🌷جلسه (چهارم) فرزندان (نقل چهارم)
فرزندان امام علی(علیه السلام)چند نفر بودند؟
✅پاسخ اجمالی
1⃣شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 28نفردانسته البته به انضمام محسن که سقط شده.
2⃣اما مسعودی در مروج الذهب، شمار اولاد امام علی(علیه‌السلام) را (۲۵نفر) نامیده است.
✅پاسخ تفصیلی
با توجه به این که بعد از شهادت حضرت زهرا (عليهاالسلام)امام علی (علیه‌السّلام) همسران دیگری اختیار کرده‌اند و از آنان نیز صاحب فرزند شده‌اند.
شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد فرزندان آن حضرت را 27 تن دانسته و گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد.بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت 28 تن بودهاند.
3⃣مسعودی در مروج الذهب، شمار فرزندان امام علی(علیه‌السلام)را به 25 تن رسانده است.
فرزندان ایشان بنابر آنچه که ابن سعد در طبقات[1] و بلاذری در انساب الاشراف[2] آورده است عبارتند از:
1-فرزندانی که مادرشان حضرت فاطمه (علیهاالسلام)است امام حسن و امام حسین و محسن و زینب کبرا و ام کلثوم کبرا(علیهم السّلام) است. محسن در جریان حمله به خانه حضرت زهرا (عليهاالسلام) سقط شد.
ابن اثیر می‌گوید: محسن در کودکی وفات یافته است.
زینب به عقد عبدالله بن جعفر بن ابیطالب درآمد و ام کلثوم زوجه عمر بن خطاب شد.[3]
2ـ محمد بن علی معروف به محمد بن حنفیه که مادرش خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمه بوده است .
3ـ فرزندانی که مادرشان لیلی دختر مسعود بوده است که یکی عبید الله بن علی است که توسط مختار (فرزند ابو عبید) در منطقه‌ای در ناحیه دشت میشان خوزستان به نام مذار کشته شد . و ابو بکر بن علی که در کربلا به شهادت رسید. این دو اولادی نداشتند .
4ـ فرزندانی که مادرشان ام البنین بوده است ، که عباس و عثمان و جعفر و عبد الله (چهار برادر) بودند و در کربلا شهید شدند.(از عباس (علیه‌السّلام) دو فرزند به نام های عبیدالله و فضل متولد شد که نسل حضرت عباس از عبید الله باقی ماند.
5ـ فرزندی که مادرش کنیز بوده است و محمد اصغر نام داشت و در کربلا به شهادت رسید.
6ـ فرزندانی که مادرشان اسماء بنت عمیس است. که یحیی و عون نام دارند.
7ـ فرزندانی که مادرشان صهباء بوده است که عمر اکبر و رقیه نام دارند. (یک برادر و یک خواهر)
8ـ فرزندی که مادرش امامه دختر ابوالعاص است. (مادر امامه زینب دختر رسول خدا است) و محمد اوسط نام دارد.
9ـ فرزندانی که مادرشان ام سعید دختر عروة بن مسعود است و ام الحسین و رملة کبری نام دارند.(دو خواهر)
10 ـ دختری به نام ام یعلی که مادرش محیاة دختر امرء القیس [4] بوده است، که در خردسالی از دنیا رفت.
11ـ فرزندان (دختران) امام علی (ع) که از کنیزان آن حضرت متولد شدند و عبارتند از: امهانی و میمونه و زینب صغری و رملة صغری و ام کلثوم صغری و فاطمه و امامه و خدیجه و ام الکرام و ام اسلم و ام جعفر و جمانه و نفیسه.
سید محسن امین در باره همسران امام علی (علیه‌السلام) آورده است: نخستین همسر آن حضرت، فاطمه زهرا (عليهاالسلام) دخت گرامی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده است. علی (علیه‌السّلام) تا زمانی که فاطمه(علیهاالسلام) در قید حیات به سر میبرد همسر دیگری اختیار نکردند. پس از شهادت ایشان، آن حضرت با امامه دختر ابو العاص بن ربیع بن عبد العزی بن عبدالله شمس که فرزند زینب دختر پیغمبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود ازدواج کرد.ام البنین(علیهاالسلام) دختر حزام بن دارم کلابیه، زن دیگری بود که علی (علیه‌السّلام) او را به عقد خود درآورد. پس از ام البنین،(علیهاالسّلام) آن حضرت با لیلی دختر مسعود بن خالد النهشلیة تمیمه دارمیه ازدواج کرد و پس از وی با اسماء بنت عمیس خثعمی پیمان زناشویی بست. اسماء تا قبل از شهادت جعفر بن ابی طالب، همسر وی بود و پس از شهادت جعفر، ابوبکر او را به ازدواج خود درآورد و چون ابوبکر از دنیا رفت، امام علی (علیه‌السلام) او را به همسری خویش گرفت. و پس از ایشان با ام حبیب دختر ربیعه تغلبیه موسوم به صهبا ازدواج کرد. این زن از قبیله «سبی» بود که خالد بن ولید در عین التمر بر آنها حمله برده و ایشان را به اسیری گرفته بود. وپس از ایشان با خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمه حنفی و یا به قولی دیگر خولة دختر ایاس ازدواج نمودند وپس از ایشان با ام سعد یا ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی ازدواج نمودند.
و پس از ایشان با مخبأة دختر امری القیس بن عدی کلبی پیمان زناشویی بست. [5]
📚منبع
[1] طبقات ابن سعد، ج 3، ص 13، ترجمه دکتر محمود مهدوی .
[2] انساب الاشراف، بلاذری، ج 2، ص 136.
[3] در این باره بین مورخین اختلاف است. نک: سؤال 2628 (سایت: 2752)، نمایه: ازدواج خلیفه دوم با ام کلثوم.
[4] امرء القیس در زمان عمر مسلمان شد، او سه دختر داشت که یکی از آنها به نام محیاة را به عقد علی (ع) در آورد.
[5]سایت حوزه
🌷جلسه (پنجم) فرزندان (نقل پنجم)
✅منابع در تعداد فرزندان علی بن ابیطالب دچار اختلاف هستند.
۱-ارشاد شیخ مفید و اعلام الوری، تعداد فرزندان علی، ۲۷ نفر،
۲-کشف الغمه اربلی ۲۸ نفر،
۳-تذکرة الخواص ۳۴ نفر،
۴-طبقات ابن سعد ۳۴ نفر،
۵-ینابیع المودة ۳۵ نفر
۶-تهذیب الکمال ۳۶ نفر[۱]
🌷فرزندان فاطمه
فاطمه دختر محمد پیامبر اسلام
(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و ۵ فرزند به نام‌های زیر:
۱-امام حسن(علیه‌السّلام)
۲-امام حسین(علیه‌السّلام)
۳-زینب(علیهاالسّلام)
۴-ام کلثوم(علیهاالسّلام)
۵-محسن(علیه‌السّلام)
🌷فرزندان لیلی
لیلی دختر مسعود هم زن علی بود و علی از او صاحب دو فرزند شد که هر دو در کربلا کشته شدند.
۱-عبیدالله بن علی
۲-ابوبکر بن علی
🌷فرزندان ام‌البنین
ام‌البنین که از لحاظ شهرت دومین زن امام علی(علیه‌السلام) است، صاحب چهار فرزند پسر شد که همگی در کربلا شهید شدند.
۱-عباس بن علی
۲-عثمان بن علی
۳-جعفر بن علی
۴-عبدالله بن علی
🌷فرزند خوله
خوله دختر جعفر بن قیس کنیزی بود که در جنگ یرموک اسیر شد و به مدینه آمد. با امام علی(علیه‌السلام) ازدواج کرد و صاحب پسری بنام محمد حنفیه شد.
🌷فرزند پسر کنیز
از کنیز همسر علی (علیه‌السّلام) تنها یک پسر است به نام محمد اصغر که در کربلا کشته شد.
🌷فرزندان اسما
اسما دختر عمیس همسر امام علی(علیه‌السلام) بود که حضرت از او صاحب دو فرزند شد.
۱-یحیی بن علی
۲-عون بن علی
🌷فرزندان صهبا
علی از او صاحب دو فرزند دو قلو شد.
