از این رو چشم چرانی از مصادیق خیانت چشمان شمرده می شود. یکی دیگر از فرمان های الهی غض بصر به معنای چشم فرو هشتن است که خداوند درباره نگاه بیان کرده و از مومنان خواسته تا در برابر نامحرمان از مرد و زن چشم فرو گیرند و در دیگران به صورت خیره و تیز و مستقیم نگاه نکنند قُل لِلمومِنینَ یَغُضّوا مِن اَبصارِهِم (نور30 و31) یکی از ماموریت های پیامبر(صلی الله علیه و آله) این بود که به مومنان فرمان دهد تا مراقب چشمان خویش باشند و از نگاه هرزه و هیز اجتناب کنند. نگاه خیانت بار و چشم چرانی حرام است و بر زنان و مردان است که از چشم چرانی پرهیز کنند. یعنی امر کن به اجتناب از چشم چرانی که اگر امر کردی آنان نیز اجتناب خواهند کرد. (المیزان ج15، ص110-111)

خداوند در همین آیات و آیات 17تا19 غافر چشم چران را تهدید به مجازات میکند. بنابراین پرهیز از چشم چرانی وظیفه و تکلیف هر زن و مرد مسلمان و مؤمنی است. با توجه به اینکه هر حکم که دارای مقدمات و پیش نیاز است می بایست به آن توجه شود، بنابراین هر مقدمه ای که موجب می شود تا انسان به گناه چشم چرانی گرفتار شود، باید از آن پرهیزکرد

از این رو خداوند مثلا از رو در رو شدن با زنان پرهیز میدهد، چرا که زمینه ساز پیدایش چشم چرانی در جامعه است وَ الْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحَافِظَاتِ وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَ الذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَ أَجْرًا عَظِیمًا مردان و زنان پاکدامن و مردان و زنانى که خدا را فراوان یاد مى‏کنند خدا براى [همه] آنان آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است (احزاب35)

همچنین حجاب و مراعات حیا و عفت لازم و بایسته است؛ چرا که بی حجابی و یا بدحجابی، خود زمینه ساز ارتکاب این گناه است و مؤمن می بایست از آن اجتناب ورزد. اى پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهاى خود را بر خود فروتر گیرند این براى آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیکتر است و خدا آمرزنده مهربان است (احزاب59)

آزاد کردن دل به فروهشتن چشم نگاه، دریچه ای به سوی گناه و سقوط است؛ چرا که دل با دیدن، گرفتار می شود و در زنجیری از گناهان می افتد که او را به ورطه نابودی و سقوط از مقام انسانیت می کشاند. امام علی(علیه السلام) راحتی دل ها را در رهایی از نگاه های هیز و چشم چرانی و از طریق چشم فروهشتن می داند مَن غَضَّ طَرفَه ُاَراحَ قَلبَهُ؛ هرکس چشم خود را (از نامحرم) فرو بندد، قلبش راحت می شود. (غررالحکم، ح 2219)

راهکار رهایی از خیانت چشم از امیرمومنان علی(علیه السلام) نیز روایت شده که فرمود: نَعَم صارَفَ الشَّهَوات غضَّ الاَبصار چشم پوشی از نگاه، بهترین عامل بازداری از شهوت است. برای کنترل نگاه حتی خوب است از نگاه به لباس زیر زنان پرهیز شود فان قدرت أن لاتنظر الی ثوب المرأه التی لاتحل لک فافعل؛ اگر توان داری به جامه زنی که برای تو حلال نیست نگاه نکنی، نگاه نکن (منتخب میزان الحکمه ص230 ح2749)

توجه به زیان های دنیوی و اخروی خیانت چشم می تواند خود عامل بازدارنده باشد. از رسول خدا روایت شده که فرمود: هر کس چشم را از نگاه حرام و هوس آلود پر کند خداوند در روز قیامت آن را از آتش پر مینماید، مگر توبه کند و از آن راه (نادرست) بازگردد (میزان الحکمه ج10 ص77)

