۱۸۸ - قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَ لا ضَرًّا ... در آیه پیش، دوبار فرمود: ای پیامبرا به مردم بگو علم زمان وقوع قیامت صرفاً در اختیار خداوند است. این آیه در تأکید این مطلب میگوید تو به طور کلی عجز و ناتوانی خود را در برابر علم و قدرت خدا به آنها ابلاغ کن تا مردم درباره تو همانند مسیحیان درباره عیسی (ع)، غلو نکنند و گمان نبرند که چون تو پیامبری پس علم و قدرت خدا را به طور مستقل دارا هستی به آنها بگو من صاحب اختیار سود و زیان خود نیستم چه رسد به سود و زیان دیگران ای پیامبرا به آنها بگو: اگر من از اسرار غیب آگاه بودم منافع فراوانی برای خودم فراهم میکردم و هیچ زیانی متوجه من نمیشد بلکه من صرفاً به عنوان یک بیم دهنده ام و شما را از عواقب شرک و ظلم و گناه و بی اعتقادی به خدا برحذر می دارم و بشارت دهنده ام برای افرادی که ایمان می آورند. گفتنی است که این آیه علم غیب مستقل و بالذات را نفی کرده است؛ وگرنه پیامبر علم غیب به تعلیم و اخبار خدا را داشت.

۱۸۹ - هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ .... در آیات قبلی علم غیب را منحصر به خدا دانست و ربوبیت عالم را خاص خدا معرفی کرد این آیات در تعقیب این موضوع میگوید او کسی است که شما را از یک نفس آفرید و همسر او را نیز از جنس او قرار داد تا در کنار او بیاساید در برخی روایات نقل شده است که حوا از دنده چپ آدم آفریده شده این روایات جعلی و اسرائیلی است. منظور از اینکه خدا زوج او را از وی قرار داد یعنی از نوع و جنس او است. در سوره روم فرمود: «وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا (روم) (۲۱) از نشانه های قدرت او است که از جنس شما همسرانی برایتان آفرید تا در کنار آنها بیاسایید. در این آیه مراد از نفس واحده واحد نوعی است نه شخص آدم (ع)، یعنی همان طوری که در آغاز آدم را آفرید از نوع او همسری برایش خلق نمود و این روند درباره فرزندان آدم نیز همواره ادامه دارد. خدا برای هر مذکری مؤنثی قرار داد و از آن طرف نیز چنین است که برای هر مؤنثی مذکری ،آفرید تا با هم زندگی کنند و نسل بشر ادامه یابد. در این آیه فرمود: مرد و زن در کنار هم زندگی آرام بخشی پیدا می کنند ولی وقتی که زوج با همسر خود در آمیخت باری سبک بر می دارد به گونه ای که در آغاز کار برای او مشکلی ایجاد نمیکند و به کارهای خود می رسد؛ اما وقتی که با گذشت شب و روز حمل او کم کم سنگین می شود (فَلَمَّا اثْقَلَتْ آن دو خداوند را به دعا می خوانند که بارالها! اگر به ما فرزند صالحی عطاکنی حتماً از شاکرین خواهیم شد. مراد از «صالح» سلامت جسم و بدن و طبیعی بودن آن است.

١٩٠ - فَلَمَّا أَتيهُما صَالِحًا ... ولی هنگامی که خدا فرزندی سالم و صالح عطایشان کرد آنها به جای شکر نعمت کفر نعمت نمودند و چیزهای دیگر را در این عطیه دخیل و شریک دانستند (فَلَمَّا آتيهما صالِحًا جَعَلا لَهُ شُرَكَاءَ فيما اتيهما ) آنها با این شریک تراشی در عطای نعمت فرزند قدر و منزلت خدا را پایین آوردند؛ در حالی که شأن خدا متعالی است و از آنچه او را شریک میکنند برتر است. اما وقتی که فرزند به دنیا آمد یا مشکل آنها برطرف شد تمام عهد و پیمانها فراموش میگردد. گاه میگویند اگر فرزند ما سالم است به پدر و مادرش رفته قانون وراثت چنین است نوع تغذیه و فلان داروها و غذاهای کمکی چنین محصولی داده است؛ با این حرفها دست قدرت خدا را از این نعمت داده الهی قطع میکنند و اگر آنها بت پرست باشند این امور را به بت نسبت میدهند.

۱۹۱ - أَيُشْرِكُونَ مَا لا يَخْلُقُ شَيْئًا ... آیا اینها موجوداتی را شریک خدا قرار میدهند که قادر بر آفرینش چیزی نیستند؟

۱۹۲ - وَ لا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا ... به علاوه، این معبودهای ساختگی در هیچ مورد قادر نیستند عابدان خود را یاری کنند؛ آنها حتی قادر نیستند خود را در برابر مشکلات نصرت دهند.

۱۹۳ - وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى .... این معبودها در وضعی هستند که اگر شما بخواهید آنها را هدایت کنید از شما پیروی نخواهند کرد؛ زیرا که فاقد عقل و شعورند آنها که ندای هدایتگران را نمی شنوند چگونه میتوانند دیگران را هدایت کنند؟ لذا فرمود: برای شما مساوی است، خواه آنها را بخوانید یا در برابرشان خاموش باشید هیچ تفاوتی نمیکند. یعنی این بتها که شما می پرستید نه قدرت خلقت دارند نه یاری میکنند و نه از خود رفع مشکل می فهمند و نه راهنمایی میفهمند و نه کسی را میخوانند و نه به کسی جواب میدهند. با این حال شما با چه عقل و درایتی آنها را پرستش می کنید؟