قبسات من علم الرجال ، أبحاث السيد محمد رضا السيستاني ، جمعها ونظمها السيد محمد البكاء - ج1-549.pdf
739.6K
🔰استاد سید محمدرضا #سیستانی
💢رجال💢
🔸بحث رجالی پیرامون شخصیت #مفضل_بن_عمر
🆔@masire_feghahat
نقلمطلبصرفابالینککانال
هدایت شده از مسیر فقاهت
🔰 #روش_شناسی_شیخ_در_مکاسب
💢روش شناسی💢
🔸#قرینیت عبارات هم خانواده و هم سیاق در #استظهار
🔹یکی از #طرق_استظهار از یک جمله بررسی عبارت های هم خانواده و #مشابه_السیاق است که جناب شیخ اعظم از این راه در مکاسب استفاده کرده است
🌀مثال:
لعله لما اشتهر في كلامهم من أن البيع لنقل الأعيان و #الظاهر إرادتهم بيان المبيع #نظير قولهم إن الإجارة لنقل المنافع.¹
شیخ اعظم در دفاع از فقهایی که در بیع ، اشتراط #عین بودن عوض و معوض به آنها نسبت داده شده است از یک عبارت هم سیاق استفاده میکند و میفرماید: وزان «البیع لنقل الاعیان» وزان «الاجارة لنقل المنافع» که اشاره به نقطه ی ثقل در بیع و اجاره دارد {که در بیع مبیع است و در اجاره منفعت مستأجره} و نسبت به عوض ساکت است
ـــــــــــــــــــــــ
*¹:مکاسب،ج۳،ص۲
🆔@masire_feghahat
🔰بررسی شمولیت اخبار من بلغ نسبت به مکروهات
{بخش اول}
♨️طرح مسئله
🔸ظاهرآنچه درنوع کلمات فقها مطرح شده است این است که اخبار من بلغ مربوط به #مستحبات است و شامل مکروهات نمی شود چون #عنوان_سنن در کلمات ذکر شده که ناظر به مستحبات است ، اما مرحوم شيخ انصاری در رساله تسامح در ادله سنن فرموده اند که مشهور کراهت را به استحباب ملحق کرده اند . از کلام صاحب فصول نیز همین نسبت استفاده می شود
🌀کلام صاحب فصول : قد تداول بين أصحابنا التسامح في أدلة السّنن و المكروهات¹
🔄دو اشکال در سریان دادن حکم به مکروهات وجود دارد:
1️⃣موضوع این اخبار عنوان #بلوغ_الثواب است و بلوغ الثواب نیز در جایی است که فعل دارای مصلحت باشد. اما در مورد مکروهات و محرمات در ترک آنها مصلحت وجود ندارد بلکه درفعل آنها مفسده وجود دارد ( مفسده ملزمه يا غير ملزمه). لذا بر ترک مکروه و حرام ثواب معنا ندارد.
2️⃣بر فرض که بلوغ ثواب اعم از مکروهات باشد اما آنچه که در روایات آمده است ترتب ثواب بر « #انجام_دادن_عمل» است. انجام عمل با باب مستحبات سازگاری دارد نه مکروهات. زیرا در باب مکروهات ترک عمل مطرح است نه انجام آن
ــــــــــــــــــــــــ
*¹:الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة،ص۳۰۵
🆔@masire_feghahat
نقلمطلبصرفابالینککانال
🔰بررسی شمولیت اخبار من بلغ نسبت به مکروهات
{بخش دوم}
💢بیان شد که نسبت به شمولیت اخبار من بلغ مکروهات را بدوا دو اشکال مطرح میشود
♻️تفصی از اشکال اول
🔸نسبت به اشکال اول که گفته شد ثواب فقط در مستحبات است ممکن است بگوییم به همان نحوی که در مستحبات ثواب وجود دارد در #ترک_مکروه نیز ثواب وجود دارد. ثواب بر #حیث_انقیاد بار می شود و الا اتيان مأمور به بدون اینکه مشتمل برامتثال و انقیاد باشد موجب ثواب نمی شود.