۱-عمر بن علی بن ابیطالب
۲-رقیه بنت علی
🌷فرزند امامه
امامه دختر ابوالعاص نوه دختری پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است:
۱-محمد الأوسط
۲-عایده بنت علی
🌷فرزندان ام سعید
ام سعید دختر عروه بن مسعود است. او با علی ازدواج کرد و صاحب دو دختر بنام
۱-ام‌الحسین
۲-رمله کبری
🌷فرزند محیاء
از محیاء دختر امرالقیس تنها یک دختر بنام ام یعلی بود که در خردسالی درگذشت.
🌷دختران امام علی(علیه‌السلام) از کنیزان ایشان
سیزده دختر هستند، به نام‌های:
۱-ام هانی
۲-میمونه
۳-زینب صغری
۴-رمله صغری
۵-ام کلثوم صغری
۶-فاطمه
۷-امامه
۸-خدیجه کبری
۹-خدیجه صغری
۱۰-ام کرام
۱۱-ام اسلم(ام سلمه)
۱۲-جمانه(ام جعفر)
۱۳-نفیسه
۱۴-صفیه
🌷فهرست همسران و فرزندانشان از امام علی(علیه‌السلام)
🌷فاطمه زهرا (عليهاالسلام)
۱ حسن
۲ حسین
۳ زینب
۴ ام کلثوم
۵ محسن
🌷فاطمه بنت حزام (ام البنین)
۶ عباس
۷ عثمان
۸ عبدالله
۹ جعفر
🌷لیلی بنت مسعود دارمیه
۱۰ ابوبکر
۱۱ عبیدالله
🌷زرقاء (ام ولد)
۱۲ محمداصغر
🌷اسماء بنت عمیس
۱۳ یحیی
۱۴ عون
🌷امامه
۱۵ محمد اوسط
آران و بیدگل مشهور به هلال بن علی و عبدالرحمان ، که در آران و بیدگل مدفون است.
🌷صهبا تغلبیه (ام حبیب)
۱۶ عمر
یک عمر دیگر برای امام علی(علیه‌السلام) گزارش شده است که در کربلا کشته شده است.
دختران علی
رقیه، ام حسن، ام هانی، فاطمه، زینب صغری، میمونه، نفیسه، خدیجه، امامه، رمله کبری، جمانه، ام سلمه، رقیه صغری، ام کلثوم صغری، رمله صغری، ام کرام، ام جعفر، و به گزارش برخی سکینه [۲۳]
📚منبع
۱-مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ج۱، ص۲۷۹ تا ۲۸۲.
🌷جلسه (ششم) فرزندان (نقل ششم)
سوال آیا حضرت علی(علیه‌السّلام) با اسماء همسر ابوبکر و دختر عثمان ازدواج کرد؟ممکن است لیستی از همسران و فرزندان حضرت علی(علیه‌السّلام) برای من ارائه نمائید؟
جواب
الف: اسماء بنت عمیس از زنان نامی جهان اسلام همسر حضرت جعفر بن ابی طالب بود که از همان سال های نخست بعثت ایمان آورد و همراه جعفر به حبشه مهاجرت نمود. بعد از شهادت جعفر، در زمان حیات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به همسری ابوبکر در آمد و از ایشان محمد بن ابی بکر را داشت و بعد از مرگ ابوبکر به همسری حضرت علی(علیه السلام) در آمد و از ایشان یحیی و محمد اصغر را داشت که یحیی در همان زمان حیات حضرت از دنیا رفت.[1]
ب: حضرت علی(علیه السلام) بنا بر سفارش حضرت فاطمه (علیها السلام) بعد از شهادت ایشان با امامه بنت ابی العاص، خواهر زاده حضرت زهرا
(عليهاالسلام) ازدواج نمود.امامه دختر زینب بنت رسول الله (صلی الله علیه و آله) و پدرش ابوالعاص بود که در زمان جاهلیت با زینب ازدواج نموده و بعد از اسلام دو سال بعد از هجرت، پیامبر اکرم بدون عقد مجدد او را به ابوالعاص بر گرداند.) بنابراین حضرت علی(علیه السلام) دختر عثمان را به عقد خود در نیاورده است.[2]
ج: در تعداد زنان و فرزندان حضرت علی (علیه السلام) اختلاف می باشد. ما آن چه رأی مشهورتر است را در این جا می آوریم:
1. امام حسن، امام حسین، حضرت زینب کبری و حضرت زینب صغری(ام کلثوم) و محسن شهید(علیهم السّلام) از حضرت فاطمه(علیهاالسلام)که تا حضرت فاطمه
(علیهاالسلام) زنده بود حضرت علی (علیه السلام) جز ایشان همسری را اختیار ننمود.
2. محمد که کینه اش ابوالقاسم بوده است و معروف به ابن حنفیه مادرش خوله حنفیه می باشد.
3. محمد اصغر که کینه اش ابوبکر بوده و عبدالله. این دو در کربلا شهید شدند. مادرشان لیلی بنت مسعود نهشلیه بوده است.
4. عباس، جعفر، عبدالله، عثمان از ام البنین کلابی که همه در کربلا شهید شدند.
5. یحیی و (بنا بر بر قولی محمد اصغر) از اسماء بنت عمیس.
6. عمر و رقیه که دو قلو بودند و مادر آنان ام حبیب صهبا بنت ربیعه تغلبیه بوده و 85 سال عمر کرده است.
7. ام الحسن و رمله کبری و ام کلثوم صغری که مادر آنان ام سعد بنت عروه بن مسعود ثقفی می باشد.
8. دختر کوچکی از امام که در همان کودکی فوت کرد و مادرش مخبأة الکلبیه بوده است.
9. ام هانی، زینب صغری، رمله صغری، رقیه صغری، فاطمه، امامه، خد، ام الکرام، ام السلمه، ام ابیها، جمانه(ام جعفر)، نفسیه که اینان از مادران مختلفی بوده اند.
10. لازم به تذکر است که زنان حضرت امیر علیه السلام، غیر از فاطمه زهرا چهار تن بوده اند: امامه، اسماء بنت عمیس، لیلی التمیمی و ام البنین. بقیه همسران آن جناب ام ولد می باشند. (ام ولد همان کنیز است که از شوهر خود بچه دار می شود و بعد از بچه دار شدن از شوهر خود دیگر قابل خرید و فروش و… نیست)[3]
📚منبع
[1] بحار الانوار، ج 21، ص 55 و معارف و معاریف، ج 2، ص 235 اثر سید مصطفی دشتی.
[2] معارف و معاریف، سید مصطفی دشتی، ج 6، ص 133 و 134 و منتهی الآمال، شیخ عباس قمی.
[3] دائرة المعارف الاسلامیة الشیعة، ج 1، ص 95، حسن الأمین و منتهی الآمال، ج 1، ص 220، شیخ عباس قمی.
🌷جلسه (اول) اسرای کربلا
✅عصر روز یازدهم محرم سال ۶۱ هجری، عمربن سعد اهل بیت امام حسین(علیه‌السّلام) را به سمت کوفه حرکت داد. پس از شهادت امام حسین(علیه‌السّلام) و یاران وفادار آن حضرت، عصر عاشورا سر مقدس امام به کوفه فرستاده شد .عمر بن سعد یازدهم محرم دستور داد که سرهای سایر شهیدان را شست و شو داده و در میان سرکردگان سپاه خویش تقسیم کنند تا بواسطه آنهااز عبیدالله پاداش بگیرند.
وی بر کشته های لشکریان خود نماز خواند و آنها را دفن کردند، ولی بدنهای بی سر شهیدان را در آن بیابان رها کرد. سپس دستور داد زنان، کودکان و بازماندگان واقعه عاشورا را به عنوان اسیر به همراه خود به کوفه ببرند. هنگام خروج آنان از سرزمین کربلا، به خواسته اسیران و یا به دستور عمر بن سعد جهت تازه کردن داغ اسیران و عزیز از دست دادگان، آنان را از کنار پیکرهای شهیدان عبور دادند. لحظه وداع بازماندگان با بدنهای بی سر شهدا، محشری بود .
