✅ مقدماتی در مورد #طرحنامه_نویسی
✔️ تعاریف
▫️طرح تحقیق، راهنما برای پژوهشگر است.
▫️طرح و
نقشهی
اولیهای است که محقق قبل از شروع مراحل اجرای پژوهش تهیه کرده و خود را ملزم به تبعیت ازآن
مینماید. ▫️کلیه اجزاء،
ویژگیها، اقدامات و
فعالیتهایی که در فرایند یک تحقیق علمی طی
میشود، در طرحنامه به خوبی مشخص و تعریف
میشود. 💠 به عبارت دیگر... ▫️طرح تحقیق، سندی است که مشخصات تحقیق، برنامه اجرایی و جزئیات
فعالیتها و امور مربوط به موضوع تحقیق را در بر دارد. ▫️طرح تحقیق نقشه چگونگی انجام دادن تحقیق علمی است. ▫️ مانند
نقشهی اولیه است که محقق تصویری کلی از آنچه را که دنبال
میکند نشان
میدهد. ✔️ اهمیت و ضرورت طرحنامه ▫️مهمترین ویژگی و خاصیت طرح پژوهشی، ویژگی
پیشبینی کنندگی آن است. ▫️کلیه
فعالیتها و اموری که از ابتدای شروع یک پژوهش علمی تا آخرین مرحله آن یعنی ارائه گزارش نهایی باید انجام شود، تعیین
میگردد. ▫️همچنین ترتیب زمانی اجرای هر فعالیت نیز مشخص
میگردد. این مهم باعث
میشود تا هیچ امری در طول فرایند تحقیق مورد غفلت قرار نگیرد. ▫️دقت و تامل کافی در تهیه طرح پژوهشی، از سردرگمی و بلاتکلیفی محقق در طول انجام پژوهش جلوگیری می کند. ✔️ انواع طرحنامه ▫️محقق برای شروع هر پژوهشی #طرح_اجمالی و #طرح_تفصیلی برای تحقیق خود آماده نماید. ✔️ عناصر اصلی طرح تحقیق ▫️تعریف و تبیین موضوع (بیان مساله) ▫️اهمیت و ضرورت تحقیق ▫️اهداف تحقیق ▫️سوالات تحقیق ▫️فرضیات تحقیق ▫️روش تحقیق ▫️پیشینه تحقیق ▫️سازماندهی موضوع ▫️منابع ✍️ با ما همراه باشید.
1️⃣
✅ آموزش تعریف و تبیین موضوع
▫️منظور از #تعریف، تعریف اصطلاحی #کلیدی_ترین_قسمت_عنوان
میباشد. ▫️مراد از تبیین موضوع این است که پژوهشگر به روشنی قلمرو و محدوده موضوع تحقیق را که در واقع همان سوال_اصلی است، توضیح دهد. ▫️تعریف وتبیین موضوع (بیان مسئله) دارای دو قسمت اصلی (دانسته ها و مجهولات) است. ✔️ بند اول:دانسته ها ▫️بهترین راه بیان مسئله این است که پژوهشگر به مهمترین مفهوم یا مفاهیم مطرح در عنوان_مسئله، در قالب چند جمله اشاره کرده و آن را به اختصار توضیح دهد. ▫️اطلاعاتی را که
میتواند مبنای حرکت به سمت رفع مجهولات در مسئله باشد را به صورت هدفمند استفاده کرده و بنویسید. ▫️این
میتواند بند اول یعنی قسمت
دانستههای مهم در مسئله شما باشد. ✔️بند دوم: مجهولات ▫️بعد از این مقدمه، به صورت طبیعی و منطقی، یک پرسش عمیق و نسبتاً کلی که همان سوال_اصلی تحقیق است طراحی کنیم. ▫️انتقال از جملات مقدماتی به آن پرسش، باید طبیعی باشد و معمولاً از عبارات انتقالی مناسبی باید استفاده کرد. ▫️به خاطر داشته باشید که هرمجهولی به چندمعلوم وابسته است و از ترکیب آنها ساخته
میشود. ▫️از این رو در نهایت بند دوم باید منجر به بیان_روشن و صریح سوال اصلی تحقیق باشد.
▫️پژوهشگر باید به صورت واضح و دقیق بیان کند که درصدد حل چه مشکل و پاسخگویی به چه پرسشی است.
▫️ازطرف دیگر یک موضوع ممکن است در علوم مختلف و حتی در یک علم، از زاویه_ها و جنبه_های مختلف قابل بحث وبرسی باشد.
▫️براین اساس در تبیین موضوع، به طور کامل موضوع بحث شکافته و جایگاه آن بیان می شود.
▫️اینکه موضوع تحقیق از چه زاویه ای و به چه روش_تحقیقی مورد بحث قرار می گیرد، باید توضیح داده شود.
▫️تعیین_حدود_موضوع، مشخص کردن قسمت هایی است که باید مطالعه شود و شایسته است به طور صریح این محدوده قبل از شروع تحقیق معین گردد، تا از اتلاف وقت درمورد مطالبی که مورد نظر نیست جلوگیری گردد.
▫️درضمن مطلبی_ناشناخته و مطالعه نشده، باقی نماند.
✅ اهمیت و ضرورت_تحقیق
✔️ محقق
حرفهای برای بیان اهمیت_مساله معمولاً به راحتی داوران را متقاعد
میکند که تحقیق او مهم است! مثلاً او
میکوشد تا پاسخ چنین سوالاتی را بدهد:👇 ▫️ این تحقیق چه اهمیتی دارد؟ ▫️چه کسانی از نتایج آن بهرهمند
میشوند؟ ▫️ چه نیازی به دانستن آن داریم؟ ▫️چه مشکلی را حل
میکند؟ ▫️ارزش این تحقیق چیست؟ ▫️چه لزومی دارد که زمان و نیروی محقق صرف حل این مسئله شود؟ ✔️برای بیان ضرورت_مسئله
میتوان بر روی اهمیت تکیه کرد. ▫️مثلاً بیان گردد که چرا باید این مسئله حل_شود؟ ▫️اگر حل نشود، چه پیامدهایی خواهد داشت. ▫️باید توضیح داده شود که حل مسئله چه آثار و برکاتی خواهد داشت و چه مسائل دیگری به تبع آن حل خواهند شد. ▫️بی تفاوتی به حل مسئله، چه مشکلاتی را ممکن است ایجاد کند؟ ✔️ برخی مواردی که اشاره به
آنها
میتواند اهمیت_مسئله را بیشتر روشن سازد،
عبارتاند از: ▫️اختلاف_آرا و سردرگمی حاصل از آن ▫️پیامدهای_مثبت حل مسئله ▫️وجود خلاء_معرفتی در این زمینه ▫️ناسازگاری دو مطلب ولو در ظاهر ▫️ابهام یا خلط حاصل شده در یک زمینه ✔️ به طور کلی در بیان ضرورت و اهمیت موضوع ▫️ باید مسئله و مشکل مورد بررسی، بیان شده و توضیح داده شود: ▫️چه خلاء و شکافی در مطالعات_قبلی وجود داشته که از آن غفلت شده است و در هیچ تحقیقی به آن توجه نشده است ▫️نویسنده باید بنویسد که چرا، چگونه و چطور مطالب پایانامه برای چه کسانی #مفید است، یعنی اهمیتش از چه جهتی است؟ ▫️و در پاراگراف بعدی خواننده را متقاعد کند ک موضوع و روش حل مسئله مفید بوده است.
✅ اقسام تحقیق از نگاه هدفگذاری 3️⃣
✔️ تحقیق بنیادی
▫️هدف از تحقیق بنیادی، ارائه نظریه نواست و به واسطه آن علمی جدید ایجاد می شود.
▪️تحقیقی است که بر اساس نبوغ و نوآوری پژوهشگر انجام میگیرد.
▫️پژوهشگر در آن لزوما دنبال نتایج عملی نیست.
🔘مانند: کشف جاذبه زمین توسط نیوتن
✔️تحقیق کاربردی
▫️هدف از تحقیق، رفع نیاز ویژه و دستیابی به هدف خاص است.
▪️در پاسخ به نیازهای روز انجام می گیرد.
▫️از نتایج برای اصلاح امور استفاده می شود.
▪️نظریات تولید شده در تحقیق بنیاد را در دنیای واقعی کاربردی میکند.
🔘مانند: راه های مبارزه با تورم
✔️تحقیق توسعه ای
▫️هدف پژوهشگر کشف مطالب جدید نیست.
▪️با تکیه بر دانش های موجود در صدد و ایجاد روش های جدید یا بهبود روش های گذشته و وسعت دادن به گستره علم است.
🔘مانند: تدوین یا تهیه برنامه ها، طرح ها و دستورالعمل ها از قبیل تحقیقات توسعه ای هستند.
✅ اقسام تحقیق به لحاظ قلمرو و انجام آن
✔️کتابخانه ای
▫️اطلاعات لازم در مورد زیر موضوع های تحقیق، از طریق کتابها، مقالات و پایان نامه ها و دیگر آثار مکتوب که به طور معمول در کتابخانه های عمومی و خصوصی موجوده، بدست میاد.
