🔰 فقه نظامات اجتماعی: پیشنهاد راهبردی برای کاربردی کردن فقه در جامعه (بخش دوم)
✍️نویسنده: حجتالاسلام علی میرزایی قصبه، عضو عضو حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام)
🔹راه درمان و راهبرد پیشنهادی
در دنیای امروز، ضرورت تغییر رویکرد فقه از فردی به نظامات اجتماعی به وضوح احساس میشود. این تغییر نه تنها به عنوان یک نیاز علمی، بلکه به عنوان یک الزام اجتماعی مطرح است. فقه فردی، با تمرکز بر احکام و تکالیف فردی، به نوعی از واقعیتهای اجتماعی غافل مانده و این غفلت میتواند آسیبهایی جدی به همراه داشته باشد. برای پیشگیری از این آسیبها، ضروری است که فقه به سمت فقه نظامات اجتماعی حرکت کند.
راه درمان، توجه به گفتمان فقه نظامات اجتماعی است. یعنی فقهی که میخواهد وظیفه خود را در قبال نظامات اجتماعی انجام دهد.
حضرت آیتالله خامنهای در پیام خود به همایش بینالمللی یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزهی علمیهی قم، بر اهمیت فقه نظامات اجتماعی تأکید کردند. ایشان بیان کردند که حوزه باید به طراحی نظامات اداره جامعه پرداخته و بهروز و پاسخگو به مسائل نوپدید باشد. همچنین، ایشان بر لزوم تربیت نیروی مهذّب و کارآمد برای هدایت دینی و اخلاقی جامعه تأکید کردند و خاطرنشان کردند که فقه باید به ابزاری مؤثر در تحقق تمدن نوین اسلامی تبدیل شود. حضرت آیتالله خامنهای تأکید کردند که فقه نباید تنها به احکام فردی و عبادی محدود شود و باید به مسائل اجتماعی و حکومتی نیز پرداخته شود. ایشان بیان کردند که با تشکیل نظام سیاسی اسلامی، فقه باید به ابعاد کلانتری از زندگی بشر توجه کند و از این رو، فقه فردی به تنهایی کافی نیست و نیاز به گسترش و تطبیق با واقعیتهای اجتماعی و سیاسی دارد. (پیام حضرت آیتالله خامنهای، ۱۴۰۴/۲/۸)
🔹نظامات اجتماعی از نگاه شهید صدر
نظام اجتماعی، مجموعهای منسجم و هماهنگ از قوانین و ضوابطی است که روابط چهارگانه انسان — یعنی رابطه با خدا، با خود، با دیگران و با طبیعت — را در چارچوبی منطقی و بر اساس یک نظریه بنیادین (مانند نظریه «استخلاف») قانونمند میکند. این نظام، تجلّی عملیِ نظریه اجتماعی است و وظیفه اصلی آن، ایجاد «هویت اجتماعی مطلوب» و تحقق اهداف کلان الهی در عرصه زندگی جمعی است.
نظامات اجتماعی به زیرمجموعهها و اجزای مختلف نظام اجتماعی اشاره دارد که هر یک به نوعی به تنظیم و مدیریت بخش خاصی از روابط اجتماعی میپردازند. این نظامات میتوانند شامل نظامهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی باشند که هر یک با توجه به اصول و ارزشهای مشترک در یک جامعه عمل میکنند. در این راستا، نظامات اجتماعی باید به گونهای طراحی شوند که به تحقق اهداف کلی نظام اجتماعی کمک کنند و بر اساس نظریات و مفاهیم بنیادی اسلامی شکل بگیرند.
برای پیمودن این مسیر، نخستین گام در این تغییر رویکرد، پذیرش و درک عمیقتر از نقش جامعه به عنوان یک موجود زنده و پویا است. انسانها در بستر جامعهای متولد میشوند که تأثیرات آن بر رفتار و شخصیت آنها غیرقابل انکار است. فقیه باید به این نکته توجه کند که احکام دینی نه تنها باید به فرد، بلکه باید به شرایط و نیازهای اجتماعی نیز پاسخ دهند. به عبارت دیگر، فقه باید به دنبال کشف احکام و تکالیف مرتبط با نظامات اجتماعی باشد و در این مسیر، به تأثیرات متقابل فرد و جامعه توجه کند.
در ادامه، تغییر موضوع فقه از فرد به جامعه و فرد در جامعه، گام دیگری در این مسیر است. فقه نظامات اجتماعی باید به بررسی احکام و قوانین مرتبط با نظامهای اجتماعی بپردازد، از جمله خانواده، اقتصاد و آموزش و پرورش. این رویکرد به فقیه این امکان را میدهد که احکام را در بستر اجتماعی و بر اساس تعاملات میان افراد و نظامها استنباط کند. بدین ترتیب، فقه میتواند به ابزاری مؤثر برای حل مسائل اجتماعی تبدیل شود و به تأمین نیازهای جامعه کمک کند.
