بخش اول از شرح👇👇#حکمت_1_نهج_البلاغه :
" کُن فِی الفِتنَه کَابنِ لَبُون لا ظَهرَ فَیُرکَب وَ لا ضَرعَ فَیُحلَب "
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" در فتنه ها همچون شتر نر دوساله باش که نه پشتی دارد که بتوان سوارش شد ونه پستانی که دوشیده شود.
📝شرح:
فتنه درلغت به معنای هرگونه آزمایش وامتحان است ودر اصطلاح به آشوبهای اجتماعی گفته میشود که به جهت مخلوط شدن حق وباطل وغبارآلود شدن فضا،شناخت وتفکیک ایندو از هم،جز برای کسانی که بصیرت لازم را داشته باشند،مشکل است وموجب افتادن آنها در گرداب آن خواهد شد
امام علیه السلام در #خطبه_93_نهج_البلاغه در شرح ماهیت #فتنه میفرمایند:
"هنگامی که فتنه ها روی می آورند،خود را به لباس حق در می آورند وهنگامی که میروند(مردم را از ماهیت خود)آگاه می سازند
امام علیه السلام درفرازی از #خطبه_50 نیز میفرمایند:
" اگر باطل از آمیختن با حق جدا می شد بر کسانی که طلب حقند پوشیده نمی ماند..ولی بخشی از این(باطل)گرفته میشودو بخشی ازآن(حق) واین دو را با هم مخلوط میکنند ودر اینجاست که شیطان بر پیروان ودوستانش مسلط میشود وتنها کسانی که مشمول رحمت خدا بوده اند از آن نجات می یا
@nahjolbalagheh_sharh2
بخش دوم از شرح #حکمت_1_نهج_البلاغه :
نتیجه:
✅شتر نر دوساله که امام علیه السلام به عنوان تمثیل از آن یاد میکنند از آنجاکه نه آنقدر بزرگ شده است که بتوان بر آن سوار شد ونه شیری دارد که بتوان آنرا دوشید،تمثیل مناسبی است برای کسانی که در میانه فتنه قرار گرفته اند پس در میدان فتنه باید هوشیاربودوضمن انجام وظیفه در جهت روشنگری مردم،اجازه ندهیم فتنه گران از ما وامکاناتی که در دسترس ماست در جهت فتنه انگیزی استفاده کنند واین،هرگز به معنای بی طرفی ومحافظه کاری نیست
✅باطل به تنهایی موجب گمراهی مردم نمیشود بلکه آنچنان زیرکانه با حق مخلوط شده که همه اش به صورت حق جلوه میکند
✅آنچه مهم است این است که موقع بروز فتنه،بتوان آنرا شناسایی وخنثی کرد والا بعد از رفتن فتنه وفرونشستن گرد وغبار آن،شناخت آن آسان خواهد بود
✅تا زمانیکه ملاک های حق وباطل را نشناخته ایم،نمیتوانیم با فتنه ها مقابله کنیم پس اگر حق وباطل را اول بشناسیم،شناسایی اهل آن دو آسان خواهد بود همانطور که امام علیه علیه السلام در حدیثی میفرمایند:
همانا دین خدا با افراد شناخته نمیشود بلکه با نشانه های حق شناخته میشود پس حق را بشناس،اهل آنرا خواهی شناخت
@nahjosharhgheh_sharh2
#حکمت_2_نهج_البلاغه:
قال الامام علی علیه السلام:
" أَزرَی بِنَفسِه مَن اِستَشعَرَ الطَمَعَ و رَضِیَ بِالذُل،مَن کَشَفَ عَن ضُره وَ هانَت عَلَیه نَفسُه مَن أَمَرَ عَلَیها لِسانَه "
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" هر کس طمع را پیشه کند،خود را حقیر کرده و کسی که ناراحتی هایش را(نزد این وآن بدون هیچ فایده ای)فاش کند به ذلت خویش راضی شده وآن کس که زبانش را بر خود امیر کند،شخصیتش حقیر خواهد شد "
📝شرح:
#طمع که یکی از #رذائل_اخلاقی است به معنای آن است که انسان به آنچه خداوند به او داده راضی نباشد و به مال و جمال و مقام دیگران چشم دوخته باشد
⛔️یعنی همه چیز را برای خودش میخواهد وطبعی سیری ناپذیر دارد،که در مقابل آن، #فضیلت_اخلاقیِ #قناعت وجود دارد
⛔️واز آنجا که انسان طَماع برای رسیدن به مقصود خود،حاضراست تن به هر ذلتی بدهد ودست نیاز به سوی هر کسی دراز کند،مجبور است شخصیت خود را شکسته وحقیر وذلیل کند.