🔹ثواب عمل در جایی است که فعل به داعی امر مولی انجام شود و همین مناط در مکروهات نیز وجود دارد. از ادله ی لفظیه نیز استفاده می شود که عنوان اطاعت همان طور که در مورد واجبات معنا دارد در مورد ترک محرمات نیز معنا دارد. آیه ی شریفه ی من یطع الله و رسوله یدخله جنات تجری من تحتها الانهار عام است و شامل هر فعلی که بخاطر امر خدا انجام یا ترک شود می شود. اطاعت در واجبات به انجام دادن کار است و در محرمات به ترک فعل.
🔸هم چنین آیه شریفه من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الهوی فان الجنة هی الماوی به طور اختصاصی ناظر به محرمات است و بیان می کند بر ترک محرمات نیز ثواب(جنة) مترتب است.
♻️تفصی از اشکال دوم
🔹تعبیر به «عمله» که در روایات من بلغ ذکر شده است دلیل نمی شود که بگوییم فقط شامل مستحبات می شود زیرا «عمله» به این معناست که شخص با خبر موافقت کرده است. عمل به خبر به معنای موافقت با خبر است. اگر خبر دال بر کراهت بود عمل به خبر که به معنای موافقت باخبر است. اگر خبر دال بر کراهت بود عمل به خبر که به معنای موافقت با خبر است یعنی شخص بخاطر این خبر فعل را ترک کند
🆔@masire_feghahat
🔰تذکّرات آیتالله العظمی شبیری زنجانی(مدّ ظلّه) دربارۀ برنامۀ آموزشی جدید حوزههای علمیّه
🔸آیتالله العظمی شبیری زنجانی با اشاره به جایگاه علمی رفیع شیخ انصاری و آخوند خراسانی و کتابهای «رسائل» و «مکاسب» و «کفایه» دربارۀ کماعتنایی به این کتابها در برنامۀ آموزشی جدید حوزههای علمیّه اظهار نگرانی کردند.
متن بیانات معظّمٌله، بدین شرح است:
🔹 مقام علمی مرحوم شیخ انصاری تا بدانجا بود که بزرگانی همچون میرزای شیرازی گوشزد میکردند که نمیتوان بهآسانی از کنار نظرات ایشان عبور کرد. مؤسّس حوزۀ علمیّۀ قم، مرحوم آیتالله العظمی حائری، ضمن نقل داستانی از مرحوم میرزای شیرازی اشاره کردند که: «میرزا به توضیح عبارتی از بحث طهارتِ شیخ انصاری پرداخت که ما آن را نفهمیده بودیم.»
در درس شیخ انصاری، بسیاری از فحول مجتهدین حضور داشتند و ایشان در مقابل مقام علمی شیخ، خاضع بودند.
🔸 «رسائل» شیخ انصاری از کتب ارزشمند اصولی است که مؤلّف، خود در اواخر عمر، آن را بهعنوان کتاب سطح تدریس میکردهاست. ویژگیهای علمی مهمّ این کتاب و ارزش والای آن و پذیرش کتاب در جامعۀ حوزوی، سبب شده که این کتاب بهطور طبیعی بهعنوان متن درسی و محور تحقیق قرار گیرد.
🔹کتاب «کفایة الأصول» هم، از همان زمان مؤلّف، مورد توجّه علما قرار گرفتهاست. از مرحوم آقا رضی شیرازی شنیدم که مرحوم میرزا محمّدتقی شیرازی، در زمان حیات مرحوم آخوند، «کفایه» را تدریس میکردهاست؛ موقعیّت والای علمی میرزا محمّدتقی شیرازی نیز، بر اهل فضل پوشیده نیست.
🔸 از مرحوم آقا شیخ عبدالکریم خوئینی -که شاگرد مرحوم آخوند و مرحوم شریعت اصفهانی بود- شنیدم که میگفت: «منزل آقای شریعت اصفهانی، نزدیک محلّ تدریس آخوند بود و ایشان از پشتبام منزل به درس مرحوم آخوند گوش میکرد. صبحها که به درس آقای شریعت میرفتم، مطالب آخوند را سادهتر بیان میکرد و ما آنجا، تازه مطالب آخوند را میفهمیدیم.» کسانی همچون آقای شریعت، با آن جلالت، اینگونه با مطالب مرحوم آخوند برخورد میکردند.