#فقه_نظامات_اجتماعی
#یادداشت
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#یادداشت
🔰 فقه نظامات اجتماعی: پیشنهاد راهبردی برای کاربردی کردن فقه در جامعه (بخش اول)
✍️نویسنده: حجتالاسلام علی میرزایی قصبه، عضو عضو حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام)
📌آموزش فقه در مدارس علمیه، عمدتاً بر پایه فقه فردی استوار بوده است؛ رویکردی که با وجود پیشینه غنی و ارزشمند خود، امروزه پاسخگوی نیازهای نوپدید جوامع اسلامی نیست. ازاینرو، ضرورت حرکت به سوی «فقه نظامات اجتماعی» بهعنوان رویکردی نو در دانش فقه، بیش از پیش احساس میشود. رهبر انقلاب در پیام خود به همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، بر لزوم تحول در فقه و توجه آن به نظامات اداره جامعه تأکید کردند. بر همین اساس، طراحی ساختار جدیدی برای فقه که بر پایه نظامات اجتماعی شکل گیرد، میتواند زمینهساز تحولی بنیادین در این علم باشد. در این ساختار، فقه باید به دو بخش کلی تقسیم شود: «فقه جامعه» و «فقه فرد در جامعه». در نهایت، این تغییر رویکرد میتواند به تقویت پیوند میان فقه و زندگی اجتماعی کمک کند و فقه را به یک علم کاربردی تبدیل نماید که در خدمت به جامعه و انسانها قرار گیرد.
🔹ضرورت ورود مدارس فقهی به فقه نظامات اجتماعی
آموزش در مدارس فقهی غالبا به شکل سنتی و بر پایه فقه فردی است، فقه فردی نیز با آسیبهای متعددی مواجه است از جمله:
عدم توجه به حل مسائل اجتماعی: فقه فردی به دلیل تمرکز بر احکام فردی و نادیدهگرفتن واقعیتهای اجتماعی، قادر به حل مسائل اجتماعی نیست. این نوع فقه، تنها به تکالیف فردی توجه دارد در نتیجه، گاه خود را بیگانه از مسائل اجتماعی میداند.
عدم تطابق با واقعیت: فقه فردی به دلیل عدم توجه به واقعیتهای اجتماعی و نیازهای جمعی، نمیتواند پاسخگوی نیازهای واقعی افراد در جامعه باشد. این نوع فقه، به طور عمده بر روی تکالیف فردی تمرکز دارد و از تأثیرات جامعه بر رفتار فرد غافل است. در نتیجه، احکام و قوانین وضع شده ممکن است با شرایط و واقعیتهای اجتماعی همخوانی نداشته باشند و این عدم تطابق میتواند منجر به ناکارآمدی فقه در ارائه پاسخی مطابق واقع شود.
استنباط نادرست از منابع: فقه فردی ممکن است به برداشتهای نادرست از متون دینی منجر شود. وقتی فقیه به طور فردی و بدون توجه به زمینههای اجتماعی به استنباط میپردازد، احتمال دارد که از قرائن و شواهد اجتماعی غافل شود و نتایج نادرستی را استخراج کند. این آسیب میتواند به تفسیرهای نادرست و در نتیجه به وضع احکام غیرعملی و غیرواقعبینانه منجر شود.
استنباط تکالیف غیرعملی: عدم توجه به واقعیتهای اجتماعی در فقه فردی ممکن است به استنباط تکالیفی غیرعملی منجر شود. برای مثال، در باب حج و مساله محدوده مطاف ممکن است احکامی صادر شود که در عمل قابل اجرا نباشند. این نوع استنباط، به جای آنکه به نیازهای واقعی افراد پاسخ دهد، تنها به یک سری قواعد نظری محدود میشود که در شرایط واقعی زندگی به کار نمیآیند.
نادیده گرفتن فرد به عنوان جزء اجتماع: فقه فردی به فرد به عنوان یک موجود مستقل نگاه میکند و از این رو، تأثیرات اجتماعی و جمعی بر رفتار فرد را نادیده میگیرد. این نادیدهگرفتن میتواند منجر به غفلت از مسئولیتهای اجتماعی و عدم توجه به قوانین و مقرراتی شود که برای حفظ نظم اجتماعی ضروری هستند. در نتیجه، فرد در عمل نمیتواند به درستی به وظایف اجتماعی خود عمل کند.
عدم انسجام و سازماندهی مسائل: فقه فردی معمولاً به صورت موضوعمحور و بدون در نظر گرفتن نظامات جامع اجتماعی سازماندهی میشود. این وضعیت منجر به عدم انسجام و سازماندهی منطقی در چیدمان مسائل فقهی میشود و ممکن است فقیهان را از بررسیهای جامع و کلان در زمینههای اجتماعی بازدارد. این نقص در سازماندهی میتواند به کمبود راهکارهای عملی برای حل مسائل اجتماعی منجر شود.