⛔️دومین چیزی که موجب ذلت وخواری است این است که انسان سفره دلش را پیش همه کس بازکند و غصه ها ودرددل هایش را بازگو کند،پیش کسانی که برای حل مشکل او کاری از دستشان بر نمی آید و چه بسا خوشحال هم بشوند اما بیان ظلمی که به او شده،پیش افرادی مانندقاضی اشکالی نداردبلکه گاهی لازم است...
⛔️سومین چیزی که موجب #تحقیر میشود این است که انسان،#زبان خود را از سیطره عقل بیرون آورده وآنرا رها کند البته ملاک این حکمت شامل #قلم وهرگونه ابزاری که اگر رها گذاشته شود میتواند موجب ایجاد دردسر،اذیت وآزار مردم،و به تبع آن واکنش آنها ودرنهایت تحقیر انسان شود،خواهدشد.
نکته:
✅کسی که عزت نفس او شکسته شود،انسان غیر قابل اعتمادی خواهد شد که احتمال انجام هر کاری از او وجود دارد همانطور که امام هادی علیه السلام فرمودند:" کسی که در نزد خودش احساس شخصیت نکند از شر او ایمن مباش" پس دقت کنیم عزت نفس کسی را بی جهت نشکنیم
@nahjolbalagheh_sharh2
بخش اول از شرح
#حکمت_3_نهج_البلاغه :
البُخلُ عارٌ و الجُبنُ مَنقَصهٌ و الفَقرُ یُخرِسُ الفِطَنَ عَن حُجتِهِ والمُقِلُ غَریبٌ فی بَلدَتِهِ
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" بخل،ننگ وعار است،وترس، مایه نقصان،وفقر،شخص زیرک را از بیان دلیلش،گنگ میسازد وآن کس که فقیر وتنگدست است حتی در شهر خود غریب است "
📝شرح:
یکی از رذائل اخلاقی،صفت بُخل است و بخل آن است که انسان حاضر نباشد چیزی از نعمتهایی را که خداوند به او داده است،در اختیار دیگران قرار دهد و ننگ بودن بخل به چند جهت است:
⚠️بُخل،باعث تنفر مردم از فرد بخیل میشود
⚠️انسان بخیل، سنگدل میشود چون با اینکه دارا است اما صدای ناله نیازمندان را میشنود ولی کمکی به آنهانمیکند
⚠️انسان بخیل با انباشته کردن ثروت،آنرا به گنج تبدیل میکند و از گردش اقتصادی آن جلوگیری و باعث کند شدن چرخ اقتصاد میشود
⚠️توجه بیش از حد افراد بخیل به پول و سرمایه،فکر و اندیشه آنها را از تحولات اجتماعی و آنچه در اطرافشان میگذرد بی اطلاع میکند و این بی خبری عیب محسوب میشود.
در مقابل این صفت،فضیلت اخلاقیِ سخاوت قراردارد
ادامه دارد..
@nahjolbalagheh_sharh2
بخش دوم از شرح
#حکمت_3_نهج_البلاغه :
✅اما دومین رذیله اخلاقی که در این حکمت آمده،صفت ترس است واحتیاط بیش از حد،ترس و کمتر از آن،تهور و بی باکی است
⛔️صفت ترس موجب میشود انسان،دست به هیچ کاری نزند پس زندگی اش رو به نقص وکاهش میگذارد زیرا هر کار بزرگی علاوه بر تدبیر ومدیریت،باید با چاشنی خطرپذیری معقول،همراه باشد
✅امام علیه السلام در ادامه حکمت میفرمایند:
"فقر،شخص زیرک را از بیان دلیلش گنگ میکند"
اشاره به این که افراد فقیر، از آنجا که می بینند بسیاری از مردم برای سخنان آنها بهایی قائل نمی شوند چون غالباً مردم برای افرادثروتمند،شخصیت قائلند،این مساله باعث احساس حقارت میشود وفقرا به جهت همین حقارتی که در درون خود احساس میکنند،از گفتن حرف حساب خویش ودفاع از حقوق خود باز می مانند.
