ه‌های دینی ممکن است تحصیل شود، در حقیقت پسوند دینی را برای این‌ها هم به کار می‌بریم و از آن‌ها به علم دینی تعبیر می‌کنیم. بعضی آیات و روایات علم دینی را به معنای نخست تعبیر می‌کند؛ یعنی علم دینی را علمی می‌داند که محتوای دینی دارد به معنای اینکه خدای تبارک و تعالی با فرستادن پیامبران و با نزول کتاب‌های آسمانی محتوای آن را در اختیار بشر قرار می‌دهد و بعضی آیات و روایات نظر به علم دینی به معنای دوم دارد و آن را علوم دنیایی تفسیر می‌کند. هم‌نشینی علم با واژه‌های معناشناسی در روایات اسلامی اگر به مجموعه‌ای از روایاتی که در باب «علم» در کتاب شریف کافی کلینی وارد شده، با عنوان کتاب‌العلم، یا به بحارالانوار که اولین کتاب آن «العلم والعقل والجهل» است مراجعه کنیم، می‌بینیم روایات زیادی از ناحیه معصومان (ع) در مورد علم وارد شده و در این روایات کلمه علم را در کنار تعبیر‌هایی می‌بینیم که به کار رفته است و می‌توانیم از قانون هم‌نشینی استفاده کنیم. علم هم‌نشین با واژه‌های دیگری در روایات اسلامی آمده است که یکی از اصول معناشناسی و مطالعات در این حوزه این است و در واقع با استفاده از آن برای پی بردن به یک کلمه از هم‌نشین‌های آن هم استفاده می‌کنیم. با یک نگاه سطحی و گذرا توانستیم علم را در کنار ۱۰ واژه دیگر از جهت ویژگی‌هایی که علم مطلوب باید داشته باشد، ببینیم. قبل از آنکه کلمه علم را با سایر هم‌نشین‌ها تیتروار بیان کنم، به حدیث شریفی از نهج‌البلاغه ارجاع می‌دهم که امیرالمومنین (ع) مردم را به سه گروه تقسیم می‌کنند و یک حصر عقلی نسبت به طبقات مردم ارائه می‌دهند؛ «النَّاسُ ثَلَاثَةٌ»؛ مردم سه دسته هستند؛ «فَعَالِمٌ رَبَّانِیٌّ»، دوم؛ «مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاةٍ»؛ کسانی که به دنبال کسب علم‌اند، اما غرض آن‌ها این است که با این علم نجات پیدا کنند. علمی که آن‌ها را به سعادت می‌رساند اگر نه؛ «هَمَجٌ رَعَاعٌ»، به پشه‌هایی اطلاق می‌شوند که در آسمان حرکت می‌کنند که تحت جریان‌های اجتماعی گوناگون هر لحظه متمایل به جهت و سمتی می‌شوند و این‌ها تبعا به ریسمان محکمی به عنوان دستاویزی که منحرف نشوند، چنگ نزده‌اند. ایکنا: به این ترتیب کسب علم با چه خصلت‌هایی همراه است؟ از منظر امیرالمومنین (ع)، در یک جامعه متعادل مردم یا باید در مسیر آموختن علم باشند، یا در مسیر فراگیری علم باشند به عنوان دانش‌آموز، دانشجو، طلبه‌ای که در مسیر نجات و تکامل گام برمی‌دارد. علمی که فارغ از محتوا، با انگیزه دینی می‌تواند خوانده شود و به دست آید، اما در روایات اسلامی علم در کنار یک رشته واژه‌هایی به کار رفته، به طور مثال «علم و اخلاص» که در این‌باره علم فقط باید به خاطر پروردگار عالم خوانده شود و به دور از انگیزه‌های دنیایی و شائبه‌های ریاکاری تحصیل شود. همه این‌ها مستنداتی در آیات و روایات دارد که به اختصار برخی را می‌گویم و برخی را به آن دو کتاب ارجاع می‌دهم. خداترس‌ترین افراد «عالمان» هستند ثمره علم باید «خداترسی» باشد و خداترس‌ترین افراد «عالمان» هستند، در واقع علم و تواضع که باید رابطه‌ای میان این دو باشد، به طوری که اگر کسی عالم‌تر است در حقیقت باید خداترس‌تر باشد و تشبیه روایات در این زمینه این است که عالم مانند یک درختی است که هر چه بار آن سنگین‌تر باشد جهت آن به سمت زمین بیشتر می‌شود و افتاده‌تر است، بنابراین علم با «تواضع» همراه است. علم و خشوع؛ خشوع عبارةالاخری تواضع است از دیگر عبارات به کار رفته در کنار علم، می‌توان به این نکته که «علم و خشوع» همراه است اشاره کرد و خشوع عبارةالاخری تواضع است، همچنین «علم و بصیرت» که بصیرت به معنای ژرف‌اندیشی واقعی است که این امر بر عالمان واقعی مشتبه می‌شود و مجهز به نیرویی به نام فرقان است، یعنی تشخیص صحیح حق از باطل، در قرآن هم آمده؛ «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ یَجعَل لَکُم فُرقانًا» و به این مسئله اشاره دارد. علم با شک و شبهه و نوسان همراه نیست «علم و حکمت»؛ علم دینی از مقوله حکمت است و حکمت به دانش اساسی و راستینی اطلاق می‌شود که با شک، شبهه و تردید نوسان پیدا نمی‌کند، لذا قرآن کریم درباره حضرت لقمان می‌فرماید: «وَ لَقَدْ آتَیْنا لُقْمانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ»، حکمت نوعی علم است، اما علمی که قاطعیت دارد و با شک و شبهه و نوسان همراه نیست. علم نقیض جهل است و هر جا علم می‌آید باید جهلی از وجود انسان رخت بربندد، لذا می‌فرماید: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ». علم و هم‌نشینی با معرفت، حلم و عمل «علم و معرفت»؛ که ثمره علم؛ معرفت حقیقی و اساسی است. «علم و حلم»، یکی از نشانه‌های عالم این است که حلم و صبر دارد و از عمل شتابزده خودداری می‌کند. بالاخره آنچه که در بسیاری از روایات بر آن تاکید شده؛ «علم و عمل» است، الْعِلْمُ مَقْرُونٌ بِال