🔹دیگر بزرگان معاصر مرحوم آخوند نیز، مقام علمی ایشان را پذیرفته بودند؛ حتّی شنیدم که عالم بزرگ اهل معنای معاصر ایشان، مرحوم شیخ علیمحمّد نجفآبادی (متوفّای 1۳۳۲) در روز وفات خویش مایل بوده که از «کفایه» مرحوم آخوند، مطالبی برای وی بخوانند تا او بشنود.
🔸توجّه خاصّ علماء به «کفایة الأصول» سبب شده که این کتاب، متن درسی و جایگزین کتب پیشین گردد و در این میان، هیچ الزامی در کار نبودهاست.
تکامل نظام آموزشی حوزه و ارتقای آن، سودمند است؛ امّا باید توجّه داشت که این صحیح نیست که به هر قیمتی، تحوّل در نظام آموزشی صورت پذیرد؛ بلکه مهمّ، ارتقای متون آموزشی است و تا وقتی که کتب علمی، در سطح بالاتری از «رسائل» و «مکاسب» و «کفایه» تدوین نشده که مورد پذیرش حوزههای علمیّه قرار گیرد، جایگزینکردن کتابهای دیگر، تنها افت تحصیلی را به دنبال دارد.
🔹 توجّه به این نکته لازم است که تدریس متون ارزشمند پیشین، این امتیاز را نیز دارد که طلّاب میتوانند از سالها تجربۀ اساتید گرانقدری که این کتب را با دقّت و حوصله تدریس کردهاند و بر زوایای آنها اشراف کامل دارند، بهرهمند شوند.
🔸از سوی دیگر، این سه کتاب، سالها مورد توجّه و اعتنای بزرگان بوده و از زوایای گوناگون، بررسی و تحقیق شدهاند و علاوه بر حواشی و شروح بسیاری که در توضیح و تبیین و نقد مطالب این کتابها نگارش یافته، محور درسهای خارج فقهای برجسته در فقه و اصول بودهاند و جایگزینکردن آنها با متون دیگر -که به هیچوجه، این ویژگیها را ندارند- بهمعنای محرومساختن طلّاب و جامعۀ علمی از دهها سال پژوهش و تحقیق است و به تضعیف بنیانهای علمی حوزهها میانجامد و خسارت جبرانناپذیری به همراه دارد.
@masire_feghahat
🔰الإمام الصادق(عليه السلام) والاستدلال بالمفهوم
🔸روي عن علي(عليه السلام) أنّه قال: «إذا شككت في حياة شاة، فرأيتها تطرف عينها، أو تحرك أُذنيها، أو تمصع بذنبها، فأذبحها فإنها لك حلال».
🔹وفي رواية أُخرى عن كتابه(عليه السلام): «إذا طرفت العين أو ركزت الرجل أو تحرك الذنب».
🔸ثمّ إنّ الإمام الصادق(عليه السلام) لما سُئل عن مثل هذه المسألة استدل بمفهوم كلام الإمام علي(عليه السلام).
🔹روى أبو بصير قال: سألت أبا عبد الله(عليه السلام) عن الشاة تذبح فلا تتحرك ويهراق منها دم كثير عبيط؟ فقال: «لا تأكل، إنّ علياً(عليه السلام) كان يقول: إذا ركزت الرجل أو طرفت العين فكل».
🔸لا شك أنّ كلام علي (عليه السلام)يدل على الحلية بالمنطوق وعلى الحرمة بالمفهوم، فقد استدلّ الإمام الصادق(عليه السلام) بمفهوم كلامه.