✔️تحقیق میدانی
▫️تحقیقی است که بر روی پدیده های عینی، محسوس و قابل اندازه گیری صورت میگیرد.
▪️در واقع هر مطالعه علمی بزرگ و کوچکی که در روابط به طور نظام یافته و در شرایط زندگی واقعی مانند جوامع محلی، مدارس، کارخانه ها، سازمان ها و موسسات دنبال می شود، از انواع مطالعه میدانی است.
▫️محقق در تحقیقات میدانی، از سه روش 📌مشاهده، 📌مصاحبه و 📌پرسش نامه برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز خود بهره می برد.
✔️ #فصول_تحقیق بر اساس سوالات فرعی تنظیم
میشود. ▫️ این سوالات (فصلساز) هستند. ▫️ به طوری که#سوالات فرعی، #عنوان_فصل_های_پایان_نامه و یا #عناوین_مقاله
را شکلمی
دهند. بدین منظورمیتوان هر یک از این سوالات را به یک #شبه_جمله تبدیل کرد و #عنوان فصل را به دست آورد. 🔔 درساختار_مقاله، چیزی به نام کلیات و فصل _بندی وجود ندارد، بلکه با تمایز_منطقی بین تیترها و تغییر_اندازه_قلمها
محدوده متن تعیینمیگردد. 🔔 هیچ گاه نباید سوال_فرعی با سوال_اصلی یکی شود. ✔️ طرح سوال برای معانی_لغوی و اصطلاحی و مبانی بحث لازم نیست زیرا ▫️این سوالات مقدماتی ▫️زمینه ای ▫️و غیر فرعی هستند. ▫️این مباحث در کلیات و یا در مقدمه
مطرح میشوند. 🔔 توصیهمی`شود سوالات اصلی و فرعی تحقیق را با آیا شروع نکنید زیرا: ▫️سوالات تحقیق درصدد تحلیل چیستی؛ چرایی، چگونگی، آثار و ... هستند. ▫️پاسخ آری یا خیر به چنین سوالاتی برای دستیابی به اهداف تحقیق کافی نیست. ✔️ تعداد _سوالات_فرعی بین (۳/۶) بین مقاله و پایان نامه متغییر است. ✔️ نباید مبانی_بعید را جزء سوالات طرح شود. ▫️بلکه باید صرفاً به بیان_دیدگاه و موضع خود در خصوص آنها بسنده کرد و سوالات فرعی را پیش فرض انگاشت. ▫️ باید از هرگونه تفصیل و تحقیق خودداری کرد. ▫️ و هرگز نباید مبانی را به مسأله تبدیل کرد. ✔️ سوالات فرعی ▪️ باید روشن، مشخص، قابل پیگیری و قابل پاسخ توسط متخصص، دارای روش بررسی، قابل حل متمایز و به اندازه کافی دارای ابهام باشند. ▪️مرکب، سطحی، کلی و عام، مبهم و غیر قابل حل نباشند.
4️⃣
⚜️ سوالات تحقیق
✅ سوال_اصلی
✔️ یکی از
مهمترین ارکان طرح_تحقیق، سازماندهی سوالات است. ✔️ هر تحقیقی صرفاً دارای یک_سوال تحقیقاتی است. ▫️ داشتن یک پرسش علمی باعث
میشود که مواد خام جمع آوری شده در سبد مخصوص خود گردآوری شود تا در جریان کار به
افقهای گوناگون کشانده نشود و کنجکاوی های محقق، او را از مسیر استنباط منحرف نکند. ✔️ اگر عنوان_تحقیق که یک شبه جمله (بدون فعل) است؛ به صورت استفهامی و قالب یک_جمله_سوالی تبدیل شود،سوال_اصلی تحقیق به دست
میآید. ▫️به عبارت دیگر سوال_اصلی همان بیان_مسئله ایست که به شکل سؤالی در آمده است. ✅سوالات_فرعی ✔️ سوال اصلی را در یک جمله
نمیتوان پاسخ داد باید آن را به چند سوال تجزیه کرد و به تدریج پاسخ داد. ▫️ به عبارت دیگر سوال_اصلی هر تحقیقی تا حدی کلی است که باید به تعدادی از سوالات_فرعی تجزیه شود. ▫️در حقیقت سوال اصلی همان حاصل جمع سوالات_فرعی است نه کمتر و نه بیشتر. ✔️ سوالات فرعی، ارکان جدا نشدنی سوال اصلی هستند. ✔️ شیوه طراحی سوالات فرعی ▪️بارش_فکری و طرح هرگونه سوال ▪️سنجش ارتباط_سوالات مطرح شده ▪️#حذف سوالات غیر مرتبط ▪️تنظیم منطقی سوالات ▪️بازنگری_نهایی ▫️پس از کسب مهارت کافی در مرحله بارش فکری و حذف سوالات نامربوط، کار سریعتر به سرانجام
میرسد.
