بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۰ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۰》 #ترجمه: وَإِن تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلَاكُمْ ۚ نِعْمَ الْمَوْلَىٰ وَنِعْمَ النَّصِيرُ #آیه: و اگر سرپیچى کنند، بدانید (ضررى به شما نمى رسانند.) خداوند سرپرست شماست. چه سرپرست خوبى. و چه یاور نیکویى! #تفسیر_آیه: اما اگر باز به سرپیچى خود ادامه دهند و در برابر دعوت حق تسلیم نشوند بدانید پیروزى براى شما و شکست در انتظار آنهاست، زیرا خداوند مولا و سرپرست شماست (وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ مَوْلاکُمْ). او بهترین مولا و رهبر و بهترین یار و یاور است (نِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصیرُ). ✍تهیه و تنظیم :استادعاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۱ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۱》 #آیه: وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ #ترجمه: بدانید هرگونه غنیمتى به دست آورید، خمس آن براى خدا، و براى پیامبر، و براى خویشاوندان (او) و یتیمان و مستمندان و واماندگان در سفر (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (باایمان و بى ایمان در جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده اید. و خداوند بر هر چیزى تواناست. #تفسیر_آیه: مى فرماید: بدانید هر گونه غنیمتى نصیب شما مى شود یک پنجم آن، از آنِ خدا و پیامبر و ذِى القُربى (امامان اهل بیت(علیهم السلام)) و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از خاندان پیامبر) مى باشد (وَ اعْلَمُوا أَنـَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْء فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى وَ الْیَتامى وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ). و براى تأکید اضافه مى کند: اگر شما به خدا و آنچه بر بنده خود در (روز جنگ بدر) روز جدائى حق از باطل ـ روزى که دو گروه مؤمن و کافر در مقابل هم قرار گرفتند ـ نازل کردیم، ایمان آورده اید، باید به این دستور عمل کنید و در برابر آن تسلیم باشید (إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِوَ ما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ). در اینجا توجه به این نکته لازم است: با این که روى سخن در این آیه به مؤمنان است; ـ زیرا پیرامون غنائم جهاد اسلامى بحث مى کند ـ و معلوم است مجاهد اسلامى مؤمن است، ولى با این حال مى گوید: اگر ایمان به خدا و پیامبر آورده اید اشاره به این که: نه تنها ادعاى ایمان نشانه ایمان نیست، که شرکت در میدان جهاد نیز ممکن است نشانه ایمان کامل نباشد، بلکه، به خاطر اهداف دیگرى انجام گیرد. مؤمن کامل کسى است که در برابر همه دستورات مخصوصاً دستورات مالى تسلیم باشد و تبعیضى در میان برنامه هاى الهى قائل نگردد. و در پایان آیه اشاره به قدرت نا محدود الهى کرده مى فرماید: و خدا بر همه چیز قادر است (وَ اللّهُ عَلى کُلِّ شَیْء قَدیرٌ). یعنى، با این که در میدان بدر از هر نظر شما در اقلیت قرار داشتید و دشمن ظاهراً از هر نظر برترى چشمگیرى داشت، خداوند قادر و توانا آنها را شکست داد و شما را یارى کرد تا پیروز شدید. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۲ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۲》 #آیه: إِذْ أَنتُم بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيَا وَ هُم بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوَىٰ وَالرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنكُمْ ۚ وَ لَوْ تَوَاعَدتُّمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ ۙ وَلَٰكِن لِّيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ وَ يَحْيَىٰ مَنْ حَيَّ عَن بَيِّنَةٍ ۗ وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ #ترجمه: در آن هنگام که شما در طرف پایین بودید، و آنها در طرف بالا. (و دشمن بر شما برترى داشت.) و کاروان (قریش)، پایین تر از شما بود. (و وضع چنان سخت بود که) اگر با یکدیگر وعده مى گذاشتید (که در میدان نبرد حاضر شوید)، از انجام وعده خود تخلّف مى کردید. ولى (همه اینها) براى آن بود که خداوند، کارى راکه میبایست انجام شود تحقّق بخشد. تا آنها که گمراه مى شوند، از روى اتمام حجّت باشد. و آنها که هدایت مى یابند، از روى دلیل روشن باشد. و به یقین خداوند شنوا و داناست. #تفسیر_آیه کارى که مى بایست انجام گیرد قرآن بار دیگر در آیات به تناسب سخنى که از یوم الفرقان (روز جنگ بدر) در آیه قبل آمده بود، و پیروزى هائى که در این صحنه خطرناک نصیب مسلمانان شد، جزئیات دیگرى از این جنگ را به خاطر مسلمانان مى آورد تا به اهمیت این نعمت پیروزى واقف تر شوند. نخست مى فرماید: آن روز شما در طرف پائین و نزدیک مدینه قرار داشتید و آنها در طرف بالا و دورتر (إِذْ أَنْتُمْ بِالْعُدْوَةِ الدُّنْیا وَ هُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوى). در این میدان مسلمانان در سمت شمالى که نزدیک تر به مدینه است، قرار داشتند، و دشمنان در سمت جنوبى که دورتر است. این احتمال نیز وجود دارد که محلى را که مسلمانان به حکم ناچارى براى مبارزه با دشمن انتخاب کرده بودند پائین تر و محل دشمن مرتفع تر بوده و این یک امتیاز براى دشمن محسوب مى شد. پس از آن مى گوید: کاروانى را که شما در تعقیب آن بودید (کاروان تجارتى قریش و ابوسفیان) در نقطه پائین ترى قرار داشت (وَ الرَّکْبُ أَسْفَلَ مِنْکُمْ). زیرا همان گونه که سابقاً گفتیم، هنگامى که ابوسفیان از حرکت مسلمانان آگاه شد، مسیر کاروان را عوض کرد و از بیراهه از حاشیه دریاى احمر با سرعت خود را به مکّه نزدیک ساخت، و اگر مسلمانان مسیر کاروان را گم نمى کردند، ممکن بود به تعقیب کاروان بپردازند و از درگیرى با لشکر دشمن ـ که سرانجام باعث آن فتح و پیروزى عظیم شد ـ خوددارى کنند. از همه اینها گذشته، تعداد نفرات و امکانات جنگى مسلمانان در مقابل دشمن از هر نظر کمتر و ضعیف تر بود، و در سطح پائین ترى قرار داشتند و دشمن در سطح بالاتر. از این جهت قرآن اضافه مى کند: شرائط چنان بود که اگر از قبل آگاهى داشتید و مى خواستید در این زمینه با یکدیگر وعده و قراردادى بگذارید حتماً گرفتار اختلاف در این میعاد مى شدید (وَ لَوْ تَواعَدْتُمْ لاَخْتَلَفْتُمْ فِی الْمیعادِ). زیرا بسیارى از شما تحت تأثیر وضع ظاهرى و موقعیت ضعیف خود در مقابل دشمن قرار مى گرفتید، و با چنین جنگى اصولاً مخالفت مى کردید. ولى خداوند شما را در مقابل یک عمل انجام شده قرار داد تا کارى را که مى بایست انجام گیرد تحقق بخشد (وَ لکِنْ لِیَقْضِیَ اللّهُ أَمْراًکانَ مَفْعُولاً). تا در پرتو این پیروزى غیر منتظره و معجزآسا حق از باطل شناخته شود و آنها که گمراه مى شوند با اتمام حجت باشد و آنها که راه حق را مى پذیرند با آگاهى و دلیل آشکار (لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَة وَ یَحْیى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَة). منظور از حیات و هلاکت در اینجا همان هدایت و گمراهى است; زیرا روز بدر که نام دیگرش یوم الفرقان است به روشنى تقویت مسلمانان را با یارى خداوند به همه نشان داد و ثابت کرد که این گروه، با خدا راهى دارند و حق با آنهاست. و در پایان مى گوید: خداوند شنوا و داناست (وَ إِنَّ اللّهَ لَسَمیعٌ عَلیمٌ). فریاد استغاثه شما را شنید و از نیّاتتان با خبر بود و به همین دلیل شما را یارى کرد تا بر دشمن پیروز شدید. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۳ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۳》 #آیه: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا ۖ وَ لَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَّفَشِلْتُمْ وَ لَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ لَٰكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ ۗ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ #ترجمه: در آن هنگام که خداوند تعداد آنها را در خواب به تو کم نشان داد. و اگر آنان را فراوان نشان مى داد، به یقین سست مى شدید. و (درباره شروع جنگ با آنها) کارتان به اختلاف مى کشید. ولى خداوند (شما را از شرّ اینها) سالم نگه داشت. خداوند به آنچه درون سینه هاست داناست. #تفسیر_آیه این آیه، اشاره به فلسفه این موضوع، و نعمتى که خداوند از این طریق به مسلمانان ارزانى داشت مى کند و مى‌گوید: در آن زمان خداوند در خواب، عدد دشمنان را به تو کم نشان داد و اگر آنها را زیاد نشان مى داد مسلماً به سستى مى گرائیدید(إِذْ یُریکَهُمُ اللّهُ فی مَنامِکَ قَلیلاً وَ لَوْ أَراکَهُمْ کَثیراً لَفَشِلْتُمْ). و نه تنها سست مى شدید بلکه کارتان به اختلاف مى کشید، گروهى موافق رفتن به میدان و گروهى مخالف مى شدید (وَلَتَنازَعْتُمْ فِی الأَمْرِ). ولى خداوند شما را از این سستى و اختلاف کلمه و تنازع و آشفتگى با این خوابى که چهره باطنى را نشان مى داد، نه ظاهرى را، رهائى بخشید و سالم نگه داشت(وَ لکِنَّ اللّهَ سَلَّمَ). چرا که خداوند از روحیه و باطن همه شما آگاه بود و او از آنچه در درون سینه هاست با خبر است (إِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ). تمام قرائن نشان مى دهد لااقل عده اى از مسلمانان اگر از چگونگى قدرت و سپاه دشمن با خبر بودند تن به این درگیرى نمى دادند، هر چند گروه دیگرى از مؤمنان مخلص در برابر همه حوادث تسلیم اراده پیامبر(صلى الله علیه وآله) بودند، به همین دلیل، خداوند جریان هائى پیش آورد که هر دو گروه خواه ناخواه در برابر دشمن قرار گیرند، و تن به این پیکار سرنوشت ساز در دهند. از جمله این که: پیامبر(صلى الله علیه وآله) قبلاً صحنه اى از نبرد را در خواب دید که تعداد کمى از دشمنان در مقابل مسلمانان حاضر شده اند و این اشاره و بشارتى به پیروزى بود، عین این خواب را براى مسلمانان نقل کرد و موجب تقویت روحیه و اراده آنها در پیشروى به سوى میدان بدر گردید. البته پیامبر(صلى الله علیه وآله) این خواب را درست دیده بود، زیرا نیرو و نفرات دشمن اگر چه در ظاهر بسیار زیادتر بود، ولى در باطن اندک، ضعیف و ناتوان بودند، و مى دانیم خواب ها معمولاً جنبه اشاره و تعبیر دارند، و در یک خواب صحیح، چهره باطنى مسأله، خودنمائى مى کند. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۴ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۴》 #آیه: وَ إِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي أَعْيُنِكُمْ قَلِيلًا وَ يُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا ۗ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ #ترجمه: و در آن هنگام که (در میدان نبرد،)با هم رو به رو شدید، آنها را در نظر شما کم نشان مى داد. و شما را (نیز) در نظر آنها کم مى نمود. تا خداوند، کارى را که مى بایست انجام گیرد، تحقق بخشد. (تا جنگ آغاز گردد و منتهى به شکست آنها شود و شکست بخورند!) و همه امور به سوى خدا باز مى گردد. #تفسیر_آیه در این آیه، مرحله دیگرى از مراحل جنگ بدر را یادآور مى شود که با مرحله قبل تفاوت بسیار دارد، در این مرحله مسلمانان در پرتو بیانات گرم پیامبر(صلى الله علیه وآله)، و توجه به وعده هاى الهى، و مشاهده حوادثى از قبیل باران به موقع، براى رفع تشنگى، و سفت شدن شن هاى روان در میدان نبرد، روحیه تازه اى پیدا کردند و به پیروزى نهائى امیدوار و دلگرم گشتند آن چنان که انبوه لشکر دشمن در نظر آنها کوچک شد و کم جلوه کرد، لذا مى فرماید: و این نعمت را یاد آورید که خداوند آنها را به هنگام آغاز نبرد در نظر شما کم جلوه داد(وَ إِذْ یُریکُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَیْتُمْ فی أَعْیُنِکُمْ قَلیلاً). ولى دشمن چون از روحیه و این موقعیت مسلمانان آگاه نبود به همین دلیل به ظاهر جمعیت نگاه مى کرد و ناچیز در نظرش جلوه مى نمود، حتى کمتر از آنچه بودند، لذا مى گوید: و شما را در نظر آنها کم جلوه مى‌داد(وَ یُقَلِّلُکُمْ فی أَعْیُنِهِمْ). به اندازه اى که از ابوجهل نقل شده که مى گفت: إِنَّما مُحَمَّدٌ وَ أَصْحابُهُ أُکْلَةُ جَزُورِ!: محمّد و یاران او فقط به اندازه یک خوراک شترند. کنایه از کمى فوق العاده آنها و یا اشاره به این بود که از یک صبح تا به شام کار آنها را یک سره خواهند کرد; زیرا در اخبار جنگ بدر آمده سپاه قریش هر روز حدود ده شتر ذبح مى کردند و خوراک یک روزه لشکر یک هزار نفرى آنها بود. به هر حال این دو موضوع، اثر عمیقى در پیروزى مسلمانان داشت; زیرا از یک سو عدد دشمن در نظر آنها کم جلوه مى‌کرد، تا از اقدام به جنگ، ترس واهمه اى به خود راه ندهند. و از سوى دیگر، نفرات مسلمانان در نظر دشمن کم جلوه مى نمود تا از اقدام به جنگى که سرانجامش شکست آنها بود منصرف نشوند. به علاوه نیروى زیادترى در این راه کسب نکنند و بر آمادگى جنگى خود ـ به گمان این که ارتش اسلام اهمیتى ندارد ـ نیفزایند. لذا قرآن به دنبال جمله هاى فوق مى گوید: همه اینها به خاطر آن بود که خداوند موضوعى را که در هر حال مى‌بایست تحقق یابد انجام دهد(لِیَقْضِیَ اللّهُ أَمْراً کانَ مَفْعُولاً). نه تنها این جنگ طبق آنچه خداوند مى خواست پایان گرفت، همه کارها و همه چیز در این عالم به فرمان و خواست او بر مى گردد و اراده او در همه چیز نفوذ دارد (وَ إِلَى اللّهِ تُرْجَعُ الأُمُورُ). در آیه ۱۳ سوره آل عمران که اشاره به مرحله سومى از نبرد روز بدر شده است مى خوانیم: دشمنان پس از شروع جنگ و مشاهده ضربات کوبنده سپاه اسلام که مانند صاعقه بر سر آنها فرود مى آمد بوحشت افتادند، و این بار احساس کردند ارتش اسلام زیاد شده است حتى دو برابر آنچه بودند و به این ترتیب روحیه آنان متزلزل گشت و به شکستشان کمک نمود. از آنچه گفتیم روشن مى شود: ✔️تضادى نه میان آیات فوق وجود دارد ✔️و نه میان آنها با آیه سیزدهم سوره آل عمران. زیرا هر کدام از این آیات اشاره به یک مرحله از جنگ است. 1⃣مرحله اول، مرحله قبل از حضور در میدان نبرد بود که در خواب عدد آنها به پیامبر کم نشان داده شد. 2⃣مرحله دوم، به هنگام ورود در سرزمین بدر بود که مسلمانان از عدد زیاد لشکر دشمن آگاه و بعضى به ترس و وحشت افتادند. 3⃣مرحله سوم، هنگام آغاز مبارزه بود که به لطف پروردگار و با مشاهده مقدمات امیدبخش، عدد دشمن در نظرشان کم جلوه کرد (دقت کنید). ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۵ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۵》 #آیه: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ #ترجمه: اى کسانى که ایمان آورده اید، هنگامى که (در میدان نبرد) با گروهى رو به رو مى شوید، ثابت قدم باشید. و خدا را فراوان یاد کنید، تا رستگار شوید. #تفسیر_آیه: شش دستور دیگر در زمینه جهاد! مفسران نوشته اند: ابوسفیان هنگامى که با تردستى خاصى کاروان تجارتى قریش را از قلمرو مسلمانان به سلامت بیرون برد، کسى را به سراغ ارتش قریش که عازم میدان بدر بود فرستاد که دیگر نیازى به مبارزه شما نیست باز گردید. ولى ابوجهل که غرور، تکبر و تعصب خاصى داشت سوگند یاد کرد که ما هرگز باز نمى گردیم تا این که به سرزمین بدر برویم (و بدر قبل از این جریان یکى از مراکز اجتماع عرب بود که در هر سال یک بازار تجارتى در آن تشکیل مى شد) و سه روز در آنجا خواهیم ماند، شترانى ذبح مى کنیم و غذاى مفصلى راه مى اندازیم، شراب مى نوشیم، خوانندگان براى ما مى خوانند و مى نوازند تا صداى ما به گوش عرب برسد و قدرت و قوت ما تثبیت گردد. اما سرانجام کارشان به شکست کشید و به جاى جام شراب جام هاى مرگ نوشیدند، و در عوضِ خوانندگان ، نوحه گران بر عزاى آنها نشستند! این آیه و آیات بعد، هم اشاره اى به این موضوع دارد و مسلمانان را از این گونه کارها نهى مى کند، و هم به دنبال دستورهاى گذشته در مورد جهاد یک سلسله دستورهاى دیگر به آنها مى دهد. روى هم رفته در این آیات، شش دستور مهم به مسلمانان داده شده است: 1⃣ نخست مى گوید: اى کسانى که ایمان آورده اید هنگامى که گروهى از دشمنان را در برابر خود در میدان نبرد ببینید ثابت قدم باشید (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا لَقیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا). یعنى، یکى از نشانه هاى بارز ایمان ثابت قدم بودن در همه زمینه ها مخصوصاً در پیکار با دشمنان حق است. 2⃣ دستور دوم این که: خدا را فراوان یاد کنید تا رستگار و پیروز شوید (وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ). شک نیست منظور از یاد خدا تنها ذکر لفظى نیست، بلکه خدا را در درون جان حاضر دیدن و به یاد علم و قدرت بى پایان و رحمت وسیعش بودن است. این توجه به خدا روحیه سرباز مجاهد را تقویت مى کند و در پرتو آن احساس مى نماید در میدان مبارزه تنها نیست، تکیه گاه نیرومندى دارد که هیچ قدرتى در برابر آن مقاومت نمى کند، و اگر هم کشته شود به بزرگترین سعادت، یعنى سعادت شهادت رسیده، و در جوار رحمت حق رستگار خواهد بود، خلاصه، یاد خدا به او نیرو، آرامش، قوت، قدرت و پایمردى مى بخشد. به علاوه، یاد و عشق خدا، عشق همسر، فرزند، مال و مقام را از دل بیرون میراند و توجه به خدا آنها را که باعث سستى در امر مبارزه و جهاد مى شود از خاطر مى برد، چنان که امام سجاد زین العابدین(علیه السلام) در دعاى معروف صحیفه سجادیه ، که براى مرزبانان اسلام و مدافعان سرحدات مسلمین خوانده به پیشگاه خدا چنین عرض مى کند: وَ أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیاهُمُ الْخَدّاعَةِ الْغَرُورِ وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَراتِ الْمالِ الْفَتُونِ وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْیُنِهِمْ: پروردگارا! (در پرتو یاد خویش) یاد دنیاى فریبنده را از دل این پاسداران مبارز بیرون کن، و توجه به زرق و برق اموال را از قلب آنها دور ساز، و بهشت را در برابر چشمان فکر آنها قرار ده . ✍تهیه و تنظیم : استادعاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۶ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۶》 #آیه: وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ #ترجمه: و از خدا و پیامبرش اطاعت نمایید. و با یکدیگر نزاع نکنید، که سست مى شوید، و قدرت (و شوکت) شما از میان مى رود! و صبر و استقامت کنید که خداوند با صابران است. #تفسیر_آیه 3⃣ سومین دستور که از مهم ترین برنامه هاى مبارزه است توجه به مسأله رهبرى و اطاعت از دستور پیشوا و رهبر است، همان دستورى که اگر انجام نمى گرفت جنگ بدر به شکست کامل مسلمانان منتهى مى شد، لذا در آیه بعد مى گوید: خدا و پیامبرش را اطاعت کنید (وَ أَطیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ). 4⃣ و چهارمین دستور این که؛ و از پراکندگى و نزاع بپرهیزید (وَ لاتَنازَعُوا). زیرا کشمکش، نزاع و اختلاف مجاهدان در برابر دشمن نخستین اثرش؛ سستى، ناتوانى و ضعف در مبارزه است (فَتَفْشَلُوا). و نتیجه این سستى و فتور از میان رفتن قدرت و قوت و هیبت و عظمت شماست (وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ). ریح به معنى باد است و این که مى گوید: اگر به نزاع با یکدیگر برخیزید سست مى شوید و به دنبال آن بادِ شما را از میان خواهد برد، اشاره لطیفى به این معنى است که قوت و عظمت و جریان امور بر وفق مراد و مقصودتان از میان خواهد رفت. زیرا همیشه وزش بادهاى موافق سبب حرکت کشتى ها به سوى منزل مقصود بوده است، و در آن زمان که تنها نیروى محرک کشتى وزش باد بود، این مطلب، فوق العاده