📚المبسوط في أُصول الفقه،ج2،ص256
🆔@masire_feghahat
هدایت شده از مسیر فقاهت
🔰تحلیل معممیت تعلیل
🔅یکی از مباحثی که در علم اصول مطرح است مسئله معمم و مخصص بودن تعلیل وارد شده در روایت است
🔹در صورتی که بپذیریم علت میتواند معمم باشد این نکته باید توجه شود که علت #موضوع را تعمیم میدهد نه حکم را مثلا در « #الخمر محرمه الشرب لانها مسکر» خمر به #مطلق_مسکر تعمیم میبابد نه شرب به سایر استعمالات
🔸در اینجا کبرای مطوی که موضوعش از علت و محمولش از اصل قضیه گرفته میشود این است «کل مسکر محرم الشرب» نه اینکه گفته شود «کل مسکر محرم الاستعمال»
♦️تذکر این نکته از آن جهت است که گاهی این خلط در برخی مباحث فقهی رخ میدهد که با تمسک به معممیت تعلیل به اشتباه حکم را تعمیم میدهند ؛ در حالی که ( برفرض پذیرش اصل تعمیم) آنچه قابل تعمیم است موضوع است نه حکم
♻️تطبیق
🔺 عنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا تَقُولُ فِي الْفِطْرَةِ يَجُوزُ أَنْ أُؤَدِّيَهَا فِضَّةً بِقِيمَةِ هَذِهِ الْأَشْيَاءِ الَّتِي سَمَّيْتَهَا قَالَ نَعَمْ إِنَّ ذَلِكَ أَنْفَعُ لَهُ يَشْتَرِي بِهَا مَا يُرِيد¹ ؛ مفاد این حدیث شریف این است که در #زکات_فطره به جای غلات میتوان قیمت آن را پرداخت کرد
🔻برخی با توجه به علت مذکور در روایت «ان ذلک انفع» وتمسک به اصل تعمیم ، پرداخت قیمت در باب #خمس را نتیجه گرفته اند ولی این استدلال محل تامل است
🔺زیرا از تعلیل تنها در باب زکات فطره استفاده میشود به این بیان که : یجوز ما هو الانفع فی باب زکاة الفطرة ؛ ولی نمیتوان این مطلب را به سایر انواع زکات تعمیم داد فضلا عن باب الخمس ؛ فتامل
ـــــــــــــــــــــــــ
*¹:تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)،ج۴، ص۸۶
🆔@masire_feghahat
نقلمطلبصرفابالینککانال
🔰#تازه_های_نشر
🏴 بر خوان غم
▪️این کتاب پژوهشی بسیار گسترده ، عمیق و جامع ، و حاوی شواهد پر تعداد قرآنی ، روایی ، فقهی و تاریخی پیرامون « سوگواری برای پیشوایان دین ؛ غیر از سیدالشهداء ( علیه السلام ) » است .
▪️مولف محترم با بررسی بیش از 400 ماخذ جای هیچگونه ابهامی نسبت به لزوم اصل سوگواری برای همه ی اهل بیت نگذاشته است همچنین با ابطال انگاره انحصار عزاداری به عزای سیدالشهداء ( علیه السلام ) اصالت نگرش مرسوم میان دلبستگان آل الله ( علیهم السلام ) را مستند و اثبات نموده است .
✍🏻مولف : حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قاسمی
📚انتشارات : موسسه آموزش عالی خاتم النبیین ( صلی الله علیه و آله و سلم )
🌀لینک خرید با 40% درصد تخفیف به مناسبت ایام شهادت حضرت زهرا ( سلام الله علیها )
🔗https://1da.ir/vt0b
🆔@masire_feghahat
🔰استثناء از قانون عدم جواز تمسک به عام در شبهه مصداقیه
🌀با دو شرط میشود در موارد #شبهه_مصداقیه به عام تمسک کرد
1️⃣شرط اول این است که خطاب عام در جایی باشد که شأن مولی تصدی برای تطبیق نسبت به مصادیق آن هست.
🔸مثل #اکرم_جیرانی، شأن مولی هست که متصدی تطبیق تمام غرضش بشود بر مصادیق و ما از خارج میدانیم مولی راضی به اکرام جار ناصبی نیست، اما شأن مولی این هست که خودش متصدی تطبیق تمام غرضش بشود که اکرام جار غیر ناصبی است بر مصادیق آن
🔹حال اگر #شک کنیم که عمرو که جار مولی است ناصبی است یا ناصبی نیست به عموم اکرم جیرانی که مولی گفت تمسک میکنیم میگوییم معلوم میشود که عمرو ناصبی نیست چون مولی نفرمود اکرم جیرانی الا عمروا
2️⃣شرط دوم این است که عنوان عامی را در تخصیص ذکر نکند
🔸مثلا نگوید لاتکرم الناصبی من جیرانی که اگر عمرو ناصبی باشد #تخصیص_زایدی نسبت به اکرم جیرانی لازم نمیآید تا ما بگوییم اصل عدم تخصیص زاید است
✔️ زیرا با وجود خطاب لاتکرم الناصبی من جیرانی ما #حجت_اقوی پیدا میکنیم که مولی امر تطبیق عام را بر مصادیقش به مکلف واگذار کرده است
🆔@masire_feghahat
🔰تـــراجـم
💢مرحوم مقدس اردبیلی ( رضوان الله علیه )
🔸سید نعمت الله جزایری در زهر الربیع نوشته که در زمان مقدس اردبیلی در مشهد ؛ علوی شخصی از امرای سلطان شاه عباس اول تقصیری در خدمت کرد.