✅امام در بخش چهارم حکمت،که تکمیل بخش سوم است میفرمایند:" آن کس که فقیر وتنگدست است حتی در شهر خود غریب است" ومعنای این کلام امام علیه السلام روشن است زیرا دنیاپرستان از افراد فقیر فاصله میگیرند وحتی ممکن است اقوام وی هم او راتنها بگذارند همانطور که امام علیه السلام در #حکمت_56 میفرمایند:
بی نیازی درغربت،وطن است ونیازمندی در وطن،غربت.
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_5_نهج_البلاغه :
"العِلمُ وِراثَهٌ کَریمَهٌ والآدابُ حُلَلٌ مُتَجَددَهٌ والفِکرُ مِرآهٌ صافیهٌ"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
"علم ودانش،میراثِ گرانبهایی است،و آداب(انسانی)لباس زیبا وکهنگی ناپذیر است وفکر،آینه صافی است "
📝شرح:
✅بهترین چیزی که یک نفر میتواند به ارث بگذارد تا دیگران بتوانند از آن استفاده کنند،علم و آثار علمی است همانطور که در حدیث آمده:"علماء وارثان انبیاءهستند"یعنی علم آنها را به ارث میبرند
✅معنای اینکه آداب (انسانی)لباسی زیبا وکهنگی ناپذیر است این است که فضایل اخلاقی مانند:تواضع،امانت داری،صداقت،محبت،خوشرفتاری،رعایت ادب و..مانند لباسهایی می مانند که ضمن ایجاد زیبایی برای انسان،عیوب احتمالی او را هم میپوشانند وبرخلاف لباسهای طبیعی،کهنه نمیشوند ودائماً نو وجدید می مانند
✅امام در فراز سوم حکمت میفرمایند:"فکر واندیشه،آینه ای صاف وشفاف است"تفکر در امور دین ودنیا،مادامیکه از شَر هوای نفس آسوده باشد ثمربخش خواهدبودوحقیقت را مانند آینه ای صاف نشان خواهدکه زنگار نگرفته باشد زنگارِتعصب،خودخواهی،تکبر،عُجب وغرور و.. اماهمانطور که امام علیه السلام فرمودند:چه بسیار عقلی که زیر دست وپای هوا وهوس اسیر است
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_6_نهج_البلاغه:
"صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَالْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ،وَالاِْحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُیُوبِ"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
"سینه عاقل،گنجینه اسرار اوست،خوشرویی وگشاده رویی،دامِ محبت است وتحمل ناراحتی ها،قبر عیب هاست"
در روایت دیگری در ادامه این حکمت آمده است:"مسالمت جویی وسیله پوشاندن عیب هاست وآن کس که از خودراضی باشد افراد خشمگین بر او بسیارخواهند بود"
📝شرح:
✅هر شخصی برای خود،اسراری دارد که تلاش میکندآنها راحفظ کند تا به دست دشمن یا مخالفینش نرسد و راه حلش این است که اسرارش را در سینه نگهدارد و بازگو نکند و گاهی این اسرار،اسرارحکومتی است که باید علاوه بر افراد بر روی ابزارهایی که این اسرار را نگه میدارد توجه زیادی شود تا قابل دسترسی نباشند.
✅معنای این سخن که فرمودند:"خوشرویی دام محبت است"این است که افراد خوشرو و خوش برخورد با همین روش،به شکار دوستان خود میپردازند ومردم راجذب میکنند
"چون صید به دام تو به هر لحظه شکارم"
"تا دام در آغوش نگیرم نگرانم"
✅امام در سومین بخش حکمت میفرمایند:"تحمل ناراحتی ها،قبر عیب هاست"یعنی در موقع عصبانیت وخروج از حالت اعتدال،عیوب انسان آشکار میشود پس راه حلش تحمل وبردباری است همانطور که در فراز اول حکمت آمد که سینه انسان،صندوق اسرار اوست.