#فقه_نظامات_اجتماعی
#یادداشت
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
🔰 فقه نظامات اجتماعی: پیشنهاد راهبردی برای کاربردی کردن فقه در جامعه (بخش سوم)
✍️نویسنده: حجتالاسلام علی میرزایی قصبه، عضو عضو حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام)
علاوه بر این، طراحی ساختار جدیدی برای فقه که بر اساس نظامات اجتماعی شکل گیرد، میتواند به تحول این علم کمک کند. در این ساختار، فقه باید به دو بخش کلی تقسیم شود: فقه جامعه و فقه فرد در جامعه. فقه جامعه به بررسی احکام و قوانین مرتبط با نظامهای اجتماعی میپردازد، در حالی که فقه فرد در جامعه به وظایف و حقوق فرد در بستر اجتماعی توجه دارد. این تقسیمبندی به فقیه کمک میکند تا به طور جامعتری به مسائل اجتماعی و فردی بپردازد و احکام را در بستر واقعی و اجتماعی استنباط کند.
در نهایت، فقه باید به سمت استفاده از روشهای نوین در استنباط حرکت کند. روشهای متنپایه و مسألهمحور میتوانند به فقیه کمک کنند تا به صورت جامعتری به واقعیتهای اجتماعی پرداخته و احکام را بر اساس نیازهای واقعی جامعه استخراج کند. به عنوان مثال، در روش مسألهمحور، فقیه میتواند با طرح سوالات کلیدی درباره مسائل اجتماعی، به بررسی متون دینی پرداخته و پاسخهای مرتبط را استخراج کند. این روشها نه تنها به غنای علمی فقه کمک میکنند، بلکه میتوانند به ارتقاء کیفیت استنباط احکام نیز منجر شوند.
با این تغییر رویکرد و طراحی ساختار جدید، فقه میتواند به ابزاری مؤثر برای حل مسائل اجتماعی تبدیل شود و به تأمین سعادت و رفاه عمومی کمک کند. این رویکرد نه تنها به کاهش آسیبهای فقه فردی منجر میشود، بلکه به ارتقاء کیفیت فقه و پاسخگویی آن به نیازهای جامعه نیز کمک خواهد کرد. همچنین، با توجه به تحولات اجتماعی و نیازهای جدید، فقه میتواند به عنوان یک علم پویا و زنده، همواره در حال تحول و انطباق با شرایط جدید باشد. در نهایت، این تغییر رویکرد میتواند به تقویت پیوند میان فقه و زندگی اجتماعی کمک کند و فقه را به یک علم کاربردی تبدیل نماید که در خدمت به جامعه و انسانها قرار گیرد.
بنابراین، فقه باید به عنوان یک علم زنده و پویا، به ضرورتهای زمانه پاسخ دهد و خود را با چالشهای جدید وفق دهد. این امر نیازمند همت و تلاش فقیهان و عالمان دین است تا با تکیه بر منابع غنی دینی و تجربیات اجتماعی، به تأسیس نظامهای اجتماعی عادلانه و متوازن کمک کنند.
#فقه_نظامات_اجتماعی
#یادداشت
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
🔰حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار می کند:
سلسله نشست های تخصصی موضوع شناسی فقه خانواده
نشست یکم: موضوع شناسی تربیت جنسی در خانواده
🎙با حضور و ارائه: حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد امامی راد
⏰ زمان: شنبه و یکشنبه 19 و 20 مهرماه، ساعت 13
📲 لینک حضور مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/feghahat_aqr/feqhe_hokmrani
▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️
#فقه_نظام_خانواده
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#نشست_علمی
#فقه_نظام_سیاست
🔰حلقه اجتهادی فقه سیاست و حکمرانی مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار می کند:
🔹موضوع: نشست تخصصی روش مطالعه و فهم روایات سیاسی
🎙با حضور و ارائه: حجت الاسلام و المسلمین سید سجاد ایزدهی (مدرس خارج فقه و اصول سیاسی حوزه علمیه قم و استاد تمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
⏰ زمان: پنجشنبه، 24 مهر 1404 ساعت 12
🕌 مکان: مشهد مقدس، حرم مطهر رضوی، مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) ، سالن جلسات
🔗 لینک حضور مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/feghahat_aqr/feqhe_hokmrani
#نشست_علمی
#فقه_نظام_سیاست
#روایات_سیاسی
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
🔰حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار می کند:
سلسله نشستهای تخصصی موضوع شناسی فقه خانواده
نشست دوم: آشنایی با نظام رسمی تعلیم و تربیت کشور (با توجه به نهاد مکمل تربیت در خانواده و فروع فقهی آن)
🎙با حضور و ارائه: جناب آقای دکتر داود حسین پور صباغ
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و مدیر موسسه زیست بوم نهی
⏰ زمان: یکشنبه 27 مهرماه، ساعت 8
💢جلسه مجازی و برخط میباشد
📲 لینک حضور مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/feghahat_aqr/feqhe_hokmrani
▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️
#فقه_نظام_خانواده
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#هم_اندیشی
#فقه_نظام_خانواده
🔰 موضوع: هم اندیشی بررسی و نقد رشته فقه خانواده (اجرایی در مرکز تخصصی طوبی و مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد)
🎙 با حضور: اساتید و اعضای مجمع فقه تعلیم و تربیت
⏰ زمان: پنجشنبه 1 آبان ساعت 5:45 صبح
🕌 مکان: مشهد مقدس، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، طبقه دوم، سالن جلسات
#هم_اندیشی
#فقه_نظام_خانواده
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#اطلاع_رسانی
🔰با همکاری مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد برگزار می گردد:
✅ بزرگداشت سالگرد شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی (رحمة الله علیه)
🔻با ارائه اساتید محترم
🔸حجت الاسلام و المسلمین خالد الغفوری
🔹بازتاب مکتب اجتهادی امام خمینی در قرائت شهید سید مصطفی خمینی، ديدگاه ها و نظریههای اصولی
🔸حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدحسن موسوی مهر
🔹نظریه خطابات قانونیه در تقریر شهید سيد مصطفی خمینی، سبک ارائه و قلمرو تطبیق
📆 پنجشنبه، ۱ آبان ۱۴۰۴
⏰ ساعت ۸ صبح
🏢 مکان: مشهد مقدس، بین خیابان آیت الله بهجت ۱۳ و ۱۵، مرکز تخصصی حوزوی ائمه اطهار (علیهم السلام)
#شهید_خمینی
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#کرسی_ترویجی
#فقه_نظام_سیاست
#شهید_مصطفی_خمینی
🔰 موضوع: نوآوری های آیت الله شهید سید مصطفی خمینی در نظریه ولایت فقیه
🎙 با حضور و ارائه:
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا کامل نواب
حجت الاسلام و المسلمین دکتر عباسعلی مشکانی سبزواری
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین بصیری
⏰ زمان: پنجشنبه 1 آبان 1404
🕌 مکان: مشهد مقدس، مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ع)
#کرسی_ترویجی
#فقه_نظام_سیاست
#شهید_مصطفی_خمینی
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#نشست_علمی
#فقه_نظام_بین_الملل
🔰حلقه اجتهادی فقه بین الملل با همکاری حلقه اجتهادی فقه نظام خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار میکند:
🔹سلسله نشستهای زن و خانواده در نظام حقوق بین الملل
🎙با حضور و ارائه استاد:
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود راعی
نشست یکم با موضوع: اصول بنیادین مد نظر شورای حقوق بشر در مورد خانواده: تنوع،تغییر،تبعیض.
زمان: یکشنبه 4 آبان
زمان: ساعت 12:30
🕌 مکان: مشهد مقدس، حرم مطهر رضوی، مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) ، سالن جلسات
📲 لینک حضور مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/feghahat_aqr/feqhe_hokmrani
▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️
#فقه_نظام_بین_الملل
#فقه_نظام_خانواده
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
🔰حلقه اجتهادی فقه خانواده مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار میکند:
سلسله نشستهای تخصصی موضوع شناسی فقه خانواده
نشست سوم: انقلاب جنسی و تاثیر آن بر نهاد خانواده (با تمرکز بر مسئله حجاب در ایران)
🎙با حضور و ارائه: دکتر محمود سعیدی رضوانی. هیئت علمی دانشگاه فردوسی و مدیر کارگروه عفافگرایی و تربیت جنسی.
⏰ زمان: شنبه 4 آبان ماه، ساعت ۱۳ تا ۱۴:۳۰
🕌 مکان: مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام)، سالن جلسات
📲 لینک حضور مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/feghahat_aqr/feqhe_hokmrani
▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️
#فقه_نظام_خانواده
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi
#نشست_علمی
#فقه_بین_الملل
🔺حلقه اجتهادی فقه بین الملل مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام) برگزار میکند:
نشست علمی
تحلیل فضیلت محوری از دیدگاه اسلام و حقوق بشر
🔺ارائه دهنده : حجت الاسلام والمسلمین سید عماد صابری
پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه بین الملل مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهم السلام)
⏰ دوشنبه 5 آبان ساعت 12.30
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ع) مدرس مرحوم ادیب نیشابوری
#نشست_علمی
#فقه_بین_الملل
#مشهد
🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام)
https://eitaa.com/mfaam_razavi