📕کتاب خودآموز مقدمات پژوهش به طور مستقیم، به موضوع پژوهش و آموزش روش تحقیق می پردازد. این کتاب به قلم دکتر حسن اسلام پور کریمی، مدرّس حوزه و دانشگاه، نگاشته شده و به همّت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی انتشار یافته است. هدف از تألیف و تدوین «خودآموز مقدّمات پژوهش»، بنا به اذعان ناشر، آن است که کتاب برای دانشجویان رشته های علوم انسانی در مقطع کارشناسی و نیز طلاب سطح یک و دو حوزه های علمیه، به عنوان منبع اصلی درس «روش تحقیق» محسوب گردد. دکتر اسلام پور کریمی، متولّد سال 1349 در مازندران و دانش آموخته حوزه های علمیه بابل و قم و نیز دانشگاه تهران در رشته فلسفه است که سابقه عضویت در مرکز پژوهش های اسلامی صداوسیمای قم و دایرهالمعارف علوم عقلی اسلامی وابسته به مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی را در کارنامه خود دارد.
🔷کتاب «خودآموز مقدّمات پژوهش» در 6 بخش و 25 درس تدوین شده است. عناوین بخش های شش گانه آن عبارت اند از:
1- کلّیات؛ 2- موضوع شناسی، مسئله یابی و مسئله شناسی؛ 3- طرح نامه نویسی؛ 4- منبع شناسی، منبع یابی و منبع خوانی، 5- گردآوری و تحلیل اطلاعات؛ 6- مهارت های تدوین، درست نگاری و ویرایش. به علاوه، دو پیوست مفید نیز تحت عناوین روش مقاله نویسی و رده بندی منابع به روش کنگره، بدان الحاق شده که بر سودمندی کتاب افزوده است. در پیوست نخست، به تعریف، اهمیت و اقسام مقاله، فرآیند عملیاتی تهیه مقاله و نحوه تدوین ساختار آن پرداخته شده و در پیوست دوم، حروف اختصاریِ مربوط به رده بندی منابع؛ اعم از کتاب، مقاله و... به روش کنگره معرّفی می گردد.
🔷این کتاب عمدتاً بر آن است تا ضمن پرداختن به مقوله «پژوهش» از ابتدا تا انتها، مفاهیم ذیل را مورد بحث و بررسی قرار دهد: پژوهش چیست و از کجا باید آغاز شود؟؛ اهمیت و اخلاق پژوهش؛ گونه شناسی و مراحل کلّی پژوهش؛ تجزیه موضوع از راه بارش پرسش ها؛ گونه شناسی، تبارشناسی و طبقه بندی پرسش ها؛ مسئله یابی و مسئله شناسی؛ چیستی طرح، بیان مسئله، تبارشناسی و تحدید دامنه پژوهش، اهمیت و اهداف آن؛ پرسش ها و فرضیه ها، پیشینه ها و نوآوری ها؛ روش و ساختارمندی پژوهش؛ منبع شناسی (گونه شناسی منابع غیرالکترونیکی)؛ منابع الکترونیکی پژوهش؛ ارزش گذاری و اعتبارسنجی منابع؛ منبع یابی برای موضوع یا مسئله پژوهش (جمع آوری، دسته بندی و تنظیم منابع)؛ منبع خوانی یا مهارت های استفاده از منابع پژوهش؛ گردآوری اطلاعات و مطالعه تجسّسی؛ فیش و فیش نویسی؛ اندیشه ورزی در متن اطلاعات، مقایسه و تفسیر معنا، تحلیل، فهم عمیق و نقد؛ روش ارجاع دهی و انواع آن (مهارت مستندسازی)؛ گزارش نویسی؛ خطاشناسی و درست نویسی در تدوین متن تحقیق؛ بندچینی و ویرایش پیش نویس؛ مقدمه نویسی، چکیده نویسی و نتیجه گیری؛ مدیریت روند تحقیق پایانی.