ْعَمَلِ، انسان باید به اندک دانسته‌های خود عمل کند تا زمینه برای القای مطالب مفصل‌تری و دانش‌های مفصل‌تری برای او حاصل شود. عالم غیرعامل، جاهل است هر علمی مقدمه‌ای برای عملی است و هر عملی زمینه‌ساز اعطای علم جدید است. این مسئله به قدری مهم است که در برخی روایات عالم به معنای عامل است و عالم غیرعامل نوعی جاهل عنوان شده و می‌فرماید: «مَنْ صَدّقَ فِعْلُهُ قَوْلَهُ وَ مَنْ لَمْ یُصَدّقْ فِعْلُهُ قَوْلَهُ فَلَیْسَ بِعَالِمٍ»؛ کسی که علم او با عمل او مطابقت نکند، به او نباید عالم گفت، او کسی جز جاهل نخواهد بود. از مجموعه آیات و روایاتی که بیان شد که علم را هم‌نشین واژه‌هایی مانند حلم، عمل، معرفت، حمکم، خداترسی، اخلاص و ... قرار می‌دهد، درک می‌کنیم که طبق آموزه‌های ادیان گا‌ها علم دینی صرفا علمی نیست که محتوای دینی داشته باشد، علم دینی علمی است که با ویژگی‌های رفتاری و یک ویژگی‌های اعتقادی از سنخ جهان بینی‌های ارزشی همراه است، علمی که فارغ از محتوا با انگیزه الهی هم خوانده شود و نتایج آن پیگیری شود. به این ترتیب علم دینی هیچ‌گونه منافاتی با علوم انسانی و علوم بشری و دنیایی ندارد و در برابر آن‌ها قرار نخواهد گرفت، بلکه ممکن است در شرایطی در برخی علوم معمولی مانند ریاضیات، طبیعیات، زیست‌شناسی، کیهان‌شناسی و ... بتوانیم علم دینی را به کار ببریم و در یک جایی این‌ها با یکدیگر قابل جمع خواهند بود. ایکنا: آقای دکتر معارف، شما این گزاره که گفته می‌شود دین ایستا و علم پویا است را رد می‌کنید؟ بله. یکی از ویژگی‌های علم مراتب است، اصولا در مقوله علم، تشکیک و مراتب را نباید انکار کنیم، ممکن است انسان عالم باشم، اما یک نفر عالم‌تر باشد، این که یک نفر عالم‌تر است، نسبت به من اعلم است. انسان باید دنبال مجتهد اعلم باشد، اینکه یک نفر را به عنوان عالم و یک نفر را به عنوان اعلم داریم این به دلیل آن است که انسان‌ها در سایه تحقیق روز به روز دوره به دوره افق‌های جدیدی از اطلاعات برای آن‌ها به دست می‌آید علم حالت ثابت و راکدی ندارد و حتما با تحقیق و تفحص وسیع‌تر خواهد شد. ایکنا: ثمره‌های متعددی از علم دینی بیان کردید، آرمان نهایی تاسیس علم دینی چیست؟ آرمان نهایی علم دینی؛ جهان‌شناسی، مبدا شناسی، معاد شناسی، انسان شناسی است و تبعا همه این‌ها مقدمه علم خداشناسی، راه شناسی و هدف شناسی است. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ»، علم دینی دستاورد‌های ابتدایی و اولیه‌ای دارد که به جهان شناسی و تفسیر طبیعت برمی‌گردد و اینکه ما در همین دنیا نعمت‌های الهی را خوب بشناسیم و بهره‌برداری درست کنیم تا جهان برای داشت یک زندگی عادلانه اجتماعی در خدمت و تسخیر ما باشد. داشتن زندگی عادلانه اجتماعی مناسب؛ ثمره ابتدایی علم دینی است، اما غایت و نهایت علم دینی این است که ما جدای از منظر دنیای مادی که بسیار هم زودگذر است به جهان و مناسبات بزرگ‌تری فکر کنیم، در روایات آمده: «أیها النّاس وإنّا خُلِقنا وإیّاکم للبقاء لا للفناء»، این دنیا که فانی است، شما خلق شدید برای بقا، علم دینی باید مسیر را برای ما مشخص کند و کمک کند برای به دست آوردن آن بقا و جاودانگی عمل کنیم. گفت‌وگو از مریم روزبهانی http://www.iqna.ir/fa/news/3701360/%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AE%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C

#مصاحبه قرآن و انتظارات عصر حاضر (گفتگویی قدیمی با استاد مجید معارف در موضوع قرآن و رسالت آن در عصر حاضر) #قرآن #رسالت_قرآن #هدایت #عصر_حاضر مجله #گلستان_قرآن 🆔 @ostadmaaref

#قاب_تصویر 🆔 @ostadmaaref

بازدید دکتر مجید معارف از دانشگاه بابِل و سخنرانی در دانشکده علوم قرآنی این دانشگاه با عنوان "تطور علوم قرآنی در ایران" در جمع اساتید و دانشجویان. 🆔 @ostadmaaref

#قاب_تصویر 🆔 @ostadmaaref

#قاب_تصویر 🆔 @ostadmaaref

💠 سوال: ♦️ آیا فلسفه اسلامی ما را در برخورداری هر چه بیشتر از معارف اسلامی کمکی می کند یا خیر؟ 👇👇👇 🆔 @ostadmaaref

💠 پاسخ: ♦️ فلسفه یک دانش بشری است که ابزار آن عقل و استدلال عقلی است؛ البته پیش فرض اعتقادی یک فیلسوف که می تواند مادی یا غیر مادی باشد به فلسفه رنگ مادی یا الهی می دهد با این حساب فلسفه اسلامی و الهی خواهیم داشت. ✅ مصادیق آن هم در اسلام امثال بوعلی سینا، ملاصدرا، حکیم سبزواری و در عصر حاضر علامه طباطبایی و شهید مطهری هستند. 🆔 @ostadmaaref

#مقاله رابطه تاریخ و فهم و نقد حدیث #روایات #حدیث #تاریخ #فقه_الحدیث #نقد_الحدیث #سبب_صدور مجله #پژوهش_دینی 🆔 @ostadmaaref

#فایل_صوتی 💠 به مناسبت ولادت امام محمد باقر علیه السلام ♦️ برنامه تلویزیونی معرفت 🔹 شبکه چهار سیما 🗓 نامعلوم 🆔 @ostadmaaref

💠 سوال: ♦️با وجود علم لدنی ائمه هدی(علیهم السلام)، علت نگارش کتاب جامعه با دیکته حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) با انشاء حضرت امیر(علیه السلام)، چه بود؟ 👇👇👇 🆔 @ostadmaaref

💠 پاسخ: ♦️ پاسخ مفصل این سوال در کتابهای «پژوهشی در تاریخ حدیث» و «تاریخ عمومی حدیث» آمده است؛ اما به طور خلاصه: ✅ کتاب جامعه در حکم پلی بود که علم امامان(علیهم السلام) را به علم پیامبر(صلی الله علیه و آله) و صل می کرد و علیرغم اختصاصی بودن آن برای ائمه. ✅ آن بزگواران این کتاب را به دوگروه نشان دادند که گزارشهای آن موجود است: 1⃣ گروهی از یاران نزدیک خود. مانند "زراره" از جهت اطمینان دل آنها. 2⃣ گروهی از مخالفان خود جهت اتمام حجت بر آنان. مانند "حکم بن عتیبه" و با این احتجاج ثابت می شد که امامان(علیهم السلام) فقط به سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) تاکید می کنند نه چیز دیگر. 🆔 @ostadmaaref

#مقاله شیخ طوسی و کتاب الامالی #روایات #شیخ_طوسی #الامالی #امالی_نویسی #تحمل_حدیث #راویان_عامه مجله #منهاج 🆔 @ostadmaaref

#مقاله جایگاه و فلسفه زیارت قبور در آیات و روایات #قرآن #روایات #زیارت_قبور #فلسفه_زیارت_قبور مجله #جستارهایی_در_جامعه_شناسی_تاریخی 🆔 @ostadmaaref

#مقاله مدخل «جامع حدیث» #روایات #جامع_حدیث #شیعه #اهل_سنت #تدوین_جوامع_حدیثی مجله #دانشنامه_جهان_اسلام 🆔 @ostadmaaref

🌺🌺#روشنا🌺🌺 📚 خلاصه قسمت پنجاهم: 💠 #تحریف_ناپذیری_قرآن_17 ♦️ ادامه بیان نظر علما در باب عدم تحریف: ✅ نظر سید مرتضی علم الهدی از علمای قرن پنجم ✅ نظر شیخ طوسی از علمای قرن پنجم ✅ نظر شیخ جعفر کاشف الغطا از علمای قرن سیزده 🆔 @ostadmaaref

🌱 #فایل_صوتی ☘ کیفیت عالی 🍀 برنامه رادیویی #روشنا 📝 جلسه 50 🆔 @ostadmaaref

💠 سوال: ♦️لطفا نظر خود را درخصوص مستند و محتوای روایت "انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق" بفرمایید. 👇👇👇 🆔 @ostadmaaref

💠 پاسخ: ♦️ در این زمینه «خانم دکتر اخوان صراف» تحقیقی انجام داده اند که اعتبار سند را در طرق شیعی وسنی حدیث نشان می دهد. ✅ تحقیق ایشان به راحتی قابل جستجو است. ♦️ ضمنا متن حدیث کاملا از نظر قرآن درست و موافقت قرآن به عنوان مهمترین ملاک احراز صحت حدیث است. 🆔 @ostadmaaref

#فایل_ضمیمه 💠 مقاله: بررسی اعتبار حدیث انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ♦️ خانم زهرا اخوان صراف 🆔 @ostadmaaref

#مقاله مدخل «جرح و تعدیل» #رجال #علوم_حدیث #جرح #تعدیل #وثاقت_راوی #عدم_وثاقت_راوی مجله #دانشنامه_جهان_اسلام 🆔 @ostadmaaref

🌺🌺#روشنا🌺🌺 📚 خلاصه قسمت پنجاه و یکم: 💠 #تحریف_ناپذیری_قرآن_18 ♦️ ادامه بیان نظر علما در باب عدم تحریف: ✅ نظر شیخ حر عاملی از علمای اخباری ✅ نظر علامه طباطبایی مؤلف المیزان ✅ نظر امام خمینی در تهذیب الاصول 🆔 @ostadmaaref

🌱 #فایل_صوتی ☘ کیفیت عالی 🍀 برنامه رادیویی #روشنا 📝 جلسه 51 🆔 @ostadmaaref

🌹نسیم آمد این بار از خوش مسیری رسانَد به ما مژده ی دلپذیری 🌹خبر خوش خنک کرد کام زمین را بهاری شد این خطّه ی گرمسیری 🌹به یک خانه ی ساده کنج مدینه چه زائرسرایی چه مهمانپذیری 🌹به دامان شهبانویی آسمانی چنین مادر پاک و روشن ضمیری 🌹به ارباب دلها خدا هدیه داده چه شمس الضّحایی چه ماه منیری 🌹چه ماهی که دلها همه صید چشمش ز مژگان خود تا رها کرده تیری 🌹اماما تو خود زینت عابدینی پناه و امید صغیر و کبیری 🌹کریمی، عزیزی، امیری، بزرگی امامی، رئوفی، صبوری، بصیری 🌹تو خود خانه ی کعبه را مستجاری به درگاه ایزد اگر مستجیری 🌹تو عطر اقاقی در این خاکدانی تو گرمای عرفان در این زمهریری 🌹تو بُغض غریب دعای کمیلی تو روح بلند دعای مجیری 🌹مقام رفیع تو را غبطه خوردند همه کهکشانهای این راه شیری 🌹تو دریای صبری، تو موج وقاری تو علم لدنّی، تو خیر کثیری 🌹تو سبزینه ی برگ شاداب عصمت تو خود میوه ی بوستان غدیری 🌹دعا را تو یاد ابوحمزه دادی چه می شد که دست مرا هم بگیری 🌹زبور است آری بر آل محمد کتاب صحیفه به آن بی نظیری 🌹تو سیراب سرچشمه های دعایی تو از باده ی سرخ سجاده سیری 🌹معلم تویی؛ از تو آموخت شیعه ولایت مداری ولایت پذیری 🌹به وقت خطابه بسی سربلندی به گاه عبادت گهی سر به زیری 🌹جسارت نباشد سؤالی بپرسم چرا در جوانی بدین مایه پیری 🌹چهل سال گریه تو را پیر کرده چرا چلّه ی اشک باید بگیری 🌹به جالوتیان سنگ داود بودی خوشا این شجاعت، زهی این دلیری 🌹اماما مدد کن به صحرای محشر ز ما استغاثه ز تو دستگیری 🌹گدای شمایم که تقدیرم این شد تو را شاهی و نوکران را فقیری #امام_سجاد_ع_ولادت #عباس_احمدی