✅عصر روز یازدهم اهل بیت(علیهم السلام) به سمت کوفه حرکت و شبانه به کوفه رسیدند و آن بزرگواران داغدار و مصیبت زده را تا صبح پشت دروازه های کوفه نگه داشتند. در همین روز آنان را وارد شهر بزرگ کوفه کرده و جمعیت فراوانی به دیدن اسیران آمدند، که برخی اظهار خوشحالی و شادمانی کرده و برخی دیگر در مظلومیت اهل بیت(علیهم السّلام) و در عزای سید شهیدان، می گریستند و ضجه می زدند.
✅اسیران تعدادی از دودمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودند.و برخی همسران یا فرزندان شهدای دیگر کربلا بودند.
✅زنان بنی هاشم به شام برده شدند و از آنجا به مدینه باز گشتند .
✅برخی از زنان غیر بنی هاشم بخاطر وساطت بستگان خود از اسارت رها شده در کوفه ماندگار شدند و به قبیله خود پیوستند. در منابع تاریخی و تعبیرات روایی و اشعار از آنان بنام سبایا و اساری یاد شده است.
✅به اسیری گرفتن افرادی از اهل بیت (علیهم السّلام) هم بر خلاف مقررات جنگ های اسلامی بود هم جسارت و توهین به رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله
وسلّم) به شمار می آمد. اما امویان بر اساس کینه ای که از عترت پیامبر خدا (علیهم السّلام) داشتند؛ چنان کردند. این گستاخی در حق عترت پیامبرخدا (علیهم السّلام) ریشه در همان سقیفه و زیر پا گذاشتن سخنان حضرت ختمی مرتبت داشت.
✅به قول نیر تبریزی:
دانی چه روز دختر زهرا اسیر شد؟
روزی که طرح بیعت منا امیر شد
حضرت سجاد و حضرت زینب و حضرت ام کلثوم(علیهم السّلام) سه چهره بارز آن جمع بودند و با نطق ها و خطابه های خویش امویان را رسوا و شهدای کربلا را معرفی کردند.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (دوم) اسرای کربلا
اسامی مردان اسیر از اهل بیت(علیهم السّلام)
(طبق آنچه در منتخب التواریخ آمده است ) چنین است:
1⃣ امام زین العابدین (علیه‌السّلام)
2⃣ امام محمد باقر (علیه‌السّلام)
3⃣ محمد بن حسین بن علی
4⃣ عمر بن حسین
5⃣ حسین بن حسن
حـسـیـن ، فـرزنـد دوّم امام حسن (علیه‌السّلام) مادرش ظمیاء و امّ ولد است. از آنـجـا کـه دنـدان هـاى جـلویـش شـکـسـتـه بـود بـه وى، اثـرم مـى گفتند. فرزندانش عبارتند از:على، حسن، محمد، ام سلمه، کلثوم و فـاطـمـه. برخى از معاصرین،او را در زمره ى اسیران حادثه ى کربلا قرار داده اند. بیش از این متاسفانه اطلاع دیگرى در دست نیست .
6⃣ زیدبن الحسن المجتبی
7⃣ عمربن الحسن المجتبی که مجروح شد و به کوفه بردند.
8⃣ محمد بن عمر بن الحسن المجتبی.
9⃣ حسن بن حسن معروف به حسن مثّنا
حـسن، فرزند امام مجتبى(علیه‌السّلام) و مادرش، خوله دختر منظور فرازیه است . او مردى بـزرگ ، دانـشمند و پارسا بود و سرپرستى صدقات امام على(عليه السلام) را در زمان خود به عهده داشت.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (سوم) اسرای کربلا
✅ اما بانوان اسیر
1⃣ زینب کبری(علیهاالسلام)
2⃣ زینب صغری ام کلثوم(علیهاالسّلام) دختر امیر المومنین (علیه‌السّلام). وی در سال های اواخر عمر پیامبر خدا (صلی‌الله
علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دنیا آمد.زنی با فضیلت، فصیح، سخنور و دانا بود. نامش را زینب صغری هم گفته اند.در مدت اسارت نیز با سخنانش عترت رسول خدا(علیهم السّلام) را معرفی و ستم های حکام را افشا می کرد.
3⃣ فا طمه
4⃣ رقیه دختر سه ساله امام حسین
(علیه‌السّلام) که در سفر کربلا همراه اسرای اهل بیت(علیهم السّلام) بودند وقتی به شام رسیدندبه دستور یزید آنها را در خرابه شام اسکان دادند.ایشان شبی پدر را به خواب دید و پس از بیدار شدن بسیار گریست و بی تابی کرد و پدر را خواست. خبر به یزید رسید. به دستور او سر امام حسین (علیه‌السّلام) را نزد او بردند، و او از این منظره بیشتر ناراحت و رنجور شد و همانجا در خرابه شام جان داد.و محل دفن او در بازارچه قدیمی و با فاصله ی از مسجد اموی در دمشق قرار داد و چندین بار تعمیر شده است، آخرین تعمیر و توسعه در سال(۱۳۶۴) شمسی از سوی ایران آغاز شد و پس از چند سال به پایان رسید.
5⃣ صفیه
6⃣ ام هانی بنت علی (علیه‌السّلام)
ام هـانـی، فـرزنـد امـام عـلی (علیه‌السّلام) و مـادرش ام ولد اسـت.(۳۷۴) او بـا پـسر عموی خود، عـبـداللّه اکـبـربـن عـقـیـل ازدواج کرد(۳۷۵) و دارای فرزندانی به نام های محمد اوسط، عبدالرحمن ، مسلم و ام کلثوم گردید.(۳۷۶)
ام هـانـی بـا هـمسرش به کربلا آمد و پس از شهادت وی همراه کاروان اسیران به کوفه و شام رفت.(۳۷۷)
7⃣فاطمه دختر امام حسین (علیه‌السّلام)
8⃣ سکینه دختر امام حسین (علیه‌السّلام) دختری که می گویند در خرابه شام جان داد.
9⃣رباب همسر امام حسین
(علیهماالسّلام)
رباب دختر امرء القیس، همسر امام حسین(علیه‌السّلام) و مادر سکینه و علی اصغر(عبد الله). او در کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت، سپس به مدینه بازگشت و مدت یکسال برای سیدالشهدا (علیه‌السّلام) عزاداری کرد و مرثیه هایی هم در سوگ آن حضرت سرود.
0⃣1⃣ شاه زنان همسر امام سجاد (علیه‌السّلام)
1⃣1⃣ ام محسن او، مـادر مـحـسـن بـن حـسـیـن (علیهماالسّلام)(۳۶۹) و نـامـش نـامـعـلوم اسـت.(۳۷۰) ولی احـتمال دارد، وی همان رباب یا شهربانو باشد.(۳۷۱)
یاقوت حُمَوی می گوید: وقتی کاروان اسیران کربلا به کوه جوشن رسید که معدن مس و در غرب حلب است،ام محسن فرزندش را سقط کرد. تلاش وی برای تهیّه آذوقه در آن مکان بی نتیجه ماند.کارگران آنجا هم نه تنها وی را مـسـاعـدت نـکـردنـد بلکه ناسزا هم گفتند. ام محسن ، از این کار، خشمگین شد و از خداوند مـتـعـال خـواسـت تـا آنـان را مـجـازات کـنـد. بـر اثـر نـفـریـن او بـرکـت از آن کـوه گـرفـتـه شد.(۳۷۲) از زندگی وی اطلاع دیگری در دست نیست.
2⃣1⃣دختر مسلم بن عقیل
3⃣1⃣فضه کنیز فاطمه(علیهاالسلام)
4⃣1⃣حسنیه یکی از کنیزان امام حسین (علیه‌السّلام)از جزئیات زندگى او اطلاع کاملى در دست نیست؛ تنها در برخى از منابع متاخر آمده است: امام حسین(علیه‌السّلام )وى را از نوفل بن حارث بن عبدالمطلب خرید و به عقد ازدواج مردى به نام سهم در آورد. حـسـنـیه، کنیز امام حسین(علیه‌السّلام) که در منزل امام سجاد(علیه‌السّلام) خدمت مى کرده همراه امام(عليه‌السلام) بـا پسرش منجح بن سهم به کربلا آمد. منجح در رکاب اباعبداللّه الحسین (علیه‌السّلام) بـه شـهـادت رسـیـد و حـسـنـیـه، بـا دل پرغم و چشم اشکبار، با کاروان اسارت به کوفه برده شد.
5⃣1⃣ مادر وهب بن عبدالله: وی دختر عبد و همسر عبدالله بن عمیر کلبی از طایفه بنی علیم بود. چون شوهرش تصمیم گرفت از کوفه به یاری امام حسین (علیه‌السّلام) بیرون آید، ام وهب نیز اصرار کرد تا او را هم با خود ببرد. شبانه به یاران حسین(علیه‌السّلام) پیوستند . روز عاشورا وقتی شوهرش عبدالله بن عمیر به میدان رفت، او نیز چوبی به دست گرفت و به میدان شتافت ولی امام حسین(علیه‌السّلام) مانع او شد و فرمود : بر زنان جهاد نیست.
6⃣1⃣ ام خلف
نـام او در مـنـابـع کـهـن وجـود نـدارد. ولى در مـنـابـع مـتـاخـر نـقل شده که وى همسر مسلم بن عوسجه از زنان برجسته شیعه که در کربلا از یاران امام(عليه‌السلام)بوده پس از شهادت شوهرش، پسرش خلف آماده جنگ شد. امام حسین (علیه
السّلام) از او خواست تا به سرپرستی مادرش بپردازد . ولی مادرش او را تشویق به جنگ کرد(۳۴۸) و گفت :جز با یاری پسر پیغمبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از تو راضی نخواهم شد. خلف پس از نبردی دلیرانه به شهادت رسید. پس از شهادتش، سر او را به طرف مادرش پرتاب کردند. او هم سر را برداشته، بوسید و به سوی دشمن پرتاب کرد وفرمود ما چیزی را که در راه خدا داده ايم پس نمی گیریم.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (چهارم) اسرای کربلا
7⃣1⃣خدیجه بنت على(علیه السلام)
ایشان دخترامام على(عليه السلام) و مادرش ام ولد است(۴۰۱) وى با پسر عموى خود، عـبـدالرحـمـن بـن عـقـیل(۴۰۲) و سپس با عبدالرحمن بن عبداللّه ... بن عبد شمس ازدواج و خـداونـد مـتـعـال از عـبـدالرحـمـن بـن عـقـیـل سـه فـرزنـد بـه نـام هـاى سـعـیـد، عقیل و حمیده به ایشان عنایت کرد.(۴۰۳)خـدیـجـه ، بـانـوى شـجـاع کـاروان حـسـیـنـى، عـلاوه بـر تـحـمـّل مـصـیـبت شهادت همسرش، عبدالرحمن بن عقیل و دو جوان دلبندش در کربلا شاهد و ناظر دوران تلخ اسارت نیز بوده است. او سر
انجام در کوفه، وفات یافت.(۴۰۴)
8⃣1⃣جُمانة ام جعفر
فـرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد؛عمّه ی امام حسین(علیه‌السّلام)است.او با پسر عمویش، ابـوسـفـیـان بـن حـارث بـن عـبـدالمـطـلب(۳۷۸)که از اصـحـاب خـوش سـخـن رسول خدا(صلی‌الله‌علیه
و‌آله‌وسلّم)و از سرایندگان مرثیه آن بزرگواربود؛ ازدواج کرد(۳۷۹) و برایش فرزندی به نام عبداللّه به دنیا آورد(۳۸۰) وی در کربلا و حوادث تلخ پس از آن حـضـور داشـت(۳۸۱) و افـشـاگـر چـهـره ی باطل حکومت یزید در دوران اسارت بود.
9⃣1⃣ام وهب
از جـمـله زنانی که در کربلا حضور داشته ، ام وهب بوده ، وی به همراه شوهرش و یا به همراه فـرزنـدش در همان روز عاشورا طبق گفته اکثر مورّخان به شهادت رسید. اما منتخب التواریخ او را در شمار اسیران کربلا قرار داده است(۳۷۳)
0⃣2⃣ اُمامه
فـرزنـد امـام عـلی(علیه‌السّلام) و مادرش ام ولد است(۳۳۳) او با صلت بن عبداللّه، از نوادگان عبدالمطلب، ازدواج کرد و برای او دختری به نام نفیسه به دنیا آورد(۳۳۴)بـه گـفـتـه عـمـادزاده، امامه جزو زنان حاضر در کربلا بوده و قطعا در کاروان اسیران نیز حضور داشته است.(۳۳۵)
1⃣2⃣ ام جعفر
نـامـش جـمـانـه، فرزند امام علی
(علیه‌السلام)و مادرش ام ولد است.(۳۳۶)بنا به گـزارشـی دیـگـر، ام جـعـفـر و جـُمـانـه، نـام دو دخـتـر از فـرزنـدان امـام عـلی(علیه‌السّلام)مـی باشد(۳۳۷)
وی از زنـان حـاضـر در کـربـلا و از اسـیـران آن حادثه ی خونین است(۳۳۸) از سایر خصوصیات و جزئیات زندگی وی اطلاعی دیگری در دست نیست.
2⃣2⃣ام الحسن بنت علی (علیه‌السّلام )
ام الحـسـن یـا ام الحـسـیـن از فـرزنـدان امـام عـلی(علیه‌السّلام )اسـت.(۳۳۹) نـام وی رمله ی کبری(۳۴۰) مـادرش ام سـعـیـد دخـتـر عـروة بن مسعود ثقفی(۳۴۱)و بنا به نقلی ام شـعـیب مخزومیه می باشد.(۳۴۲)او با پسر عمّه ی خود، جعدة بن هبیره ی مخزومی که از شـیـعـیـان خاص امام علی
(علیه‌السلام)و فرزند ام هانی بود ازدواج کرد(۳۴۳) و خداوند متعال شش فرزند به نام های، جعفر، علی، حسن،حارث، عبداللّه، یحیی به وی عنایت کـرد.(۳۴۴)ام الحـسـن، پـس از وفـات جـعـدة ، بـه عـقـد جـعـفـربـن عـقیل در آمد ولی برای او فرزندی نزاد(۳۴۵)برخی عبداللّه بن زبیربن عوام را نیز از همسران ام الحسن دانسته اند(۳۴۶) اگرچه مورّخین به اسارت وی تصریح نکرده اند ولی بنا بر حضورش در کربلا(۳۴۷) به یقین جزو اسیران کربلا نیز بوده است.
3⃣2⃣ ام عمرو بن جناده
نام او بحریه و پدرش مسعود خزرجی است. وی در روز عاشورا، پس از شهادت همسرش جناده، بـه فـرزنـد نـه یـا یـازده سـاله ی خـود امـر کـرد بـه مـیـدان رفـتـه و مشغول نبرد شود. وقتی عمرو به شهادت رسید؛دشمن سر مبارک او را به سمت مادرش انداخت؛ولی مادر با خواندن رجز، سر او را به طرف دشمن انـداخـت و یـک نفر را کشت. سپس عمود خیمه را به دست گرفت و با حمله به خصمِ زبون دو نفر دیـگـر را نـیز به هلاکت رساند. آنگاه امام حسین (علیه‌السّلام) او را از ادامه ی جهاد و مبارزه منع کرد و ام عـمرو به خیمه بازگشت .(۳۵۴) از سایر جزئیات زندگی و اقدامات مثبت وی در دوران اسارت اطلاعی در دست نیست.
