❖ نگاهی به پایگاه اجتماعی امام حسن مجتبی(علیه السلام) در بین مسلمانان
❔امام حسن مجتبی(علیه السلام) هم اکنون چهرهای محبوب نزد همۀ مسلمانان اعم از شیعه و سنی است به شکلی که از مسلمانان اندونزی گرفته تا صوفیۀ آفریقا برای ایشان مدیحه سرایی میکنند. آیا این محبوبیت در صدر اسلام هم وجود داشت؟
● بله، امام حسن مجتبی(علیه السلام) از دو جهت ویژگیهای مهم و منحصر به فردی داشت که موجب محبوبیت عمومی ایشان در همان صدر اسلام شده بود، آن هم محبوبیتی منحصر به فرد.
یک جهتش این بود که ایشان نوۀ نبی مکرّم، و فرزند امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا (صلوات الله علیهم أجمعین) بود. و یادگار دیگری از پیغمبر و حضرت زهرا باقی نمانده بود جز همین فرزندانِ حضرت زهرا. و شخصیت اجتماعی این فرزندان در حدی بود که جای خالی شخصیت اجتماعی پیغمبر را پر میکرد.
و جهت دیگر این بود که احادیث نبوی متعددی دربارۀ شخصیت ایشان صادر شده بود و عموم مردم میدانستند که پیامبر در مناسبتهای مختلف همواره بر فضائل و امتیازات ویژۀ حسنین(علیهما السلام) تأکید و سفارش نموده است.
نکتۀ شایان توجه در این احادیث نبوی اینست که بجز جنبۀ مناقب و فضائل، مفهوم عقیدتی و کلامیِ مهمی نیز دارد که نقش تعیین کنندهاش در تشخیص حق و باطل در اختلافات سیاسی قابل چشم پوشی نیست. مثلاً حدیث «إن الحسنَ والحسینَ سیّدا شبابِ أهلِ الجَنّة» که در منابع حدیثی و تاریخی اهل سنت نیز بسیار مکرر روایت شده، قویتر و مهمتر از دلالت فضیلتیش، دلالت عقیدتی و کلامی آنست؛ مگر ممکن است کسی سیّد و سَرور جوانان اهل بهشت باشد و بر حق نباشد!؟
این سخن پیامبر گرچه در ظاهر دربارۀ بهشت و عالم آخرت است اما در واقع ایشان با همین کلام، از فضیلت و شرافت حسنین در دنیا هم خبر داده و بر حق بودنشان در اختلافات سیاسی را تأکید مینماید.
خصوصاً با توجه به این نکتۀ دقیق که وقتی گفته میشود سرور جوانان اهل بهشت، معنایش اینست که تا آخرین لحظۀ زندگی بر حق خواهد بود، نه اینکه مثلاً تا اواخر عمرش بر حق است.
بهرحال این دو عامل مذکور سبب محبوبیت اجتماعی بینظیری برای نوادگان پیامبر شده بود و مسلمانان اظهار اشتیاق ویژهای به آنان داشتند. یک نمونۀ خیلی روشن و عینی که جایگاه و عمق تأثیرگذاری شخصیت اجتماعی امام حسن(علیه السلام) را نشان میدهد قضیۀ استمداد امیرالمؤمنین(علیه السلام) از اهل عراق و به خصوص اهل کوفه است، که در آن جریان همین حدیث نبوی «الحسن والحسین سیّدا شبابِ أهلِ الجَنّة» معادله را به شکل قوی و چشمگیری به نفع جبهۀ حق تغییر داد.
📓 مجموعۀ مصاحبهها: ٤٤٧
@Yusufi_Gharawi