اهمیت داشت. به علاوه، وزش باد به پرچم ها نشانه بر پا بودن پرچم که رمز قدرت و حکومت است مى باشد. تعبیر فوق، کنایه اى از این معنى است. 5⃣ و در پنجمین فرمان، دستور به استقامت در برابر دشمنان و در مقابل حوادث سخت مى دهد و مى گوید: استقامت کنید که خداوند با استقامت کنندگان است (وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرینَ). تفاوت میان ثبات قدم (دستور اول) و استقامت و صبر (دستور پنجم) از این نظر است که ثبات قدم بیشتر جنبه جسمانى و ظاهرى دارد، در حالى که استقامت و صبر بیشتر جنبه هاى روانى و باطنى را شامل مى شود. ✍تهیه و تنظیم :استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۷ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۷》 #آیه: وَ لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِن دِيَارِهِم بَطَرًا وَ رِئَاءَ النَّاسِ وَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ #ترجمه: و مانند کسانى نباشید که از روى سرمستى و غرور و خودنمایى در برابر مردم، از سرزمین خود (به سوى میدان بدر) بیرون آمدند. و (مردم را) از راه خدا باز مى داشتند. (و سرانجام شکست خوردند) و خداوند به آنچه عمل مى کنند، احاطه (و آگاهى) دارد. #تفسیر_آیه در ششمین و آخرین دستور، مسلمانان را از پیروى کارهاى ابلهانه و اعمال غرور آمیز و بى محتوا و سر و صداهاى تو خالى و بى معنى باز مى دارد، و با اشاره به جریان کار ابوجهل و طرز افکار او و یارانش مى فرماید: مانند کسانى که از سرزمین خود از روى غرور و هواپرستى و خودنمائى خارج شدند، نباشید (وَ لاتَکُونُوا کَالَّذینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النّاسِ). همان ها که هدفشان جلوگیرى مردم از راه خدا بود (وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبیلِ اللّهِ). هم هدفشان نامقدس بود و هم وسائل رسیدنشان به این هدف، و دیدید که سر انجام با آن همه نیرو و ساز و برگ جنگى، در هم کوبیده شدند و به جاى عیش و طرب، گروهى در خاک و خون غلطیدند و گروهى در عزاى آنها اشک ریختند. و سرانجام مى فرماید: و خداوند به کارهائى که این گونه افراد انجام مى دهند محیط است و از اعمالشان با خبر. (وَ اللّهُ بِما یَعْمَلُونَ مُحیطٌ). ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۸ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۸》 #آیه: وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ وَ قَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّي جَارٌ لَّكُمْ ۖ فَلَمَّا تَرَاءَتِ الْفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ وَ قَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِّنكُمْ إِنِّي أَرَىٰ مَا لَا تَرَوْنَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ ۚ وَاللَّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ #ترجمه: و (به یادآور) هنگامى را که شیطان، اعمال آنها [= مشرکان] را در نظرشان جلوه داد، و گفت: «امروز هیچ کس از مردم بر شما پیروز نمى گردد. و من،در کنار شما (و پناه دهنده شما) هستم» امّا هنگامى که دو گروه (کافران و مؤمنان) در برابر یکدیگر قرار گرفتند، به عقب برگشت و گفت: «من از شما (پیروانم) بیزارم من چیزى مى بینم که شما نمى بینید.من از خدا مى ترسم، خداوند سخت کیفر است!» #تفسیر_آیه نخست مى گوید: و به یاد آور هنگامى که شیطان اعمال آنها را در برابرشان آرایش و زینت داد تا به کرده هاى خود خوشبین و دلگرم و امیدوار باشند (وَ إِذْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ). تزیین و آرایش شیطان این چنین است که: از طریق تحریک شهوات، هوس ها و صفات زشت و ناپسند، چهره عمل انسان را در نظرش آن چنان جلوه مى دهد که سخت مجذوب آن مى شود و آن را از هر جهت عملى عاقلانه، منطقى و دوست داشتنى مى بیند. و به آنها چنین فهماند که با داشتن این