4⃣2⃣آمنه سکینه
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (پنجم) اسرای کربلا
5⃣2⃣ام اسحاق بنت طلحة
ام اسـحـاق بنت طلحة یـا ام الحـق،(۳۲۱) فـرزند طلحة بن عبیداللّه است.(۳۲۲) نام او را، عاتکه (۳۲۳) و مادرش را جرباء بنت قسامه ، از قبیله ی طی گفته اند.(۳۲۴)
مـورّخـان ، نـام هـمـسـران او و فـرزنـدانـش را بـه تـرتـیـب چـنـیـن نقل کرده اند:
۱-همسر اول: امـام حـسـن مـجـتـبی (علیه‌السّلام) و فرزندانشان که چهار پسر به نام های حسن، حسین، طلحة،و ابوبکر و یک دختر به نام فاطمه می باشد.(۳۲۵)
۲-همسر دوم: امـام حـسـیـن (علیه‌السّلام) که بـنـا بـه سـفارش برادر که هنگام شهادت فرمودند: بـرادر، من از این زن راضی هستم، نگذارید که او از خانه هایتان خارج شود،(۳۲۶) پس به سفارش ایشان با ام اسحاق ازدواج کردند و خداوند متعال، فاطمه و عبداللّه را به ایشان عنایت کرد.(۳۲۷)
۳-همسر سوم:عـبـداللّه بـن مـحـمـد بـن ابـی عـتـیـق. و فـرزنـدش امیه مـی باشد.(۳۲۸)
مـنـابـع کـهـن از حـضـور یـا عـدم حـضـور ام اسـحـاق در کـربـلا و تـحـمـل مـشـقـت هـای دوران اسـارت وی سـخـنـی نـگـفـتـه انـد ولی بـا مـطـالعـه واقـعـه ی ذیـل مـی تـوان
گـفـت: ام اسحاق در کربلا حاضر و به طور یقین در زمره ی اسیران کربلا نیز بوده است.
ام اسـحاق، در روز عاشورا فرزندى به دنیا آورد که او را عبداللّه نامیدند.او بـه دسـت عـبداللّه بن عقبه غنوى و به قولى هانى بن ثبیت حضرمى با تیر شهید شد.امام حـسـین(علیه‌السّلام ) خون او را به سوى آسمان ریخت و خونش به زمین بازنگشت. امام باقر(علیه‌السّلام) فرموده است: اگـر قـطـره ى از ایـن خـون بـه زمـیـن مـى
ریـخـت عـذاب الهـى بـر مـردم نازل مى گشت.(۳۲۹)
6⃣2⃣ ام الثغر خوصاء
7⃣2⃣ ام الکرام
دخترامام على(عليه السلام) و مادرش ام ولد است.
8⃣2⃣ام عـبـداللّه (۳۴۹) فـرزنـد امـام مـجـتـبـی(علیه‌السّلام )نـامـش، فـاطـمـه و مـادرش ام ولد اسـت(۳۵۰) او بـا امـام سـجـاد(علیه‌السّلام) ازدواج کـرد و چـهـار فـرزند به نام های امام محمد باقر
(علیه‌السّلام)حسن، علی و عبداللّه آورد.(۳۵۱) او در خاندان امام حسن(علیه
السّلام)در صداقت و راسـتـگـویی، بی نظیر و نخستین زن علویه بود که فرزند علوی (یعنی کسی که از طرف والدین منسوب به امیرالمؤمنین علیه السلام باشد؛به دنیا آورد.)یعنی امام باقر(علیه‌السّلام ) را به دنیا آورد.(۳۵۲)
ام عبداللّه با عموی بزرگوارش، امام حسین(علیه‌السّلام) به کربلا آمد و در لباس اسارت به کوفه و شـام برده شد. در دوران اسارت شاهد در غل و زنجیر بودن همسرش (امام سجاد (علیه‌السّلام)، گرسنگی و تشنگی فرزندش (امام محمد باقر(علیه‌السّلام) و دیدن سرهای خویشاوندان بر نیزه بود.(۳۵۳) در منابع کهن و اخیر اطلاعات دیگری درباره ی این بزرگوار‌وجود ندارد.
9⃣2⃣ام کلثوم بنت عبداللّه جعفر
ام کـلثـوم، فـرزنـد عـبـداللّه بـن جـعـفـربـن ابـی طـالب و حـضـرت زیـنـب (علیهم السّلام) اسـت.(۳۵۵) بـرخـی بـه وی لقـب (صـغـری) داده اند.(۳۵۶) معاویة، او را برای فرزندش یزید خواستگاری کرد، ولی دایی بزرگوارش، امام حسین(علیه‌السّلام) با این وصلت مخالفت کرد و ایشان را بـه عـقـد ازدواج پـسـر عـمـویـش، قـاسـم بـن مـحـمـدبـن جـعـفـربـن ابـی طـالب(علیهم السّلام) در آورد.(۳۵۷) و دختری بـه نـام فـاطـمـه به دنیا آورد.(۳۵۸)
ام کلثوم، همراه همسرش، قاسم، به کربلا آمد و پس از شهادت وی بـه اسـیـری بـرده شـد(۳۵۹) مـورّخـان درباره ی اقدامات وی در دوران اسـارت ، گـزارشی نقل نکرده اند. گروهی از رجال نویسان، حجّاج بن یوسف، ابان بن عثمان بـن عـفـان(۳۶۰) و خـالدبـن یـزید بن معاویه را نیز از همسران ام کلثوم، پس از قاسم دانسته اند(۳۶۱)
0⃣3⃣ام کلثوم بنت على(علیه السلام) زینب صغرى(۳۶۲)
1⃣3⃣ امّ کلثوم صغرى
امّ کـلثومِ صغرى، یکى از دختران امیر المؤ منین (علیه‌السّلام) که در کربلا حضور داشته است.
بـسـیـارى از مـنـابـع از ام کـلثوم به عنوان یکى از اسیران نام برده اند، بدون این که مقیّد به صغرى و کبرى بودن ایشان کنند.(۳۶۳و۳۶۴)
2⃣3⃣ ام کلثوم صغرى رقیه بنت على (عليهما السلام)
3⃣3⃣ امّ کلثوم کبری
ایشان یکی از فرزندان امام علی (علیه
السّلام) است.(۳۶۵) وی به همراه شوهرش، عـون بـن جـعـفـر از مـدیـنـه بـه امـام حسین (علیه‌السّلام) پیوستند و به همراه آن حضرت در کربلا حضور داشـتـنـد. شـوهـرش در روز عـاشـورا شـهـید شـد
(۳۶۶) و خـودش بـه اسارت در آمد.(۳۶۷) گرچه بـسـیاری از منابع نام ام کلثوم را به عنوان بانویی که در کربلا حضور داشت و جزء اسیران بود آورده اند ولی مقیّد به صغری و کبری بودنش ننمودند.(۳۶۸)
4⃣3⃣ امیمة سکینه (علیهاالسّلام)
5⃣3⃣ امینة سکینه (علیهاالسّلام)
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (ششم) اسرای کربلا
6⃣3⃣ بحریة بنت مسعود ام عمرو بن جناده
حـسـن مـثـّنـى ، بـراى خـواسـتـگـارى یـکـى از دو دخـتـر عـمـویـش بـه مـنـزل امـام حـسـیـن (علیه‌السّلام) رفـت. آن حـضـرت به او فرمود: خودت هر کدام را که بیشتر دوست دارى انتخاب کن . ولى او شرم کرد و پاسخى نداد. امام حسین (علیه‌السّلام) فرمود: من دخترم فاطمه را برایت انتخاب مى کنم؛ زیرا او به مادرم فاطمه شبیه تر است.فـرزنـدان وى، از فـاطـمـه و دو زن دیـگر عبارتند از: محمد، عبداللّه، ابراهیم، جعفر، داود، زینب، ام کلثوم، فاطمه، مُلیکه و ام القاسم
حسن، در حماسه ى روز عاشورا شرکت جست و در رویا رویى با دشمن زبون، هفده تن از آنان را بـه هـلاکـت رسـانـد. او کـه بـه شـدّت مـجروح و دست راستش قطع شده بود،با وسـاطـت اسـمـاء بنت خارجه فزارى، از هم قبیله اى هاى مادرش، از صحنه ى نبرد خارج گردید و بـه اسـارت در آمـد حـسـن مثنى نیز مانند سایر اسیران بر شتر بى جهاز برهنه، سـوار و بـه سـوى شام برده شد.او مى گوید: چون نزد یزید رفتیم؛ تعداد ما بـیـش از ده نـفـر بـود. بـه فـرمـان وى ، بـه سـوى مـدیـنـه حـرکـت کـردیم. در اوّل ماه بدانجا رسیدیم. سـرانـجـام، حـسـن بـن حـسن (علیهماالسّلام ) در سى و پنج سالگى در مدینه دیده از جهان فرو بست و به دیدار حقّ شتافت.
7⃣3⃣ ام الکرام (۳۳۰)
ایشان دختر گرامی امام علی (علیه
السلام) و مادرش ام ولد است.(۳۳۱) به گفته ی عماد زاده، او هـمـراه بـرادرش سـیـّدالشـهـدا (علیه‌السّلام) بـه کـربـلا آمـد و پـس از عـاشـورا بـه دسـت دشـمـنـان اهـل البـیـت (علیهم االسّلام ) از کـربـلا بـه کـوفـه و سـپـس به شام به اسارت برده شد.(۳۳۲) از جزئیات زندگی و اقدامات وی در طول اسارت اطلاع دیگری در دست نیست.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (اول) مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام
دو پرسش
1⃣چرا در هیچ جا از زندگی و وفات حضرت ام کلثوم (علیهاالسّلام) دختر امیرالمومنین (علیه‌السّلام) مطلبی بیان نمی شود؟
2⃣آیا درست است که ایشان با
۱-عمر وصلت کرده؟چرا که به اعتقاد ماعمر باعث شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) شده اند.
۲-آیاازاوصاحب فرزندانی بودند؟
۳-این وصلت کی و در چه سالی انجام شد؟
✅ دوگونه جواب داریم:
1⃣پاسخ اجمالی
اماچگونگی زندگی و وفات این بزرگوار؛
در بسیاری از کتب مرجع (که اسامیشان در پاسخ تفصیلی ذکر شده) آمده است.
✅اما درخصوص ازدواج با عمر
در روایات شیعه و سنی وارد شده است ولی روایاتی که این قضیه را نقل کرده، یک سان نیستند و با هم تفاوت هایی دارند.آن چه بین روایات شیعه و اهل سنت مشترک است این است که عمر، از ام کلثوم(علیهاالسّلام) خواستگاری کرد ولی حضرت علی(علیه‌السّلام) با این امر مخالفت کردند.عمر، با تهدیدهای مکرر، خواسته خود را تکرار کرد که حضرت؛علی رغم مخالفت خود با این امر، اختیارازدواج ام کلثوم(علیهاالسّلام) را به عموی خویش عباس واگذار کردند و عقد نکاح بین عمر و ام کلثوم(علیهاالسّلام)با اجازه و اختیار ایشان (در حالی که ام کلثوم(علیها
السّلام)هنوز به سن بلوغ نرسیده بود) منعقد شد ولی قبل از این که ایشان به سن بلوغ برسد، عمر از دنیا رفت و حضرت ایشان را به خانه خویش بازگردانید.
2⃣پاسخ تفصیلی
سؤال شما از دو قسم تشکیل می شود:
1- با وجود این که أم کلثوم دختر امیر المؤمنین علی و فاطمه(علیهم السلام) است چرا جریان زندگی ایشان در کتاب ها نیامده است؟
2- آیا درست است که ایشان با خلیفه دوم وصلت کرده اند؟ و صاحب فرزندانی بودند؟ این وصلت کی و در چه سالی انجام شد ؟
✅در مورد سؤال اول باید گفت:
چگونگی زندگی و وفات حضرت أم کلثوم
(علیهاالسلام)در بسیاری از کتب مرجع آمده است که به بعضی از آنها اشاره می کنیم؛مانند:
۱-اخبار الطوال(دینوری)
۲-الاستیعاب (ابن عبد البر)
۳-اسد الغابه (ابن اثیر)
۴-الإصابه (ابن حجر)
۵-الأعلام (زرکلی)
۶-الإمامه و السیاسه (ابن قتیبه دینوری)
۷-أنساب الأشراف (بلاذری)
۸-البدایه و النهایه (ابن کثیر)
۹-البدء و التاریخ (مطهر بن طاهرمقدسی)
۱۰-تاریخ ابن خلدون
۱۱-تاریخ الإسلام (ذهبی)
۱۲-تاریخ طبری (طبری)
۱۳-تاریخ برگزیده (مستوفی قزوینی)
۱۴-تاریخ یعقوبی (یعقوبی)
۱۵-سیرت رسول الله (ابرقوه)
۱۶-الطبقات الکبری (کاتب واقدی) ۱۷-الکامل(ابن اثیر)
۱۸-مروج الذهب (مسعودی)
۱۹-مقاتل الطالبین (أبی الفرج اصفهانی)
۲۰-فرزندان آل أبی طالب (جواد فاضل) و... .
✅اما در مورد قسمت دوم سوال:
ازدواج خلیفه دوم با ام کلثوم(علیها
السّلام)در روایات زیادی از طریق اهل سنت و شیعه نقل شده است که این نقل ها تفاوت هایی با هم دارند و این روایات به طور مفصل از نظر سند و محتوا مورد بحث و بررسی قرارگرفته اند. آن چه می توان از این روایات نتیجه گرفت و بین روایات شیعه و اهل سنت مشترک است این است که:عمر بن خطاب، ام کلثوم را از حضرت علی(علیه‌السّلام) خواستگاری کرد [1] و حضرت علی(علیه‌السّلام) را در این امر تهدید کرد... [2] و حضرت علی(علیه‌السّلام) عذر آورده و خواستگاری را نپذیرفتند.[3]عمر چندبارحضرت را تهدید کرده و بارها خواستگاری را تکرار کرد.[4]
در نهایت حضرت علی(علیه السّلام) اختیار ازدواج ام کلثوم(علیهاالسّلام) را به عموی خویش عباس واگذار نموده و با اجازه عباس عقد نکاح خوانده شد؛و بعد از مرگ عمر بن خطاب، حضرت علی(علیه‌السّلام) او را به منزل خویش برگرداندند. [5]
این تمام مطلبی است که در روایات شیعه و سنی آمده است.
اما این که آیا بین عمر و ام کلثوم زفافی صورت گرفت و آیا ام کلثوم از این ازدواج صاحب اولاد شد یا نه، هیچ دلیلی بر آن نداریم.
و لکن علمای شیعه و سنّی از روایات نتیجه گیری هایی کرده و نظراتی داده اند.
۱-نوبختی از علمای قدیمی شیعه (زمان غیبت صغری) می گوید: ام کلثوم(علیهاالسّلام)در موقع ازدواج با عمر، صغیره بود و قبل از این که به سن بلوغ برسد عمر از دنیا رفت (کشته شد). [6]
۲-همچنین رزقانی مالکی، از علمای اهل سنت (متوفی 1122هق) می گوید: ام کلثوم، همسر عمر بن خطاب بود و قبل از اینکه به سن بلوغ برسد، عمر از دنیا رفت. [7][8]
📚منبع
[1]ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج 1، ص 44.
[2]ابن سعد، طبقات ابن سعد، ج 3، ص 259.
[3] کلینی، کافی، ج 5، ص 246.
[4]کافی.
[5] کافی، ج 6، ص 115.
[6] مجلسی، بحارالانوار، ج 42، ص 91.
[7] الزرقانى، محمد بن عبد الباقی، شرح المواهب اللدنیّة، ج 7، ص 9.
[8] اقتباس از نمایه شماره 446 (سایت: 476).
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه(دوم) مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام
✅درباره زندگانی ام کلثوم دختر حضرت فاطمه و علی(علیهماالسلام) اطلاع چندانی در دست نیست.برخلاف حضرت زینب (علیهاالسلام) که نام و آوازه و وضع روشن تری دارد، زندگی و شرح حال او بسیار مبهم و پیچیده است و مورد بی مهری مورخان و نسب شناسان کهن قرار گرفته است،
✅ممکن است این بی مهری به دلیل نسبت همسری او با خلیفه دوم عمربن خطاب باشد که خود او در آن هیچ دخالتی نداشته است،در یکی دو قرن اخیر که علمای شیعه درباره او کتابهایی نوشته اند، بیشتر بلکه همه آنها در رد ازدواج آن گرامی با عمر بن خطاب قلم زده اند و به دیگر جنبه های زندگی او نپرداخته اند.
✅حضرت ام کلثوم(علیهاالسّلام) در واقعه کربلا حضور داشته اند اما اینکه چرا در سوگواریها از ایشان سخنی به میان نمی آید باید گفت تک تک افرادی که درحادثه عاشورا شرکت داشته اند رسالتی داشته و نقشی را ایفا کرده اند اما میزان و عمق رسالت آنها با یکدیگر فرق می کند مثلاً در مجلس یزید غیر از حضرت زینب
(علیهاالسلام)حضرت سجاد(علیه‌السّلام) نیز سخنرانی کرده اند اما به اندازه ای که درباره حضرت زینب (علیهاالسلام) سخن گفته می شود درباره ایشان صحبتی به میان نمی آید وعلتش آن است که حضرت زینب (علیهاالسلام) نقش چشم گیرتر و وسیع تری در این زمینه داشته اند. و مدیریت در شرائط بحرانی واقعه ی است که بدست حضرت زینب (علیهاالسلام) بوده است و بخاطر همین در سوگواریها وعزاداریها بیشتر از ایشان سخن به میان می آید و با مراجعه به تاریخ کربلا می بینیم که غیر از ایشان بزرگوارانی چون ام کلثوم و فاطمه دختر امام حسین ورباب و۰۰۰۰ (علیهم السلام) بودند که نقش بزرگی دراین واقعه ایفا کرده و ذهنیت مردم را از اسیران جنگی متحول ساختند.البته غیر از این مسأله عاملی که باعث می شود از ایشان سخنی به میان نیاید یا کمتر از ایشان صحبت شود، کم اطلاعی بعضی از مبلغین از جریانات عاشورا و سخنرانیها و تکیه بر مرثیه ها و اشعار تکراری و عدم توجه به پویایی واقعه عاشورا است که باید به این مسئله توجه شود و مبلغینی که رسالت عظیم رساندن پیام عاشورا را به مردم دارند احساس مسئولیت بیشتری در این زمینه کنند و مطلب نو و درسهای تازه ای از واقعه سراسر درس و آموزنده عاشورا بیرون کشند.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (سوم) مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام
✅سوال:چه رنجهای روات و محدثان شیعه کشیدند،تا این مطالب به ما برسد؟
✅جواب:رنج های فراوانی دیدند؛ مثلاً «ابن ابی عمیر» چقدر به زندان رفت و چقدر شلاق خورد که اسم شیعیان را بدهد؟! خواهرش تمام کتاب هایش را جمع کرد و در تابوتی گذاشت و روی تابوت را قیراندود کرد. سپس به شیعیان گفت که به اسم اینکه کسی از اهل این خانه فوت کرده، تابوت را تشییع کنید و به نخلستان ببرند و دفنش کنند. خواهر ابن ابی عمیر حتی به این نیز اکتفا نکرد و پس از دفن آن تابوت، روی آن سبزیجات کاشت. تا اینکه پس از سالها، ابن ابی عمیر از زندان آزاد شد و تابوت کتاب را درآورد. این کار ابن ابی عمیر، کار کمی نبود.
اگر به کتاب “وسایل الشیعه” مراجعه کنید، میبینید که چقدر حدیث با عنوان “عن ابن ابی عمیر” آمده است. روایات و احادیث اینگونه و با این زحمات به دست ما رسیده است.
لذا این سه مورد باعث شد که ولادت بسیاری از اهلبیت(علیهم السّلام) و فرزندانشان یا نامشخص و یا با تعدد اقوال روبرو شود که ولادت حضرت ام کلثوم(علیهاالسّلام) یکی از این موارد است.
وهمچنین است علت مشخص نبودن تاریخ ولادت حضرت ام کلثوم(علیها
السّلام)
۱-به خاطر مشکلاتی که تقیه را ایجاب می‌کرد.
۲-عدم وجود امکانات لازم در دسترس شیعیان.
۳- نبودن سند معتبر درمورد تاریخ ولادت آن بزرگوار.
این مشکل حتی در رابطه با شخصیتی مانند امام چهارم نیز هست؛ یعنی درباره تاریخ ولادت امام سجاد(علیه‌السّلام) قریب به ۱۳ قول و شاید بیشتر، وجود دارد.با اینکه ایشان یک امام معصوم هستند.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷جلسه (چهارم) مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام
✅اطلاعات عمومی پیرامون ام کلثوم، دختر علی ابن ابیطالب و فاطمه زهرا؛ خواهر زینب، حسن بن علی و حسین بن علی(علیهم السّلام) است.
1⃣او در واقعه کربلا از آغاز تا پایان حضور داشت.
2⃣ولادتش در سال ششم هجری و وفاتش چهار ماه و ده روز پس از بازگشت از شام و در مدینه اتفاق افتاد.
3⃣وفاتش:چهارماه یاچهارماه و ده روز بعد از برگشت از شام
4⃣محل زندگی :مدینه
5⃣نژاد:عرب
6⃣عنوان:ام المصائب
7⃣همسر(ها)
عمر بن خطاب (خلیفه دوم)
عون بن جعفر
محمد بن جعفر
8⃣فرزندان
زید بن عمر
رقیه بنت عمر
جعفر بن عون
زینب بنت محمد
9⃣والدین
علی بن ابی طالب (پدر)
فاطمه زهرا (مادر)
🔟خویشاوندان
حسن بن علی (برادر)
حسین بن علی (برادر)
زینب بنت علی (خواهر)
1⃣1⃣زندگی
نام‌ها و القاب · زندگی زناشویی · اختلاف مالی فاطمه و عباس با خلافت · خطبه فدکیه · رویداد خانهٔ فاطمه · درگذشت
2⃣1⃣در قرآن
سوره انسان · سوره قدر · سوره کوثر · آیه مباهله · آیات نور · آیه تطهیر · آیه مودت · آیه اطعام
3⃣1⃣محله های زندگی در مکه
محله بنی‌هاشم · شعب ابیطالب
4⃣1⃣محله های زندگی در مدینه
بقیع · بیت‌الاحزان · درخت کنار · روضه نبوی · سقیفه · مسجد النبی
در شمال حجاز
فدک
5⃣1⃣افرادخانواده
محمد · خدیجه · علی حسن · حسین · زینب · ام‌کلثوم · محسن
6⃣1⃣همراهان
فضه · ام ایمن · اسماء · سلمان
7⃣1⃣دشمنان
قنفذ · مغیره · عمر · ابوبکر
8⃣1⃣آثار
خطبه فدکیه · خطبه عیادت · دعای نور · مصحف فاطمه · لوح فاطمه
9⃣1⃣مرتبط
تسبیحات فاطمه · رویداد مباهله · ایام فاطمیه
0⃣2⃣ازدواج با عمر بن خطاب
عمر بن خطاب به‌دنبال این بود که علی، پسر عموی پیامبر را به خود نزدیکتر کند. او به‌طور منظم با علی به همراه سایر صحابه اولیه پیامبر مشورت می‌کرد و بر ازدواج با ام کلثوم دختر علی و نوه پیامبر اصرار می‌کرد.[۱] ام کلثوم، که در آن زمان طفلی بود با این ازدواج مخالفت کرده بود که دلیل آن محتملاً، شهرت عمر در برخورد خشن و بی‌ادبانه با زنان خود بود. امام(علیه‌السلام)دختر ۷ ساله خود را در ازای دریافت اراضی ینبع در نزدیک کوه رضواء به او ببخشد. عمر اراضی ینبع را به علی بخشید و این زمین‌ها بعدها به فرزندان حسن بن علی رسید.[۱]
1⃣2⃣نظریات غیرمسلمانان
۱-ویلفرد مادلونگ از دلایل دیگر علاقه عمر به ازدواج با ام کلثوم، نوه محمد را، رسیدن به سطح اجتماعی کسانی مانند عثمان می‌دانست؛ زیرا برخلاف عثمان که با دو دختر محمد ازدواج کرد. محمد هیچ‌کدام از دخترانش را به ازدواج عمر و ابوبکر درنیاورده بود. هرچند دختران آنها را به همسری گرفته بود.[۱]
۲-آلفرد گیوم می‌گوید که فرزندان حاصل ازدواج عمر و ام کلثوم، زید و دختری (که نامش برای ما ناشناخته است) است.[۲]
۳-سید حسین نصر نیز در دانشنامه بریتانیکا ازدواج عمر بن خطاب و ام کلثوم را تأیید می‌کند.[۳]
وی پس ازمرگ عمر با عون بن جعفر پسر جعفر بن ابیطالب ازدواج کرد اما وی زود درگذشت سپس با محمد بن جعفر طیار پسر دیگر جعفر ازدواج کرد.
2⃣2⃣وفات
پیرامون تاریخ وفات وی اختلاف است. برخی وفات وی رادر حدود سال ۵۰ هجری دانسته‌اند و برخی مانند سید محسن امین درگذشت وی را قبل از سال ۵۴ هجری در مدینه دانسته و مؤلف اعلام النسا درگذشت وی را چهار ماه پس از بازگشت کاروان اسرای کربلا از شام دانسته‌است.
منابع
1- Madelung، Wilferd (۱۹۹۷). The Succession to Muhammad. Cambridge University Press. ص. ۶۷&۷۹.
2- Guillaume، New Light on the Life of Muhammad، ۵۰.
3- Nasr, Seyyed Hossein. "Ali". Encyclopædia Britannica Online:Ali and the first caliphs
Guillaume، Alfred (۱۹۵۵). New Light on the Life of Muhammad. Manchester University Press. ۵۰.
🌷جلسه (پنجم) مظلومیت ام کلثوم علیهاالسلام
✅درباره زندگانی ایشان اطلاع چندانی در دست نیست.برخلاف حضرت زینب (علیهاالسلام) که نام و آوازه و وضع روشن تری دارد، زندگی و شرح حال او بسیار مبهم و پیچیده است و مورد بی مهری مورخان و نسب شناسان کهن قرار گرفته است.
✅ممکن است این بی مهری به دلیل نسبت همسری او با خلیفه دوم عمربن خطاب باشد که خود او در آن هیچ دخالتی نداشته است،در یکی دو قرن اخیر که علمای شیعه درباره او کتابهایی نوشته اند، بیشتر بلکه همه آنها در رد ازدواج آن گرامی با عمر بن خطاب قلم زده اند و به دیگر جنبه های زندگی او نپرداخته اند.
✅ ام کلثوم صغری دومین دختر امام علی وفاطمه (علیهماالسلام) است.
در اینکه علی(علیه السلام) از فاطمه
(علیهاالسلام) صاحب دو دختر بوده است،بین مورخان و تذکره نویسان اختلافی دیده نمیشود.
✅ طبری آنجا که فرزندان امام
(عليه‌السلام) را بر میشمارد می نویسد:و زینب کبری و ام کلثوم کبری (1)
و آنجا که فرزندان آنحضرت را از زنان دیگر جز فاطمه (علیهاالسلام) نام میبرد می گوید از آنهاست زینب صغری و ام کلثوم صغری (2)
✅ شیخ مفیدمی گوید فرزندان امیر المؤمنین(علیه‌السّلام) از دختر و پسر بیست و شش فرزنداند:حسن و حسین و زینب کبری و زینب صغری(علیهم السّلام) که کنیه او ام کلثوم است مادر اینان فاطمه بتول است(3).
✅ تنها خلاف آنان در این است که ام کلثوم کنیه است یا نام اوست.بیشتر تاریخ نویسان نام او را ام کلثوم(علیها
السلام) نوشتهاند.
ام کلثوم(علیهاالسّلام) پس از سال(۱۸ق)متولد شد و سال(۱۷)به عمر شوهر کرد و چون عمر کشته شد نخست عون و پس ازاو برادرش محمد او را بزنی گرفت
بیشتر تذکره نویسان نوشتهاند ام کلثوم
(علیهاالسّلام) پس از محمد (4) شوهری اختیار نکرد.
✅اما ابن حزم نویسد:عبد الله بن جعفر بن ابی طالب پس از طلاق زینب (علیها
السلام) او را بزنی گرفت. (5)
✅عموم تذکره نویسان و مورخان نوشتهاند.ام کلثوم(علیهاالسّلام) از عمر دارای پسری بنام زید بوده است، تنها ابن حجر با اینکه خود بدین موضوع تصریح کرده است (6) در جای دیگر نویسد:زید بن عمر بن خطاب خواهر عبد الله مادر آنان ام کلثوم دختر جرول است که نزول آیه «لا تمسکوا بعصم الکوافر» (7) میان آنان جدائی انداخت (8)
این گفته مسلما اشتباه است.
اولا: زید چنانکه خوداو و دیگران نوشتهاند
فرزند ام کلثوم دختر علی (علیهما
السلام) است و دیگر اینکه مادر عبد الله زینب دختر مظعون بن حبیب است (8) و الله اعلم)
✅ام کلثوم در چه سالی زندگانی را بدرود گفته،معلوم نیست.
احمد بن ابی طاهر طیفوری متوفای سال 280 و نویسنده کتاب بلاغات النساء روایتی از امام صادق (علیه‌السّلام) و آن بزرگوار به نقل از پدران خود نوشته است که ام کلثوم(علیهاالسّلام) در بازار کوفه مردمان را اشارت کرد تا خاموش شدند و سپس خطبهای با چنان بلاغت خواند که گوئی علی بن ابی طالب(علیهماالسلام) است.
سخن عمر رضا کحاله در اعلام النساء (10) آن خطبه را بنقل از احمد بن ابی طاهر آورده است.
✅ اما این روایت را بدین صورت نمیتوان پذیرفت چه مورخان و تذکره نویسان هر دو فرقه نوشتهاند ام کلثوم و فرزندش زید در یک روز در مدینه در گذشتند.و درباره مرگ زید نوشتهاند.شبی بین بنی جهم جنگی در گرفت.زید داخل معرکه شد تا نزاع را بر طرف سازد لیکن در تاریکی ضربتی خورد که بر اثر آن در گذشت.
✅ عبد الله بن عامر بن سعید در باره او گفته است:
ان عدیا لیلة البقیع یفرجوا عن رجل ضریع مقابل فی الحسب الرفیع ادرکه شؤم بنی مطیع (11)
زید و مادرش با یکدیگر مردند و مردم ندانستند کدامیک زودتر مرده و بدین جهت هیچیک از دیگری ارث نبرد. (12)
ابن سعد نوشته است:زید و مادرش ام کلثوم(علیهاالسّلام) هر دو در یک روز مردند و عبد الله بن عمر بر آنان نماز خواند و در روایت دیگر که از عمار بن ابی عمار مولای بنی هاشم آورده است (13) گوید سعید بن عاص که در این وقت امیر مدینه بود بر آن دو نماز خواند (14) سعید بن عاص در سالهای چهل و یک تا پنجاه و شش در مدینه حکومت داشته است (15) اگر این روایت بالا را درست بدانیم،وفات ام کلثوم(علیهاالسّلام)پس از بازگشت او از کوفه به مدینه و بین سالهای چهل و دو تا پنجاه و شش است.
و در روایتی دیگر نویسد:حسن و حسین دنبال جنازه او بودند پس وفات او دیرتر از سال پنجاهم که سال شهادت امام حسن(علیه السلام) است نیست و بین سالهای چهل و دو تا پنجاه محدود میشود.
📚منبع
1.ج 6 ص 347.
2.همان کتاب ص 3472-3473.
3.ارشاد ص 355 ج 1.
4.هر دو صورت را نوشتهاند.رجوع شود به مقاتل الطالبین ص 21 و قاموس الرجال ص 96 ج 8.
5.جمهرة انساب العرب ص 36.
6.الاصابه ص 275-276 ج 8.
7.سوره ممتحنه آیه 20.
8.ابن سعد ص 5.ج 4.
9.بلاغات النساء.
10.ص 259 ج 4.
11.شومی بنی مطیع سبب شد که مردی والا تبار در شب رزم بخاک و خون بغلطد.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode
🌷ادامه جلسه (پنجم)
12.نسب قریش ص 352-353 و رجوع به جمهره انساب العرب ص 38 و 158 شود.
13.روایتی که شیخ طوسی در خلاف ص 266 ج 1 از عمار یاسر در این باره آورده ابی عمار را باشتباه همان است که ابن سعد نوشته است و در سندی که شیخ در دست داشته عمار بن یاسر نوشتهاند.
14.طبقات ج 8 ص 340.
15.معجم الانساب ج 1 ص 35.
https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode