مجتبی مجلسی
✍️✍️در مذمت رئالیسم و واقعگرایی
❌یک. از دوگانۀ هنر و صنعت گذر کنیم. این دوگانه برای سالهایی است که دیزاین فقط در افتصاد و تجارت و فقط با سفارشدهنده معنا پیدا میکرد. دیزاین هماکنون در روندی رو به رشد از این فضای محصور گذر کرده است. به قول مرحوم نادر ابراهیمی در اوایل دهۀ شصت:
«ما هنوز در مراحل شکلگیری هنر گرافیک هستیم و بلاتکلیفیاش - مثل سینما، که قرار نبود هنر باشد و در این مورد، عهد و پیمانی هم بسته نشده بود و تعریفی هم برای سینما به مفهوم هنریِ آن وجود نداشت. به همین ترتیب، گرافیک در مراحل جهتگرفتگی و هدف یافتگیاش نیست تا جوابگوی همۀ بازخواستها و بازپرسیها باشد. یعنی کافی است بگوییم: «فعلاً و موقتاً چنین است» و اینکه چنین چیزی هنر است یا نه، و میتواند بعدها هنر بشود یا خیر، میماند برای همان بعدها.» ( مقدمه ای بر مصورسازی کتابهای کودکان / نادر ابراهیمی صفحه 20)
اگر در این یادداشت دربارۀ هنر سخنی نوشته میشود با یک صُغرای «دیزاین هنر نیست» به سراغ استدلال کردن نروید.
❌دو. هنر در دورهای در حد تقلید از طبیعت نگاهداشته شده بود. از این روی برخی بزرگان چون افلاطون این تقلید را یک بازی ابلهانه و بیهودگی میخواندند چون آدمی که واقعیات را پیش خودش دارد چرا باید تقلبیاش را بسازد؟
بهقول علی شریعتی:
«رئالیسم یعنی ماندن در چهارچوب آنچه هست و این با انسان عاصی و انسان همواره تشنه سازگار نیست...» ( هنر/ علی شریعتی صفحه 28)
و یا در جای دیگر:
«هنر دنبال «آن» است و صنعت دنبال «این». صنعت کوشش میکند تا آدم را به آن چیزی که در طبیعت هست و دست انسان بهآن نمیرسد برساند درست برعکس، در هنر آدم در جستجوی آن است، که نیست ...
یافت مینشود جستهایم ما
گفت: آنکه یافت مینشود آنم آرزوست.» ( هنر/ علی شریعتی صفحه 21)
❌سه. در دنیای گرافیکدیزاینی که تنفس میکنیم چه در دورۀ اوج فتومنتاژ و چه در دورۀ هوش مصنوعی در حال رقابتی هستیم بر سر «رئالیسم» و «واقعگرایی». پیشفرض تولید محصولات گرافیکی به خصوص پوستر و بیلبوردهای شهریمان تکنیکهایی است که بیشتر بر این واقعگرایی مبتنی باشند. حتی اگر به هوش مصنوعی اشکالی وارد میکنند محدود میشود به همین تطابق آن با واقعیت. و این یعنی رجعت به همان دورانی که افلاطون آن را بازی ابلهانه میخواند.
این همه طرفداری و اصالتدادن به رئالیسم هم بر میگردد به یک مریضی به نام «رقصیدن به سازناکوک مخاطب»! آن هم مخاطبی که از مقام مصرفکننده ارتقایش میدهیم به مقام داور و قاضی و زانو میزنیم مقابلش که هر چه میخواهی بگو!
در مقابل این ارتقاء درجه به مخاطبی که هیچوقت در مقام مصرفکننده به تولیدات رنگارنگ ما توجهی نمیکند – حتی اگر با سازش هم، کوک شده باشیم – گرافیست را در مقام مردهشور پایین میآوریم تا شاید روزی سرمان به سنگ بخورد و بفهمیم ما وظایف دیگری مثل فرهنگسازی و ارتقای سواد بصری مخاطب را هم داشتهایم!
❌چهار. بیش از یک سال است از واقعۀ دردناک و استخوانسوز غزه میگذرد. آرشیو ذهنی خودتان را مرور کنید – به عنوان یک مخاطب حرفهای که تولیدات این برهۀ تاریخی را مرور کردهاید – چند اثر درخشان در خاطرتان مجسم میشود؟
بیشتر تولیدات پر حجم ما در این حوزه یک تلاشهای کاملاً واقعگرایانه بوده که برای مخاطب جز تکرار اخبار و رویدادها ثمری نداشته است. تصویر یک کودک بالای ویرانههای غزه که دستش را به علامت پیروزی بالا برده هرچه با کمک تکنیکهای فتومنتاژ و هوش مصنوعی به واقعیت نزدیک شود همان قدر از گرافیک و پوستر دورتر خواهد شد و کمتر در ذهن مخاطب خسته از اخبار ماندگار خواهد شد و میشود یکی از هزاران اخبار و تصاویری که از غزه مخابره میشود.