در ادامه حکمت آمده است:
✅"مسالمت جویی،وسیله پوشاندن عیب هاست"واین جمله راه حل دیگری برای پوشاندن عیوب است
✅ودر آخرین فراز این حکمت آمده است:"آن کس که از خود راضی باشد،افرادخشمگین بر او بسیار خواهند بود"وروشن است که افراد ازخودراضی،افرادی پُرتوقع هستند ووقتی مردم توقعات نابجای آنها را برآورده نمیکنند،زبان به توهین واهانت به مردم باز میکنندیا به مردم بی اعتنایی میکنند وهمه اینها،موجبات خشم مردم را فراهم میسازد
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_7_نهج_البلاغه :
"الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ، وَأَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ"
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام میفرمایند:
"صدقه(کمک به نیازمندان)دارویی شفابخش است واعمال بندگان در این جهانِ زودگذر ،در برابر چشمانِ آنها،در آن جهان،پایدار است"
📝شرح :
✅صدقه وبه طور کلی هرگونه کارِخوبی که بتواند گِرَهی از مشکلات مردم را باز کند،اگر با قصد قربت انجام شود،صدقه محسوب میشود وحتی بخشیدن بدهیِ بدهکاری که توان پرداخت بدهی اش را ندارد،نوعی صدقه است وتعبیر داروی شفابخش برای صدقه،تعبیر دقیقی است
👈زیرا گذشتن از بخشی از اموال،امکانات وتوانایی ها،در راستای کمک به افرادمشخص یا عموم جامعه،میتواند:
✅موجب درمان بیماریهای ظاهری مردم از طریق تامین هزینه های درمانی،
✅و نیزدرمان بیماری روحیِ بخل،حرص وطمع باشد
✅ وهم خداوند به صدقه دهنده عنایت کرده وبیماران او را شفاخواهد داد همانطور که در روایت آمده:"بیماران خود را با صدقه،درمان کنید ودرهای بلا را با دعا ببندید"
✅فراز دوم سخن امام علیه السلام ،به تجسم اعمال در روز قیامت اشاره دارد یعنی اعمالی که ما در دنیا انجام میدهیم دارای یک صورت ملکوتی است که در روز قیامت با همان صورت بر انسانها عرضه میشود
✅وآیه7و8سوره زلزال به این واقعیت اشاره میکند آنجا که فرمود:"پس هرکس هم وزنِ ذره ای کار نیکی انجام دهد آن نیکی را ببیند وهرکس هم وزن ذره ای بدی کند،آن بدی را ببیند"
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_9_نهج_البلاغه :
قال الامام علی علیه السلام:
" إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْیَا عَلَى أَحَد أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَیْرِهِ،
وَإِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" هنگامی که دنیا به کسی روی بیاورد،نیکی های دیگران را به او عاریه میدهد وهنگامی که دنیا به کسی پشت کند،خوبی های خودش را نیز از او میگیرد"
📝شرح:
✅هنگامی که فرد،افراد یا جریانی در اموری مانند حکومت وسیاست،اموراجتماعی،اقتصادی،علم ومعنویت،سخنوری و..معروف ومشهور می شوند،بسیاری از کارهای خوبی را که قبلا دیگران انجام داده بودند،به آنها نسبت می دهند واین یک واقعیت است
😞اما وقتی ورق برگردد همه چیز برعکس میشود تا جایی که کارهای خوب وبزرگی که آنهاانجام داده باشند،به دیگران نسبت میدهند
واین وضعیت معلول چند علت است:
⚠️1_انسانهای چاپلوس،برای نزدیک شدن به ارکان قدرت و سیاست،به دروغ،خوبی هایی را برای افراد یا جریانات میتراشند و مردم هم کم کم باور میکنند اما وقتی خواسته آنها برآورده نشد قضیه برعکس میشود
⚠️2_روحیه قهرمان سازی پوشالی زیرا افرادی هستندکه تا می بینند کسی به جایگاهی رسید ومعروف شد از او یک قهرمان میسازند که به برخی از انگیزه های آنها اشاره میشود:
⚠️2-1_ایجادفضایی سنگین تا کسی نتواند فرد یا جریان محبوب آنها را نقد کند وفرد،افراد یا جریان مورد نظر همیشه در اوج قله وقهرمان باقی بماند
⚠️2-2_عدم تعادل در رفتار یعنی افرادی،روحیه افراطی دارندوبعد از یک دوره افراط،در وادی تفریط می افتند
⚠️2-3_عشق ومحبت بیش از حد که باعث میشود،عیوب افراد را نبیند وبرعکس خوبی های دیگران هم به پای او بنویسد
⚠️2-4عده ای هم خود را اجیر کرده و مواجب بگیر هستند تا تاریخ را جعل کنند و وارونه جلوه دهند و..