🔹پس التماس از ملا احمد نمود که مراسله به سلطان نویسد و او را شفاعت کند. پس محقق اردبیلی مراسله ای فارسیه نوشت به این عبارت بانی ،ملکْ عاریه، عباس بداند اگرچه این مرد در اوّل ظالم ،بود اکنون مظلوم مینماید؛ چنانچه از تقصیر او بگذری، شاید حق سبحانه و تعالی از پاره ای از تقصیرات تو بگذرد کتبه بندۀ شاه ولایت احمد الاردبيلي
🔸جواب: به عرض میرساند عباس که خدماتی که فرموده بودند به جان منت داشته، به تقدیم رسانید که این محب را از دعای خیر فراموش نکنند کتبه كلب آستان علی عباس.
🔹ايضاً حکایت نمودند بعضی از کسانی که به او وثوق داشتم که محقق اردبیلی برای بعضی از سادات، به شاه طهماسب مراسله ای نوشت چون آن مراسله به او رسید، برای تعظیم آن کتاب از جای برخاست و آن را بوسید و بر سر و چشم گذاشت و بر وجه اکمل حاجت را برآورد پس نظر کرد دید که بعضی از فقرات آن ،مراسله ايها الاخ بود.
🔸 سلطان آن مراسله را در میان کفن خود گذاشت و به خواص خود گفت که آن را در کفن نگه دارید و مرا با آن به قبر گذارید تا احتجاج نمایم بر منکر و نکیر که معذب نشوم خواص او به همان نحو نمودند.
📚قصص العلماء مرحوم تنکابنی ، ص ٤٤٤
🆔@masire_feghahat
🔸الثامن عشر من جمادى الآخرة ذكرى رحيل أستاذ الفقهاء والمجتهدين المؤسس المجدد الشيخ الأعظم والبحر الخضم آية الله العظمى الشيخ مرتضى الأنصاري ( قدس سره )
🔹رزقنا الله تعالى من أنوار علومه، ورحم الله من يقرأ لروحه الطاهرة القدسية سورة الفاتحة مع الصلاة على محمد وآل محمد.
🆔@masire_feghahat
🔰وجه استظهار شرطیت یا مانعیت یک شی
🌀موضوع بحث :
🔸فقهاء یکی شرایط امام جماعت
« طهارت مولد » دانسته اند لکن باید بررسی بشود که
« طهارت مولد » #شرط است یا وجودش #مانع است
🔅کیفیت استظهار
🔹برای استظهار این مطلب بایستی به
#لسان_دلیل نگاه کرد در این هنگام
🔸هر آنچه که در #حیّز_امر، واقع شود و مرتبط به عمل مرکّبی باشد ظهورش در شرطیّت است امّا هر آنچه که در #حیّز_نهی واقع شود ظهورش در مانعیّت است و روایاتی که در این مورد داریم همگی با "لای نافیه" وارد شده اند لذا #تعبیر فقهاء نوعا به این صورت است که لایجوز امامة ولد الزنا و شاید این تعبیر بهتر باشد که "من لیس مولده طاهرا لایجوز امامته" و نه اینست که "یشترط طهارة المولد" بوده باشد.
📝عن أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: خَمْسَةٌ لاَ يَؤُمُّونَ اَلنَّاسَ عَلَى كُلِّ حَالٍ اَلْمَجْذُومُ وَ اَلْأَبْرَصُ وَ اَلْمَجْنُونُ وَ وَلَدُ اَلزِّنَا وَ اَلْأَعْرَابِيُّ
📚 الکافي , جلد۳ , صفحه۳۷۵
🆔@masire_feghahat
نقلمطلبصرفابالینککانال