گام های رسیدن به فرضیه
1️⃣فهرست کردن تمامی پرسشهایی که می توان در مورد موضوع تحقیق مطرح کرد.
2️⃣جداکردن و انتخاب_پرسشهای_اصلی که تحقیق حاضر، در پی پاسخ گویی آن هست.
3️⃣ تفکر، تعمق و نگاه همه جانبه و علمی به موضوع و علل آشکار و پنهان آن.
✔️ گام سوم، مهمترین گام در رسیدن به فرضیه است.
▫️برای موفقیت در این گام، لازم است موضوع و آنچه را که مربوط به آن است، در ذهن مجسم کرده و با تلفیق، نسبت سنجی و ترکیب تخیلی ابعاد آن، ضمن پرهیز از نگاه عامیانه و سطحی، جوانب آن مورد تجزیه وتحلیل قرار داد.
5️⃣
✅فرضیه حدس زیرکانه و عالمانۀ
محقق در مورد نتیجه و پاسخ_تحقیق است. پس هر نوع حدسی رانمیتوان_فرضیه دانست.
▫️تنها کسی میتواند در مورد راه حل یک مسئله، فرضیه ارائه دهد که نسبت به آن اطلاعات و دانش کافی داشته و با توجه به تجربۀ خود و شواهدی که مییابد راه_حل_مطلوب را پیش_بینی کند.
▫️فرضیه، مبدا و آغاز هر گونه حرکت در تحقیق است و میتوان ادعا کرد همۀ اکتشافها و دستاوردهای بزرگ علمی،
زمانی در حد یک فرضیه بوده اند.
▫️فرضیه ها جهت حرکت محقق را مشخص میکنند.
▫️ این جهت گیری، شامل مراحل مختلف تحقیق است و علاوه بر تعیین_محدوده، شیوۀ_مراجعه به منابع و چگونگی _جمع آوری_اطلاعات و تفسیر و تحلیل_اطلاعات را نیز برای محقق آسان می سازد.
❗️نکته
گاه گفته میشود: در تحقیق، به دنبال اثبات فرضیه هستیم. در حالی که فرضیه تنها یک حدس و پیش_بینی است که درستی آن باید مورد بررسی قرار گیرد.
▫️کسی که برای یافتن یک فرضیه تلاش می کند تا آن را به اثبات رساند، در واقع تحقیق نمی کند، بلکه صرفا برای حدس و گمان خود دلیل_میتراشد.
🔔 بنابراین تحقیق روند بررسی و ارزیابی فرضیه است نه روند_اثبات آن
✅ ویژگی های فرضیه خوب
1️⃣ کاملا واضح و روشن باشد.
2️⃣ در آن از واژهها تعریف و تبیین شده، استفاده شود.
3️⃣ حدود آن کاملا مشخص باشد تا با مسائل و فرضیات دیگر اشتباه گرفته نشود.
4️⃣ قابل بررسی و آزمایش باشد.
5️⃣نتایج حاصل از آن، قابل استفاده و کاربردی باشد
✅برای نوشتن مقالات، کتب و پایان نامه ها از روش های مختلفی استفاده می شود، در ذیل بعد از تعریف روش تحقیق به معرفی انواع روش تحقیق می پردازیم👇👇👇👇👇
🔲 انواع روش تحقیق
✔️ تعریف
▫️چگونگی یافتن و ساختن حقیقت
▪️شیوه درست گردآوری اطلاعات و پردازش آنها برای حقیقت یابی
✔️ اقسام تحقیق از نگاه هدفگذاری
▫️بنیادی
▪️توسعه ای
▫️کاربردی
✔️ اقسام تحقیق به لحاظ قلمرو و انجام آن
▫️کتابخانه ای
▪️میدانی
✔️ روش تحقیق بر پایه منابع علم
▫️عقلی_تحلیلی
▪️نقلی_تاریخی
▫️ادبی و زبان شناختی
▪️تجربی_علمی
▫️شهودی_عرفانی
▪️نقلی_وحیانی
▫️آمیزه ای_تلفیقی
✔️ روش تحقیق بر اساس هدف و گردآوری اطلاعات
▫️توصیفی
▪️آزمایشی