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_8_نهج_البلاغه :
"اِعْجَبُوا لِهَذَا الاِْنْسَانِ یَنْظُرُ بِشَحْم، وَیَتَکَلَّمُ بِلَحْم، وَیَسْمَعُ بِعَظْم، وَیَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْم"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" از این انسان تعجب کنید که:
✅با یک قطعه پیه می بیند👀
✅با قطعه گوشتی،سخن میگوید👅
✅با استخوانی می شنود👂
✅و ازشکافی تنفس میکند👃
📝شرح:
امام علی علیه السلام در این حکمت کوتاه،دنیایی از علوم را بیان کرده اند که توضیح هر کدام از آنها،مقاله ای جداگانه را می طلبد
✅ انسان با یک تکه کوچک پیه،اطراف خود را میبیند،بزرگی وکوچکی اشیاء،رنگ آنها،و دوری ونزدیکی آنها را تشخیص میدهد ودر حال فیلمبرداری وعکس برداری از اطراف خویش است ودائما بوسیله اشکی شور مرطوب میشود تا هم گردش آن آسان شود وهم از فاسد شدن آن جلوگیری شود
✅ دیگر عجایب بدن انسان،حس گویایی اوست که با آن میتواند تمام خواسته ها ومکنونات قلبی خود را بیان کند،این زبان،موقع سخن گفتن،باید با سرعتی خیلی زیاد بین مخارج حروف بگردد وبا متصل کردن آنها به هم کلمات وجملات را بسازد
✅ از دیگر عجایب انسان،این است که با سه قطعه استخوان،چکشی،سندانی ورکابی میشنود،فهم این قسمت از حکمت،برای گذشتگان که از ساختار درونی گوش بی اطلاع بود،سخت بود ولی علم،امروزه آنرا ثابت کرده است
✅ ازدیگر عجایب انسان این است که از شکافی به نام بینی نفس میکشد اندازه شکاف بینی انسان به گونه ای است که مطابق نیاز بدن ،هوا را وارد ریه ها میکند وهرگونه تغییر در آن میتواند به ریه ها آسیب برساند
📚برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شگفتی اعضای بدن انسان،به کتاب توحید مُفَضل مراجعه شود.📚
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_10_نهج_البلاغه :
" خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَکَوْا عَلَیْکُمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَیْکُمْ"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" آن گونه با مردم،معاشرت کنید که اگر بمیرید، بر مرگ شما اشک بریزند و اگر زنده بمانید به شما عشق بورزند "
📋شرح:
✅دین مبین اسلام و اولیای دین به قدری بر مساله برخورد خوب با مردم و خدمت گذاری برای آنها تاکید کرده اند که در روایتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله،نقل شده که فرمودند:
"با کسی که همنشین توست،خوشرفتاری کن تا مسلمان باشی "
✅در این روایت،مسلمان(واقعی)بودن،منوط به خوشرفتاری با مردم شمرده شده است وطبیعی است که احسان ونیکی به مردم،محبت می آورد و نشانه محبت هم عشق ورزیدن است که خود را به صورت ابراز ارادت و تمایل به همنشینی با کسی که به او خوبی کرده خود را نشان میدهد و وقتی هم که از دنیا برود، در فراق او واز دلتنگی از دست دادنش،اشک میریزد
⛔️و اگر کسی از دیگری بدی ببیند،مساله عکس خواهد شد یعنی تا زنده است ،مایل به دیدار وهمنشینی با او نیست واگر هم بمیرد خوشحال میشود گرچه ممکن است خوشحالی اش را به دلایلی بروز ندهد
@nahjolbalagheh_sharh2
#حکمت_11_نهج_البلاغه :
قال الامام علی علیه السلام:
" إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ"
امام امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند:
" هنگامی که بر دشمنت پیروز شدی،#عفو وگذشت را شکرانه این پیروزی قرار بدهد "
📝شرح:
✅درهر #نعمتی که خداوند به ما داده است #شکری واجب است
وشکر هر نعمتی نیز متفاوت است،شکر مال وثروت،انفاق در راه خداست،شکر سلامتی،خدمت به مردم
✅وشکر پیروزی،عفو کردن کسانی است که در مسیر رسیدن به این پیروزی، ما را آزردند و در مسیرمان سنگ انداختند
👈زیرا عفو وگذشت دارای آثار وبرکات زیادی است از جمله اینکه افرادی را که از روی جهل وغفلت با ما دشمنی کردند به دوستانی صمیمی تبدیل خواهدکرد
✅البته اگر این گذشت دارای عواقب منفی نباشد زیرا عفو برخی از افراد،آنها را درمسیر دشمنی،گستاخ تر میکند واین گذشت را برضعف وناتوانی حمل میکنند که در اینجا انتقام ارجحیت دارد
✅امام علیه السلام در حدیثی میفرمایند:" العَفوُ تاجُ المَکارم":عفو وگذشت،تاجِ فضایل ومکارم اخلاقی است
@nahjolbalagheh_sharh2