همچنین توجه به فوائد ترک گناه و رسیدن به کمالات، خود عامل دیگری برای ترک گناه است. علی علیه السلام فرمود: غُضوا اَبصارِکُم تَرَونَ العَجائِب چشمهای خود را (از حرام) فرو بندید تا عجائب (عالم معنی) را مشاهده کنید (منتخب میزان الحکمه ج1 ص504 ح6137) و حضرت امام صادق علیه السلام نیز فرمود مَن تَرَکَهَا للهُ لا لِغَیرِه ِاَعقَبَهُ الله ایمانًا یَجِد طَعمُهُ کسیکه نگاه (به نامحرم) را برای خدا نه غیر خدا، ترک گوید، بدنبالش خدا شیرینی ایمان را به او می چشاند (همان ص504، ح6141) و قرآن هم میفرماید ذلِکَ اَزکی لَهُم؛ این (نگاه نکردن) پاکیزه تر است برای آنان (نور30)

اگر شخص خود را در محضر خدا بداند و بر این باور باشد که عالم محضر خداوند است و او حتی خفی و سر و اخفی را می داند: یَعلَمُ خائِنَهُ الاَعیُن وَ ما تُخفِی الصّدور؛ و از نگاهی دزدکی آدمی نیز آگاهی دارد، در آن صورت رفتار خویش را تغییر می دهد و از خدا شرم و حیا کرده و از گناه در برابر دیدگان حضرت حق پرهیز می کند. از علی علیه السلام سؤال شد که چگونه می توان از حرام چشم فروبست؟ در پاسخ فرمود: بِالخَمود تَحتَ سُلطانِ المُطلِع عَلی سِترُکَ؛ با اطاعت و فرمان برداری از سلطانی که مطلع بر اعمال مخفی توست (میزان الحکمه همان ج10، ص18 ح20300 و ترجمه المیزان ج31، ص6326)

از بهترین راه های چشم بستن از حرام، حاضر و ناظر دانستن ناظر آگاهی است که بر همه اعمال آشکار و نهان ما احاطه دارد و از باطن ضمیر، مطلع است و هم اوست که فردای قیامت حسابرس و حاکم است خداوند در قرآن می فرماید: یَعلَمُ خائِنَهُ الاَعیُن خدا از خیانت چشم ها آگاه است. و در حدیثی در تفسیر آیه می خوانیم: منظور نگاهی است که شخص، در حال نگاه وانمود کند که نگاه نمی کند، خدا از این نگاه «آلوده» نیز با خبر است. (میزان الحکمه ج10، ص67).

چرائی و ضرورت کنترل چشم و گوش  اکنون پرسش این است: ما چشم و گوشمان را در چه راه هایی به کار می بریم؟ معمولا چشم ما خیلی آزاد است و هر طرف که بخواهیم نگاه می کنیم. هر چه در خیابان جلوی چشممان آمد می بینیم. شیعیان کسانی هستند که به این دو کار همت دارند: 

فرق دیدن و نگاه کردن  دیدن، امری اختیاری است، ولی نظر و نگاه این طور نیست و در بسیاری از موارد بی اختیار اتفاق می افتد، زیرا گردش چشمان و نظر و نگاه کردن اختیاری چشم است همانند نفس کشیدن، ولی انسان باید توجه داشته باشد که این نگاه می تواند به دیدن تبدیل شود و از حالت غیرطبیعی به اختیاری تغییر ماهیت دهد. از این رو امام صادق(علیه السلام)  نگاه دوم را خطرساز و نگاه سوم را هلاکت بار می داند اَوّل النّظرَه لَکَ و الثّانیهُ عَلَیکَ ولا لَک َو الثّالثهُ فیهَا الهَلاک نگاه اول (ناخودآگاه به نامحرم) برای تو (جایز و حلال) است و نگاه دوم ممنوع است و حرام، و نگاه سوم، هلاکت بار است (من لایحضره الفقیه ج3 ص447 ح8564)