همه نفرات و ساز و برگ جنگى هیچ کس از مردم امروز بر شما غالب نخواهد شد و شما ارتشى شکست ناپذیرید (وَ قالَ لا غالِبَ لَکُمُ الْیَوْمَ مِنَ النّاسِ). به علاوه من نیز همسایه شما و در کنار شما هستم (وَ إِنِّی جارٌ لَکُمْ) و همچون یک همسایه وفادار و دلسوز به موقع لزوم، از هیچ گونه حمایتى دریغ ندارم. این احتمال نیز در تفسیر این جمله داده شده است که: منظور از کلمه جارٌ همسایه نیست، بلکه کسى است که امان و پناه مى دهد; زیرا عادت عرب بر این بود که: افراد و طوائف نیرومند در موقع لزوم به دوستان خود پناهندگى مى دادند، و در این موقع با تمام امکانات خویش از وى دفاع مى نمودند، طبق این معنى شیطان به دوستان مشرک خود پناهندگى و امان نامه داد. اما به هنگامى که دو لشکر رویاروى هم قرار گرفته، با هم در آویختند و فرشتگان به حمایت لشکر توحید برخاستند و نیروى ایمان و پایمردى مسلمانان را مشاهده کرد، به عقب بازگشت و صدا زد من از شما ـ یعنى مشرکان ـ بیزارم (فَلَمّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَکَصَ عَلى عَقِبَیْهِ وَ قالَ إِنِّی بَریءٌ مِنْکُمْ). و براى این عقب گرد وحشتناک خویش دو دلیل آورد: نخست این که: من چیزى مى بینم که شما نمى بینید (إِنِّی أَرى ما لا تَرَوْنَ). من به خوبى آثار پیروزى را در این چهره هاى خشمگین مسلمانان با ایمان مى نگرم، و آثار حمایت الهى و امدادهاى غیبى و یارى فرشتگان را در آنها مشاهده مى کنم. اصولاً آنجا که پاى مددهاى خاص پروردگار و نیروهاى غیبى او به میان آید، من عقب نشینى خواهم کرد. دیگر این که: من از مجازات دردناک پروردگار در این صحنه مى ترسم و آن را به خود نزدیک مى بینم (إِنِّی أَخافُ اللّهَ). مجازات خداوند چیز ساده اى نیست که بتوان در برابرش مقاومت کرد بلکه کیفر او شدید و سخت است (وَ اللّهُ شَدیدُ الْعِقابِ). ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۴۹ نام سوره: انفال شماره آیه:《۴۹》 #آیه: إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَٰؤُلَاءِ دِينُهُمْ ۗ وَ مَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ #ترجمه: و هنگامى را که منافقان، و بیمار دلان مى گفتند: «این گروه ( مسلمانان )را دینشان مغرور ساخته است.» (آنها نمى دانستند که) هر کس بر خدا توکّل کند، (پیروز مى گردد.) خداوند توانا و حکیم است. #تفسیر_آیه اشاره به روحیه جمعى از طرفداران لشگر شرک و بت پرستى در صحنه بدر مى کند و مى گوید: در آن هنگام منافقان و آنهائى که در دل آنها بیمارى بود مى گفتند: این مسلمانان به آئین خود مغرور شده اند و با این گروه کم و اسلحه ناچیز بگمان پیروزى، و یا به خیال شهادت در راه خدا و زندگى جاویدان، در این صحنه خطرناک ـ که به مرگ منتهى مى شود ـ گام نهاده اند ! (إِذْ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هؤُلاءِ دینُهُمْ). ولى آنها بر اثر عدم ایمان، و عدم آگاهى از الطاف پروردگار و امدادهاى غیبى او، از این حقیقت آگاهى ندارند که هر کس بر خدا توکل کند و پس از بسیج تمام نیروهایش خود را به او بسپارد، خداوند او را یارى خواهد کرد، چه این که خداوند قادرى است که هیچ کس در مقابل او یاراى مقاومت ندارد، و حکیمى است که ممکن نیست دوستان و مجاهدان راهش را تنها بگذارد (وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَإِنَّ اللّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ). در این که منظور از منافقان و الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ چه کسانى بوده اند؟ مفسران گفتگوى بسیارى کرده اند. ولى بعید نیست هر دو عبارت اشاره به گروه منافقان مدینه باشد. زیرا قرآن مجید درباره منافقان که شرح حال آنها در آغاز سوره بقره آمده است مى گوید: فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً؛ در دل هاى آنان بیمارى است و خدا نیز بر بیمارى آنها مى افزاید. و این گروه، یا منافقانى هستند که در مدینه به صفوف مسلمانان پیوسته بودند و اظهار اسلام و ایمان مى کردند، اما در باطن با آنها نبودند. و یا آنها که در مکّه ظاهراً ایمان آورده اند، ولى از هجرت به مدینه سرباز زدند و در میدان بدر به صفوف مشرکان پیوسته، و به هنگامى که کمى نفرات مسلمانان را در برابر لشکر کفر دیدند در تعجب فرو رفتند و گفتند: این جمعیت مسلمانان فریب دین و آئین خود را خوردند و به این میدان گام گذاردند و در هر حال خداوند از نیت باطنى آنها خبر مى دهد و اشتباه آنان و همفکرانشان را روشن مى سازد. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۵۰ نام سوره: انفال شماره آیه:《۵۰》 #آیه: وَ لَوْ تَرَىٰ إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا ۙ الْمَلَائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبَارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ #ترجمه: و اگر ببینى کافران را هنگامى که فرشتگان (مرگ)، جانشان را مى گیرند، در حالى که بر صورت و پشت آنها مى زنند و (مى گویند:) بچشید عذاب سوزنده را (، به حال آنان تأسّف خواهى خورد)! #تفسیر_آیه: در این آیه، صحنه مرگ کفار و پایان زندگى شومشان را مجسم مى کند. نخست روى سخن را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) کرده مى فرماید: اگر وضع عبرت انگیز کفار را به هنگامى که فرشتگان مرگ به صورت و پشت آنها مى زدند و به آنها مى گفتند: عذاب سوزنده را بچشید، مشاهده مى کردى، از سرنوشت رقت بار آنان آگاه مى شدى (و تأسف مى خوردى) (وَ لَوْ تَرى إِذْ یَتَوَفَّى الَّذینَ کَفَرُوا الْمَلائِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَریقِ). اگر چه تَرى فعل مضارع است ولى با وجود لَو معنى ماضى مى‌بخشد. بنابراین، آیه فوق اشاره به وضع گذشته کافران و مرگ دردناک آنان است، به همین جهت، جمعى از مفسران اشاره به مرگ آنها در میدان بدر به دست فرشتگان مى دانند، و بعضى از روایات تأیید نشده نیز در این زمینه نقل کرده اند. ولى همان گونه که سابقاً اشاره کردیم قرائنى در دست است که فرشتگان در میدان بدر مستقیماً در جنگ دخالت نکردند، بر این اساس، آیه فوق اشاره به فرشتگان مرگ، و لحظه قبض روح و مجازات دردناکى است که در این لحظه بر دشمنان حق و گنهکاران بى ایمان وارد مى سازند. عذاب الحریق اشاره به مجازات روز قیامت است; زیرا در آیات دیگر قرآن مانند آیات ۹ و ۲۲ سوره حج ، و ۱٠ بروج نیز به همین معنى آمده است. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری

بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۵۱ نام سوره: انفال شماره آیه:《۵۱》 #آیه: ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ #ترجمه: (و به آنان گفته مى شود:) این، در مقابل کارهایى است که با دست خود از پیش فرستاده اید. و خداوند نسبت به بندگان، هرگز ستم روا نمى دارد! #تفسیر_آیه: در این آیه مى گوید: به آنها گفته مى شود: این مجازات دردناک که هم اکنون مى چشید به خاطر امورى است که از پیش فرستاده اید (ذلِکَ بِما قَدَّمَتْ أَیْدیکُمْ). تعبیر به أَیْدى: دست ها به خاطر آن است که انسان غالب اعمال خویش را به کمک دست انجام مى دهد، و گرنه آیه فوق همه اعمال بدنى و روحى را شامل مى گردد. و در پایان آیه اضافه مى کند: خداوند هیچ گاه ظلم و ستم به بندگانش روا نمى دارد(وَ أَنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلاّم لِلْعَبیدِ) و هر گونه مجازات و کیفرى در این جهان و جهان دیگر دامان آنها را بگیرد از ناحیه خود آنها است. واژه ظلاّم صیغه مبالغه و به معنى بسیار ظلم کننده است، علت انتخاب این واژه در اینجا و مانند آن و هم چنین بحث هاى دیگرى پیرامون ظلم، در جلد سوم تفسیر نمونه ، ذیل آیه ۱۸۲ سوره آل عمران آمده، و در ذیل آیه ۴۶ سوره فصلت توضیح بیشترى خواهد آمد. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری