نتيجه پيمودن راه ناصواب: امام(عليه السلام) در اين كلام حكيمانه به نكته اى اشاره مى كند كه در همه شئون زندگى سارى و جارى است مى فرمايد: «بسيار مى شود كه يك وعده غذا (غذاى نامناسب) از وعده هاى فراوان غذا (غذاى خوب) جلوگيرى مى كند»; (كَمْ مِنْ أَكْلَة مَنَعَتْ أَكَلاَت). چه بسا انسان غذايى را كه دوست دارد بيش از حد تناول مى كند و بيمار مى شود و روزهاى متوالى يا ميل به غذا ندارد و يا اين كه طبيب، او را از غذاهاى مختلف چرب و شيرين باز مى دارد، بنابراين در هيچ كار نبايد افراط كرد كه اين افراط ممكن است او را از همان كار در آينده به كلى باز دارد. اين سخن ضرب المثلى است براى تمام كسانى كه راه افراط را پيش مى گيرند; مثلاً كسى كه آنقدر در دوستى پافشارى مى كند، آن دوست از او منزجر مى شود و براى هميشه از وى فاصله مى گيرد و يا اين كه ديگرى را آنقدر به عبادت دعوت مى كند كه براى هميشه از عبادت بيزار مى گردد. شبیه این سخن گفتار حکیمانه دیگرى است که از آن حضرت نقل شده که مى فرماید: «کَمْ مِنْ شَهْوَة ساعَة أوْرَثَتْ حُزْناً طَویلاً; چه بسا یک ساعت هوس رانى که موجب اندوه طولانى (براى سالیان دراز) مى شود».(1) جمعى از شارحان نهج البلاغه یا محدثان این گفتار حکیمانه امام(علیه السلام) را به عنوان دستورى طبى مطرح کرده و حتى آن را جزء مجموعه هایى که مربوط به دستورات طبى است آن را قرار داده اند. اگر منظورشان این است که معنى مطابقى این سخن دستورى طبى است هرچند معانى التزامى آن شامل تمام مسائل مربوط به زندگى مادى انسان مى شود، بحثى نیست ولى اگر بخواهند آن را منحصر به دستور طبى کنند اشتباه روشنى است و ازاین رو بسیارى از محققان این جمله را ضرب المثلى تلقى کرده اند که در موارد مختلف از آن استفاده مى شود حتى بعضى گفته اند که این ضرب المثل در میان عرب در عصر جاهلیت نیز بوده است و امام(علیه السلام) آن را اقتباس فرموده همان گونه که گاه از اشعار شعرا نیز امام(علیه السلام) در سخنان خود استفاده مى کند. شاعر عرب مى گوید: وَکَمْ مِنْ أکْلَة مَنَعَتْ أخاها * بِلَذَّةِ ساعَة أکَلاتِ دَهْرِى وَکَمْ مِنْ طالِب یَسْعى بِشَىْء * وَفیهِ هَلاکُهُ لَوْ کانَ یَدْرِى و چه بسیار که یک وعده غذایى از وعده غذایى دیگر منع مى کند و چه بسیار که لذت یک ساعت یک عمر انسان را محروم مى سازد. و چه بسیار کسانى که براى رسیدن به چیزى تلاش مى کنند در حالى که هلاکشان در آن است.(2) * پی نوشت: (1). کافى، ج 2، ص 451، ح 1. (2). سند گفتار حکیمانه: به گفته خطیب(رحمه الله) در کتاب مصادر این جمله حکمت آمیز را جمعى که قبل از سید رضى یا بعد از او بوده اند با اختلافى نقل کرده اند که نشان مى دهد منبعى غیر از نهج البلاغه در دست داشته اند; از جمله جاحظ (متوفاى 255) در کتاب بخلاء جمله پیش گفته را چنین نقل مى کند: «قالَ عَلِىُّ بْنُ أبی طالب: قَلَّ ما أدْبَرَ شَىْءٌ فَأقْبَلَ وَقالُوا: رُبَّ أکْلَة مَنَعَتْ أکَلات; کمتر مى شود که چیزى پشت کند و باز برگردد و گفته اند چه بسا یک وعده غذا (غذاى نامناسب) انسان را از غذاهاى فراوان (خوبى) باز دارد». تعبیر به قالوا نشان مى دهد که این جمله ضرب المثلى قبل از امام(علیه السلام) بوده است و امام(علیه السلام) آن را نقل فرموده، هرچند نویسنده مصادر این سخن را نپذیرفته است. (مصادر نهج البلاغه، ج 4، ص 142). اضافه بر این على بن محمد اللیثى (متوفاى قرن 6) آن را در کتاب عیون الحکم والمواعظ، ص 103 با تفاوتى آن را ذکر کرده است. @nahj_esf

💢 دشمنی با نادانسته‌ها 💠 امام علی علیه السلام فرمودند: 🍃 النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا‏. 🔹 مردم دشمن چيزهايى هستند كه نمى دانند. 📚 حکمت 172 نهج البلاغه 📎 @nahj_esf

💢 ارزش مشورت‏ها 💠 امام علی علیه السلام فرمودند: 🍃 منِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ، عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ. 🔹 كسى كه از آراء مختلف استقبال كند (و نظرات متفاوت را بررسى نمايد) موارد خطا را خواهد شناخت. 📚 حکمت 173 نهج البلاغه 📎 @nahj_esf

💢 ارزش خشم در راه خدا 💠 امام علی علیه السلام فرمودند: 🍃 منْ أَحَدَّ سِنَانَ الْغَضَبِ لِلَّهِ، قَوِيَ عَلَى قَتْلِ أَشِدَّاءِ الْبَاطِلِ. 🔹 كسى كه سرنيزه خشم را براى خدا تيز كند توانايى بر قتل سردمداران باطل پيدا خواهد كرد. 📚 حکمت 174 نهج البلاغه @nahj_esf