❌پنج. پوستر و گرافیک دیزاین – لااقل در محتوا -هیچ نسبتی با واقعیت و حقیقت و رئالیسم ندارد. هر موقع محتوا و پیام پوستر شما یک واقعیت و حقیقتی را عریان در اختیار مخاطب میگذارد بدانید پوستر طراحی نکردهاید و شما دیزاینر نیستید. پوستر و دیزاین همیشه یک قصه - که نمودی از واقعیت است - را به خورد مخاطب میدهند و این قصه هست که مخاطب را به انجام عمل یا ترک عملی وادار میکند.
❌شش. و اما قصه. پاشنه آشیل گرافیکدیزاین ماست. باید مطالعه کنید و تجربه. و این مطالعه و تجربه در دنیای کوچک گرافیکدیزاین حاصل نمیشود دنیایتان را باید بزرگ کنید. کتابهای نشر اطراف پیرامون قصه را توصیه میکنم.
❌هفت. پوستر بالا اثر استاد عزیز سیدهادی قادری است. یک پوستر به معنای واقعی با یک قصه و محتوای ارزشمند
هدایت شده از حوزه هنری اصفهان
❇افتتاحیه نمایشگاه "صفای زنده رود"
اشاراتی به مکتب خوشنویسی اصفهان
📅گشایش: جمعه 23 آذر ساعت 15
ادامه نمایشگاه تا 9 دی ماه
🕢 ساعات بازدید از 15 تا 19
📍خیابان استانداری، گذر سعدی، عمارت تاریخی سعدی، گالری های بوستان،گلستان،تماشا و نقطه
💠 حوزه هنری استان اصفهان در مجازی:
وبسایت | اینستاگرام | ایتا | بله |
✍️✍️ در مذمت ترجمههای تصویری
در ادامۀ در مذمت رئالیسم و واقعگرایی
❌یک. شهید سید مرتضی آوینی در لابلای صفحات کتاب مهجور «انفطار صورت» از «تصویرنویسی» باب شده در عرصۀ گرافیک انتقاد میکند و مینویسد:
«آنها که خواستهاند با گرافیک همچون مجموعهای از قواعد تصویرنویسی روبهرو شوند، معمولاً کارشان به ابتذال کشیده است. نشریات ژورنالیستی و روزنامهها پُر هستند از تصاویری که با این ابتذال ساخته شدهاند و حکایت از این نظرگاه اشتباه عام دارند که گرافیک را نه همچون هنر، بل به مثابۀ علمی نازل، با مجموعهای از فرمولهای اکتسابی میشناسند. روش کار این تصویرسازان همواره بر این فرمول مشخص بنا شده است که نخست «مفهوم ترکیبی» مورد نظر خویش را به چند عنصر سادهتر و بسیط تقسیم میکنند و بعد در قبال هریک از آن عناصر بسیط، معادلی تصویری میجویند. تصویر نهایی مجموعهای است مرکب از این معادلهای تصویری. فیالمثل اگر مفهوم مورد نظر «صدور انقلاب» باشد، تصویرنویس نخست آن را به دو مفهوم یا عنصر بسیط تقسیم میکند، «صدور» و «انقلاب»؛ و آنگاه در قبال هر یک از این مفاهیم معدلی تصویری میجوید... و بالاخره تصویر نهایی «مشتِ گرهکردهای» خواهد شد که دارد بال میزند!»
❌دو. هرچه بیشتر به «مشتِ گرهکردهای که دارد بال میزند» فکر میکنم بیشتر میترسم. برای ما گرافیستهایی که حداقل 35 سال بعد از مقالۀ شهید آوینی داریم کار میکنیم و ادعا داریم خیلی در گرافیک پیشرفت داشتهایم نه تنها «مشتِ گرهکردهای که دارد بال میزند» ایدۀ ایدهآلی است بلکه گام بهگام و قدم به قدم همین مراحلی که شهید بزرگوار به عنوان تمسخر مراحل کار «تصویرنویسهای مبتذل» برشمرد را سرلوحۀ کار خودمان قرار میدهیم و به عنوان سرفصلهای آموزشی به نسلهای بعد هم منتقل میکنیم!
❌سه. پیشرفت فضای گرافیک دیزاین در دهۀ اخیر بر کسی پوشیده نیست اما همهگیرشدن این رشته، نبود آموزشهای اصولی برای رشد و ارتقای تجربهکنندگان این رشته آفتها و آسیبهایی دارد که اگر به فکر نباشیم پسرفت زیادی نصیبمان خواهد شد.
در دنیای پرشتاب رسانهای امروز که خیلی از تعاریف و مرزها عوض شدهاند و باید بازتعریف شوند این پسرفت جبرانناپذیر خواهد بود.
❌چهار. ما عادت کردهایم به «ترجمۀ تصویری» و یا به قول شهید آوینی «تصویرنویسی». یادمان رفته است در ایدهآلترین حالت ممکن گرافیکدیزاین باید «مُجابکننده» باشد. مُجاب کند مخاطب را به انجام فعلی و یا ترک آن.
باید فهم کنیم که بین این دو عبارت فاصله بسیار است:
- تصویری که «نشاندهد»
- تصویری که «مجاب کند».
این تمایز را اگر فهم کردیم همۀ مشکلاتمان حل میشود.
فیالمثل قرار است با موضوع اتفاقات روز و جریانات داخل سوریه پوستر طراحی شود. تصویری که «نشاندهد» الجولانی مهرۀ آمریکاست خیلی متفاوت است با تصویری که مخاطب را «مُجاب کند» که الجولانی مهرۀ آمریکاست. در اولی ما جز یک ترجمۀ تصویری و یا تصویرنویسی مبتذل بیشتر نداریم و در دومی اگر بتوانیم اول با تولید محتوا و سپس تولید تصویر مبتنی برآن بربیاییم به قول آوینی گرافیک را در مسیر جریان هنری خودش انداختهایم. این دو مسیر بسیار با یکدیگر متفاوت است و خروجیها و تأثیرگذاریهای بسیار متفاوتی را تجربه خواهد کرد.
💢آن مرد پایان ندارد...
♦️کارگاه منطقهای تولید پوستر و اکران شهری
🔹چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه | ۵ تا ۷ دیماه ۱۴۰۳
🔹اساتید کارگاه: #مجتبی_مجلسی ، #محمدحسین_مویدی و #مریم_دباغ
🔹جهت ثبتنام به ۰۹۳۰۵۴۴۳۶۱۸ در تلگرام پیام بدهید.
🔸مهلت ثبتنام: ۱ دی | اعلام اسامی پذیرفتگان: ۲ دی
🔹تقدیر از 5 اثر برتر کارگاه
🆔 @artlorestanir
🆔 @samalorestan
هدایت شده از حوزه هنری اصفهان
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎬ببینید | #گزارش_ویدیویی کارگاه انتقال تجربه کتیبه نویسی
1⃣روز اول
با موضوع ولادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
🔹با حضور و اجرای کتیبه توسط استاد عرب تهرانی
📅چهارشنبه و پنج شنبه 28 و 29 آذرماه
💠 حوزه هنری استان اصفهان در مجازی:
وبسایت | اینستاگرام | ایتا | بله |
.
هدایت شده از حوزه هنری اصفهان
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎬ببینید | #گزارش_ویدیویی کارگاه انتقال تجربه کتیبه نویسی
2⃣روز دوم
با موضوع ولادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
🔹با حضور و اجرای کتیبه توسط استاد عرب تهرانی
📅چهارشنبه و پنج شنبه 28 و 29 آذرماه
💠 حوزه هنری استان اصفهان در مجازی:
وبسایت | اینستاگرام | ایتا | بله |
.
مجتبی مجلسی
این دوره به صورت آفلاین توسط مدرسه کتاب عرضه شده است دوستانی که تمایل دارند به شماره ای که در اسلایدها مشخص شده در تلگرام پیام بدهند.
به مناسبت ایام پنجمین سالگرد شهادت شهید حاج قاسم سلیمانی پخش میشود: مجموعه مستند «یادنامه»؛ روایت هنرمندان از قهرمان وطن
▫️مجموعه مستند #یادنامه روایت هنرمندان، شاعران، نویسندگان و اهالی فرهنگ و هنر از درک شخصیت شهید سلیمانی از یکشنبه ۹ دیماه، مهمان بینندگان شبکه نسیم سیما خواهد بود.
🔘یادنامه محصول بنیاد مکتب حاج قاسم با تهیهکنندگی و کارگردانی «اسماعیل معنوی» با سرودههای «افشین علا»، آثار استاد «رضا بدرالسما»، نقاشیهای «بهنام شیرمحمدی» و «دانیال فرخ» و آثار هنری «مریم دباغ» قهرمان وطن را شنیدنی و دیدنی روایت کرده است.
🔘این مجموعه هجده قسمتی در دو نوبت ظهرگاهی بعد از اذان ظهر و عصرگاهی ساعت ۱۹:۴۵ از شبکه نسیم پخش خواهد شد.