🔷برخی از ویژگی های این کتاب را بر اساس آن چه نگارنده، خود بدان ها اشاره دارد، می توان چنین برشمرد: استفاده از زبان خطابی؛ استفاده از مثال های متعدّد؛ آموزش مهارت های تحقیق از نخستین گام تا مرحله دفاع از پایان نامه و پس از آن؛ آموزش و تأکید بر روش های مطالعه مؤثّر به منزله یک پیش نیاز مهم برای محقق؛ آمیختن شیوه های مطالعه و مهارت های نگارش در فرآیند تحقیق؛ پیش فرض نگرفتن مهارت های پیشین و بیان ساده مباحث؛ تجزیه و تفکیک مهارت ها؛ توجّه به خطاها و نارسایی های عینی اهالی تحقیق؛ توجّه به مهارت های پایه و میانی برای بارورسازی مهارت های پیشرفته؛ توجّه کافی به مقطع اول حوزه و دانشگاه و مهجوریت زدایی از مقطع کارشناسی و سطح دو حوزه؛ داشتن پرسش و فعالیت های عملی متنوّع در پایان هر درس؛ سعی در حفظ اخلاق پژوهش به طور غیرمستقیم به منظور تأثیر بهتر آموزه های اخلاقی؛ قابل استفاده بودن در تدریس؛ معرّفی و هموارسازی مسیر طبیعی برای گذر از آموزش به پژوهش؛ نشان دادن راه میان بُر، در درست نویسی و نویسندگی.
✅ مقدماتی در مورد #طرحنامه_نویسی
✔️ تعاریف
▫️طرح تحقیق، راهنما برای پژوهشگر است.
▫️طرح و
نقشهی
اولیهای است که محقق قبل از شروع مراحل اجرای پژوهش تهیه کرده و خود را ملزم به تبعیت ازآن
مینماید. ▫️کلیه اجزاء،
ویژگیها، اقدامات و
فعالیتهایی که در فرایند یک تحقیق علمی طی
میشود، در طرحنامه به خوبی مشخص و تعریف
میشود. 💠 به عبارت دیگر... ▫️طرح تحقیق، سندی است که مشخصات تحقیق، برنامه اجرایی و جزئیات
فعالیتها و امور مربوط به موضوع تحقیق را در بر دارد. ▫️طرح تحقیق نقشه چگونگی انجام دادن تحقیق علمی است. ▫️ مانند
نقشهی اولیه است که محقق تصویری کلی از آنچه را که دنبال
میکند نشان
میدهد. ✔️ اهمیت و ضرورت طرحنامه ▫️مهمترین ویژگی و خاصیت طرح پژوهشی، ویژگی
پیشبینی کنندگی آن است. ▫️کلیه
فعالیتها و اموری که از ابتدای شروع یک پژوهش علمی تا آخرین مرحله آن یعنی ارائه گزارش نهایی باید انجام شود، تعیین
میگردد. ▫️همچنین ترتیب زمانی اجرای هر فعالیت نیز مشخص
میگردد. این مهم باعث
میشود تا هیچ امری در طول فرایند تحقیق مورد غفلت قرار نگیرد. ▫️دقت و تامل کافی در تهیه طرح پژوهشی، از سردرگمی و بلاتکلیفی محقق در طول انجام پژوهش جلوگیری می کند. ✔️ انواع طرحنامه ▫️محقق برای شروع هر پژوهشی #طرح_اجمالی و #طرح_تفصیلی برای تحقیق خود آماده نماید. ✔️ عناصر اصلی طرح تحقیق ▫️تعریف و تبیین موضوع (بیان مساله) ▫️اهمیت و ضرورت تحقیق ▫️اهداف تحقیق ▫️سوالات تحقیق ▫️فرضیات تحقیق ▫️روش تحقیق ▫️پیشینه تحقیق ▫️سازماندهی موضوع ▫️منابع ✍️ با ما همراه باشید.