره هستند. در بین جهان عرب جریان فکری نومعتزلیان با سیدجمال الدین اسدآبادی آغاز شد. پس از او، شاگردش محمد عبده در استمرار این جریان نقش مهمی ایفا کرد. از دیگر نومعتزلیان عرب می توان به احمد امین، طه حسین، امین خولی، محمد احمد خلف الله، حسن حنفی، محمد ارکون، محمد عابد الجابری ونصرحامد ابوزید اشاره کرد. از جریان نومعتزلیان ایران می توان از عبدالکریم سروش و محمد مجتهد شبستری نام برد. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸

❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن(5) (جریان نومعتزلیان-2) 👈 شاید وقتی اسم عقل و خردگرایی در تفسیر را بشنویم، این روش تفسیری تحسین‌برانگریز هم باشد. خواهیم گفت؛عقل نعمتی خدادای برای فهم دین و یاد عبارت؛« کل ماحکم به الشرع، حکم به العقل» می افتیم و ملازمه بین حکم شرع و عقل. مسئله ورود عقل به تفسیر به این سادگی نیست. مسیر قرآنی نومعتزلیان و خردگرایان تفسیری، جایی مسیر خود را سلف خردورز خود و مفسرین قرآن جدا می کنند که درباره تعریف و منشأ وحی، دیدگاه جدیدی از خود ارائه می‌دهند. بنابه عقیده برخی از این جریان تفسیری، وحی ارتباطی معنوی پیامبران الهی، جهت دریافت پیام آسمانی از راه اتصال به غیب برقرار نیست بلکه پیامی است که از سوی خرد و عقل پیامبر( صلی الله علیه و آله) به او می شود. از دید این جریان فکری، وحی‌زمینی و الهام‌های عقلانی منشأ پیدایش قرآن است. از این‌روست که باور عبدالکریم سروش، وحی همان تجربه دینی و الهام است و این دو، همانند تجربه های شاعران و عارفان است و نیز فرهنگ، شخصیت و دانش نسبی پیامبر( صلی الله علیه و آله) در ارائه مفاد وحی تاثیر گذاشته و وحی را خطاپذیر می سازد. اصطلاحاتی چون تجربه‌نبوی، تجربه‌بیرونی و درونی، رؤیای‌صالح، اذواق و مواجید و مکاشفات‌عارفانه و ... همگی جعل و تولید اصطلاحاتی است که برای تخریب باور وحیانی تولید می شوند و نه برای تفسیر و فهم قرآن. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸

❇️ ظهور جریانهای جدید در فهم و تفسیر قرآن(6) (تفسیر تنزیلی) دوره معاصر، دوره تحوّلات چشمگیر در مبانی، گرایش و روشهای تفسیر و فهم قرآن است. این تحول محدود به مناهِج و اتّجاهات تفسیری نبوده و به روشهای تفسیری نیز کشیده شده است. از سبک‌های نوپدید در تفسیر قرآن، سبک تفسیر تنزیلی (تفسیر به ترتیب نزول سوره‌ها) می‌باشد. علاقه‌مندان به این روش معتقدند؛ نازل شدن آیات در کنار حوادث عصر نزول قرآن دارای بار معنایی خاصی می باشد. بر این اساس برای چاره جویی از چالشهای فردی و اجتماعی خویش با فهم عصری از قرآن و تطبیق شرائط کنونی با شرائط عصر نزول وحی می توانیم نقشه راهی با هندسه نزول قرآن برای حل مشکلات خود طراحی کنیم. برخی علاقه‌مندان به این روش آنرا مشروع‌ترین‌روش تفسیری می‌دانند که پیامبر( صلی الله علیه و آله) طی 23 سال نزول قرآن بدان عمل کرده است. علاقه‌مندان شیعه امامیه به این روش نیز مصحف حضرت علی (علیه السلام) را بر اساس این روش تفسیری می‌دانند. طبیعی است که در این روش تفسیری اول سراغ سوره‌های مکی رفته و سپس به سوره‌های مدنی پرداخته می‌شود. این در حالی است که بطور معمول تفاسیر بصورت ترتیبی نوشته می شوند. در این روش مرسوم، مفسر آیات قرآن را با همان ترتیب پیوسته ای که در مصحف شریف آمده اند تفسیر می کند. این روش‌ تفسیری معاصرانه در گام اول بین اهل سنت شکل گرفت و سپس علاقه‌مندانی در شیعه پیدا کرد "محمد عزّة دَروزۀ " (۱۸۸۷ – ۱۹۸۴م) نویسنده فلسطینی(سوری)، که شخصیتی انقلابی و مبارزعلیه صهیونیست بود، با نگاشتن تفسیر «التفسير الحديث -مرتب حسب ترتيب النزول» گام بزرگی در این مسیر گذاشت. "محمد عابدالجابری" (۱۹۳۶ ۲۰۱۰م)، متفکّرِ مراکشی جنجالی دهه های هشتاد و نود قرن بیستمِ جهان عرب از دیگر ادامه دهندگان این مسیر بود. او با نگاشتن کتابهای متعدد بخصوص کتاب «فهم القرآن الحكيم- التفسير الواضح حسب ترتيب النزول» تلاشی برای اثبات تأثیرگذاری ترتیب نزول قران بر فهم انسان از قرآن داشت. در ایران نیز حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور (متولد 1344ش) با نوشتن تفسیر«همگام با وحی» گام در این مسیر گذاشته‌اند. کتاب« تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول): مبانی، اصول، قواعد و فواید» نوشته ایشان نیز، همانگونه که از نامش پیداست تلاشی برای اثبات اصالت و کارآمدی این روش تفسیری می باشد. #جریانهای_تفسیری_معاصر ✍️ سیدحسن هاشمی جزی 🌺 https://eitaa.com/marzbanandishe🌸